Category: Buitenland

Zijn landgoed reikt tot dáár, tot aan de glinsterende rivier in de verte, wijst Charles Courtenay. Tussen de riviermonding van de Exe en het kasteel, met klassieke torens en een symmetrische tuin met in kegelvorm geknipte heggen, graast een kudde herten in de zon. Landgoed Powderham beslaat meer dan 1.400 hectare bos en landbouwgrond.

„Hier kwamen vroeger bijna elke dag schepen uit Nederland aan”, vertelt Courtenay verder. Exeter was in de zestiende en zeventiende eeuw een belangrijke handelspartner van de lage landen, vooral voor schapenwol. „Niet voor niets dineerde William Courtenay in 1688 met Willem van Oranje.” De oorsprong van de naam Powderham heeft niets met buskruit te maken, zegt Courtenay, maar komt van het Nederlandse Polder-ham: een nederzetting op een drooggemaakt stuk land bij de rivier.

Powderham is zijn thuis. Hier is Charles Courtenay, de negentiende graaf van Devon, opgegroeid. Net als zijn voorouders, die het complex ergens tussen 1390 en 1420 lieten bouwen. Courtenay woont in een paar kamers op de begane grond van het kasteel. De rest is open voor bezoek, soms zijn hier zelfs concerten en festivals. De Geheime Balzaal en de Staatsbanketzaal zijn te huur voor bruiloften, in de boerderijwinkel is hertenvlees afkomstig van het landgoed te koop. In het trappenhuis hangen grote kroonluchters en schilderijen van de eerdere Courtenays.

Charles Courtenay in zijn kasteel. „We hebben een paar onverbiddelijke hereditary leden die eerder tot het uiterste gegaan zijn om afschaffing van hun zetels te voorkomen.”

Charles Courtenay is, zegt hij zelf, „waarschijnlijk het enige hereditaire lid van het Hogerhuis” dat in zo’n klassiek, bijna cliché kasteel woont. Het overgrote deel van de leden van het Britse Hogerhuis wordt door de premier benoemd, voor het leven. Een groep van 92 leden dankt hun zetel aan hun erfelijke adellijke titel: zij zijn hereditary peers. Courtenay: „Daar zitten leraren tussen, ingenieurs, dierenartsen. We zijn bij elkaar genomen eigenlijk nogal gemiddeld. Vrij gemiddelde personen die toevallig een titel hebben geërfd.”

Einde aan de erfelijkheid

Maar de hereditaries zijn hun lidmaatschap niet langer zeker. De nieuwe regering van Labour wil het totaal aantal leden van de Britse Eerste Kamer verlagen: het is na de Chinese Volkscongres het grootste wetgevende instituut ter wereld, met 791 leden. Labour komt met wetgeving om een einde te maken aan het lidmaatschap van de erfelijke Lords. Voor de aristocratie is straks geen plaats meer in het parlementaire stelsel.

Idee is om een constitutionele hervorming af te maken die eind jaren negentig onder toenmalig Labour-premier Tony Blair is begonnen. In 1999 maakte de regering-Blair een einde aan de meer dan zeshonderd erfelijke zetels die baronnen, markiezen en hertogen automatisch in het Hogerhuis bekleedden. De 92 hereditary peers die nu nog in het Hogerhuis zitten, vormden een compromis om die grote verandering voor elkaar te krijgen. Als iemand uit die groep van 92 overlijdt of zich terugtrekt, kiezen de hereditaries van de partij in kwestie een nieuw adellijk lid voor die zetel.

De huidige Labour-regering vindt deze gang van zaken een anachronisme en ziet het „meer als per ongeluk dan als opzet” dat die 92 nog steeds kunnen stemmen over wetgeving. „In de 21ste eeuw zouden geen bijna honderd plaatsen gereserveerd moeten zijn voor individuen die in bepaalde gezinnen zijn geboren, noch praktisch alleen voor mannen”, staat in een toelichting op hun plannen voor komend jaar. Bijna altijd zijn het mannen die hun adellijke titels doorgeven.

Het einde aan de hereditaire lidmaatschappen krijgt prioriteit en wordt waarschijnlijk dit jaar in het parlement besproken. Later zou Labour ook een pensioenleeftijd willen invoeren. Nu is een benoeming voor het leven, maar dan zouden Lords en Ladies van boven de tachtig jaar bedankt worden voor hun diensten. Als beide twee maatregelen erdoor komen, zou de omvang van het Hogerhuis met 49 procent afnemen.

Herstel van balans

Het voornemen een einde te maken aan de ‘erfelijke’ zetels vindt Philip Norton vanuit Labour bezien „begrijpelijk”, zegt hij. Norton is hoogleraar openbaar bestuur en lid van het Hogerhuis namens de Conservatieve Partij. „Deze praktische en vrij simpele maatregel helpt Labour om de zetelbalans in het Hogerhuis wat in hun voordeel te herstellen.” Labour heeft in het Hogerhuis ruim honderd zetels minder dan de Conservatieven. Meer dan de helft van de ‘hereditaire’ Lords is van de Conservatieve partij, nog eens een derde is onafhankelijk. Labour heeft er maar vier.

