Category: Film&series

‘Auto-ongelukken kunnen heel grappig zijn in animatiefilms, maar ik moet het eerste geestige auto-ongeluk in een live-actionfilm nog zien”, zegt Lilo & Stitch-regisseur Dean Fleischer Camp (1982) via Zoom. Zijn film is de 24ste liveaction-remake van een geliefde animatiefilm die Disney uitbrengt; films waarbij het geanimeerde verhaal wordt herverteld met ‘echte’ acteurs of foto-realistische computerbeelden. Volgens Fleischer Camp maak je als regisseur bij dat soort films een fout als je het origineel een op een probeert na te maken „omdat het twee compleet verschillende media zijn”.

Een van de vele uitdagingen waar hijzelf mee werd geconfronteerd was de wijze waarop je geweld in beeld brengt. In animatie kan dat op een manier die „veilig” en „grappig” voelt. In live action blijkt dat complexer. En Lilo & Stitch zit bomvol cartoonesk en slapstickgeweld: een van de twee hoofdpersonen is immers een ruimtewezentje dat geprogrammeerd is om alles wat op zijn pad komt te vernielen.

In Lilo & Stitch vlucht dit superslimme en buitengewoon sterke „illegale genetische experiment” richting aarde en belandt op Hawaï. Daar wordt hij geadopteerd als huisdier door het zesjarige weesmeisje Lilo. Zij noemt hem Stitch en leert hem, met vallen, opstaan en veel vernieling, hoe hij om anderen kan geven. Dat in beeld brengen op een manier die grappig is in plaats van angstaanjagend of naar, vroeg eindeloos veel onderzoek, experimenteren en het bewandelen van „doodlopende wegen”, vertelt Fleischer Camp.

Buitenbeentje

De originele Lilo & Stitch-animatiefilm uit 2002 was een buitenbeentje tussen de Disney-films uit die periode. Nadat de studio in de late jaren negentig had gewerkt aan verschillende prestigieuze, dure films als Tarzan (1999) en Atlantis (2001), besloot Disney een iets goedkoper en ‘persoonlijker’ project te maken. „De originele film opende mij echt de ogen voor de kracht van animatie”, vertelt Fleischer Camp, die zelf eerder de Oscar-genomineerde stop-motionfilm Marcel The Shell with Shoes On maakte. „Disney had een soort ‘huisstijl’ waarin ze al lange tijd werkten. Dit was de eerste film van hen die ik zag die volledig gebaseerd was op de tekenstijl van één individuele kunstenaar: Chris Saunders. Het voelde alsof je keek naar de blik van een specifiek persoon op de wereld, in plaats van een ‘neutrale’ weergave van die wereld.”

Saunders, die eerder had gewerkt aan Beauty & The Beast, Mulan en The Lion King, mocht voor 80 miljoen dollar een wat ‘kleinere film’ maken. Als basis koos hij niet een wereldberoemd sprookje of een mythe, zoals Disney vaker deed, maar een hedendaags verhaal dat hij in de jaren tachtig had bedacht voor een nooit gerealiseerd kinderboek.

Hij combineerde realisme met cartooneske elementen, zowel qua verhaal als qua animatiestijl. Zo woont Lilo sinds het overlijden van haar ouders bij haar negentienjarige zus Nani. Maatschappelijk werkers dreigen de twee echter uit elkaar te halen: ze twijfelen of Nani wel een veilig thuis kan bieden aan haar zusje. Tussen de hedendaagse tragiek van deze twee rouwende, imperfecte zussen, zit het over the top scifi-verhaal van Stitch geweven. En van de twee buitenaardse wezens, wetenschapper Jumba, die Stitch heeft gecreëerd, en de klungelige ‘aarde-deskundige’ Pleakly, die Stitch proberen te vangen op Hawaï.

Visueel combineerde de originele film ouderwetse waterverf-achtergronden en cartoonfiguren als Stitch, Jumba en Pleakly – met personages die opmerkelijk realistisch getekend waren voor Disney in die tijd. Zo heeft Nani, die graag surft, een atletisch gebouwd lichaam met gespierde dijen en kuiten. „Alles had textuur en voelde enorm authentiek. Dat gaf alle personages een down to earth-kwaliteit die heel cool was”, volgens Fleischer Camp. De combinatie raakte bij kijkers wereldwijd een snaar, Lilo & Stitch werd een enorme box-office-hit en haalde meer dan 273 miljoen dollar op – er volgden games, spin-offs en series over de personages én heel veel merchandise.

