Oranjekoorts vertaalt zich in aanloop naar halve finale in de gekte die bij schaarste hoort

Ed heeft twee stoelen in de aanbieding. Naast elkaar, in het Oranjevak, schrijft hij op Marktplaats. De prijs? „2.100 euro is direct deal.” Verderop in het stadion zijn voor 2.250 euro nog twee stoeltjes te koop. „100% BETROUWBAAR”, schrijft ‘E99’ er voor de zekerheid bij.

De Oranjekoorts uit zich in aanloop naar de halve finale tegen Engeland in de gekte die bij schaarste hoort. Tickets gaan over de kop op doorverkoopwebsites en ook op vervoer naar en overnachtingen in Dortmund is een run ontstaan. De KNVB verwacht op woensdag zo’n 75.000 Oranjefans in de stad.

De officiële tickets waren al lang uitverkocht. Afgelopen december verlootte de KNVB de 8.000 plaatsen die de bond voor de halve finale van de UEFA kreeg. Dat gaat op basis van ‘loyaliteitspunten’: die krijgen supporters voor elke wedstrijd van Oranje die ze bezoeken.

Hoe meer punten, hoe meer kans ze maken op kaarten. „Als je het eindtoernooi wil bijwonen, moet je dus twee jaar van tevoren beginnen met punten sparen”, zegt sportjournalist Jean-Paul Rison. Hij bezocht om die reden zoveel mogelijk kwalificatieduels van Oranje. „Vooral de uitduels”, zegt Rison, „want daar krijg je extra punten voor.” Dus reisde hij het Nederlands elftal achterna, van Dublin tot aan Warschau. „Daar pluk ik nu de vruchten van.” Hij kon iedere Nederlandse EK-wedstrijd bijwonen: 80 euro, in de goedkoopste zone.

Diezelfde tickets leveren nu op de zwarte markt het tienvoudige op. „Logisch”, zegt Rison. „Dortmund is om de hoek, het hele land wil erheen.”

Verleid

Op doorverkoopsites als Viagogo en Stubhub waren dinsdag nog zo’n duizend tickets voor de halve finale beschikbaar. De prijzen beginnen bij 650 euro. Een plekje vlak bij het veld kost al gauw 2.000 euro. Fans worden op de ticketsites verleid om zo snel mogelijk toe te happen. Het verkoopscherm van Viagogo benadrukt in rode letters dat er „veel vraag” is naar het evenement. Wie klikt op een halvefinalekaartje wordt medegedeeld dat duizenden mensen tegelijkertijd naar deze tickets zoeken. Intussen loopt de timer af van de tien minuten waarin de verkoop dient te worden afgerond. „Na dit tijdstip kunnen de prijzen stijgen.”

Wie bieden deze tickets aan? Een man die drie kaartjes voor 1.250 euro per stuk verkoopt, haast zich aan de telefoon te zeggen dat hij er „écht geen winst” op wil maken. Hij zou de tickets gisteren zelf voor die hoge prijs hebben gekocht, maar zou plots zijn verhinderd voor de wedstrijd. „Dus nu probeer ik er weer van af te komen.”

Ongeveer 75.000 Oranjefans zullen afreizen naar Dortmund, terwijl de KNVB van de UEFA 8.000 plaatsen kreeg

Dat is ook het eerste wat Raimon zegt, die 800 euro voor een kaartje vraagt. „Voor dat bedrag had ik hem zelf ook gekocht. Maar mijn vader kan geen vrij krijgen van zijn werk.” Toen hij het kaartje maandag aanbood in een appgroep van Oranjefans die naar Dortmund afreizen, kreeg hij boze reacties. Raimon: „Mensen zijn er niet van gediend dat je zo veel geld vraagt voor een ticket.”

Dat merkte ook een fan die op socialemediaplatform X drie halvefinaletickets verkocht voor 500 euro per stuk. Enkele reacties: „Geldwolf”, „gier”, „rotzak” – en daarnaast ook een hoop biedingen.

Lees ook

Schelden op een buurland? Op de Balkan normaal, maar van de UEFA krijg je er een boete voor

De Albanese voetballer Daku zette vorige week een spreekkoor in tegen Serviërs en Macedoniërs. Het leverde hem een schorsing op. Foto Sergei Mikhailichenko/SOPA

Biertjes

Anderen hebben al het hele toernooi een handeltje in tickets. Joost (29), een Amsterdammer die in de financiële sector werkt, zegt dat hij afgelopen winter tijdens de officiële verkoop „grof ingekocht” heeft.

Hij kocht het maximaal toegestane aantal tickets, vier per wedstrijd. Sommige verkocht hij aan vrienden tegen kostprijs, de rest zet hij tijdens het toernooi op Marktplaats. Een kaartje voor Nederland-Polen dat hem 250 euro kostte, wist hij voor het dubbele te slijten. „Ik verdien er geen maandsalaris mee, maar ik kan er het vervoer mee betalen en een paar biertjes.”

In Dortmund kost een hotelovernachting van 90 euro nu opeens 2.500 euro

Ook de KNVB herkent de levendige tickethandel. „De prijzen zijn idioot hoog”, zegt KNVB-woordvoerder Daan Schippers. De handelaren gebruiken een digitale app die de UEFA enkele jaren geleden heeft ingevoerd. Via de app kan het ticket eenvoudig worden overgeschreven op naam van een ander, zodat die koper zeker weet dat hij een origineel ticket te pakken heeft. Dat maakt de zwarthandel minder fraudegevoelig. „Papieren tickets zijn makkelijker te vervalsen”, zegt Schippers.