Over het invoeren van een pensioenleeftijd is hoogleraar Norton kritischer. „Er zijn zoveel Lords van tachtig jaar of ouder die juist vanwege hun soms heel specifieke kennis uit het verleden toegevoegde waarde hebben in debatten. Als je leeftijd als criterium hanteert voor hun lidmaatschap, gaat dat verloren.” Een betere manier zou volgens hem zijn om de regels rond aanwezigheid in het Hogerhuis aan te scherpen. Nu worden leden die gedurende één parlementsperiode niet aanwezig zijn geweest, geschorst. Het gebeurde afgelopen jaar bij zes leden. „Maar die aanwezigheidseis kun je opkrikken.” Bijvoorbeeld door Hogerhuisleden te verplichten 10, 20 of zelfs 30 procent van de tijd aanwezig te zijn, zegt Norton.

Bovendien, zegt hoogleraar Norton, zijn eerder dan het grote aantal leden vooral de omstreden benoemingen die Britse premiers in het verleden deden een probleem voor de reputatie van het Hogerhuis, omdat daar een zweem van vriendjespolitiek omheen hangt. Toen de kortst zittende premier uit de Britse geschiedenis, Liz Truss, bij haar afscheid in oktober 2022 met elf voordrachten voor het Hogerhuis kwam, ging daarover in de Londense politieke bubbel menig wenkbrauw omhoog. Norton: „Als ik studenten vraag hoeveel Hogerhuis-leden er zijn, hebben ze geen idee. Maar de verhalen over de uitwassen kennen ze wél, over Lord Lebedev en barones Mone bijvoorbeeld.”

Lord Lebedev is de Russissche Brit Evgeny Lebedev, die in 2020 op initiatief van oud-premier Boris Johnson een zetel in het Hogerhuis kreeg. Volgens Britse media vonden de veiligheidsdiensten zijn benoeming een risico, omdat zijn vader nauwe banden heeft met het regime van de Russische president Poetin. Zijn benoeming ging toch door en officieel heet hij nu Baron Lebedev van Hampton en Siberië. En barones Michelle Mone kwam in opspraak omdat het bedrijf van haar man tijdens de coronacrisis tientallen miljoenen verdiende aan een deal over beschermende kleding. Er loopt een rechtszaak tegen haar en hoewel ze zich tijdelijk afmeldde bij het Hogerhuis, is ze wel nog steeds lid.

Voorvaderen

Graaf Charles Courtenay is één van de weinige hereditaries die ervoor uitkomt dat hij de 92 erfelijke leden liever zou behouden. De honderden adellijke leden van vóór 1999 waren volgens hem inderdaad niet meer van deze tijd, maar de huidige uitzondering voor een kleinere groep „is een heerlijke Britse mengelmoes”, zegt hij, die juist past bij de manier waarop Britten politiek bedrijven. „Wij doen niet graag aan revoluties. We hebben ook niet voor niets geen geschreven grondwet. We schrijven niets op, we komen er onderling wel uit.”

Van de Conservatieve Partij is het een publiek geheim dat rijke donoren die miljoenen aan de partij geven, beloond worden met een zetel in het House of Lords

Ook Courtenay ziet in dat benoemingen op basis van erfelijke titels ouderwets zijn, achterhaald zelfs. Maar dat geldt voor zovéél dingen in de samenleving, zegt hij. „We erven ook vastgoed van onze ouders en onze monarchie is erfelijk bepaald. Voor een deel van het parlement lijkt het me ook passend.” En van de hereditaries weet je tenminste waarom hun voorvaderen ooit in het Hogerhuis terecht kwamen, zegt hij: „Ik zat laatst in de bankjes naast de hertog van Wellington. Zijn voorvader won de Slag bij Waterloo. Waarom zijn die andere leden benoemd? Vanwege een deal in achterkamertjes of omdat ze goed zijn met sommige politici.” Van de Conservatieve Partij is het een publiek geheim dat rijke donoren die miljoenen aan de partij geven, beloond worden met een zetel in het House of Lords.

Volgens Courtenay kiest Labour „de makkelijke weg” met het afschaffen van de hereditaries. „Daarmee houden we straks een Huis over vol leden die zijn aangewezen door premiers. Dat lijkt me pas bezwaarlijk.” De verkiezing van de adellijke Lords is nu de enige manier waarop nog onafhankelijk van de regering nieuwe leden in het Hogerhuis komen: alle anderen worden door de zittend premier voorgedragen. In 2018 werd Courtenay door de andere onafhankelijke hereditaries gekozen, hij won met zeven stemmen.

