Polen en Oekraïne zijn tot een akkoord gekomen over de opgravingen van de slachtoffers van de massamoorden in Wolynië. De kwestie, waarbij tussen 1943 en 1945 naar schatting tussen de 50.000 en 100.000 etnische Polen zijn vermoord door Oekraïense nationalisten, zorgde al langere tijd voor spanningen tussen de twee buurlanden.
In Polen worden de massamoorden gezien als een niet-erkende volkerenmoord. In 2016 bestempelde het Poolse parlement de massamoord in Wolynië als ‘genocide’ en werden Oekraïense monumenten in Polen verwijderd. Dat leidde tot ergernis van Oekraïne, waarna Kiev in 2017 besloot niet meer mee te werken aan de opgravingen.
Volgens Oekraïne zijn niet alleen etnische Polen slachtoffer in Wolynië, maar werden ook zo’n tienduizend Oekraïners vermoord na Poolse wraakacties. Ook is er wrok over hoe Polen na de Tweede Wereldoorlog Oekraïners behandelde door hen na de hertekening van de Europese grenzen gedwongen naar West-Polen te verhuizen.
Inzet presidentsverkiezingen
De afgelopen tijd kwam de massamoord in Wolynië weer volop onder de aandacht in Polen. Zo waarschuwde de Poolse vicepremier Wladyslaw Kosiniak-Kamysz vorig jaar dat Oekraïne dit probleem moet oplossen voordat het steun van Polen krijgt om toe te treden tot de Europese Unie.
Bovendien is het onderwerp inzet van de Poolse presidentsverkiezingen in mei. De conservatief-nationalistische kandidaat Karol Nawrocki, directeur van het Pools Herinneringsinstituut dat onderzoek doet naar de massamoord, spreekt zich vaak fel uit over de kwestie. Ook Rafal Trzaskowski, kandidaat voor Donald Tusks partij KO, gaat daarin mee en stelt dat de slachtoffers begraven horen te worden in Warschau, de stad waarvan hij burgemeester is.
Ten behoeve van de eenheid tussen onze landen willen we dat er geen vragen zijn over deze geschiedenis
President Volodymyr Zelensky bevestigde woensdag tijdens een bezoek aan Warschau dat Oekraïne bereid is om de kwestie op te lossen. „Voor onze beide landen is deze kwestie belangrijk”, zei Zelensky in het presidentieel paleis in Warschau tijdens een persconferentie. „Ten behoeve van de eenheid tussen onze landen willen we dat er geen vragen zijn over deze geschiedenis.”
Vorige week meldde premier Donald Tusk al dat de gesprekken tussen de twee landen over de opgravingen tot succes leidden. „Eindelijk een doorbraak”, schreef Tusk op Bluesky. Eerder zei hij dat iedereen in Oekraïne en Polen „de menselijke behoefte begrijpt van Poolse families om de stoffelijke resten van hun voorouders te willen begraven”.
Onafhankelijke staat
In de zomer van 1943, tijdens de Tweede Wereldoorlog, begon het Oekraïense Opstandelingenleger (UPA) met gewelddadige acties tegen de Poolse gemeenschap in Wolynië. De nationalisten wilden in de regio een onafhankelijke staat oprichten. Het gebied, in het noordwesten van Oekraïne, behoorde tot de Sovjet-Unie. Lokale bewoners werden opgehitst om zich tegen hun Poolse en Joodse medebewoners te keren. Die acties leidden tot naar schatting tussen de 50.000 en 100.000 doden.
Als reactie nam het Poolse Verzetsleger (Armia Krajowa, AK) wraak, wat leidde tot duizenden doden onder de Oekraïense bevolking.
Vorig jaar kwam het voor eerst tot verbroedering in de slepende kwestie tussen beide landen. Presidenten Zelensky en Duda verschenen samen op de tachtigjarige herdenking van de massamoorden in Wolynië tijdens een kerkdienst in de Oekraïense stad Lutsk.
Lees ook
Polen trapt af als EU-voorzitter maar vecht om eigen burger en grens
De toekomstige opgravingen lijken meteen tot betere verhoudingen te zorgen tussen de twee buurlanden. Premier Donald Tusk kondigde deze week aan dat Polen als huidig voorzitter van de Europese Raad het toetredingsproces van Oekraïne tot de Europese Unie – dat de afgelopen maanden in een impasse belandde – „zoveel mogelijk zal versnellen”.
De verwachting is dat vanaf april de eerste opgravingen zullen plaatsvinden. Onderzoekers schatten dat nog tienduizenden lijken in de massagraven liggen in Noordwest-Oekraïne.
De oorlog in Soedan is vernietigend. Niet alleen sloegen miljoen mensen op de vlucht, werden ziekenhuizen, scholen, musea, gebedshuizen en flatgebouwen doelwit, nu lopen ook de dammen in de Nijl gevaar. Maandagochtend werd door de paramilitaire Rapid Support Forces (RSF), een strijdgroep die sinds 2023 in oorlog is met het regeringsleger, een aanval uitgevoerd op de Merow-dam, ten noorden van de hoofdstad Khartoem.
Ook de staat van de Jebel Aulia-stuwdam, gelegen in de Witte Nijl, zo’n veertig kilometer ten zuiden van Khartoem, baarde wetenschappers eind december al zorgen. Yassir Abbas Mohamed was tot 2021 Soedans minister van Waterzaken en is de co-auteur van een rapport van het Institute for Water Education in Delft over de werking van dammen in oorlogstijd. Volgens het rapport staat het land „aan de rand van een ramp”.
Yassir Abbas Mohamed was tot 2021 Soedans minister van Waterzaken en is de co-auteur van een rapport over de werking van dammen in oorlogstijd van het Institute for Water Education in Delft.Privéfoto
Telefonisch vertelt Abbas hoe de sluizen op het nippertje weer opengingen. „Maar het risico op een ongeluk bestaat nog steeds. In december leidde het hoge waterpeil tot overstromingen stroomopwaarts van dorpen en akkers, waardoor burgers verdronken. De sluizen worden door leken willekeurig geopend en gesloten, het gebeurt niet professioneel.”
De Jebel Aulia-stuwdam, daterend uit 1937, is volgens Abbas uiterst kwetsbaar. „Vanwege zijn ouderdom en zijn grote waterreservoir vergt het beheer van de dam goed vakmanschap en is speciaal onderhoud noodzakelijk. Dat is nu totaal afwezig.”
Het dambeheer vergt vakmanschap en speciaal onderhoud, dat is nu totaal afwezig
De dam is onderdeel van het slagveld geworden, zeker na de inname door het regeringsleger van het ten oosten van de dam gelegen Wad Madani in het weekend. De RSF van militieleider Mohamed ‘Hemedti’ Dagalo, beheerst het betreffende gebied en gebruikt een aan de dam verbonden smalle brug voor aanvoer van militair materieel en manschappen naar de oostelijke oever vanaf zijn achterland in West-Soedan.
Lees ook
Oorlog in Soedan gaat nieuwe fase in na zeldzame zege voor regeringsleger
Door de sluiting van de damdeuren vorig jaar door de RSF steeg het waterpeil, waardoor grote gebieden in de deelstaat Witte Nijl ten zuiden van de dam onder water kwamen te staan. Dit omvatte de overstroming van Aba Island, een eiland gelegen in de Witte Nijl, waarbij duizenden burgers ontheemd raakten.
Middelpunt oorlog
Met regelmaat voert het regeringsleger van president Abdel Fattah al-Burhan bombardementen uit vlakbij de dam. Daarbij werd een brug vernietigd, die later weer hersteld werd door de RSF. Als het patroon van de afgelopen maanden in de oorlog zich voortzet en het regeringsleger erin slaagt de RSF aan de oostoever terug te dringen, gaat de dam voor de terugtrekkende RSF-strijders een soort trechter worden. Dan wordt de dam, in de woorden van Abbas, „het middelpunt van de oorlog”. Beschadiging van de dam kan tot een vloedgolf leiden die delen van Khartoem onder water zet.
Gebouwen nabij de Arbaatdam, nadat die op 25 augustus 2024 instortte door zware regenval en stortvloeden. Foto AFP
De Witte Nijl stroomt kalm over een afstand van 2.300 kilometer vanuit het Victoriameer (tussen Tanzania, Kenia en Oeganda) naar Khartoem. De Blauwe Nijl raast zes maanden per jaar als een vloedgolf vanuit de hooglanden van Ethiopië over een afstand van 1.500 kilometer naar de hoofdstad. Door haar kracht drukt die soms grote hoeveelheden water in de Witte Nijl tot aan de Jebel Aulia-dam.
In vredestijd werd een team experts ingeschakeld voor het meten van de waterniveaus en het op elkaar afstellen van de verscheidene dammen in het land. Door de in april van 2023 uitgebroken oorlog is dat toezicht weggevallen. Al-Burhans troepen hebben een van de zes grote dammen in het land uit handen moeten geven aan de RSF, en beide strijdende partijen weigeren elke samenwerking.
Wisselend klimaat
Klimaatverandering maakt de situatie extra precair. In november was de toevloed van regenwater in het Victoriameer veel meer dan in voorgaande jaren, terwijl de waterstand in Lake Albert aan de Oegandees-Congolese grens op meerdere momenten haar hoogste waterpeil ooit bereikte. Ook in Afrika’s grootste moeras, de Sudd in Zuid-Soedan, viel aanzienlijk meer regen.
„We zien steeds vaker overstromingen door enorme regenval boven de meren rond de evenaar”, zegt Abbas. „Die richtten al verwoestende schade aan in buurland Zuid-Soedan. Vorig jaar spoelde er een dam weg bij ons in Soedan. Het ene jaar hebben we te weinig regen, het andere teveel. Dat vereist meer dan ooit een nauwe regulering van de dammen. Internationale monitoring van de risico’s van dambreuken in oorlogsgebieden en snelle internationale interventie is daarom hard nodig.”
Lees ook
Is een doorbraak van het regeringsleger een stap naar het einde van de oorlog in Soedan?
De Finse stad Joensuu kent geen historisch fort, verdedigingsmuren of wachttorens. De grensbarrière met buurland Rusland bestaat uit houten paaltjes met drie lijntjes prikkeldraad ertussen. In de wijde omtrek zijn geen raketten, militairen of verdedigingswerken te zien.