Die app is echter niet bedoeld voor zwarthandel, maar om de voetbaltickets door te kunnen geven aan familie en vrienden. Alleen, zegt Schippers, hoe controleer je of het vrienden zijn of een wildvreemde waar je de kaartjes aan doorgeeft? „Dat gaat dus niet.”

KNVB

Het enige waar kopers van tweedehands tickets nog voor hoeven te vrezen, is de voetbalbond zelf. „Wij proberen zoveel mogelijk tickets te blokkeren die illegaal worden aangeboden”, zegt Schippers. „Als je bijvoorbeeld je naam op Marktplaats zet, dan ben je erbij.” In de meeste gevallen gebeurt dat echter niet, erkent Schippers. Bij de laatste duels van het Nederlands elftal blokkeerde de bond tussen de twee- en vierhonderd kaarten.

Schaarste leidt ook tot uitdagingen als het om vervoer en overnachtingen gaat. De NS laat weten dat zaterdagavond, direct na het eindsignaal in de kwartfinale, de verkoop van kaartjes richting Dortmund omhoogschoot. Op maandagmiddag, de dag voor de halve finale, zijn bijna geen plekken meer beschikbaar in de trein, tenzij je om 7 uur ’s ochtends of vroeger vertrekt.

Sommige fans nemen daarom het heft in eigen handen. Op de website van de KNVB en in groepsapps worden autoplekken aangeboden („gezellig: met de bus vanaf Klazienaveen”). En via Markplaats bieden taxichauffeurs hun diensten aan voor honderden euro’s of proberen mensen touringcars vol te krijgen.

Zo ook Ruud (37), een telecomondernemer uit Rosmalen, die geen betaalbare overnachting kon vinden in Dortmund. Kamers die daar op een normale woensdagavond 90 euro kosten, gaan nu voor 2.500 euro weg.

En dus regelde Ruud met vier vrienden een touringcar met vijftig plekken, die binnen een paar uur was volgeboekt. De actie noemt hij „non-profit” – een plaats kost zo’n 30 euro per persoon.

Na de wedstrijd rijdt de bus weer terug naar de regio Den Bosch om de dure overnachting te besparen. Ruud vertelt dat hij de scenario’s heeft doorgesproken met de chauffeur. „Hij wacht ook als er penalty’s zijn en, als we winnen, op een klein feestje na de wedstrijd.”

Lees ook

Oranjegekte in Nederland en Duitsland tijdens het EK voetbal

Oranjefans op de dag voor de tweede wedstrijd op het EK van het Nederlands elftal tegen Frankrijk.


Media in binnen- en buitenland kritisch over spel Oranje na nederlaag


Nederlandse en buitenlandse media zijn woensdag kritisch op het Nederlands elftal na de nederlaag (3-2) tegen Oostenrijk dinsdagavond. De wedstrijd wordt een thriller genoemd, waarin Oranje er maar bekaaid vanaf kwam.


Het AD opent de krant met een foto waarbij slechts één woord staat: ‘deceptie’. De Telegraaf gaat nog iets verder en schrijft ‘Oranje slaat modderfiguur’ op de voorpagina. Over Joey Veerman, die in de eerste helft al werd gewisseld, schrijft de krant dat hij “alleen maar ruzie met de bal had”.


Ook het Duitse medium Bild besteedt aandacht aan de tranen van Veerman nadat hij van het veld werd gehaald door Ronald Koeman. Maar de bondscoach had volgens Bild geen andere keus dan hem te wisselen. The Guardian voorziet een “mogelijk moeilijkere” knockoutfase voor Oranje. De krant benoemt dat Oostenrijk in de afgelopen zeven wedstrijden zes keer in de eerste tien minuten heeft gescoord. “Je moet ze vanaf het begin bijbenen”, maar dat lukte het team van Koeman niet.


Columnist Steven De Foer van het Belgische De Standaard is ook kritisch. “De Nederlanders rekenen zich (soms te) snel bij de grote jongens.” Volgens hem zou na “de slappe vertoning” tegen Oostenrijk Oranje eerder naar huis gaan dan zelf gedacht.


Nederland kwam al vroeg op achterstand door een eigen doelpunt.
Foto John Macdougall/AFP


Lees ook

Fragiel Oranje verliest van Oostenrijk (2-3) en gaat gebutst verder

Memphis Depay maakt 2-2 tegen Oostenrijk.

Schelden op een buurland? Op de Balkan normaal, maar van de UEFA krijg je er een boete voor

Waarom doen voetballers het eigenlijk: hun shirt uittrekken ter viering van een doelpunt? Om het tricot als vlag te gebruiken? Om hun gespierde torso te etaleren? Spelers weten dat het ze op een gele kaart komt te staan.

Niet erg slim dus. Maar in september van het afgelopen jaar was bij de voetballer Mirlind Daku tenminste duidelijk waarom hij het deed. Hij had het tweede, winnende doelpunt gescoord namens Albanië tegen Polen, in een cruciale wedstrijd voor de kwalificatie voor het EK dat op dit moment wordt gespeeld in Duitsland. Op zijn rechterschouder, zo bleek, zat een tattoo. Te zien zijn een steen, een soldatenlaars en een onderbeen, en de tekst: ‘Katana 138.’