Emotionele boog

Waarom zou je zo’n unieke, vooruitstrevende film omvormen tot live action? Volgens Fleischer Camp kan niet elke animatiefilm gemakkelijk omgevormd worden tot live action. „Maar bij deze had ik altijd al het gevoel dat het wel zou kunnen én dat het mogelijkheden zou bieden om de emotionele boog van de menselijke personages uit te diepen. Dit verhaal over twee Hawaïaanse zussen wordt echt een andere film als zij gespeeld worden door echte acteurs. Hun ervaringen en het echte Hawaï, dat we tonen waar mogelijk, maken het verhaal authentieker. Het benadrukken van het menselijke drama was misschien ook wat ongepast geweest in de originele animatiefilm.”

Disney-fans lijken minder weerstand te voelen bij Fleischer Camps film dan bij sommige andere recente liveaction-remakes, zoals Snow White. Mogelijk omdat ze zich door de realistische aspecten in het origineel al een beeld konden vormen van de nieuwe film. Óf omdat de computergeanimeerde Stitch erg lijkt op de getekende Stitch en niet te realistisch gemaakt is.

Toch kreeg ook Fleischer Camp kritiek van nostalgische Disney-fans. Zo waren sommigen teleurgesteld dat uit de trailer bleek dat Pleakly – die er in de animatiefilm uitziet als een eenogige mannelijke alien die in vrouwenkleding ‘undercover’ gaat in de mensenwereld – wordt gespeeld door een mannelijke acteur (Billy Magnussen).

Dean Fleischer Camps vorige film Marcel The Shell with Shoes On was een arthouselieveling, met een klein budget. Was de regisseur wel voorbereid op de vaak harde en strenge kritiek op Disney-blockbusters? Fleischer Camp: „Het is een vloek en een zegen om iets te hermaken dat zo geliefd is; iets waarover zo veel meningen zijn. Maar uiteindelijk denk ik dat het positief is dat mensen zo veel geven om dit personage. Daar ben je je al tijdens het maakproces bewust van en het zorgt ervoor dat je scherp blijft voor wat de originele personages ooit zo aantrekkelijk maakte. En ik denk dat zelfs de meest kritische fans, als ze naar de bioscoop gaan, uiteindelijk ontroerd zullen zijn.”

Delen

Mail de redactie

„Nu Indonesië onze kolonie heeft afgepakt, is dit lapje grond alles wat Nederland nog heeft.” Aan het woord is een naamloze bestuursambtenaar over wat ooit Nederlands-Nieuw-Guinea heette, tegenwoordig West-Papoea. Het is begin jaren vijftig en Nederland stort zich op de exploitatie van het eilanddeel voor de Australische kust, vastbesloten daar nog eenmaal de koloniale droom uit te leven.

De hoofdstad wordt Hollandia gedoopt. Paters, schoolmeesters en zakenlieden nemen zich voor om de „koppensnellers en kannibalen” tot „bruikbare mensen” te hervormen. Deze en andere racistische propaganda klinkt over bijna idyllische natuurbeelden afkomstig uit het restmateriaal van de ‘Nieuw-Guinea kronieken’, een serie voorlichtingsfilms die de Rijksvoorlichtingsdienst voor het Nederlandse bioscooppubliek produceerde. We zien ook schadelijke stereotypes: behalve hosties werden er daadwerkelijk kralen en spiegeltjes uitgedeeld. Samen met Indië verloren – Selling a Colonial War van In-Soo Radstake vormt The Promise een belangrijk tweeluik over de verzwegen doorwerking van het kolonialisme.

De rol van Nederland als kolonisator van West-Papoea is zo goed als vergeten in de Nederlandse geschiedenisboeken. Filmmaker Daan Veldhuizen (bekend van de in Laos gedraaide backpackersdocu Banana Pancakes and the Children of Sticky Rice) hoorde ervan toen hij op reis was in Australië. Voor The Promise reconstrueerde hij met behulp van gerestaureerd en soms ingekleurd archiefmateriaal de koloniale geschiedenis die Nederland zichzelf vertelde en zette daar het verhaal van in Nederland levende Papoea’s tegenover. Velen van hen zijn (kinderen van) politieke vluchtelingen en strijden zeventig jaar nadat Nederland het eilanddeel aan Indonesië overdroeg nog steeds voor onafhankelijkheid.