Toch is Joensuu op elke manier voorbereid op het ergste: een inval vanuit buurland Rusland.
De rustige studentenstad, omringd door bossen en meren en bestaande uit vooral houten huizen die zijn bedolven onder een dikke laag sneeuw, kent zevenhonderd schuilkelders. Genoeg voor zeventigduizend mensen, genoeg voor bijna alle inwoners van de stad. Ook liggen geheime evacuatieplannen klaar én is vooraf bepaald welke personen bij een aanval het leger in moeten en wie de stad moet blijven runnen.
Die voorbereiding op een groot conflict met Rusland begon al na de Tweede Wereldoorlog. Maar sinds de oorlog in Oekraïne wordt de paraatheid van Joensuu daadwerkelijk op de proef gesteld door Rusland.
Twee jaar geleden begon dat met honderden migranten die de grens overstaken, opgedreven door Rusland. Al snel sloten de Finnen alle grensovergangen en weigerden ze migranten vanuit Rusland toegang. Daarna volgden de verstoringen van de gps-systemen die tot de dag van vandaag aanhouden. Vorig jaar moest een burgervliegtuig omkeren omdat het niet kon landen op de luchthaven van Joensuu. In totaal waren in het Finse vliegverkeer 2.800 gps-verstoringen vorig jaar, tegenover 200 een jaar eerder. En in de Oostzee werd recentelijk een elektriciteitskabel verwoest door een schip dat Rusland waarschijnlijk had ingezet om te saboteren.
De oorlog in Oekraïne is in Joensuu dichterbij dan de afstand tot het Oost-Europese land zou doen vermoeden. De Russen gebruiken Joensuu als testgebied om te kijken hoe ver ze kunnen gaan in het land dat sinds 2023 tot de NAVO behoort en de langste NAVO-grens kent met Rusland: 1.340 kilometer. Daarom is de stad dagelijks bezig met nóg betere voorbereidingen: zowel fysiek als in de hoofden van haar bewoners.
Hoe ziet dit er in de praktijk uit, zoals in de stad Joensuu, dat op een uurtje rijden van Rusland ligt en op zo’n vijf uur van Helsinki?
School en desinformatie
Buiten is het 15 graden onder nul, een zachte winter noemen ze dat in Joensuu. Binnen lopen de kinderen even na lunchtijd op sokken door de Nepenmaki-basisschool langs grote zware metalen deuren. Schuilkelders in oorlogstijd, die nu dienen als opslagplek en repetitieruimte voor de schoolbands – volledig uitgerust met drumstel, cello en een piano.
Docent Jaana Keränen leert scholieren kritisch na te denken over informatie die ze krijgen. Een schuilkelder op de basisschool in Joensuu die in vredestijd gebruikt wordt als repetitieruimte voor schoolbands.
Foto’s: Jarno Artika
Elk groter gebouw, van een appartementencomplex tot school, bedrijf en parkeergarage moet volgens de Finse wet een schuilkelder hebben die een serieuze raket kan weerstaan. De plekken zijn goed geventileerd en hebben vaak een eigen aggregaat voor als de elektriciteit uitvalt. Rijkere regio’s, zoals hoofdstad Helsinki, kennen zelfs hele ondergrondse zwembaden, sportvelden en kinderspeeltuinen die in tijden van crisis kunnen dienen als schuilkelder. „Hopelijk hoeven we ze nooit te gebruiken”, zegt docent Jaana Keränen terwijl ze de deur opent van een schuilkelder met ingebouwde toiletten.
De voorbereiding van de school voor een mogelijk conflict bestaat niet alleen uit schuilkelders voor de leerlingen, maar ook uit opleiden van kritische zelfdenkende en analytische burgers, zegt Keränen (persoonlijke voorbereiding: genoeg water, voedsel, batterijen en kaarsen in huis). Het onderwijssysteem van Finland is erop gebaseerd dat alle informatie tijdens elke les kritisch wordt bekeken door de leerlingen. Welke bronnen zijn er gebruikt, wie heeft het geschreven en heeft diegene expertise over het onderwerp, zijn slechts enkele vragen die Keränen haar leerlingen voortdurend stelt. „We willen dat leerlingen hun eigen mening kunnen vormen en niet alles geloven wat docenten, ouders of filmpjes op TikTok zeggen.”
Deze methode werkt: jongeren in Finland herkennen desinformatie veel beter dan in andere landen, blijkt uit onderzoek door het Open Society Institute uit Bulgarije. In 2023 stond Finland voor de zesde keer op rij op nummer één van de 41 onderzochte landen als het ging om weerstand tegen desinformatie (Nederland staat op een achtste plek).
Die strijd tegen desinformatie is breder dan alleen op scholen, vertelt Leo Pekkala (voorbereiding: altijd een volle autotank) van het Finse Nationaal Audiovisueel Instituut in Helsinki dat toezicht houdt op media-educatie. „We hebben ook programma’s voor senioren, zodat ze moderne technologie beter snappen en desinformatie herkennen”, zegt hij in zijn kantoor in de hoofdstad. „Daarnaast leggen journalisten een paar keer per jaar uit hoe ze te werk gaan en zijn hun artikelen gratis voor scholieren.”
In een tijd die meer en meer gedomineerd wordt door desinformatie, zet Finland in op de lange adem van het onderwijs. „Wij zien uit onderzoeken dat de Finse manier van media-educatie werkt”, zegt Pekkala. „Het versterkt de democratie, leidt tot vertrouwen in de autoriteiten en onze leerlingen en studenten zijn kritische en maatschappelijk betrokken burgers.”
Burgemeester Jere Penttilä met op de achtergrond de stad Joensuu. De plaats Joensuu bij de bevroren rivier Pielisjoki.
Foto’s: Jarno Artika
Fysieke veiligheid
Dan is er de befaamde Finse dienstplicht. Alle mannen boven de achttien moeten een halfjaar of langer dienen. Daar leren ze naast militaire vaardigheden ook overleven in de koude winters van Finland en jaarlijks worden 2.200 dienstplichtigen getraind om te vechten in de zware omstandigheden van de Noord-Finse regio Lapland, door de Jaeger-brigade. De dienstplichtigen die een militaire dienst weigeren, kunnen een jaar maatschappelijke dienst volgen. Een ruime meerderheid van de jongens kiest voor het leger. Dat merkt ook docent Keränen: „Dat is niet omdat de jongens het stoer vinden om in het leger te dienen, maar omdat het hoort bij het Fins zijn.”
Dat heeft effect. Van de 5,5 miljoen Finnen (inclusief vrouwen en kinderen) staan er negenhonderdduizend reservisten klaar om het leger te dienen. Dat is bovenop de bijna driehonderdduizend militairen die het land kan mobiliseren in oorlogstijd. Finland ging ook na het einde van de Koude Oorlog, toen veel landen in Europa stopten met de dienstplicht, door met de verplichte diensttijd. Bovendien bleef het land investeren in materieel en heeft het een van de sterkste legers van Europa dankzij vijftienhonderd artilleriestukken, waaronder 700 houwitsers en 100 raketlanceringssystemen. In 2014 kocht Finland nog honderd Leopard-tanks van Nederland.
Ook na de dienstplicht blijven veel Finnen betrokken bij de voorbereidingen op een mogelijke crisis. Een paar keer per jaar komen politici, leidinggevenden uit het bedrijfsleven en vertegenwoordigers van kerken, media en ngo’s samen om verschillende crises te simuleren. Die nationale defensiecursussen duren bijna een maand. Bovendien moeten bedrijven verplicht een deel van hun voorraad opzij zetten voor crisissituaties. Zo heeft Finland genoeg voedsel, brandstof en medicijnen ingeslagen voor minimaal zes maanden.
Maar waarom is Finland zo goed voorbereid op een oorlog met Rusland? „Simpelweg omdat we het idee hebben dat we Rusland niet kunnen vertrouwen”, zegt Markus Holmgren (altijd cash op zak), onderzoeker bij het Finse Instituut voor Internationale Zaken. De schattingen over het aantal oorlogen dat Finland door de eeuwen heen voerde met wat nu Rusland heet lopen tussen de 32 en de 42. Daarvan staat de Winteroorlog (1939-1940) bij alle Finnen in het geheugen gegrift. Die oorlog kostte ruim honderdvijftigduizend levens aan beide zijden en Finland verloor de toegang tot de Noordelijke IJszee evenals een groot stuk grondgebied, een deel van Karelië met de stad Vyborg, boven wat nu de Russische stad Sint-Petersburg is. Honderdduizenden Finnen moesten Karelië verlaten, vele grootvaders vochten mee in de Winteroorlog. „Bijna elke Fin heeft een grootvader die meevocht in die oorlog en elk gezin werd geraakt door de daaruit voortvloeiende hongersnood”, zegt Holmgren.
Leren koken
De vele oorlogen met de Russen zorgden niet alleen voor een goede militaire voorbereiding. Ook werd duidelijk dat huishoudens zich beter moesten voorbereiden. De in 1899 opgerichte organisatie Martha, een soort Vereniging van Huisvrouwen, gaf vrouwen kook- en andere huishoudlessen, zodat het thuisfront tijdens een crisis, oorlog of hongersnood makkelijker kon overleven.
Die lessen worden nog steeds gegeven, onder meer bij de Martha-afdeling in Joensuu. Zo zijn er kookcursussen voor in een open haard – iets wat elk Fins huis heeft – voor als de elektriciteit uitvalt en voorlichting welke paddenstoelen en bessen in de Finse bossen eetbaar zijn. Kennis die de meeste Finnen misschien hebben, maar migranten en jongeren niet.
De Finse overheid wil dat mensen minimaal 72 uur kunnen overleven tijdens een crisissituatie. Dus genoeg water hebben om te drinken, koken en wassen. Voedsel en brandstof voor drie dagen. Cash. En radio’s en zaklampen op batterijen. Als je in het dagelijkse leven niet goed bent voorbereid, dan ben je dat al helemaal niet in een crisissituatie – is het credo van Martha.
Ville Leinonen, Hoofd Paraatheid van Joensuu, controleert een kist vol crisisbenodigdheden in een schuilkelder. Foto Jarno Artika
De oorlog in Oekraïne leidde tot een drastische kentering in de publieke opinie. Uit angst voor de woede van Moskou bleef Finland decennialang neutraal en wilde een meerderheid van de bevolking niet toetreden tot de NAVO. Dat veranderde volkomen nadat Rusland Oekraïne in 2022 binnenviel. Binnen een jaar, in april 2023, trad Finland toe tot de NAVO, een recordtijd voor die procedure.