Katana is de bijnaam van Agim Ramadani, een held van het Kosovaarse onafhankelijkheidsleger UCK; 138 is het nummer van zijn brigade, ook wel de ‘Cobra-eenheid’ genoemd. In Servië, dat de onafhankelijkheid van Kosovo niet erkent, wordt wijlen Ramadani gezien als terrorist. Kosovo wordt voornamelijk bevolkt door etnische Albanezen, maar heeft ook een kleine Servische minderheid. Albanië erkent Kosovo wel.

Mirlind Daku viert zijn goal tegen Polen zonder shirt, om zijn tattoo te laten zien.
Foto Andrew Surma

Daku, die is geboren in Kosovo en tot 2023 uitkwam voor het nationale elftal van dat land, vestigde met de tattoo en verklaring zijn naam als serieuze patriot. Vooral in Kosovo, waar spanningen met Servië ook dit jaar weer hoog zijn opgelopen.

Publiek opgejut

Daku mocht maandagavond ook niet meespelen in de verloren wedstrijd tegen Spanje op het EK in Duitsland. Na de wedstrijd van Albanië tegen Kroatië, vijf dagen eerder, had hij het publiek opgejut. Met een megafoon ging hij de fans voor: „Qifsha shkijet! Qifsha maqedont!” Ofwel: neuk de Serven, neuk de Macedoniërs.

Net als destijds na het ontbloten van zijn tattoo eiste de Servische voetbalbond een straf voor Daku de Kosovaar. Afgelopen weekend kwam er een schorsing, conform het verbod van de Europese voetbalbond UEFA op iedere uiting van politieke aard. De Albanese voetbalbond moet ook bijna 50.000 euro boete betalen vanwege „provocatieve boodschappen die niet passen bij een sportevenement”. De UEFA heeft tevens een onderzoek ingesteld naar door Kroaten en Albanezen gebroederlijk gezongen liederen waarin Serviërs de dood in worden gewenst.

In Nederland, in een café in de Amsterdamse Pijp, kijken maandagavond zo’n vijfentwintig Albanezen naar de wedstrijd tegen Spanje. Zeuren doen ze allerminst. Van woede jegens Daku of de UEFA is niets te bespeuren. „Die boete is wel terecht. Hate speech moeten we niet hebben. Maar serieus, schrijf je dáár over?”

Twintiger Ermal Curri is aan het woord, een Albanees die al tien jaar in Nederland woont. „Of we winnen of we verliezen”, zegt hij in de twintigste minuut van de wedstrijd: „Dit toernooi is één groot feest.”

Albanië verliest met 0-1. De aanwezige Albanezen hebben voor de wedstrijd luidkeels het volkslied meegezongen, staand in het café, en na het laatste fluitsignaal juichen en klappen ze langdurig.

Het is de tweede keer dat Albanië zich heeft geplaatst voor een eindronde van een groot toernooi en, even belangrijk, het elftal is niet afgegaan tegen de Spanjaarden. Wel hoorde de wereld weer eens van de spanningen op de Balkan. De overgrote meerderheid van Albanezen neemt dat op de koop toe.

Elton Caushi, een veertiger uit Tirana: „De natie is groter dan het land en de natie voetbalt in Duitsland, met Albanezen uit tientallen landen. Dus dat Kosovaarse gedoe, dat krijg je er gewoon bij. Daar moeten we niet over zeuren.”

Toernooi verlaten

Servië is tevreden over de strafmaatregelen van de UEFA. Het land had eerder gedreigd het toernooi te verlaten als er niet zou worden opgetreden.

Tien jaar geleden werd het land zelf hard gestraft door de UEFA, na ongeregeldheden in het nationale stadion in hoofdstad Belgrado. Die ontstonden nadat een Albanese fan van buiten het stadion een drone over het veld had laten vliegen met een vlag eraan geknoopt. Daarop was een landkaart te zien van een Albanië dat aanzienlijk groter is dan het huidige. Mét Kosovo erin. De chaos die daarop ontstond kostte Servië uiteindelijk deelname aan het EK van 2016.

Een Albanese fan met het shirt van de nummer negentien, Mirlind Daku.
Foto Mateusz Slodkowski/Getty Images

Buurland Kroatië is de straffen van de UEFA inmiddels gewend. De fans bewieroken hun historische nationale helden, fascistische, uit de Tweede Wereldoorlog, en krijgen daar keer op keer boetes voor. Voor een wedstrijd tegen Frankrijk bleken Kroatische fans zelfs eens een metersgroot hakenkruis in het gras te hebben gemaaid.

Albanezen, die de straffen van de UEFA minder gewend zijn, reageren laconiek. Daku’s schorsing houdt de gemoederen niet bezig in de pers, noch op straat. Van de tien Albanezen die voor dit artikel zijn benaderd, kon het niet één echt iets schelen. „Hij heeft zijn excuses aangeboden”, zegt de tv-presentator Lutfi Dervishi vanuit hoofdstad Tirana. „Bovendien is hij de derde keus voor de spitspositie. Dus cruciaal is hij niet.” Hiermee vat Dervishi, een zestiger, het nationale sentiment goed samen.