Bij de samenstelling van zijn kabinet begin juli benoemde Labour-premier Keir Starmer ook enkele Lords, omdat hij hen als vakministers in zijn regering wilde hebben en in het Verenigd Koninkrijk ministers altijd in het parlement horen te zitten. Dus zijn de minister voor Gevangenissen, de minister voor Wetenschap en de openbaar aanklager nu lid van het Hogerhuis. Niets op tegen, vindt zowel Courtenay als hoogleraar Norton. Norton: „Wij waren zelfs verheugd dat de openbaar aanklager nu weer onder ons is. We hadden een tekort aan goede advocaten.”

Politiek wordt het een uitdaging voor Labour om het voorstel over de erfelijke Lords erdoor te krijgen. Al helemaal omdat de partij de steun van het Hogerhuis de komende maanden juist hard nodig heeft, voor alle andere nieuwe wetten die ze wil doorvoeren. Koning Charles kondigde onlangs in zijn troonrede – in de zaal van het Hogerhuis – meer dan dertig wetsvoorstellen aan voor komend jaar. Courtenay denkt dat het spannend gaat worden: „We hebben een paar onverbiddelijke hereditary leden die bij eerdere pogingen tot het uiterste gegaan zijn om afschaffing van hun zetels te voorkomen.”

Delen

Mail de redactie

Als je vanuit Milaan naar Crodo rijdt, beland je bijna in Zwitserland. Het kleine Alpendorp met 1.456 inwoners ligt in het noorden van de landstreek Piëmont, wat letterlijk ‘aan de voet van de bergen’ betekent. Al klinkt de naam van het dorp niet bekend in de oren, het aperitief dat hier tijdens de gouden jaren zestig werd uitgevonden, is nog altijd populair. Crodo is de geboorteplaats van Crodino, het oranje drankje met prik, geproduceerd met kruiden, specerijen én bronwater uit dit dorp.

Het water, dat heilzame krachten zou hebben, trok jarenlang maag- en darmpatiënten naar Crodo. De eigenaar van de kleine thermen die de medische toeristen dan bezochten, was Piero Ginocchi, een ondernemer uit Parma. Midden jaren zestig kwam Ginocchi met het plan om met het mineraalwater uit de streek een nieuw en alcoholvrij aperitiefje te maken.

In Crodo, waar een heus studiecentrum naar hem is genoemd, wordt de industrieel Ginocchi nog steeds als een lokale beroemdheid geëerd. „Ginocchi vroeg aan ene Maurizio Gozzelino om een drankje te bedenken”, vertelt Diovuole Proletti, 90 jaar oud, die nog met Gozzelino tijdens de onderzoeksfase heeft samengewerkt. Maandenlang zochten ze naar de juiste formule voor het recept.

Gozzelino had wijnbouwtechniek gestudeerd, maar het nieuwe drankje mocht juist géén alcohol bevatten. „Het moest ook een andere kleur hebben dan Bitter Sanpellegrino, het rode, alcoholvrije drankje dat al bestond”, vertelt Proletti. Dus werd het nieuwe aperitief niet rood, maar ‘blond’ (in feite is het oranje). Eerst werden nog de namen ‘biondo’ en ‘biondino’ (blond en blondje) en ‘Picador’ bedacht, maar het drankje zou al vlug ‘Crodino’ heten, als eerbetoon aan zijn geboorteplek.

Brigitte Bardot

In 1965 werd het op de markt gebracht, en dankzij een slimme marketingcampagne met Brigitte Bardot raakte Crodino ook buiten Italië bekend. Zestig jaar later blijft het drankje een populair aperitief, mogelijk omdat het ook aansluit bij een gezondheidstrend om alcohol te schrappen, of het gebruik ervan in elk geval flink te matigen. Italianen zijn bovenal wijndrinkers. Volgens onderzoek is alcoholgebruik in Italië, en in de rest van Zuid-Europa, in elk geval meer gematigd dan elders.

Het precieze recept is al tientallen jaren een goed bewaard geheim, maar in Crodino zitten onder meer kruidnagel, kardemomzaadjes, essentiële oliën van koriander en nootmuskaat. Jarenlang werd die mix van kruiden en specerijen aangevuld met het natuurlijke bronwater uit Crodo. Dat is volgens de inwoners van de Alpengemeente het écht noodzakelijke ingrediënt.

Het drankje is bitterzoet, maar voor de inwoners van Crodo heeft het de laatste tijd vooral een zure nasmaak. In Crodo zal nooit meer Crodino worden gebotteld. In 2017 verkocht Campari, een grote speler in de dranksector, de fabriek aan de Deense multinational Royal Unibrew, die er nu enkele limonades maakt. Tegelijk behield Campari het iconische merk Crodino, dat sinds 1995 tot de Campari Group behoort, wél voor zichzelf. Een klein deel van de Crodino-productie bleef ook in Crodo, tot eind vorig jaar.