Daarop reageerde Rusland door duizenden migranten illegaal de grens over te sturen. Ook Joensuu kreeg te maken met honderden migranten, zegt Mikko Kallinnen, luitentant-kolonel van de grenswacht. Daarop besloot Finland alle grensovergangen te sluiten en het de grenswacht toe te staan migranten te weigeren aan de grens. „In 2010 kenden we tien miljoen grensovergangen per jaar vanuit Rusland”, zegt Kallinen (leest defensiehandleidingen als voorbereiding). „Nu zijn dat er vijfhonderd per jaar.”
De dreiging voor Joensuu van een Russische aanval was niet eerder zo groot. Alle voorraden werden vergroot, generatoren en schuilkelders getest, geheime evacuatieplannen geactualiseerd. En alleen vorig jaar organiseerde de stad een handvol crisisoefeningen om voorbereid te zijn op een elektriciteitsuitval, watertekort, overstroming of aanval. En dat zijn serieuze oefeningen die al gauw een week duren. „Ik hoef niemand meer uit te leggen dat een Russische invasie in Finland mogelijk is”, zegt Ville Leinonen, Hoofd Paraatheid van Joensuu. „En dat we dus goed voorbereid moeten zijn.” (Zelf sport hij veel, „zodat ik fit ben tijdens een crisis en goede keuzes kan maken”.)
Vanuit de samenleving is er nauwelijks kritiek op deze opperste staat van paraatheid. Tijdens verkiezingen is het geen thema. Ook over het geld dat ermee gemoeid is, is weinig discussie. In 2024 ging 2,4 procent van het bbp naar defensie-uitgaven. En de angst voor het provoceren van Rusland? „Zwakheid is ook een provocatie voor een door expansie gedreven staat zoals Rusland vandaag de dag is”, zegt Holmgren van het Instituut voor Internationale Betrekkningen. „We provoceren Rusland eerder als we zwak zijn.”
Mikko Kallinen, de luitenant-kolonel van de Finse grenswacht in Joensuu. Foto Jarno Artika
„Hallo, ik ben Ryan. Ik ben een TikTok-vluchteling. Sorry voor het storen! Hopelijk zijn we hier maar tijdelijk.” Met deze openingsboodschap, uitgesproken in het Chinees door een robotstem van een vertaalapp, ging de Amerikaanse internetgebruiker Ryan Martin deze week viraal op het Chinese internet. Hij is één van honderdduizenden Amerikaanse TikTok-gebruikers die zelf op zoek gaan naar een alternatief voor de populaire video-app, die vanaf 19 januari waarschijnlijk door de Amerikaanse overheid verboden zal zijn uit zorg over Chinese veiligheidsrisico’s.
De Chinese ontvangst van de Amerikanen is tot nu toe hartelijk. De ‘TikTok-vluchtelingen’, zoals ze zichzelf noemen, worden zowel in het Chinees als in het Engels welkom geheten. Veel gebruikers grijpen de kans aan om hun Engels bij te spijkeren – „Wat betekent LMAOOO nou?” – of om hulp te vragen bij hun huiswerk. Al die verontschuldigingen van de Amerikanen, die zich erg beleefd opstellen op de Chinese apps, zijn ook onnodig. „Jullie storen ons echt niet hoor,” antwoordt een gebruiker op de video van Martin. „Als jullie actief zijn, slapen wij toch.”
Jullie storen ons echt niet hoor. Als jullie actief zijn, slapen wij toch
Dat Amerikaanse TikTok-gebruikers uitwijken naar Chinese apps is verrassend. De motivering voor de wet die TikTok in de VS aan banden moet leggen, en waar het Amerikaanse hooggerechtshof zich deze week over buigt, richt zich juist op het risico van Chinese inmenging en spionage via TikTok. Dat is in Singapore gevestigd, maar heeft een Chinees moederbedrijf.
Veel TikTok-gebruikers vinden de zorgen overdreven. Uit protest kiest een deel van hen ervoor TikTok niet te verruilen voor Amerikaanse alternatieven als Instagram of Threads, maar voor een volledig Chinese app.
Screenshot RedNote
Zoals Xiaohongshu, ook wel RedNote genoemd, een in China populaire lifestyle-app, die de afgelopen dagen de meest gedownloade socialemedia-app in de Amerikaanse App Store was. Xiaohongshu had tot deze week nauwelijks buitenlandse gebruikers en heeft geen ingebouwde vertaalfunctie. Veel informatie op de app is alleen in het Chinees beschikbaar.
De app lijkt de onverwachte golf van Amerikaanse gebruikers te omarmen als marketingstunt, maar is eigenlijk geen logisch alternatief voor TikTok. Het platform, opgericht in 2013, richt zich meer op foto’s en tekst dan op video, en staat bekend om zijn Instagram-achtige lifestylecontent, maar ook om zijn gedetailleerde reviews, vooral op het gebied van reizen.
Rood boekje
Ook in politiek opzicht kan Xiaohongshu voor verwarring zorgen. De Chinese naam van de app betekent ‘klein rood boekje’, en dat roept associaties op met het bekende boekje met uitspraken van voormalig leider Mao Zedong. Voor Chinezen is die historische verwijzing subtieler, bedoeld als knipoog naar het doel van de app: een gids naar of ‘bijbel’ van hippe producten en trends zijn. Volgens oprichter Mao Wenchao is het ‘rood’ in de naam van de app, die driehonderd miljoen maandelijks actieve gebruikers heeft, geïnspireerd door de schoolkleur van Stanford University, waar hij een MBA deed.
Screenshot RedNote
Voorlopig heeft de toestroom uit de VS geleid tot een enorme opleving van informele culturele uitwisseling tussen Chinezen en Amerikanen. Op Xiaohongshu vragen Amerikanen naar het leven in China, van populair entertainment tot hoe de gezondheidszorg werkt, en vinden ze Chinezen met dezelfde hobby’s. Steeds meer video’s verschijnen met tweetalige ondertiteling, en Amerikaanse gebruikers zeggen Chinees te willen leren. „Bedankt Biden”, schrijft een Chinese gebruiker onder een Amerikaanse muziekvideo.
De positieve sfeer is opvallend, gezien de gespannen verhoudingen tussen beide landen. In opinieonderzoek blijken Chinese en Amerikaanse burgers steeds negatiever over elkaar te denken. Volgens cijfers van opiniepeiler Pew was 81 procent van de Amerikanen vorig jaar negatief over China. Vijf jaar eerder lag dat percentage nog rond de 60. Ook het bezoek aan elkaars landen is de afgelopen jaren niet teruggekeerd naar het niveau van voor de Covid-pandemie. Toen die uitbrak, sloot China voor lange tijd zijn grenzen.
Gevoelige onderwerpen
Hoelang de spontane interacties ruim baan krijgen, is onduidelijk. Aan Chinese kant vragen mensen zich af wat Xiaohongshu gaat doen om „de kwaliteit en veiligheid van de content te waarborgen”. Dat is een verwijzing naar de politieke censuur waaraan het platform zich moet houden, zoals alle apps op de Chinese markt. Ondanks waarschuwingen van Chinese gebruikers aan de Amerikanen om zich aan „de regels hier” te houden en „gevoelige onderwerpen als politiek, religie en drugs” te vermijden, merken sommige Amerikaanse gebruikers al dat hun posts worden geblokkeerd. De vele berichten van buitenlanders die geen zelfcensuur toepassen, kunnen snel een probleem worden voor het bedrijf. Daarom zal het misschien Chinese en buitenlandse gebruikers van elkaar moeten scheiden met een aparte versie voor de buitenlandse markt. TikTok deed dat al eerder.
Screenshot RedNote
Of Amerikaanse gebruikers hun verblijf op Xiaohongshu permanent willen maken, blijft afwachten. Ook als het Hooggerechtshof deze week zoals verwacht het verbod op TikTok in stand houdt, blijft de app waarschijnlijk bruikbaar voor mensen die TikTok al op hun telefoon hebben. Hoewel eigenaar ByteDance heeft gezegd TikTok niet te willen verkopen, zijn er ook geruchten dat er een deal aankomt, misschien via Elon Musk, de Trump-vertrouweling die goede banden heeft met de Chinese overheid.
Voor nu vinden de Chinese en Amerikaanse gebruikers elkaar op Xiaohongshu, onder andere met grapjes over de veiligheidsregelgeving van de Amerikaanse overheid. Nadat TikTok-gebruikers op die app afscheidsberichten hadden achtergelaten voor hun ‘Chinese spion’, die hun data op het platform aan China zou doorspelen, vinden ze die terug op Xiaohongshu: „Hi, ik ben Chinese spion No. 10086”, schrijft iemand onder een video. „Welkom op RedNote.”
Lees ook
Spannende zaak over TikTok-verbod in de VS, met een opmerkelijke rol van Trump
Op een steenworp van de haven van La Spezia, waar schepen voor herstel in de dokken liggen, produceert Leonardo, de grootste wapenfabrikant van Italië, scheepskanonnen van alle kalibers, pantservoertuigen en tanks. De scheepskanonnen die hier worden gemaakt, gaan naar meer dan 70 marines, waaronder veel van de 32 NAVO-landen.
Leonardo is een grote multinational in de defensie- en luchtvaartindustrie, met wereldwijd meer dan 53.000 werknemers. Het bedrijf heeft een stevige aanwezigheid in Italië, waar het ministerie van Economie en Financiën voor 30 procent aandeelhouder is, en heeft daarnaast ook vestigingen in het VK, de VS en Polen. Via joint ventures en investeringen is Leonardo in 150 landen actief.
In de fabriek van La Spezia werken meer dan 1.200 personeelsleden. „En we werven volop nieuwe mensen”, zegt Massimo Gualco, van opleiding scheepsbouwkundig ingenieur en nu vicedirecteur defensiesystemen en technologiecoördinatie bij Leonardo. Hij loopt door de grote, smetteloze hangars van de wapenfabriek, die met lange scheepskanonnen en ander wapentuig zijn volgestouwd. Al is de projectfase nog volop aan de gang, bij Leonardo wordt alvast ruimte vrijgemaakt voor de productie van een nieuwe lijn hypermoderne tanks en rupsvoertuigen. En daarvoor wordt extra personeel gezocht. „Ingenieurs en andere exact-wetenschappelijke profielen, maar we zijn ook naar goeie lassers op zoek”, zegt Gualco.