Na recente oorlogen is het leven nu eenmaal politiek, het nationalisme vers en virulent, zegt Dervishi. „Wie lof zingt van het eigen land, scheldt het buurland uit. Vinden wij hier op de Balkan normaal, krijg je bij de UEFA een boete voor.”


Al die oranje meuk: waarom dóén supermarkten dat nog?

Bij Plus kun je sparen voor een Buurthempie, een oranje hesje met de naam van je stad of dorp erop. Jumbo deelt dit EK voetbal Juichspencers uit. Lidl heeft de officiële EK-voetbalplaatjes met de spelers erop. Bij een tientje aan boodschappen krijg je er drie. Albert Heijn geeft tijdens het toernooi Oranje Spelerskaarten weg, vierkante speelkaarten met de Nederlandse voetballers. Twee gratis bij tien euro.

Het zijn gratis of bijna-gratis producten, en dat zie je er wel aan af: ze zijn duidelijk niet gemaakt voor de eeuwigheid. Al zijn de spencer en het ‘hempie’ wel multifunctioneel ontworpen: beide kledingstukken zijn na het EK te transformeren tot een herbruikbare boodschappentas (hemdtasjes, inderdaad). De spelerskaarten van Albert Heijn zijn ook te gebruiken als onderzetters, dus helemaal nutteloos hoeven ze na het EK niet te worden – in theorie. Woordvoerder Marian Verheij van Lidl over de levensduur van de voetbalplaatjes: „We gaan ervan uit dat het album lange tijd bewaard zal worden.”

Grappige items die het nationale voetbalgevoel versterken? Prullaria? Oranje meuk, zou je het misschien ook kunnen noemen. Hoe dan ook draait traditiegetrouw tijdens voetbalkampioenschappen de marketingmachine weer op volle toeren bij alle Nederlandse supermarkten, met uitzondering van Aldi: die keten doet net als voorgaande toernooien niet mee aan de speciale spaaracties en lollige EK-items. „Wij houden van eenvoud, ook tijdens grote evenementen zoals het EK”, volgens woordvoerder Wijnand Simons. Maar dat roept ook de vraag op: waarom doen alle andere supermarkten eigenlijk nog wél mee?

Meer bier en bitterballen

„Onze 500.000 Juichspencers zijn nu al op, en hebben geleid tot een merkbare toeloop in de winkels”, zegt marketingdirecteur Jorieke de Vries van Jumbo. „Dan zie je ook echt dat er veel meer chips, bitterballen en bier worden gekocht.” Deze acties wérken, kortom.

Retailonderzoeker Nick Bombaij van de Universiteit van Amsterdam deed onderzoek naar honderden spaaracties van supermarkten wereldwijd, en ontdekte dat de gemiddelde omzet per klant door spaaracties voor gratis of bijna-gratis items met ongeveer 19 procent steeg. „Ik heb niet specifiek naar EK-acties gekeken, maar ik zou verwachten dat het daarbij zelfs wat hoger ligt omdat het zo’n populair evenement is”, zegt hij. De winst van supermarktketens stijgt door spaaracties met ruim een procent, volgens zijn onderzoek.

Voor de winst en omzet van supermarktketens werken de EK-items dus uitstekend, maar passen ze nog wel bij de steeds ambitieuzere duurzaamheidsdoelstellingen die de supermarkten ook hebben? „Voor Lidl is duurzaamheid een van de belangrijkste voorwaarden voor een succesvolle toekomst”, staat te lezen op de website. Albert Heijn heeft in veel winkels metersgrote affiches hangen met voorbeelden van hoe de winkelketen werk maakt van verduurzaming. Plus schrijft op de website: „We streven ernaar om samen met onze klanten, medewerkers en leveranciers de wereld duurzamer te maken.” „Bij Jumbo willen we de impact op het milieu en het klimaat zoveel mogelijk beperken”, staat op Jumbo.com. Hoe matchen die doelstellingen met weggeefacties van tamelijk nutteloze oranjegekleurde spulletjes?

Oranje buurthempie, Plus.
Foto Jeroen Jumelet/ANP

Enorme milieuvoetafdruk

Jumbo heeft voor de spencers gekozen omdat veel mensen tóch wel iets oranjes aantrekken bij het kijken van wedstrijden. „En je kunt ze lang gebruiken”, zegt marketingdirecteur Jorieke de Vries. „Bij vorige toernooien hadden we bijvoorbeeld de juichcape, en die zie je nog steeds in het straatbeeld.” De half miljoen spencers die de supermarkt dit jaar uitdeelde waren nog over van het vorige grote toernooi. „Die wilden we niet weggooien dus hebben we hem nu weer ingezet.” Ze zijn overigens wel ver weg geproduceerd; in China. En over de kledingindustrie wordt sowieso steeds duidelijker dat die een enorme milieu- en CO2-voetafdruk heeft.

De Oranje Spelerskaarten van Albert Heijn zijn in Nederland gemaakt van karton dat is geproduceerd met een FSC-keurmerk voor duurzame houtproductie. Ze zijn daarnaast recyclebaar via het oud papier. Ook de voetbalplaatjes van Lidl zijn grotendeels van FSC-papier gemaakt.