Geheime mijnbouwdeal

Het tweede deel van de documentaire gaat over de geheime mijnbouwdeal die de Verenigde Staten met Indonesië sloten en de stille genocide op de bevolking ten gevolge van de bloedige onderdrukking door Indonesië. Ze vertellen in de film dat er naar schatting meer dan 500.000 mensen zijn vermoord. Amnesty International vroeg al eerder aandacht voor de mensenrechtenschendingen en verdwijningen.

Journalist Julia Jouwe richtte samen met Samuel van Voorn belangengroep The Young Papua Collective op. Van Voorn: „We hebben schijnbaar een wit iemand nodig die dit allemaal gaat opnemen, want anders luisteren ze niet.”

In Veldhuizen vinden ze een noodzakelijke „ally”, een bondgenoot, die in The Promise met bewonderenswaardige rust en oog voor detail de complexe geschiedenis neerzet. En fijntjes wijst op de rol van Indonesië als kolonisator en de rol van multinational Freeport McMoRan die de grote open goud- en kopermijnen op het eiland exploiteert, een milieuramp in wording.

Delen

Mail de redactie

In Good One gaat de zeventienjarige Sam een paar dagen in het Catskillgebergte wandelen, in de Amerikaanse staat New York. Dit doet zij samen met Chris, haar vader, en Matt, een oude vriend van Chris. Sams vader is consciëntieus in zijn voorbereiding op de trip. Sam en Chris zijn geoefende wandelaars, Matt niet, hij begint tamelijk ongeorganiseerd aan de driedaagse wandeltocht. De mannen mopperen, kibbelen en vangen elkaar vliegen af, desondanks is de sfeer gemoedelijk. Het natuurschoon wordt gevangen in fraaie totaalshots, maar ook in prachtige close-ups van vlinders, wormen en slakken.

Het ijzersterke filmdebuut van India Donaldson, dochter van filmmaker Roger Donaldson, focust op de slimme Sam, geweldig gespeeld door nieuwkomer Lily Collias. Zij zit in vrijwel elk shot, en we zien alles door haar ogen. Haar opmerkzame blikken zijn belangrijker dan de dialogen, al blijkt uit één gesprek dat Chris en Matt beiden gescheiden zijn en met name Matt gedesillusioneerd is hoe zijn leven is verlopen. Sams expressieve gezicht toont aldoor wat zij van de egocentrische mannen vindt, die zonder dat ze het zich realiseren soms seksistisch zijn.

De sfeer verandert als Chris en Matt ’s avonds bij een kampvuur aangeschoten raken, waarbij Matt iets zegt wat Sam volledig uit balans brengt. Je kunt zelfs stellen dat zij op dat moment voorgoed haar onbevangenheid verliest en in één klap volwassen wordt. Donaldson laat subtiel zien dat Sams safe space langzaam erodeert. Dit doet zij via drie scènes waarbij een tampon een belangrijke rol speelt.

Moment 1: thuis

De eerste keer dat Sam een tampon inbrengt is ze nog thuis, waar ze haar rugzak inpakt. Vanuit de badkamer vraagt ze haar vriendin, met wie ze samenwoont, een tampon te brengen. De vriendin overhandigt hem, blijft in de badkamer staan en scrolt vervolgens op haar telefoon. Ze delen de ruimte zonder gêne of ongemak. Hun intimiteit voelt vertrouwd, ze zijn op hun gemak samen. Donaldson plaatst Sams vriendin links in beeld, Sam zit rechts. Een opvallende beeldcompositie die later terugkomt, zie moment 3.

Moment 2: hotel

Tijdens hun trektocht verblijven de drie een nacht in een hotel. Sam ziet dat er maar twee bedden zijn en legt haar slaapzak aan het voeteneind op de harde grond. Ze offert zichzelf op voor de mannen, het komt niet eens in hen op galant te zijn en haar een van de bedden aan te bieden. In de krappe wc van de hotelkamer brengt Sam een nieuwe tampon in, terwijl de mannen elk moment de kamer kunnen binnenkomen. Aan hen is niet te ontsnappen, ook al zit ze in een afgesloten ruimte.

Moment 3: bos

Als ze door het Catskillgebergte lopen, zondert Sam zich even af in het bos om haar tampon te verversen. De mannen blijven vrij dichtbij staan, haar vader zucht hard uit ergernis dat hij op haar moet wachten. Donaldson filmt het in een fenomenaal shot, waarbij zowel Sam (opnieuw rechts in beeld) als de mannen op de achtergrond ‘in focus zijn’. Zij zijn definitief de safe space van Sam binnengedrongen, de natuur is niet zo vrij. Eerder was Chris boos op de onverantwoordelijke Matt die etensresten in zijn tent heeft liggen: dat trekt gevaarlijke beren aan. Maar Sam heeft uiteindelijk minder te vrezen van beren dan van mannen. Die zal ze nooit meer vertrouwen, ook haar vader niet.