Daarna besloot Campari ook de restproductie over te brengen naar zijn productielocatie in Novi Ligure, boven Genua. De banen in de fabriek, een zestigtal, blijven door de limonadeproductie wel behouden. „Maar in Crodo helemaal geen Crodino meer produceren, stemt toch bitter”, zegt Marco Mantovani (70), een ex-werknemer die nu voorzitter is van het studiecentrum opgedragen aan Piero Ginocchi. De vorige burgemeester liet advocaten nog onderzoeken of Crodino wel gemaakt mocht worden zonder water uit Crodo. Het mocht, en dus staakte het Alpendorp noodgedwongen zijn verzet.

Mineraalwatermuseum

In Crodo zijn ze duidelijk apetrots op hun water. Het plaatsje heeft een mineraalwatermuseum, dat een wat amateuristische indruk maakt. Het museum bevat weliswaar een collectie fraaie antieken machines die koolzuur toevoegden, maar die is aangevuld met meer dan 15.000 flessen mineraalwater en 80.000 waterflesetiketten die minder bijzonder lijken.

Terwijl Crodino dit dorpje op de kaart heeft gezet, overheersen nu gevoelens van verlies en heimwee naar de tijd van toen. „Dankzij Crodino kwam er in de loop der jaren bij honderden inwoners brood op de plank en konden onze kinderen studeren”, zeggen een vijftal oud-werknemers. Sergio Restelli, intussen 81, verhuisde in 1980 met vrouw en dochters vanuit Milaan naar Crodo, voor een baan als onderhoudsman bij Crodino. Hij is nog altijd dol op de rust en de natuur, en woont vlak naast de rivier en niet ver van de bron, „zodat ik met het raam open kan slapen en het water hoor stromen”.

Dat industriële keuzes de Campari-groep ertoe brachten Crodino uit zijn geboorteplek weg te halen, begrijpen deze oud-werknemers niet. In Crodo vind je niet alleen het drankje, maar zelfs snoepjes met dezelfde smaak. En elk jaar, in juli, wordt de verjaardag van Crodino gevierd. „Een kleine poging om te blijven herinneren dat Crodino hier geboren is”, zegt oud-werknemer Mantovani. Al blijft Crodino dan wel voortbestaan, „zonder bronwater uit Crodo zal de smaak niet langer dezelfde zijn”, klinkt het in koor.

Delen

Mail de redactie

Het nieuwe Indonesische regeringspaleis heeft de vorm van de legendarische vogel Garuda. Bouwkranen plaatsten afgelopen maand de laatste stalen platen van de 230 meter brede vleugels. In het hart van bosrijk Kalimantan, op het eiland Borneo, draaien bouwvakkers in dikke stofwolken overuren om in een zo hoog mogelijk tempo gebouwen van de beoogde nieuwe hoofdstad Nusantara uit de grond te stampen.

Op 17 augustus zal de huidige president Joko Widodo, ook bekend als Jokowi, de Indonesische Onafhankelijkheidsdag vieren in de nieuwe hoofdstad. Papieren liggen al maanden klaar om die dag de officiële hoofdstadsverklaring te tekenen, waarna Nusantara in gebruik zal worden genomen. Jokowi besloot in 2021 tot de bouw van een nieuwe hoofdstad, omdat de huidige hoofdstad steeds onleefbaarder wordt. Jakarta zinkt, de zee en omringende rivieren dreigen de stad te overspoelen, de lucht is vervuild en het verkeer staat dagelijks muurvast. Nusantara moet de groene, duurzame stad van de toekomst belichamen. Het was de bedoeling dat vanaf 17 augustus de eerste ambtenaren hun ministeries zouden betrekken en het land niet meer vanuit Jakarta maar vanuit Kalimantan, 1.200 kilometer van Jakarta, wordt bestuurd. Maar het is nu onduidelijk wanneer dit gaat gebeuren. Want de bouw verloopt verre van voorspoedig. Dreigt het Garuda-paleis een Icarus-onderneming te worden en zal het net als de mythische figuur vanwege te veel ambitie ter aarde storten?

In maart hadden de eerste 17.000 ambtenaren hun intrek moeten nemen in de flats rondom het regeringsgebouw, maar hun woningen zijn nog niet af. Ook zijn er amper voorzieningen. „Er is nog niks. Geen scholen, restaurants”, aldus een ambtenaar van het planningsministerie Bappenas in Jakarta, die anoniem wil blijven. Ambtenaren die al in het nieuwe hoofdstedelijke gebied werken, overnachten in het naburige Balikpapan. Aan pioniers wordt een toeslag beloofd, maar het animo is laag. „De meeste collega’s voelen er niet veel voor om, mogelijk jarenlang, in een bouwput te wonen.” De verhuizing was al een keer uitgesteld. En toen felle regenbuien begin juli modderstromen veroorzaakten en de bouw nog meer vertraging opliep, moest de president de verhuizing van de eerste bewoners opnieuw op de lange baan schuiven.