Dat is wel een verandering ten opzichte van vroeger, toen er bijvoorbeeld honderdduizenden nutteloze plastic ‘wuppies’ of vuvuzela’s werden weggegeven die na het toernooi meteen in de vuilverbranding belandden. „Supermarkten doen duidelijk meer hun best op de duurzaamheid van de items dan vroeger, maar uiteindelijk mag het ze niet te veel winst kosten”, zegt Nick Bombaij van de UvA. „En het is totaal afhankelijk van wat de consument doet: supermarkten volgen hun gedrag.”

En daar verandert nog niet heel veel in tijdens voetbaltoernooien, signaleert Jorieke de Vries van Jumbo: „Op het moment dat we zien dat de consument er geen behoefte meer aan heeft, dan nemen we dat natuurlijk mee. Maar dat is duidelijk niet het geval.” En dat blijkt ook bij andere ketens. Lidl moest de laatste dagen zelfs dranghekken plaatsen vanwege de grote drukte door de run op hun voetbalplaatjes. Veel klanten vinden oranje meuk gewoon leuk.


Kroatië en Albanië trappen tweede speelronde af, ook gastland Duitsland weer aan de beurt


De Albanese middenvelder Bajrami maakte het snelste doelpunt in de geschiedenis van het EK vorige week.
Foto Alberto Pizzoli/AFP


De tweede speelronde van het EK voetbal gaat woensdag van start. Om 15.00 uur staan Kroatië en Albanië tegenover elkaar in Hamburg. Beide landen wisten de eerste ronde niet te winnen. Kroatië verloor met 3-0 van Spanje en Albanië met 2-1 van Italië. De Albanese middenvelder Nedim Bajrami heeft in die wedstrijd het snelste doelpunt in de historie van het EK gemaakt, na 22 seconden wist hij te scoren na een fout van de Italiaanse verdediger Federico Dimarco.


Om 18.00 uur speelt Duitsland tegen Hongarije. Het gastland won de eerste wedstrijd tegen Schotland met maar liefst 5-1. Hongarije verloor met 3-1 van Zwitserland.


De laatste wedstrijd van woensdag is om 21.00 uur. Dan speelt Schotland tegen Zwitserland.


Lees ook

De wereld afstruinen naar voetballers met Albanese roots

De Albanees-Zwitserse Nedim Bajrami (rechts) viert zijn doelpunt tegen Italië, afgelopen zaterdag, op de achtergrond Jasir Asani.

In 1988 zong André Hazes het voetbalvolkslied, welke oranje-hits zijn er dit jaar?

De zomer van 1988. Nederland pakt de titel als Europees Kampioen en de uitzinnige oranjegekte komt tot een climax. Ook muzikaal, want het regent ineens voetballiedjes. Maar één ervan springt eruit. Volkszanger André Hazes overgiet samen met het Nederlands elftal de harten met liefde en bier in het oneindig mee te blèren ‘Wij houden van Oranje’.

Zie het filmpje van dat tv-optreden in Huis ter Duin nog eens. Hartverwarmend hoe onhandig en ongemakkelijk de selectie, met onder meer Gullit, Rijkaard, Koeman en Van Basten in trainingspakken, letterlijk achter de zanger staat. Armen om de schouders, deinend op de golvende melodie die komt van ‘Auld Lang Syne’, het weemoedige oude Schotse nieuwjaarslied over vervlogen tijden. Componist Hans van Hemert schreef de op Nederlandse maat gemaakte heroïsche voetbaltekst, die eigenlijk zangeres Willeke Alberti zou zingen – maar getrouwd met een Deense profvoetballer zag zij daar toen van af.

Als nostalgische en saamhorige evergreen is ‘Wij houden van Oranje’ het nationale voetbalvolkslied geworden. In die weken in 1988 loopt de Top 40 vol met voetbalhits, een tot dan vrij nieuw fenomeen. Al was ‘Nederland heeft die bal’ van André van Duin in 1980 al een klassiekertje. En zette, verder terug, het keurige ‘Hup Holland Hup’ van Jan de Cler uit 1954 natuurlijk de toon voor alle Nederlandse voetbalhits ooit.

https://www.youtube.com/watch?v=lteRJkF8pEo

Daar is in 1988 bijvoorbeeld het opjuttende ‘Aanvallen!’ met een juichende terugblik op de wedstrijden, die leidt tot een uit alle kelen klinkend: „Aaaaaanvallen”. Of ‘Het Oranjelied’ (Oraaaaaanje – dat kaaaaaan je”), een soort megamedley van de Hollanders, waarvoor het nummer ‘Steams’ model stond.

Het EK is ondenkbaar zonder zingende fans op de tribune en zonder massale meeklappers en -zingers. De voorpret op de komende voetbalweken is met nieuwe Oranjekrakers en internationale voetbalanthems al goed begonnen; Spotify staat vol met playlisten. Wat de Nederlandstalige betreft is het opvallend hoeveel nummers van nu refereren aan dat euforische win-gevoel van toen in 1988, al was menig vertolker toen nog niet geboren.

https://www.youtube.com/watch?v=wxrtuqrVNEY

Zo denkt de vorig jaar doorgebroken volkszanger Marco Schuitmaker (25) weemoedig terug aan hoe een onoverwinnelijk Nederland de beker pakte. De setting is de camping, de tuinstoelen staan al klaar en de bbq gloeit. „Ik weet nu, dat de oranjebewaarder bestaat. Het wordt prachtig. Net als in negentien achtentachtig.” Zijn ‘Oranjebewaarder (Het Wordt Prachtig Net Als In 1988)’ is een bewerking van zijn extreem populaire hit ‘Engelbewaarder’. Vader Abraham schreef het liedje al bijna vijftig jaar terug voor zangeres Mieke.