Delen

Mail de redactie

In de jaren 10 werd het bijna folklore, toen acteur Nicolas Cage (61) jaarlijks in vijf, zes speelfilms speelde om een belastingschuld af te betalen. Meestal actievluggertjes, maar elk jaar zat er wel zo’n opvallende, excentrieke genrefilm als Mandy of Mom and Dad tussen.

Nu de schuld is afbetaald, blijft hij in vrij hoog tempo doordraaien – in 2023 zes films, in 2024 vier – met relatief onbekende, onconventionele filmmakers. Wat genrefilms oplevert die buiten de lijntjes kleuren: denk recentelijk aan het ijzingwekkende Longlegs of de fantastische allegorie Dream Scenario, waarin Cage als duffe professor viraal gaat door opeens wereldwijd in ieders droom te verschijnen.

The Surfer wordt de Cagefilm van 2025, zo lijkt het. Hij speelt ‘The Surfer’ die zijn ouderlijk huis aan een Australische baai wil terugkopen – hij woont al decennia in Californië. Als hij er alvast met zijn zoon (‘The Kid’) wil surfen, jaagt een bende ze van het strand en steelt zijn surfboard. Cage laat dat er niet bij: vanuit zijn auto in de duinen gluurt hij wrokkig en geobsedeerd naar het clubhuis van deze macho-sekte onder leiding van ene Scally, die gedekt wordt door de lokale politie. Op de parkeerplaats wordt Cage mikpunt van diefstal, getreiter en sabotage. Hij verloedert, zinkt weg in zijn troebele verleden – zijn vader stierf op het strand – en zijn realiteit fragmenteert. Het mondt uit in een mentale catharsis, een langdurig ‘Nicolas Cage losing his shit’.

Maker is de Ier Lorcan Finnegan, regisseur van artistieke, paranoïde thrillers als Nocebo of Vivarium. Films met redelijk grote namen – Jesse Eisenberg, Eva Green, Mark Strong – die de Nederlandse bioscoop niet halen: te zeer genre voor het filmtheater, te artistiek voor de popcornbios. Gelukkig wist Finnegan ditmaal Nicolas Cage aan de haak te slaan. Al was dat niet zijn idee, vertelt hij op het filmfestival van Rotterdam, waar zijn film in februari draaide.

The Surfer begon met scriptschrijver Thomas Martin, die Finnegan ontmoette op het Tribeca-filmfestival in New York. Ze dronken wat, ontdekten dat ze in Dublin op vijftig meter afstand van elkaar woonden. Martin had een A4-tje met een plannetje, geïnspireerd door iets dat hij ooit in Australië zag: twee kerels in keurig pak die op een strand op elkaar inbeukten.

Lunada Bay Boys

Hij maakte een link met het verhaal van de ‘Lunada Bay Boys’, een surfclan bij Los Angeles die vanaf de jaren zeventig met intimidatie en soms grof geweld buitenstaanders van hun strand weerden. Finnegan: „Er ligt een heel dure wijk aan die baai bewoond door hedge-fundmanagers, artsen en juristen. ‘No beach bums’, was het motto. Ze sloegen vreemdelingen in elkaar, prikten autobanden lek, stalen surfplanken. Er was ook een clubhuis, het Fort.” Dat clubhuis werd recent gesloopt, na jaren van publiciteit en processen die uitmondden in tienduizenden dollars smartengeld.

In The Surfer zijn deze ‘Bad Boys’ een soort sekte. „You can’t surf if you don’t suffer”, luidt hun slogan. Ze blazen gewoon wat stoom af, goed voor ze, vinden hun vrouwen. Het is een ‘manosphere’ die Cage razend maakt én aantrekt. Hij haat ze. Hij wil erbij horen. Finnegan: „Cage keert terug naar een nostalgische plek om een mythische jeugd te herbeleven, nepherinneringen over hoe geweldig het allemaal was met zijn vrienden aan het strand.”