Dat er opnieuw banen voor het oprapen liggen binnen de defensiesector, is een rechtstreeks gevolg van de oorlog die aan de poorten van de Europese Unie woedt. „Zeventig jaar lang dachten wij in Europa dat de vrede was gegarandeerd. En dan valt Vladimir Poetin een soeverein buurland binnen”, zegt Roberto Cingolani, algemeen directeur van Leonardo, tijdens een gesprek in het hoofdkantoor van de bewapeningsfabrikant in Rome. „Vrede moet je verdedigen, en veiligheid komt met een prijs”, voegt hij er vastberaden aan toe.
In de fabriek van Leonardo in La Spezia wordt onder meer het pantservoertuig Centauro II geproduceerd. Foto Clara Vannucci
Sinds Rusland bijna drie jaar geleden een grootscheepse inval deed in buurland Oekraïne, zeggen niet alleen militaire analisten, maar ook steeds meer politieke leiders dat Europa zich beter tegen oorlogsagressie moet kunnen verdedigen. In zijn recente, langverwachte adviesrapport over de concurrentiekracht in de EU wijst ook Mario Draghi, de voormalige voorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB) en oud-premier van Italië, op de noodzaak van meer Europese samenwerking op defensiegebied. De EU moet volgens hem een „defensie-industriebeleid” optuigen en onderzoeks- en ontwikkelingsprogramma’s Europees financieren.
De rechtse Italiaanse regering van premier Giorgia Meloni legt tegen 2040 alvast 23 miljard euro op tafel voor de ontwikkeling en bouw van 272 tanks en zo’n 1.050 pantserrupsvoertuigen. „De helft van deze investering is al beschikbaar, anders kun je aan zo’n project niet beginnen”, zegt Cingolani. Het Italiaanse leger verwacht de nieuwe voertuigen al binnen twee tot drie jaar. Om het project te bespoedigen, heeft Leonardo in oktober 2024 een joint venture gesloten met Rheinmetall. De Duitse wapenfabrikant heeft al meerdere fabrieken in Italië, waar straks 60 procent van de productie zal plaatsvinden.
De nieuwe tank wordt gebaseerd op de Panther KF51-gevechtstank van Rheinmetall, die ‘Italiaanser’ wordt gemaakt met high tech elektronica van Leonardo. „Het wordt een hoogtechnologische tank, die een onderdeel zal zijn van één groot informatienetwerk. De tank zal behoren tot een ’tactische bubbel’, die non-stop met actuele data wordt gevoed”, zegt Cingolani.
Een tactische bubbel is een systeem waarbij meerdere platformen, zoals vliegtuigen, helikopters, schepen, tanks, maar ook troepen op het terrein via satellieten met elkaar in verbinding staan. Een controlecentrum verzamelt en sorteert alle informatie. De nieuwe tank zal door de input van verse gegevens kunnen reageren op aanvallen uit verschillende richtingen, ook van drones.
Het vertrekpunt voor de nieuwe pantserrupsvoertuigen is het Lynx-model, dat Rheinmetall in 2016 presenteerde.
In de fabriekshal waar onder meer een 76 millimeter-kanon wordt gebouwd. Medewerkers van Leonardo aan het werk in de assemblagelijn voor Centauro-pantservoertuigen. Foto’s Clara Vanucci
Veiligheid bemanning
In de fabriek van La Spezia illustreert ingenieur Massimo Gualco waarom de nieuwe tank een stuk veiliger wordt. „De opslagplaats voor munitie wordt strikt gescheiden van de cabine waarin de bemanning plaatsneemt”, zegt hij, terwijl hij een al bestaand model met gescheiden compartimenten toont. „Er wordt tegenwoordig een stuk meer aandacht besteed aan de levens van soldaten. Dat was tijdens de Koude Oorlog wel anders.”
Bij Leonardo leeft de overtuiging dat de Italiaans-Duitse productie van een nieuwe lijn tanks en rupsvoertuigen een eerste, duidelijke stap is in de richting van meer samenwerking binnen de Europese defensie-industrie. „Er was nog geen nationaal programma voor zulke toestellen in Europa, en nu slaan we over de grenzen heen de handen in elkaar. We zijn trots op de bijdrage die wij hier zullen leveren aan een duidelijk Europees perspectief op defensie”, zegt Gualco.
Volgens Pietro Batacchi, hoofdredacteur van Rivista Italiana Difesa , een onafhankelijk vaktijdschrift over de defensiesector, is dat niet zomaar een marketingpraatje. „Deze miljardeninvestering is voor Italië wat de landmacht betreft de grootste sinds veertig jaar”, zegt Batacchi tijdens een gesprek in Rome.
Massimo Gualco, vicedirecteur defensiesystemen en technologiecoördinatie bij Leonardo. „Hoe dan ook moet Europa zijn eigen leger hebben.” Foto Clara Vannucci
Meer samenwerking in luchtvaart
In de Europese luchtvaartsector komt grensoverschrijdende samenwerking vaker voor, zoals bij FCAS (Future Combat Air System), de Frans-Duits-Spaanse samenwerking om een nieuwe generatie gevechtsvliegtuig te bouwen, zegt Batacchi. „En de multinational MBDA, een Europese samenwerking rond het ontwerp, de ontwikkeling en de bouw van raketten, is nog een ander voorbeeld.”
Maar voor nieuw materieel voor de landmacht wordt er in Europa doorgaans veel minder over de grenzen samengewerkt. „Een nieuwe tank ontwikkelen kost een stuk minder dan een nieuw gevechtsvliegtuig ontwerpen, dat veel geavanceerder is. Bedrijven zijn daarom minder geneigd om hiervoor de handen ineen te slaan.”
Ook nationale regeringen leggen doorgaans minder geld op tafel om te investeren in nieuw materieel voor de landcomponent van hun legers. Dat dit nu toch gebeurt, heeft volgens defensiespecialist Batacchi „alles” te maken met de oorlog in Oekraïne. „Het Duitse en het Italiaanse leger hebben vandaag een stuk minder tanks dan tijdens de jaren tachtig. Nu beseffen we weer dat onze Europese legers in een oorlog ook moderne tanks en gevechtsvoertuigen nodig hebben.”
Ook de oorlog in de Gazastrook herinnert Europa eraan. Het Israëlische leger is een van de oudste klanten van Leonardo. De Italiaanse regering is traditioneel een trouwe bondgenoot van Israël, al staat die relatie onder toenemende druk. In eerste instantie komt dat door de gerichte Israëlische aanvallen op UNIFIL, de VN-vredesmacht in Libanon, waaraan Italië zo’n duizend blauwhelmen levert, maar ook de groeiende sympathie onder de Italiaanse bevolking voor het lot van burgers in Gaza speelt mee.
Munitiegranaten voor marinekanonnen. Details van een 76 millimeter-kanon. Foto’s Clara Vanucci
Het noopte de Italiaanse minister van Defensie Guido Crosetto, een partijgenoot van premier Meloni bij het radicaal-rechtse Broeders van Italië, in maart vorig jaar om in de Senaat te verklaren dat Italië na 7 oktober 2023 (toen Israël na de aanval door Hamas een nieuwe oorlog in Gaza begon) nieuwe wapenleveringen aan Israël had bevroren. Eerder goedgekeurde uitvoervergunningen voor wapens waren toen al grotendeels opgebruikt, en hoe de rest werd ingevuld, werd „geval per geval geëvalueerd”. Daarbij stond voorop dat er geen materieel aan Israël zou worden geleverd dat tegen de burgerbevolking van Gaza kon worden ingezet, aldus de Italiaanse defensieminister.
In oktober 2024 erkende Leonardo echter dat het bedrijf nog altijd technische bijstand verleende en wisselstukken verkocht voor de M-346-gevechtsvliegtuigen die de Italiaanse vliegtuigbouwer Alenia Aermacchi (nu deel van de Leonardo-groep) tussen 2014 en 2015 aan Israël had geleverd. De jet is een licht trainingsvliegtuig dat niet actief in de oorlog wordt ingezet, maar Italiaanse media merkten wel op dat Leonardo dus nog steeds de Israëlische luchtmacht ondersteunt.
De voorbije maanden was het daarom bij momenten roerig bij vestigingen van Leonardo. In de fabriek van La Spezia willen meerdere medewerkers om veiligheidsredenen niet herkenbaar in beeld. Activisten drongen al binnen bij de wapenfabrikant in zowel Rome als Turijn. Ze protesteerden er tegen wat zij de „medeplichtigheid bij de genocide in Gaza en de steun aan het Israëlische leger” noemen. Minister Crosetto omschreef de actievoerders als ‘delinquenten’.
Onafhankelijkheid van de VS
Op het hoofdkantoor van Leonardo in Rome wijst topman Roberto Cingolani de kritiek van vredesmanifestanten dat de wapenfabrikant nu profijt haalt uit de oorlogen, resoluut van de hand. Aan de ronde tafel in zijn kantoor, in hartje Rome, toont hij op een iPad dat de beurskoers van Leonardo het eerste jaar na de Russische inval in Oekraïne niet meteen enorm steeg. „Echt exponentieel steeg onze koers pas in 2024, het bewijs dat de nieuwe strategische richting van ons bedrijf, en de ontwikkeling van nieuwe technologieën en internationale joint ventures, vruchten afwerpen.” Cingolani laat zijn wijsvinger glijden over de stijgende grafiek op het scherm.
Europese landen die, zoals Italië, nu sterker investeren in hun eigen defensiesector, waken zo ook over hun eigen onafhankelijkheid, benadrukt de Leonardo-topman. En dat is volgens hem geen kwestie van commercieel gewin, maar van Europese autonomie. „80 procent van het militair materieel kochten wij hier in Europa sowieso al aan in de VS. Daarnaast moeten wij ook hier in Europa ons eigen ding blijven doen. Europese landen moeten de kans grijpen om een gelijkwaardige gesprekspartner te worden van de VS.”
Twee medewerkers van Leonardo werken aan de bouw van een 76 millimeter-kanon.