Op recente foto’s is te zien hoe onvoltooide delen van de stalen skeletten van de woonflats voor de ambtenaren schitteren in de zon. Een vierbaanssnelweg in het midden van de toekomstige stad ligt er al wel. Ook is een vijfsterrenhotel geopend. Bomen zijn gekapt voor de landingsbaan van een nieuw vliegveld, maar vooralsnog is de nieuwe stad alleen bereikbaar via de nabijgelegen stad Balikpapan, met een autorit van 2,5 uur. Wel is een dam die water uit omliggende rivieren naar de stad moet brengen voltooid en is voor het regeringspaleis een enorm grasveld gezaaid. Maar het verrijzen van een levendige, ecologische stad lijkt lichtjaren weg.

Nalatenschap veiligstellen

Om te benadrukken dat de stad er wel degelijk gaat komen, besloot president Jokowi eind juli om, vergezeld door enkele influencers, alvast twee nachten in het regeringspaleis te slapen. Hij verzekerde de aanwezige pers dat de elektriciteit en het leidingwater in het gebouw functioneerden. Nu de laatste maanden van zijn presidentschap zijn ingegaan, doet Jokowi er alles aan om de toekomst van de nieuwe hoofdstad, zijn nalatenschap, veilig te stellen.

Maar tegelijkertijd verschijnen er steeds meer berichten over landgeschillen tussen lokale dorpsbewoners en de overheid. Zo is er onvrede in dorpen die plaats moeten maken voor een luchthaven voor privévliegtuigen van rijke investeerders, een ‘VVIP’-vliegveld, vertelt een lokale journalist anoniem aan NRC. Er zijn militairen gestuurd om de orde te bewaken.

Om te benadrukken dat Nusantara er wel degelijk gaat komen, besloot president Jokowi alvast twee nachten in het regeringspaleis te slapen

Ernstige incidenten zijn tot op heden uitgebleven, maar de dorpelingen voelen de druk toenemen om te vertrekken. „Wat een sociaal, inclusief paradijs had moeten zijn, is een oorlogszone geworden”, stelt de Bappenas-ambtenaar. „Jokowi is overgegaan tot een full military approach. Het project is prachtig op de laptop en in het hoofd van de president, maar zoals het nu gaat vervliegen alle idealen.” Jokowi houdt intussen in het openbaar vol dat de stad een groen, duurzaam succes wordt.

Het grootste probleem van Nusantara is de financiering. De kosten van de bouw zijn geraamd op omgerekend zo’n 32 miljard euro. Een vijfde moet uit de Indonesische staatskas komen, de rest moet worden ingelegd door investeerders. En die blijven weg. Alles wijst erop dat de president het plan versneld uitvoert en alles op alles zet om op de valreep nog rijke investeerders aan te trekken.

Zo heeft Jokowi in juli per presidentieel decreet de overdracht van landrechten versoepeld. Als iemand investeert in de nieuwe hoofdstad, krijgt de investeerder de mogelijkheid om landrechten te kopen met bouw- en exploitatievergunningen voor een periode van 190 jaar. „Dit was zelfs niet het geval in koloniale tijden”, reageert Benny Wijaya van het Indonesisch Agrarisch Consortium in The Jakarta Post. Activisten zoals Wijaya vrezen dat armere bewoners in omringende dorpen die niet altijd hun papieren op orde hebben, zullen worden verdreven, en dat de stad in handen komt van een kleine groep rijke industriëlen en vastgoedondernemers, die winst belangrijker vinden dan het bouwen van een leefbare, groene stad.

Het sociale aspect van Nusantara

Oud-minister van Planning Andrinof Chaniago (61) is medebedenker van de nieuwe hoofdstad. Hij ziet met lede ogen aan hoe de idealen voor een ecologisch duurzame en sociaal-economisch inclusieve hoofdstad, zoals ze aan het begin van Widodo’s regeerperiode waren geformuleerd, zijn losgelaten. De oud-minister is bekend met de landconflicten tussen de overheid en omringende dorpsbewoners. „In principe zou iedereen met de juiste papieren via de rechter zijn bezit kunnen claimen en een goede relocatieregeling moeten kunnen afdwingen”, zegt hij. Maar hij geeft toe dat het in de praktijk voor vooral arme mensen in Indonesië niet gemakkelijk is om hun recht te halen.

„Het grote probleem is de haast van de president”, vervolgt Chaniago. „De planning van de nieuwe hoofdstad is bedacht als een langzaam proces, uitgesmeerd over twintig jaar, waarbij iedereen, ook de omwonenden, betrokken zijn.” Een van de belangrijkste redenen om de hoofdstad te verplaatsen was nota bene juist het creëren van economische kansen voor mensen in de armere delen van Indonesië, stelt hij. „Maar nu is het leidende motief business, winst.”

Jokowi heeft zijn eigen ideeën en ambitie voorop gesteld, ten koste van het oorspronkelijke plan voor Nusantara

Chaniago, van oorsprong politicoloog, trad aan als minister van Planning in 2014, in het eerste kabinet van Widodo. Na een jaar werd hij voor zijn diensten bedankt. „Ik ben maar een eenvoudige academicus”, lacht hij. „Ik heb geen economische of politieke macht.” En Jokowi had juist behoefte aan het verstevigen van zijn positie in de heersende elite. „De laatste twee jaar is Jokowi veranderd. Hij wordt beïnvloed door machtige mensen in zijn omgeving. Hij heeft zijn eigen ideeën en ambitie voorop gesteld, ten koste van het oorspronkelijke plan.”