En ook volkszanger Wolter Kroes, die ook al de grote voetbalhit ‘Viva Hollandia’ (EK 2008) op zijn naam heeft, voorspelt in ‘Alles Wordt Oranje’ met een nostalgisch soort enthousiasme nu ook weer veel wedstrijdwinst in Duitsland. „Wir schaffen das en we worden nummer 1”; althans volgens dj, drummer en zanger Edwin Evers, want die schreef de tekst.

EK-hits 2024Welke liedjes begeleiden de teams verder?

Internationale voetbalhits

Heerlijk is het relativeringsvermogen van de Schotten. In het van trots bulkende Schotse liedje ‘No Scotland No Party’ maakt het allemaal niet zo heel veel uit of ze zullen winnen. Het springt er in originaliteit voor Euro 2024 uit en is zelfs ook een hit in Argentinië. „And even if we don’t win (We will win!, We will win!), We’ll boogie on in Berlin (in Berlin, in Berlin).”

https://www.youtube.com/watch?v=gvi0GtQCEcQ

Een van de nummers die in Engeland nu stof doet opwaaien is ‘It’s OUR team’. Het racisme dat de zwarte spelers van het Engelse team ten deel viel tijdens het EK 2020 zette artiesten Ke4t en CreezeOn met producer Toddla T nu aan tot het maken van een stevige anti-racisme song. De boodschap: „We rise, we fall, we stand together” – ongeacht kleur en afkomst.

https://youtu.be/gY9HnkkgFxQ?si=Fdupz55wPgKMk8hc

Maar zeker zal overal de door de UEFA geïnitieerde Euro-anthem ‘Fire’ te horen zijn, dit jaar gemaakt door het Italiaanse dancetrio Meduza, de Amerikaanse poprockband OneRepublic met zanger Ryan Tedder en de Duitse zangeres Leony. Het is een nogal standaard EDM-dancenummer over innerlijk vuur en een collectieve drive – en tergend slecht is al die reclame in de videoclip.

https://www.youtube.com/watch?v=C5B22ONbFrc

Recycling met een hoge juichfactor

Dan zijn er de hits die je eigenlijk al kent, maar slim zijn voorzien van nieuwe teksten. Zo is ‘Holland On Fire’ van Patrick Dyco met Jari N een bewerking van de jarennegentig-Eurodancehit ‘Free From Desire’. Waarbij vooral het ‘la-la-la’ natuurlijk gelijk de polonaise inzet. ‘Doelpunt voor de Leeuwen’ is een rip-off van Joost Kleins ‘Europapa’. Dus: „O-o-o-oranje” in plaats van „Euro-pa-pa-pa-pa-pa-pa”. En haast zoals Joost Klein „Welkom in Europa, jonguh” zou zeggen: „Doelpunt voor Oranje, jonguh”.

https://www.youtube.com/watch?v=9qxj3ptwCMs

De verbindende bitterbal

In de categorie ‘verbindend bij een portie bitterballen’ is ‘Alles wordt Oranje’ van Wolter Kroes een kanshebber. Ook Dries Roelvink doet een duit in het borrelzakje, inclusief champagne. Met een verwijzing naar zijn eigen mislukte voetbalambities („Ooit stond ik zelf in het veld en ik voelde me een held, maar helaas verdiende ik niet zo veel geld. Dus ben ik maar gaan zingen. Het land dat staat te springen. Scoren is in Duitsland wat nu telt”) gaat het rechtstreeks naar een feestje in de vipbox.

https://www.youtube.com/watch?v=hVt5a5FawkQ

De gemiste penalty

Meteen naar huis mag ‘Ik ben net als jij (Ich bin wie du)’. Het in een middagje in elkaar gedraaide nummer met rappende oud-international Wesley Sneijder en zanger Wesly Bronkhorst treft werkelijk nergens doel en is om wanhopig van te worden.

https://www.youtube.com/watch?v=XSZKM6E1CVc

Strijdlust en pep: go go go!

Oppeppen en op de borst kloppen. Een gevoel van ‘we worden kampioen. Een stadion op zijn kop. Meteen de handjes in de lucht en op naar de dikke dancedrop is het feelgood-nummer ‘Larger Than Life’, de samenwerking van dj Armin van Buuren met de band Chef’Special. Totaal speciaal sfeerverhogend gegeven, al hoor je het er niet per se aan af: net als toen in 1988 zingt het hele Nederlands elftal bij de opnamen mee, nu bij het trainingskamp in Zeist. ,,Whoo-hoo-ooh-ho-hó-oh-o-ho.”

https://www.youtube.com/watch?v=67lVFYGMMCA


Opinie | Dit Oranje is een spiegel voor het nieuwe Nederland

Op Instagram verscheen begin juni een filmpje waarin leden van de Rotterdams-Kaapverdisch-Dominicaans-Curaçaose hiphopgroep Broederliefde hun nieuwe muziek laten horen aan voetballers van het Nederlands elftal. Het liedje heet ‘Matchday’.