Foto’s Clara Vannucci
Italië nog ver onder NAVO-norm
Aankomend president Donald Trump wil dat NAVO-landen straks 5 procent van hun bruto binnenlands product (bbp) aan defensie besteden. Dat is nog een stuk hoger dan de 2 procent die NAVO-landen in 2014 met elkaar hadden afgesproken – en die sommige landen ook nu nog niet eens halen. Met een uitgave van 1,49 procent van het bbp is Italië, een grote EU-lidstaat en NAVO-partner, een van de slechte leerlingen uit de klas. Premier Meloni wil fors meer uitgeven aan defensie, en bepleit daarnaast dat zulke investeringen buiten het Europese stabiliteits- en groei-pact worden gehouden.
Dat zou betekenen dat de defensie-uitgaven van een land niet meewegen bij de strenge Europese begrotingsregels. Noordelijke lidstaten zijn echter bepaald geen voorstander van het idee. Zij vrezen dat mogelijk ook andere uitgaven onder de post defensie worden geboekt, met weinig doorzichtige begrotingen als gevolg.
Als Trump de overige NAVO-lidstaten onder druk zet om meer te besteden aan defensie, betekent dat overigens helemaal niet dat hij ook de Europese ontwikkeling van nieuw wapentuig toejuicht, zegt defensiespecialist Pietro Batacchi. „Want meer Europese samenwerking inzake ontwikkeling betekent concurrentie voor Amerikaanse bedrijven. De VS willen vooral dat Europa meer geld op tafel legt, om Amerikaanse F-35’s en ander materieel te kopen. Dat was altijd al de Amerikaanse positie, met en ook zonder Trump.”
Maar straks is het dus opnieuw mét Trump. Een man die openlijk sympathie koestert voor dictators bekleedt straks weer de machtigste functie ter wereld. „Wie garandeert de vrede? Die vraag is prangend”, zegt Roberto Cingolani. „Europa moet voor zichzelf kunnen zorgen.”
In de wapenfabriek van Leonardo in La Spezia kijkt ingenieur Massimo Gualco in gedachten verzonken naar de lange rij miniatuurmodellen van tanks die het Italiaanse leger bij vredesmissies in onder meer Libanon en voormalig Joegoslavië heeft gebruikt. „Door in te zetten op afschrikking houden wij misschien wel stand”, zegt Gualco. „Maar hoe dan ook moet Europa zijn eigen leger hebben. Want wie durft te voorspellen hoe lang wij nog op de VS kunnen rekenen?”
Centauro-pantservoertuig in een hal van de Leonardo-fabriek. Foto Clara Vanucci
Ritueel tijdens de eerste dag van Kumbh Mela, het hindoefestival waar dit jaar 400 miljoen bezoekers worden verwacht. Foto Adnan Abidi/Reuters
Het Indiase religieuze evenement Kumbh Mela is vooral bekend van de beelden van hindoes die hun zonden van zich afspoelen in de Ganges. Maar het evenement, dat deze maandag is begonnen en 45 dagen duurt, is naast een spirituele bijeenkomst ook de grootste crowd management-uitdaging ter wereld.
In aantallen bezoekers verslaat de Kumbh Mela met gemak de jaarlijkse hadj, de pelgrimage naar Mekka die moslims ten minste één keer in hun leven moeten maken. Daar komen zo’n twee miljoen moslims op af. Bij de Kumbh Mela in de noordelijke deelstaat Uttar Pradesh worden door de Indiase overheid bijna 400 miljoen bezoekers verwacht.
Het spirituele festival wordt steeds groter. Niet omdat het een religieuze plicht is, legt hoogleraar Sanskriet en oude culturen van Zuid-Azië Peter Bisschop (Universiteit Leiden) uit, maar omdat het evenement steeds populairder is geworden. „Onder meer doordat Bollywood-acteurs hun deelname aan vorige edities uitventten, is steeds meer het beeld ontstaan dat je erbij moet zijn.”
Offers van pelgrims tijdens de allergrootste Maha Kumbh Mela, die eens in de 144 jaar plaatsvindt. Foto Anushree Fadnavis/ReutersNa een rituele wassing rusten bezoekers langs de oevers uit.Foto Anushree Fadnavis/ReutersWaar de heilige rivieren Ganges en Yamuna samenkomen met de mythische rivier Saraswati, zou een ritueel bad zonden wegwassen. Foto Ashwini Bhatia/AP
Heilige rivieren
De Kumbh Mela wordt afwisselend op vier plaatsen langs de Ganges gehouden: Haridwar, Ujjain, Nashik en, zoals deze keer, Prayagraj. Daar komen de heilige rivieren Ganges en Yamuna samen met de mythische, verdwenen Sarasvati-rivier.
Hoewel het evenement nooit klein is, is déze (Maha) Kumbh Mela de grootste viering van alle, die maar eens per 144 jaar plaatsvindt. Elke twaalf jaar wordt een grote Kumbh Mela gehouden, tussendoor zijn er kleinere edities.
Op het festival kun je je van je zonden ontdoen in de rivier, maar er zijn ook religieuze leidsmannen die in ruil voor een financiële bijdrage wat zonden weg voor je willen nemen. Ook je positie op het evenement (al dan niet gunstig gelegen ten opzichte van de oevers) verbetert naarmate je er meer geld voor op tafel kunt leggen.
Via pontonbruggen bereiken hindoes de plaatsen in de rivier waar zij hun rituelen kunnen uitvoeren. Foto Adnan Abidi/Reuters
Bij elke Mela is de vraag welke orde als eerste mag baden
Omdat het hindoeïsme geen vaste hiërarchie kent, moet die steeds opnieuw worden vastgesteld, legt Peter Bisschop uit. „Zo is bij elke Mela de vraag welke orde als eerste mag baden.” Het leidt soms tot fysieke botsingen.
Er zijn hindoes die de volle zes weken bij de Kumbh Mela zijn. Zij willen elke dag bij zonsopgang in de rivier baden in de hoop de ideale staat voor elke hindoe te bereiken: verlossing van de cyclus van reïncarnatie. Sommige dagen worden daarvoor kansrijker geacht dan andere op basis van de stand van sterren en de maan. Dan is het ook drukker rond de oevers en in de rivieren. In 2019 werd een zogenoemde ‘halve’ Kunbh Mela gehouden met 240 miljoen bezoekers, waarvan er op de drukste dag 50 miljoen een ritueel bad namen.
Moment van contemplatie tijdens het kruikenfestival, oftewel de Maha Kumbh Mela. Foto Adnan Abidi/Reuters
<figure aria-labelledby="figcaption-0" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Inspectie van de mensenmassa’s door agenten te paard tijdens Maha Kumbh Mela.
Foto Anushree Fadnavis/Reuters
” data-figure-id=”0″ data-variant=”row” readability=”1″><img alt data-description="Inspectie van de mensenmassa’s door agenten te paard tijdens Maha Kumbh Mela.
Foto Anushree Fadnavis/Reuters
” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-hindoefestival-kumbh-mela-is-nooit-klein-maar-deze-keer-is-het-groter-dan-ooit-6.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/01/13214512/data126596544-ef1f25.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-hindoefestival-kumbh-mela-is-nooit-klein-maar-deze-keer-is-het-groter-dan-ooit-35.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-hindoefestival-kumbh-mela-is-nooit-klein-maar-deze-keer-is-het-groter-dan-ooit-33.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-hindoefestival-kumbh-mela-is-nooit-klein-maar-deze-keer-is-het-groter-dan-ooit-34.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-hindoefestival-kumbh-mela-is-nooit-klein-maar-deze-keer-is-het-groter-dan-ooit-35.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-hindoefestival-kumbh-mela-is-nooit-klein-maar-deze-keer-is-het-groter-dan-ooit-36.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/QWssp6wTsuMeOTOOhZb2PwawWwo=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/01/13214512/data126596544-ef1f25.jpg 1920w”>Inspectie van de mensenmassa’s door agenten te paard tijdens Maha Kumbh Mela.
Foto Anushree Fadnavis/Reuters
Een kind is in slaap gevallen terwijl hindoes zich klaarmaken voor een ritueel bad tijdens de Kumbh Mela, het sprituele massa-evement dat dit jaar groter is dan ooit. Foto Ashwini Bhatia/AP PhotoMaandag namen pelgrims hun rituele bad tijdens de eerste dag van Kumbh Mela, het spirituele festival dat 45 dagen duurt. Foto Niharika Kulkarni/AFP
Verdrukking
Door de immense massa’s pelgrims is een bezoek aan de Kumbh Mela niet ongevaarlijk. Verdrukkingen en vermissingen zijn een reëel gevaar. Hoogleraar Peter Bisschop vindt het evenwel indrukwekkend hoe de Indiase overheid er in slaagt de massale aanwezigheid van mensen te stroomlijnen.
Dit jaar zijn daarvoor meer veiligheidsmedewerkers ingezet dan bij de vorige editie, 50.000 volgens persbureau AP. Langs de oevers van de rivier is de afgelopen maanden een immens tentenkamp gebouwd naast de stad Prayagraj die al meer dan anderhalf miljoen inwoners heeft. Meer dan 2.500 camera’s registreren bewegingen en intensiteit van de massa’s. Vanuit vier controlekamers wordt beoordeeld waar mensen heen- of juist weggestuurd moeten worden om verdrukking te voorkomen.
<figure aria-labelledby="figcaption-0" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Hindoes spoelen hun zonden weg met water van de heilige rivieren Yamuna en de Ganges tijdens Kumbh Mela dat maandag is begonnen.
Foto Idrees Mohammed/AFP
” data-figure-id=”0″ data-variant=”row”><img alt data-description="Hindoes spoelen hun zonden weg met water van de heilige rivieren Yamuna en de Ganges tijdens Kumbh Mela dat maandag is begonnen.