Chaniago heeft Widodo, die hij uit de beginperiode van zijn ministerschap goed kent, er al een paar keer op aangesproken. „Sinds mijn ontslag ben ik blijven hameren op het sociale aspect van Nusantara en probeer ik hem ervan te overtuigen dat hij de tijd moet nemen om een stad te bouwen die gelijkwaardige economische kansen biedt voor iedereen.” Maar al enige tijd vindt hij geen gehoor meer bij de president.

Chaniago protesteerde in zijn jonge jaren tegen autocraat Soeharto (1967-1998), de schoonvader van Prabowo Subianto, de huidige minister van Defensie en de toekomstige Indonesische president. Hij maakt zich zorgen over de afkalving van de democratie die in de laatste jaren van Jokowi’s regeerperiode plaatsvond en de invloed die dit heeft op projecten zoals Nusantara. De controversiële benoeming van Gibran Rakabuming, Jokowi’s zoon, als vicepresidentskandidaat van Prabowo was voor hem een omineuze voorbode voor een ondemocratisch regime vol corruptie. Het duo Prabowo-Gibran won afgelopen februari de verkiezingen. Chaniago: „Ik wil vrijuit kunnen spreken. Toen Jokowi vorig jaar zijn zoon koppelde aan Prabowo, heb ik me uit al mijn overheidsfuncties teruggetrokken.”

Chaniago ging terug naar de universiteit en doceert momenteel politicologie aan de Universiteit van Indonesië in Jakarta. „Ik ben nu onafhankelijk en zie het als mijn taak om de regering bij de les te houden.” De oud-minister wil niet stilzwijgend toekijken hoe de oorspronkelijke plannen voor een duurzame hoofdstad te grabbel gegooid worden en heeft de hoop op bijsturing nog niet losgelaten. „De nieuwe hoofdstad is hard nodig,” stelt hij. „Jakarta heeft veel problemen. De stad overstroomt en de kans op aardbevingen is groot.”

Schoollunchprogramma

Een nieuwe hoofdstad elders kan op Java, het eiland waar Jakarta op ligt, ruimte bieden . „Want we moeten eveneens denken aan onze toekomstige voedselvoorziening. De bodem van Java is zeer geschikt voor landbouw, maar nu al verdwijnt veertigduizend hectare per jaar door verstedelijking. We moeten zoveel mogelijk vruchtbare grond behouden voor akkerbouw.”

Momenteel is ook niet duidelijk of de ondertekening van de hoofdstadsverklaring zaterdag wel zal plaatsvinden. The Jakarta Post deed eind juli een oproep aan president Widodo om de inauguratie van de hoofdstad uit te stellen en de bouw over te dragen aan Prabowo Subianto, die hem op 20 oktober zal opvolgen. Maar Prabowo heeft al kenbaar gemaakt dat zijn prioriteit ligt bij een schoollunchprogramma, een prominente verkiezingsbelofte. Omdat de kosten hiervan een veelvoud zijn van het budget dat is vrijgemaakt voor de bouw van Nusantara, lijkt de toekomst van de nieuwe hoofdstad onzeker.

Toch is de verwachting dat de nieuwe hoofdstad er zal komen. Er spelen veel economische belangen, ook binnen Prabowo’s eigen familie. Zo is zijn broer, Hashim Djojohadikusumo, grootgrondbezitter in en rond de nieuwe hoofdstad en de voornaamste geldschieter van Prabowo’s partij.

Prabowo zelf maakte carrière als generaal in het regime van oud-dictator Soeharto, een van de meest corrupte regeringen ooit. Veel activisten vrezen een terugkeer van deze oude tijden. Jokowi heeft in juli in het kader van een soepele machtstransitie een neef van Prabowo aangesteld als viceminister van Financiën. Ook ligt er een wetsvoorstel klaar dat het leger meer rechten geeft om een rol te spelen in niet-militaire overheidssectoren. De Indonesische generaal Simanjuntak bevestigde afgelopen week dat het leger zich zakelijk wil ontwikkelen en economische taken op zich wil nemen. In het verleden hadden militairen hoge posities op het gebied van bijvoorbeeld de infrastructuur, mijnbouw en de media.

Critici zien deze ontwikkelingen met lede ogen aan. Zij vrezen dat de duurzame, inclusieve stad die is voorgespiegeld, zal verworden tot een winstproject voor de rijken. Chaniago wil blijven strijden voor de stad zoals die indertijd is bedacht. „De activistische en academische wereld moeten van zich blijven laten horen om iedereen te herinneren aan het oorspronkelijke ideaal. Ik weet ook wel dat geen garantie is dat we gehoord worden, maar stil blijven is geen optie. We willen geen stad waar alleen de zakenelite van profiteert.”