Ajax-aanvaller Steven Bergwijn, van Surinaamse afkomst, staat met een koptelefoon op te luisteren en vraagt: „Wanneer komt die pokoe [lied, red.] uit? Ik ga hem naar Virgil sturen.” Virgil is Virgil van Dijk – Surinaamse moeder, Nederlandse vader – en aanvoerder van Nederlands elftal. Daarna zegt Bergwijn: „Ik moet hem wel naar Virgil sturen, hij is dj toch.”

Op een ander Instagramfilmpje, getiteld Nieuw kleedkamer anthem?, luistert Oranje-spitsspeler Memphis Depay – Nederlandse moeder, Ghanese vader – naar hetzelfde nieuwe liedje. „Ik zal je een geheimpje vertellen”, zegt hij. „Ik had al een stukje gehoord.”

De interviewer vraagt: „Oooh, eerlijk?”

„Ja ja, tuurlijk”, antwoordt Memphis. „Ik bedoel, dat zijn mijn vrienden, man.”

Vervolgvraag: „Is dit iets voor in de kleedkamer, tijdens het EK?”

Memphis begint te lachen, het antwoord is zo voor de hand liggend. „Honderd procent, die jongens luisteren dit allemaal.”

Twee werelden

In filmpjes die door de KNVB naar buiten worden gebracht vanuit het trainingskamp in Zeist viel het de laatste jaren al op: de spelersgroep is voor een groot deel zwart, dat ze onderling vaak communiceren in een vorm van straattaal is nu de norm. De leiders van de groep heten Virgil van Dijk, Memphis Depay, Denzel Dumfries of Georginio Wijnaldum.

Op initiatief van de KNVB is ook een officieel Nederlands EK-lied gemaakt, getiteld ‘Larger Than Life’. Dat lied werd niet gemaakt door Broederliefde of een andere Nederlandse formatie waar deze spelers naar luisteren. Het is een samenwerking tussen de Leidense dj Armin van Buuren en Chef’Special, een Haarlemse groep waarvan de bandleden Joshua, Wouter, Wouter, Guido en Jan heten .

Het contrast tussen deze twee werelden, enerzijds de spelersgroep van het Nederlands elftal en anderzijds de organisatie van de voetbalbond, deed me denken aan de Franse WK-hit uit 2018, ‘Ramenez La Coupe À La Maison’, van Vegedream – geboren in Orléans, Ivoriaanse afkomst. Niet georganiseerd door de Franse voetbalbond, de artiest maakte uit zichzelf een lied waarin hij de namen bezingt van bijna alle voetballers uit de Franse selectie die dat jaar wereldkampioen werd.

De muziekvideo staat op YouTube. Daarin zien we hoe spelers van het Franse elftal in de kleedkamer het lied meezingen, afgewisseld door straatbeelden van Parijse buitenwijken. Wat vond ik zo opvallend en ook wel ontroerend aan dit lied van Vegedream? Als het gaat om afkomst en etniciteit is Frankrijk een nog heftiger en verdeelder land dan Nederland. Toch voel je door de tekst en de muziekvideo – met de vele Fransen van Afrikaanse afkomst die feest vieren omdat hun team heeft gewonnen – een liefde voor het Franse elftal die ik in Nederland bij vergelijkbare groepen niet zo snel zie.

Mijn stelling is dat het verschil hieruit bestaat: in Frankrijk is het een vaststaand feit geworden dat de nationale selectie bestaat uit zwarte spelers. Daarom voelen Vegedream en andere Fransen zoals hij zich er zo sterk mee verbonden. Dit is hun team, dit zijn hun mensen. De samenstelling van het Nederlands elftal is nog niet zo eenzijdig als die in Frankrijk, maar het komt aardig in de buurt. Toch lijkt dit besef hier nog niet doorgedrongen. Naar welke afspiegeling van Nederland gaan wij tijdens dit EK kijken? Naar het land waar bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen een racistische partij de grootste werd? Of naar een land waar de kosmopolitische samenstelling van de grote steden wordt weerspiegeld in het nationale team?

Sympathieke Duitsers

Je kunt zeggen: het is maar muziek, wat heeft dat met voetbal of met de rest van het leven te maken? Ik denk dat het hier staat voor iets groters dan alleen een liedje. Meer dan de helft van de Nederlandse EK-selectie heeft een migratieachtergrond, zoals dat tegenwoordig heet. Tijdens de oefenwedstrijd tegen Schotland in maart waren negen van de elf basisspelers zwart. Toch is het vanzelfsprekend dat vanuit de voetbalbond wordt gekozen voor artiesten die passen bij hun eigen belevingswereld, niet bij die van de spelers – dat betekent iets.

Ineens moest in de kleedkamer Kees Zweet worden opgezet, zoals Danny Blind de Afro-Amerikaanse R&B-zanger Keith Sweat noemde

Muziek kan ook symbolisch zijn voor de hiërarchie binnen een spelersgroep. Wie bepaalt waarnaar wordt geluisterd in de kleedkamer? Uit mijn jeugd herinner ik me dat Danny Blind, destijds aanvoerder van Ajax, in interviews verbaasd vertelde hoe daar – na de komst van medespelers met een Surinaamse afkomst – niet meer alleen naar André Hazes werd geluisterd. Ineens moest in de kleedkamer Kees Zweet worden opgezet, zoals hij de Afro-Amerikaanse R&B-zanger Keith Sweat noemde. Onlangs vertelde de Volendamse PSV-voetballer Joey Veerman met dezelfde verbazing dat hij in de kleedkamer naar Franse rapmuziek moest luisteren.