Foto Idrees Mohammed/AFP
” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-hindoefestival-kumbh-mela-is-nooit-klein-maar-deze-keer-is-het-groter-dan-ooit-9.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/01/13214456/data126597049-d1f91d.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-hindoefestival-kumbh-mela-is-nooit-klein-maar-deze-keer-is-het-groter-dan-ooit-46.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-hindoefestival-kumbh-mela-is-nooit-klein-maar-deze-keer-is-het-groter-dan-ooit-44.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-hindoefestival-kumbh-mela-is-nooit-klein-maar-deze-keer-is-het-groter-dan-ooit-45.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-hindoefestival-kumbh-mela-is-nooit-klein-maar-deze-keer-is-het-groter-dan-ooit-46.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-hindoefestival-kumbh-mela-is-nooit-klein-maar-deze-keer-is-het-groter-dan-ooit-47.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/gpEYAHpmqha5jcJT-2GnUEiTnE4=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/01/13214456/data126597049-d1f91d.jpg 1920w”>Hindoes spoelen hun zonden weg met water van de heilige rivieren Yamuna en de Ganges tijdens Kumbh Mela dat maandag is begonnen.
Foto Idrees Mohammed/AFP
<figure aria-labelledby="figcaption-1" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Bijna vijftigduizend veiligheidswerkers stroomlijnen de massa’s die op het kruikenfestival Kumbh Mela afkomen.
Foto Niharika Kulkarni/AFP
” data-figure-id=”1″ data-variant=”row” readability=”1″><img alt data-description="Bijna vijftigduizend veiligheidswerkers stroomlijnen de massa’s die op het kruikenfestival Kumbh Mela afkomen.
Foto Niharika Kulkarni/AFP
” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-hindoefestival-kumbh-mela-is-nooit-klein-maar-deze-keer-is-het-groter-dan-ooit-10.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/01/13214507/data126596601-4e0a1e.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-hindoefestival-kumbh-mela-is-nooit-klein-maar-deze-keer-is-het-groter-dan-ooit-50.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-hindoefestival-kumbh-mela-is-nooit-klein-maar-deze-keer-is-het-groter-dan-ooit-48.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-hindoefestival-kumbh-mela-is-nooit-klein-maar-deze-keer-is-het-groter-dan-ooit-49.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-hindoefestival-kumbh-mela-is-nooit-klein-maar-deze-keer-is-het-groter-dan-ooit-50.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2025/01/het-hindoefestival-kumbh-mela-is-nooit-klein-maar-deze-keer-is-het-groter-dan-ooit-51.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/YIzAYb5Ts9CvQyD9Z-D4ETDllqI=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/01/13214507/data126596601-4e0a1e.jpg 1920w”>Bijna vijftigduizend veiligheidswerkers stroomlijnen de massa’s die op het kruikenfestival Kumbh Mela afkomen.
Foto Niharika Kulkarni/AFP
Het tentenkamp strekt zich uit over veertig vierkante kilometer en beschikt over 11 medische posten. In de tijdelijke stad zijn meer dan drieduizend keukens en 150.000 toiletten opgetrokken.
Voor de Indiase premier Modi past de groei van de Kumbh Mela in zijn strategie om een hindoenationalistische staat te creëren. 80 procent van de inwoners van India is volgens schattingen hindoe. Modi’s beeltenis is dan ook alomtegenwoordig in de stad van tenten.
De overheid van deelstaat Uttar Pradesh gebruikt drones om de mensenmassa’s goed in beeld te krijgen. Foto verstrekt door overheid in Uttar Pradesh / EPA
Volgens de beoogde nieuwe Amerikaanse minister van Defensie „zetten vaders ons onder druk om risico’s te nemen. Moeders schroeven de zijwieltjes op onze fietsen. We hebben moeders nodig. Maar niet in onze strijdkrachten en al helemaal niet in gevechtseenheden.” Door meer vrouwen een gevechtsrol te geven is het leger „niet dodelijker geworden”, meent Pete Hegseth. Integendeel: „Mannen [..] worden afgeleid door vrouwen.”
De kandidaat-bewindsman pende deze overpeinzing vorig jaar neer in zijn boek The War on Warriors, waarin hij betoogt dat diversiteitsbeleid de Amerikaanse strijdkrachten ‘verwijfd’ heeft achtergelaten. Die opvatting, die hij ook veelvuldig uitdroeg als presentator op Fox News, bracht hem bij Donald Trump onder de aandacht. Die droeg hem – zonder enige ambtelijke ervaring – half november voor als volgende baas van het Pentagon.
Voordat Hegseth echter de leiding kan krijgen over een ministerie met een jaarbegroting van 850 miljard dollar en ruim 3 miljoen ondergeschikten, wordt hij deze dinsdag gehoord door de Senaatscommissie voor de Strijdkrachten. Behalve naar zijn opvattingen over vrouwelijke militairen, zullen zij opheldering willen over media-onthullingen over de dwangmatige, agressieve manier waarop hij achter vrouwen aanzat.
Problematisch drankgebruik
Ze zullen hem ook vragen naar zijn problematische drankgebruik: immers geen aanbeveling voor een functie waarbij je ’s nachts uit je bed gebeld kunt worden. En vooral Democraten zullen hem grillen over Trumps dreigementen, tijdens de campagne, het leger desnoods op eigen bodem in te zetten tegen „vijanden van binnenuit”.
Vooraf was het geen uitgemaakte zaak dat alle Republikeinse leden akkoord gaan met Hegseth. Als alle twaalf Democraten in de 25-koppige commissie zich tegen hem keren en daarbij steun krijgen van minimaal één Republikein, sneuvelt zijn nominatie al voordat de voltallige Senaat (53 Republikeinen om 47 Democraten) erover kan stemmen.
Lees ook
Schandalen geen bezwaar, ervaring geen vereiste – in de nieuwe regering van Donald Trump
Als Hegseth het wél haalt, kan dit een positief signaal zijn voor andere kandidaat-bewindslieden over wie twijfels leven. Dan heeft Trump mogelijk zelfs kritische partijgenoten voldoende onder controle om zijn regeringsploeg intact door de Senaat te krijgen. Het gaat dan vooral om vaccinscepticus en complotdenker Robert F. Kennedy jr. als beoogd minister van Volksgezondheid en de pro-Russische oud-Afgevaardigde Tulsi Gabbard als nationaal directeur van de inlichtingendiensten.
Agressief rokkenjagen
De commissie telt meerdere prominente vrouwelijk senatoren, van wie onder anderen Joni Ernst (een gematigde Republikein uit Iowa) al openlijk scepsis uitte over Hegseth. Als veteraan van de Nationale Garde maakte zij zich de afgelopen jaren sterk voor wetten die vrouwen (ook in het leger) beter beschermen tegen seksuele intimidatie. Ernst werd zelf mishandeld door haar ex-man en als student aangerand door een toenmalig vriendje.
In opmaat naar zijn hoorzitting had Hegseth een persoonlijk gesprek met haar en slikte hij zijn bezwaren in over vechtende vrouwen, die in de VS bijna een vijfde van de actieve troepen vormen. „Zolang we de juiste eisen stellen en vrouwen halen die eisen, dan zeg ik: let’s go”, stelde hij vorige maand in de talkshow van Megyn Kelly, een oud-collega bij Fox.
Kort na zijn voordracht bleek dat Hegseth een vrouw die hem beschuldigde van aanranding geld betaalde als onderdeel van een geheimhoudingsovereenkomst
Er zijn echter ook kwesties waar hij minder eenvoudig afstand van kan nemen: de verscheidene onthullingen over zijn problematische omgang met vrouwen in zijn privéleven en op de werkvloer. Kort na zijn voordracht bleek al dat hij een vrouw die hem beschuldigde van aanranding geld betaalde als onderdeel van een geheimhoudingsovereenkomst.
Niet veel later kwam The New Yorker met een diepgravend onderzoeksverhaal waarin medewerkers van twee veteranenclubs die Hegseth leidde, onthulden dat hij als leidinggevende heel vaak heel dronken was. Dan kon hij zijn handen niet thuis houden, lag hij laveloos in hotelgangen, probeerde hij in een nachtclub met de strippers een dansje te doen of begon hij aan de bar ‘kill all muslims’ te roepen. Ondertussen raakten de organisaties waaraan hij leiding moest geven financieel in de problemen: al het geld ging op aan feesten en reizen.
Lees ook
Legertop VS gaat weer turbulente tijd tegemoet, met balanceeract om Trump in toom te houden
Hegseth was daarnaast jarenlang een onbetrouwbare echtgenoot, onthulde The New York Times. Pikantste bewijsstuk dat de krant opdiepte, was een boze e-mail die Hegseths moeder haar zoon stuurde. Ze schreef deze nadat ze in 2018 moest aanhoren hoe hij tekeerging tegen zijn tweede vrouw Samantha, met wie hij op dat moment in een vechtscheiding was verwikkeld. „Je bent een vrouwenmisbruiker”, schreef Penelope Hegseth. „Dat is de lelijke waarheid en ik heb geen respect voor enige man die vrouwen kleineert, voorliegt, bedriegt, gebruikt en vreemdgaat, voor zijn eigen macht en ego.”
Mochten zijn antwoorden de Senaatscommissie niet overtuigen, heeft zij de macht om betrokken vrouwen op te roepen als getuige. De Democratische senator Elizabeth Warren, die de reputatie heeft scherp te kunnen ondervragen, stuurde Hegseth vorige week al een brief van 33 kantjes met tientallen vragen over zijn opvattingen over en omgang met vrouwen. Zij vroeg hierin ook naar zijn belofte geen druppel meer te drinken, als hij de baan krijgt. Warren: „Als u die belofte breekt, belooft u dan ook meteen af te treden?”
Plots waait de wind uit een andere hoek in de 21 maanden oude oorlog in Soedan. Bij de opgelaaide gevechten maken de regeringsstrijdkrachten langzaam maar zeker vooruitgang. Afgelopen weekend heroverden zij de strategische stad Wad Madani van de paramilitaire Rapid Support Forces (RSF); inmiddels zijn ze de nationale luchthaven in de hoofdstad Khartoem tot op vijf kilometer zijn genaderd.
Als reactie vuurde de RSF maandagochtend drone-aanvallen af op de belangrijke Merowe-dam in de Nijl. De huidige regeringsleider en president Abdel Fattah al-Burhan behaalde vorige week al een kleine diplomatieke overwinning toen de Amerikaanse regering van president Joe Biden in haar nadagen de RSF van Mohamed Hamdan Dagalo, beter bekend onder zijn bijnaam Hemedti, als een genocidale strijdgroep bestempelde.