Delen

Mail de redactie

Wie het land bewerkt, staat in de vuurlinie van klimaatverandering. Waar boeren vroeger nog volgens de kalender, en op vaste tijdstippen hun land konden bewerken, krijgen ze tegenwoordig op onvoorspelbare momenten te maken met hitte en droogte, maar ook juist met hagelbuien en overstromingen.

„Het veranderende weer is een ware beproeving, en een bron van zorgen en stress”, zegt wijnbouwer Antonio Stelzer (58) tijdens een inspectieronde langs zijn wijnranken, die tegen de zonovergoten bergflanken rijpen. In 1990 richtte Stelzer met zijn vrouw Roberta (57) in de Noord-Italiaanse vallei van de Adige-rivier het wijnbedrijf Maso Martis op. Het staat bekend om zijn mousserende wijn Trento DOC, geproduceerd volgens de metodo classico, dezelfde productiewijze als champagne. In het aanbod zitten ook drie wijnen zonder bubbels.

‘Maso’ verwijst naar een oude, traditionele bergwoning, en Martis is de Latijnse naam voor Martignano, de deelgemeente van Trente waar de Stelzers hun wijn verbouwen. Dochters Alessandra (31) en Maddalena (28), die ook in het bedrijf zijn gestapt, beseffen dat ze in de toekomst steeds vaker moeten afrekenen met extreem weer. „Vorige week nog vielen de hagelbollen en de regen met bakken uit de lucht”, zegt Alessandra. „Het werd overdag zo donker dat de nachtverlichting aansprong.”

Om de druiven enigszins tegen de hagelbuien te beschermen, hebben de Stelzers de wijnranken met speciale netten ingepakt. Italië, en dan vooral het centrum en het zuiden, kampt met alweer een extreem hete en droge zomer. Ook in Trente, in het uiterste noorden van Italië, is het zeer warm, al is de hitte voor wijnbouwers niet het grootste probleem. „Is het echt te droog, dan kunnen we gericht ingrijpen met druppelirrigatie”, zegt vader Antonio. Vochtige warmte is veel gevaarlijker, want daarin kunnen schimmels zeer goed gedijen.

Digitale bladmeter

Schimmelgroei vermijden is nog lastiger voor wie volledig biologisch produceert, zoals de Stelzers. In de biologische wijnbouw zijn chemische bestrijdingsmiddelen verboden, en is enkel het gebruik van koper en zwavel toegestaan. Omdat mei, juni en juli in de regio erg vochtig waren, heeft Maso Martis tegenover vorig jaar al 30 procent meer behandelingen uitgevoerd, met een extra kostenpost van 10.000 euro. Maar de plant moet droog zijn om effectief tegen schimmel te worden behandeld. Hoe weten de Stelzers wat het juiste moment is om op hun domein van tien hectare in te grijpen en zo overbodige behandelingen en onnodige kosten te vermijden?

Sinds drie jaar doen ze hiervoor een beroep op een technologisch hulpmiddel. De Stelzers gebruiken een digitale bladmeter die signaleert wanneer de wijnranken droog zijn, klaar om tegen schimmels te worden behandeld. De bladmeter ziet eruit als een groen, digitaal blad, en geeft het meteen aan als het droog is.

„Precies weten wanneer we een behandeling tegen schimmels kunnen beginnen, staat ons toe om ons werk efficiënt te organiseren”, zegt Stelzer. De arbeiders werken vaak ’s nachts, omdat het dan koeler is, het wijndomein dicht bij de stad ligt en dit de overlast beperkt, en een aantal behandelingen pas na 21 uur is toegestaan. „Dankzij de precieze digitale informatie vermijd ik dat ik de arbeiders ’s avonds laat optrommel, terwijl het mogelijk nog niet het juiste moment is.”

xFarm Technologies, het Zwitserse bedrijf achter de digitale bladmeter van de Stelzers, is een techspeler met het operationeel hoofdkwartier in Milaan, die de agro-voedingssector met technologische hulpmiddelen en kunstmatige intelligentie (AI) ondersteunt. De bladmeter die aangeeft wanneer de wijnranken droog zijn, bijvoorbeeld, verzamelt die gegevens op basis van een sensor. Maar daarnaast zijn er op de markt ook al ‘slimme’ tractoren met ingebouwde sensoren, een belangrijke bron van dataverzameling.

Samen met informatie van andere meetinstrumenten en satellietinformatie verzamelt xFarm Technologies alle beschikbare informatie gebundeld in één app, die de boer kan consulteren van op zijn computer of smartphone. „Ik krijg voortdurend een actueel satellietoverzicht van mijn wijngaard”, zegt Stelzer, die de app toont. Hij voert zelf informatie in over de behandelingen die hij heeft uitgevoerd, en die digitale ondersteuning helpt hem naar eigen zeggen erg om het werk te monitoren.