De toxische masculiniteit die op internet door influencers en podcasters wordt uitgevent, was een inspiratie, vervolgt hij. „Bendeleider Scally is zo’n charismatische alfaman – type Joe Rogan, Jordan Peterson – die zich opwerpt als oudere broer of vaderfiguur voor stuurloze mannen. En ook een beetje het type macho-sjamaan dat met name in Australië in trek is. Die organiseren dan retreats waar managers en tech-bro’s met de hallucinogene drank ayahuasca en verzonnen rituelen helemaal uit hun dak gaan – en maandag weer netjes op kantoor. Er is een nieuw soort verband tussen spiritualiteit, masculiniteit en ultrakapitalisme dat me tegelijk afstoot en fascineert.”

Haaien

Met Australische producers leek de beste locatie al snel Australië. „We wilden ook die wat louche vibe van Ozploitationfilms uit de jaren 70.” Finnegan had een Australische acteur op het oog, tot iemand opperde Nicolas Cage te benaderen. „Aan hem had ik niet eens gedacht, maar verhip, dat zou interessant zijn! Weinig acteurs kunnen de mix van emotioneel drama, actie en waanzin aan, laat staan met humor, zoals Nic. We stuurden het script naar zijn agent, Nicolas belde terug, en het klikte.”

The Surfer werd opgenomen bij het kustplaatsje Yallingup, drie uur ten zuiden van Perth, Australië. Het bleek niet zo lastig omwonenden van het strand te houden, paparazzi waren taaier: ze lagen volgens Finnegan „met kanonnen van telelenzen” voortdurend op de loer in bosjes en struikgewas. Wellicht hoopten ze op een surf-incident. Finnegan: „Nicolas Cage komt uit LA, hij weet wat surfen is. Maar het idee van de film is nu juist dat hij niet mag surfen en van afstand verlangend naar de zee staart.” Wel peddelden ze twee dagen met Cage op de golven, en daar werd Finnegan knap nerveus van. Een maand eerder had een witte haai een zwemmer doodgebeten bij Yallingup. „De producers schermden met een haaienradar op de surfboards die de dieren met een elektronische puls op afstand zou houden. Daar kwam niets van, het was te duur. Nicolas maakte er zelf grappen over. Altijd blijven draaien, want een clip waarin hij zijn been verliest aan een haai zou veel meer opbrengen dan mijn hele film.”

The Surfer is een subjectieve film: eerder een beleving dan een realiteit, aldus Finnegan. Hij liet zich daarbij inspireren door The Swimmer, een verontrustende, wat perverse cultklassieker van Frank Perry en Sydney Pollack uit 1968. Daarin vat Burt Lancaster als gespierde, gebronsde en bronstige vijftiger Ned Merrill het speelse plan op via de zwembaden van zijn buren naar zijn eigen villa te zwemmen. Al doende exploreren we Neds welgestelde, suburbane wereld van status, bezit, seksuele hypocrisie en alcoholisme. En zijn problemen. Finnegan: „The Swimmer gaat over een man die in een psychose verkeert. Eerst lijkt alles vrij normaal, maar je beseft gaandeweg dat zijn realiteit verknipt is. Wat ik ook gebruik, is dat onwerkelijke contrast tussen blauwe lucht en gebruinde huid en de unieke, experimentele wijze waarop Neds realiteit desintegreert. Ook als kijker krijg je nooit helemaal greep op de film.”

Min Min

Zowel Ned als de Surfer probeert tegen de rivier op te zwemmen: middelbare mannen op zoek naar een verloren, geïdealiseerde jeugd. Ze blijken in rondjes te zwemmen. Finnegan: „Het gevoel dat je wil ontsnappen aan patronen waarin je toch steeds weer terugvalt is universeel.”

Nicolas Cage hoefde hij overigens niets te vertellen over The Swimmer, zegt Finnengan, hij is een lopende filmencyclopedie. De acteur kwam zelf met het idee om een verwijzing toe te voegen naar Billy Wilders romkom Sabrina uit 1954, waarin Humphrey Bogart een man een olijf in de mond duwt en zegt: ‘Nu kauwen’. „Alleen is dat hier niet met een olijf, maar met een dode rat.”

Of hij nog een Cage-moment voor ons heeft? „Oh ja, op een avond bereidden we het shot voor waar de Surfer de rat doodt. Nicolas stond met zijn make up-artiest Pamela in de duinen, zag een UFO en filmde dat met zijn telefoon: een bewegende schijf van licht met een gat in het midden. Hij was opgetogen. Later hoorde ik dat het een bekend fenomeen is, Min Min, waarvoor saaie wetenschappelijke verklaringen zijn: zwermen insecten moerasgas, een fata morgana. Net iets voor Nic om dat nu weer te zien.”

Delen

Mail de redactie