Lees ook
Oorlog in Soedan gaat nieuwe fase in na zeldzame zege voor regeringsleger
1 Wat is de achtergrond van het conflict in Soedan tussen het regeringsleger en de RSF?
Soedanese burgers dragen het regeringsleger noch de RSF een warm hart toe. De RSF is de opvolger van de Janjaweed, een groep uit de woestijngebieden van westelijk Soedan met strijders veelal van Arabische afkomst. De Janjaweed werkte begin deze eeuw samen het regeringsleger van de toenmalige president Omar al-Bashir in een gevecht met rebellengroepen van Afrikaanse afkomst.
Bashir nam in 2013 de tot RSF hernoemde groep op in zijn leger. Na diens val in 2019 werkten al-Burhan en RSF-leider Hemedti samen om de burgerrevolutie de kop in te drukken. Samen pleegden ze in 2021 een militaire coup, maar daarna kregen ze onderling ruzie en brak de huidige oorlog uit – een hanengevecht tussen twee koppige strijdheren.
2 Waarom slaagt het regeringsleger er nauwelijks in het RSF effectief te bestrijden?
Het regeringsleger vormt al sinds de Turks-Britse heerschappij over Soedan ruim 150 jaar geleden een sleutelrol bij de natievorming. Het hield het gigantische land bijeen maar concentreerde zijn macht in de gebieden langs de Nijl in het noorden, waar het onderdeel werd van een politieke en economische elite. Toen na de onafhankelijkheid in 1956 rebellengroepen in de periferie opstanden begonnen, die uitmondden in de afscheidingsoorlog in Zuid-Soedan en in het westelijke Darfur, liet het veelal tribale hulptroepen het karwei opknappen. Ook bij die oorlogen vielen honderdduizenden doden.
Niet alleen verrijkten generaals zich persoonlijk, volgens schattingen zou in de afgelopen decennia zo’n tachtig procent van de economie onder controle van het leger zijn gekomen. Economisch en politiek gewin hebben steeds de boventoon gevoerd en toen het huidige conflict met de RSF in april 2022 uitbrak, bleek het leger al zijn slagkracht te zijn verloren. Het RSF heeft de afgelopen twee jaar geprofiteerd van die onkunde. Niet alleen staat het bekend als een meedogenloze militie die zijn eigen plunderingen en verkrachtingen documenteert, de militanten – vaak afkomstig uit het gemarginaliseerde Darfur – worden aangevuurd door een diepe afkeer van de elite langs de Nijloevers. Het is de vraag of de regeringsstrijdkrachten de capaciteit hebben om de recente overwinningen snel om te zetten in een algehele zege.
Het is de vraag of het regeringsleger de capaciteit heeft om de recente zeges snel om te zetten in een algehele zege
3 Welke rol spelen buitenlandse actoren?
Soedanese heersers hebben altijd van alle walletjes gegeten en zijn door de geschiedenis heen wisselende bondgenootschappen aangegaan: van het revolutionaire Iran tot de conservatieve staten Saoedi-Arabië en Egypte of de Verenigde Arabische Emiraten (VAE). Ideologie speelt daarbij geen enkele rol. Momenteel leveren de VAE wapens aan de RSF via buurland Tsjaad. Met name de Verenigde Arabische Emiraten spelen een doorslaggevende rol in het Soedanese conflict. Daags na een onthulling in The New York Times dat de VAE onder het mom van hulpgoederen wapens leveren aan de RSF, ontving Biden de VAE-leider in het Witte Huis. De VAE zijn een belangrijke bondgenoot in het Amerikaanse beleid in het Midden-Oosten. Bovendien ziet de Golfstaat de regering van president al-Burhan als gevaar vanwege de groeiende invloed van islamisten.
De economische voedingsbodem voor zowel het regeringsleger als de RSF is de ontginning van goudmijnen. Die liggen goeddeels, maar niet uitsluitend, in RSF-gebied. Een geschatte tachtig procent van het uit Afrika gesmokkelde goud, ook dat van Soedan, belandt in Dubai. Amerikaanse bemiddelingspogingen onder Biden vonden op laag niveau plaats en hebben geen resultaat opgeleverd. Regeringsleger en het RSF zijn onlangs wel akkoord gegaan met een bemiddelingspoging van Turkije.
Lees ook
De VS wijzen op genocide in Soedan, maar critici hekelen de timing
4 Wat zijn de humanitaire gevolgen?
De oorlog in Soedan geldt als een van de grootste humanitaire crises ter wereld. Het gebrek aan toegang maakt het bepalen van het aantal slachtoffers moeilijk, maar volgens sommige Amerikaanse bronnen zijn inmiddels zo’n 150.000 doden gevallen. Aan het begin van de oorlog vonden in Darfur etnische zuiveringen plaats door de RSF en geallieerde Arabische strijdgroepen, waarbij onder de Massalit – een zwarte Nilo-Saharaanse bevolkingsgroep – 15.000 doden vielen. Meer dan 12 miljoen burgers raakten ontheemd. Ook de hongercrisis blijft aanhouden. Volgens schattingen van de VN zouden 24,6 miljoen Soedanezen – de helft van de bevolking – met acute voedseltekorten zitten. De schade aan de infrastructuur is enorm.
Na het begin van de oorlog verlieten buitenlandse hulpverleners om veiligheidsredenen massaal het land. Van een grootschalige hulpoperatie is daardoor nooit sprake geweest, waardoor Soedanezen grotendeels op zichzelf zijn aangewezen. Na de coup tegen de burgerregering in 2021 vormden honderden verzetscomités die zich tijdens volksrevolutie in 2019 mobiliseerden, zich om tot noodcomités, en daarna tot een soort gaarkeukens. Het zijn die comités waar de Soedanese bevolking sinds het verdwijnen van de VN-hulp haar hoop op vestigt voor hulp.
Lees ook
Soedanese geestelijk leider: ‘Steden die ooit vol leven waren, zijn veranderd in slagvelden’
Het persbericht over de autobiografie van paus Franciscus belooft een paus die „openhartig, onbevreesd en profetisch over de belangrijkste en meest controversiële kwestie van onze tijd” schrijft. En een boek dat rijk zou zijn aan onthullingen, anekdotes en verhelderende reflecties. Na het lezen van Hoop, dat deze dinsdag in tachtig landen tegelijkertijd verschijnt, beklijft echter één vraag – wat wilde de paus zijn lezers vertellen?
Het 384 pagina’s tellende boek met 25 hoofdstukken is in tweeën te delen. De eerste zestien hoofdstukken – toegankelijk en met vaart geschreven zonder moreel vingertje en met relatief weinig verwijzingen naar de Bijbel – gaan over zijn familie. Over zijn grootouders die het oorlogsgeweld en de armoede in Italië aan het begin van de twintigste eeuw ontvluchten en naar Argentinië migreren, over hoe het gezin daar een bestaan probeert op te bouwen, over hoe zijn vader het enige kind is dat zal overleven.
Ook gaat het over hoe Jorge Mario Bergoglio, de latere paus Franciscus, geboren op 17 december 1936, opgroeit als oudste in een gezin met twee broers en twee zussen. Zo plaatst hij zijn familiegeschiedenis in een bredere maatschappelijk context. Door de focus te leggen op zijn migratieachtergrond is het ineens begrijpelijker waarom hij als paus zijn eerste reis naar Lampadusa maakte.
Maar soms vergeet hij de minder geïnformeerde lezer mee te nemen. Het regent bijvoorbeeld namen van priesters, bisschoppen, dichters, presidenten, activisten, leerkrachten, acteurs, mensen die hem inspireerden en hem onderwezen. Soms zijn het historisch belangrijke figuren, soms zijn het mensen die enkel voor zijn vorming belangrijk waren. En niet iedere lezer is nu eenmaal op de hoogte van de geschiedenis van Argentië.
Veel diepe persoonlijke ontboezemingen bevat het boek niet. Ja, de jonge Franciscus haalt kattenkwaad uit met de andere kinderen uit de wijk. Ook voetbalt hij graag, al heeft hij twee linkerbenen, en is hij een grote fan van voetbalclub San Lorenzo. En natuurlijk zijn er kalverliefdes, maar details ontbreken veelal.
Alles is met gepaste distantie opgeschreven, maar toch schetst het boek niettemin een goed beeld van een opgroeide jongeman.
Wel is Franciscus enigszins gereserveerd over het moment van zijn roeping. Op weg om een klusje te doen voor zijn moeder, op 21 september 1953 loopt hij langs de kerk waar zijn familie kerkt, en „ik voelde iets wat me ertoe aanzette om naar binnen te gaan”. Hij gaat te biecht bij een voor hem nieuwe priester. „Het feit is dat ik niet als dezelfde persoon die kerk uit kwam, maar in de wetenschap dat ik priester zou worden. […] Er was iets groots gebeurd en dat kon ik niet negeren.”
Maar tot het eind van zijn middelbare school – twee jaar later – vertelt hij niemand van zijn besluit. Wat het was dat hem voor het priesterambt deed besluiten? Hoe voelde hij zich? Waarom vertelt hij niemand erover? Het blijft gokken voor de lezer. Want als je je roeping hebt gevonden, zou je dat dan niet van de daken willen schreeuwen?
Hevige verliefdheid
Hoe een zware periode van ziekte – als twintiger lag Franciscus lang in het ziekenhuis nadat een deel van zijn rechterlong was verwijderd waarin cystes zaten – hem gevormd heeft of zijn kijk op het leven heeft verandert, komt de lezer amper te weten. Noch hoe hij zijn relatie met zijn moeder herstelde toen ze er tot haar grote teleurstelling achter kwam dat hij geen arts zou worden maar „een geneesheer van de zielen”.
In die vormende jaren raakt Franciscus steeds meer overtuigd van zijn keuze, ondanks een hevige verliefdheid op een jonge vrouw. Het leven volgens de leer van de jezuïeten met hun strakke leefritme, het gevoel van gemeenschap en het missionaire werk past hem. „Ik begin ervan te genieten”, schrijft Franciscus. Bij de jezuïeten leert hij dat hij zijn leven „met anderen moet delen”. Later als paus zal hij dan ook niet in de pauselijke vertrekken gaan wonen, maar in het hotelgebouw van het Vaticaan, in gastenkamer 201.
Over de dag waarop Franciscus gewijd wordt als priester – 13 december 1969 – is hij relatief open. „Ik klap dicht, blijf vredig, kalm, en misschien is dat mijn verdediging. Emoties komen pas later los.” Een groots feest wordt er dan ook niet gevierd, ook niet nadat hij een dag later zijn eerste mis heeft opgedragen – dat wil hij niet. „Het was niet alsof ik iets had gewonnen, ik begon net met dienen.”