In Duitsland werd begin juni een enquête uitgevoerd door het ARD-programma Sport Inside – niet te verwarren met de SBS6-talkshow Vandaag Inside die vanaf 2020, toen nog Veronica Inside geheten, vier jaar lang werd geboycot door de selectie van het Nederlands elftal, als reactie op aanhoudende racistische grappen.

Bij 21 procent van de ondervraagden bestond de wens om meer witte spelers in het Duitse elftal te hebben, 17 procent vond dat Ilkay Gündogan geen aanvoerder van hun nationale elftal moest zijn, vanwege zijn Turkse afkomst. Of het nu Duitsland is of Nederland of België, zelfs Zwitserland: tijdens dit EK kijken wij naar allemaal elftallen waarin de moderne samenstelling van de Europese bevolking wordt getoond. Behalve bij de Oost-Europese landen, die zijn niet erg gewild bij immigranten.

In het geval van het Duitse elftal vind ook ik het jammer dat het niet meer is zoals vroeger, maar dan om een andere reden dan de geënquêteerden. Tijdens mijn jeugd speelden daar nog Duitsers zoals Duitsers bedoeld waren. Je kon heerlijk haten op Lothar Matthäus, Karl-Heinz Rummenigge en Horst Hrubesch. Nu hebben de weerzinwekkend sympathieke Duitsers een inwisselbaar gemengd team dat net zo goed Engeland zou kunnen vertegenwoordigen. Een van de grote sterren, Jamal Musiala, groeide zelfs op in Engeland.

Stereotype beeld

Rond het Nederlands elftal bestaat een traditie die begon halverwege de jaren negentig, toen Clarence Seedorf een paar belangrijke strafschoppen miste. Andere voetballers deden dat ook – op de toernooien van 1996, 1998 en 2000 werden we uitgeschakeld na penaltyseries – maar over de gemiste strafschoppen van Stam, Cocu of De Boer ontstonden nooit nationale discussies.

Wij begrepen Seedorf niet. Zijn collega’s Bogarde, Kluivert of Davids, fysiek sterke atleten die hun emoties of agressie binnen en buiten het veld niet altijd in de hand konden houden – zij pasten in ons stereotype beeld van zwarte voetballers. Maar Seedorf, die klopte gewoon niet. Hoe kon een zwarte man kalmer, welbespraakter en beschaafder zijn dan de witte Nederlanders zelf?

Stel dat Nederland de finale haalt met deze grotendeels zwarte selectie, welke regeringsleider vertegenwoordigt ons daar?

Bijna tien jaar geleden, in 2015, volgde de affaire rond de selfie die op Twitter en Instagram werd geplaatst door de toenmalige Oranjespeler Leroy Fer, van Curaçaose afkomst. Op de foto stonden negen gekleurde spelers van het Nederlands elftal. Resultaat: een stroom aan racistische reacties en een nationale rel. Het sentiment uit die tijd kan het beste worden samengevat door de communis opinio aan tafel in de talkshow VI: wat verwachten ze dan als ze met alleen maar donkere jongens op de foto gaan? Dan kun je wachten op dit soort reacties.

En nu gaat Nederland een EK spelen met een selectie van 26 voetballers, van wie er zestien zwart zijn. Hun afkomst is niet alleen meer Surinaams, Antilliaans of Moluks, maar ook uit diverse Afrikaanse landen, met als koploper Ghana: drie stuks. Van wie er één, Jeremie Frimpong – primeur – geen Nederlands spreekt, maar Engels. Afgaande op het aantal spelers dat voortkwam uit een relatie tussen een Nederlandse en een buitenlandse ouder zou je deze groep mensen kunnen zien als een ultiem voorbeeld van integratie.

(Nog een trend die kan voortkomen uit bovengenoemd racisme: de voetballers die in aanmerking komen voor zowel het Nederlands als het Marokkaans elftal kiezen tegenwoordig allemaal voor het Afrikaanse land. Voor Nederland valt te hopen dat deze trend niet doorzet naar het nationale team van Suriname, dat kans maakt om in 2026 een WK-debuut te maken.)

Tijdens de twee oefenwedstrijden voor het EK werden zes van de acht doelpunten gemaakt door zwarte spelers, een beeld dat al jaren zichtbaar is. Het roept de vraag op: als er de afgelopen vijftig jaar geen immigratie was geweest, zoals onze grootste politieke partij wil, wie zou dan nu voor het Nederands elftal spelen? Wie zou onze doelpunten maken? Wout Weghorst, de spits van TSG Hoffenheim?

Nog een vraag: stel dat Nederland de finale haalt met deze grotendeels zwarte selectie, welke regeringsleider vertegenwoordigt ons daar? Wordt dat een lid van het nieuwe kabinet, met als belangrijkste agendapunt: het zoveel mogelijk buiten de deur houden van immigranten?

Maar nu eerst voetballen. En na het EK gaan we op de Olympische Spelen in Parijs juichen voor onze Sifan Hassan, die namens Nederland de medailles moet binnenhalen.