Dan volgt er een flinke breuk in de tijdlijn van zijn leven – over zijn jaren als priester, bisschop en kardinaal en met name welke rol hij en de kerk tijdens de militaire dictatuur in Argentinië speelden, vertelt Franciscus amper iets.
Paus Franciscus, wiens autobiografie deze dinsdag wereldwijd verschijnt, kust tijdens een wekelijkse audiëntie een kind. Foto Alessandra Tarantino/AP
De overige negen hoofdstukken gaan vooral over het pontificaat en zijn zienswijze op de grotere thema’s van de tijd. Het hoofdstuk over zijn uitverkiezing tijdens het conclaaf in maart 2013 zal bezoekers van de recent uitgebracht film Conclave dat gebaseerd is op de roman van Robert Harris, heel herkenbaar voorkomen en is opvallend concreet. Franciscus beschouwt zichzelf voorafgaand aan het conclaaf als kingmaker – iemand die de andere kardinalen kan overtuigen op een kandidaat te stemmen. Maar zelf is hij helemaal geen kandidaat. „Ik deed er niet toe.”
Hij bleek het mis te hebben. Bij de vierde stemronde, als hij al bijna zeventig stemmen krijgt – er zijn minimaal 77 stemmen nodig voor de vereiste twee derde meerderheid – „begon er iets te dagen”, schrijft Franciscus met een groot gevoel van understatement. Bij de volgende stemronde wordt hij, op 13 maart 2013, als eerste jezuïet tot paus gekozen. „Ik kende het protocol niet. […] En toen ben ik het balkon op gestapt, dat uitkijkt op het plein. Ik wist nog niet wat ik ging zeggen. Ik ben er pas tijdens het gebed in de Paulinekapel [toen hij net gekozen was als paus] over gaan nadenken. Maar ik was rustig. Sereen. Een gevoel dat niet meer is weggegaan.” Hij vroeg het volk de paus te zegenen – een unicum.
Coronapandemie
In de hoofdstukken daarop, over thema’s als oorlog, vrede, coronapandemie, klimaatcrisis, maar ook hoop en humor, komt de paus veelal niet veel verder dan de al bekende standpunten. „We verwarren aanvaller en aangevallene niet met elkaar en ontkennen het recht op zelfverdediging niet; we stellen met overtuiging dat oorlog nooit onvermijdelijk is en vrede altijd mogelijk”, zo schrijft hij onder meer over de conflicten in Oekraïne en het Midden-Oosten. En hoewel hij aangeeft de Kerk te willen „ontmannen” – tijdens zijn pontificaat hebben vrouwen een prominentere rol gekregen, recentelijk volgde een eerste bestuurlijke benoeming – doet Franciscus in het boek geen verdere belofte. Over het grootste schandaal dat de Kerk afgelopen tijd het hoofd moest bieden – het misbruik van jonge gelovigen door geestelijken – betuigt de paus veel schaamte en berouw en vraagt om vergiffenis. Maar in het boek – en tot nu toe ook weinig in beleid – ontbeert het aan een ferme en concrete aanpak.
Lees ook
Paus Franciscus schept ruimte zonder de katholieke leer te veranderen
Oorspronkelijk was het de wens van de paus dat deze autobiografie na zijn overlijden zou verschijnen. Maar „de uitdagende tijden waarin we leven” en het Jubeljaar dat in Rome op kerstavond is begonnen, deden de paus overwegen het boek nu al uit te geven. Zijn broze gezondheid – „ik ben oud, zo simpel is het. Ik merk het”, schrijft hij – heeft wellicht ook meegespeeld. Zijn uitvaart heeft hij al geregeld en versoberd. Misschien wil hij juist nog bij leven zijn boodschap van humor en de (christelijke) hoop als remedie tegen narcisme en angst doorgeven. „Veel mensen geloven tegenwoordig om uiteenlopende redenen dat een gelukkige toekomst niet meer mogelijk is. Hun angsten zijn gegrond, maar ze niet onoverkomelijk. Ze kunnen overwonnen worden als we ons niet in onszelf opsluiten.” Volgens de paus is „hoop de deugd van een hart dat zich niet afsluit in duisternis, niet in het verleden blijft hangen, er niet op los leeft in het heden, maar morgen helder voor ogen heeft”.
Lees ook
Rome gooit zijn heilige deuren open voor de start van het jubeljaar
‘Een gelukkig land. Er was altijd genoeg geld. Vooral voor failliete Zuid-Europese landen. Ook voor miljoenen migranten uit de hele wereld. Voor de redding van het klimaat. Veel mensen vragen zich af: wanneer houdt het op? Wij zeggen: nu. Nu is het tijd voor Duitsland.”
Met die boodschap begint Alice Weidel zaterdag haar toespraak op het partijcongres van het radicaal-rechtse Alternative für Deutschland (AfD), in het Oost-Duitse Riesa. Vlak voor haar toespraak is ze geheel naar verwachting unaniem tot bondskanselierskandidaat gekozen door de leden van het congres.
Dat congres begon twee uur later dan gepland omdat zo’n 12.000 activistische tegenstanders van AfD vanuit het hele land naar Riesa in de deelstaat Saksen trokken en blokkades en andere protesten opwierpen. Riesa is vaker het decor van AfD-congressen, al probeerde de partij het de laatste twee jaren elders: in Essen en Maagdenburg. Daar waren dusdanige verstoringen door demonstranten dat de partij nu weer terug op het ‘thuishonk’ is – maar ook daar kan de partij niet meer ongestoord vergaderen.
‘Linkse bende’
Weidel bedankte de deelnemers – voor het overgrote deel mannen – voor het trotseren van de „linkse bende”, en de politie voor de bescherming tegen de „roodgelakte nazi’s”. En ze bedankt Elon Musk, die het congres live uitzendt op X en die eerder die week op datzelfde medium met haar in gesprek ging. De Tesla-voorman mengt zich de laatste weken intensief in de Europese politiek. Zo sprak hij in een veelbesproken en omstreden opiniestuk in een Duitse krant zijn steun uit aan AfD en kondigde hij een mogelijke miljoenendonatie aan. Het bondje tussen de twee is niet vanzelfsprekend: AfD is tegen elektrische auto’s (en was ook tegen de bouw van een Tesla-fabriek in Duitsland) en sommige AfD’ers moeten weinig hebben van Amerika.
Lees ook
In hun interview op X zijn Elon Musk en Alice Weidel het uitsluitend eens: ‘Ik wilde jou eigenlijk vragen naar een oplossing’
Volgens congresdeelnemer en AfD-lid David (40) denkt Amerika „op sommige punten anders dan wij”, maar wist Weidel de belangrijkste punten voor AfD naar voren te brengen. „Migratie, grensbewaking en economie.” Ook de 59-jarige Peter denkt er zo over: „De visies van AfD en Musk komen niet altijd overeen. Laat ik het zo zeggen: Musk vliegt naar de maan, Weidel niet. Maar het was gewoon een goed gesprek tussen twee mensen.”
In haar toespraak richtte Weidel haar pijlen op de gevallen ‘stoplichtcoalitie’ van sociaaldemocraten, liberalen en groenen en kregen ook de leiders van de christendemocraten stevige kritiek. Zij leveren volgens de AfD-leider al jaren slecht werk in de Duitse deelstaten, hebben het verkiezingsprogramma van AfD „gestolen” en Duitse paspoorten „in de uitverkoop” gezet. Verder herhaalt Weidel plannen om een andere koers te varen op het gebied van energiebeleid. Het AfD is tegen windmolens en vóór Russisch gas via de Nord Stream-pijpleiding, wil kolencentrales openen en uit het EU-klimaatverdrag.
Minachting voor het land
Als het over migratie gaat – het thema dat misschien wel het grootste deel van haar toespraak beslaat – schuwt ze de zondebokretoriek niet. „Wie verwoest onze binnensteden? Wie valt ambulancemedewerkers, brandweer en politie aan? Wie toont minachting voor het land dat hen moet beschermen?” Dat zijn buitenlanders, volgens haar, en dus wil AfD „naar het voorbeeld van Nederland en Hongarije” uit het Europese asielsysteem stappen (beide landen willen een uitzonderingspositie van Europese asielwetten).
AfD stevent volgens de peilingen af op een tweede plaats, ruim achter CDU/CSU
Weidel spreekt van „grootschalige terugkeeroperaties”, en „als dat remigratie moet heten, dan heet dat remigratie”. Die term, remigratie, is zelfs binnen AfD onderwerp van discussie: gematigder leden geven de voorkeur aan de term Rückführung (terugkeer).
De kansen van de 45-jarige politica lijken op voorhand klein te zijn. AfD stevent volgens de peilingen weliswaar af op een tweede plaats, ruim achter CDU/CSU en vóór regeringspartij SPD van bondskanselier Olaf Scholz, maar andere partijen willen niet met de partij samenwerken.
Zaterdag werd ook duidelijk dat huidig bondskanselier Scholz door zijn SPD opnieuw is aangewezen als partijleider en kanselierskandidaat. Op 23 februari gaan de Duitsers naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen.
m.m.v. Daan Hooiveld
Lees ook
In de vrieskou protesteren tegen AfD: ‘Duitsland bereikt een omslagpunt, we moeten iets doen’
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data126629601-c11fe5.jpg|https://images.nrc.nl/LLYt_xOSo3na6Vg2_cpdzBUN_oA=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data126629601-c11fe5.jpg|https://images.nrc.nl/4kxvawcCJIrlxKhViTz22zg1YGo=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data126629601-c11fe5.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data126629610-d91efd.jpg|https://images.nrc.nl/l_wg7t1MWYycWvR43HIa833mt5g=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data126629610-d91efd.jpg|https://images.nrc.nl/hX-bAij0gF5lo-F3smPKOmOGJSI=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data126629610-d91efd.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data126595756-059d34.jpg|https://images.nrc.nl/dpT5v7y6M3YwhAi8o5h0uOBRQro=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data126595756-059d34.jpg|https://images.nrc.nl/NKi1MGJHLUQsjcsnlCkao7Jb26Y=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data126595756-059d34.jpg)