„Het meer geavanceerde deel van de app werkt echter met AI”, zegt Riccardo De Nadai van xFarm Technologies. „Met behulp van agronomische algoritmes is het mogelijk om schimmelziektes in de gewassen te voorspellen, en dat is maar één voorbeeld”, zegt de communicatieverantwoordelijke tijdens een gesprek in Milaan. Het kantoor van xFarm, dat in totaal 160 medewerkers telt, ziet eruit als een start-up in Silicon Valley, met vooral jong personeel in een bedrijfsruimte met industriële look en een ontspanningsruimte met luie plofbanken en een voetbaltafel.

De bal ging aan het rollen toen Matteo Vanotti, landbouwer en ingenieur, in 2017 behoefte had aan technologische ondersteuning voor zijn familieboerderij, en die op de schaal van kleinere Europese boerderijen niet vond. Intussen worden de digitale hulpinstrumenten van xFarm gebruikt door 410.000 landbouwbedrijven in meer dan honderd landen. In 2022 haalde het bedrijf in een investeringsronde 17 miljoen euro op. Meer bedrijfscijfers wil xFarm niet delen.

AI kan schimmelziektes en insectenplagen voorspellen

Op een lange tafel heeft Riccardo De Nadai de populairste digitale instrumenten uitgestald. Hij toont onder meer het digitale weerstation en de door de EU mede gefinancierde ‘slimme’ insectenval, twee hulpmiddelen waarmee ook de wijnboeren bij Maso Martis werken. „De val lokt het insect met deze felle, gele kleur, vangt het tegen een kleverig blad, en maakt dan een foto”, zegt De Nadai. „Zo weet de landbouwer snel om welk soort insect het gaat, en hoe te handelen.”

Insectenplagen voorspellen

Het trechterachtige weerstation meet dan weer de temperatuur, de hoeveelheid regen, de windrichting en de windsnelheid. „Deze meetinstrumenten bestonden al, maar niet in digitale vorm”, zegt De Nadai. Steeds grilliger, onvoorspelbaar weer maakt het voor boeren almaar moeilijker om zoals vroeger op vooraf bepaalde tijdstippen behandelingen uit te voeren op hun land. „Deze digitale meetinstrumenten maken het mogelijk om steeds meer kennis te verzamelen”, zegt de medewerker van xFarm, „waardoor boeren precies en op het juiste moment kunnen ingrijpen, het aantal behandelingen kunnen beperken, en zo kosten besparen en hun productie zelfs verhogen.”

De digitale insectenval, bijvoorbeeld, helpt de boer niet alleen een insect te herkennen, maar maakt op basis van het weer ook een projectie van de insectenpopulatie van de volgende dagen. Kunstmatige intelligentie kan zo ook insectenplagen voorspellen. Dat wordt steeds belangrijker informatie, nu de zomers langer duren en de winters almaar zachter worden, en de insectenpopulatie makkelijker overleeft en groeit.

Door klimaatverandering krijgen boeren ook te maken met jaren met veel regen of zelfs overstromingen, of juist met grote droogte. Kennis van de waterstand is dus cruciaal. Sensoren die de bodemvochtigheid meten, stellen de landbouwer in staat om de irrigatie gericht op die informatie af te stemmen.

Bij heel wat andere zaken is bodemonderzoek niet eens meer nodig, zegt Abel Paz, computeringenieur bij xFarm Technologies. „Waar ook ter wereld kunnen wij op basis van satellietbeelden en georuimtelijke kunstmatige intelligentie [AI die wordt toegepast op grote volumes geografische data] nagaan hoe het met de bodem, en de gewassen erop, is gesteld.”

Op basis van die berekeningen kan AI de productie van maïs, olijven en tomaten voorspellen. De door kunstmatige intelligentie verzamelde digitale gegevens worden ook al gebruikt om verzekeringsclaims te documenteren bij verzekeraars die droogteschade van boeren vergoeden.

xFarm gebruikt gratis satellietbeelden van het Europese ruimteagentschap ESA, dat om de vijf dagen de beelden ververst, in combinatie met nog frequenter beeld van private satellieten. „We passen kunstmatige intelligentie op die beelden toe, en maken zo een gezondheidskaart van de gewassen”, zegt Paz. De landbouwer krijgt een kleurencode aangereikt, die als een verkeerslicht werkt. „Geel, oranje tot rood waarschuwt voor een eventueel probleem met de groei, en donkergroen signaleert dat de gewassen heel goed groeien of misschien zelfs doorschieten.”

Terug bij de Stelzers in Trente zegt wijnbouwer Antonio dat het „moeilijke tijden zijn voor wie aan biologische wijnbouw doet”. Naar een variëteit van hun druiven die resistent is voor ziektes, wordt in laboratoria nog druk gezocht, maar de Stelzers hebben al wel een ent van de druif pinot nero geplant, die beter tegen de droogte kan. „Volgend jaar hebben we hiervan onze eerste oogst”, zegt Antonio. „We zijn benieuwd, want de zuurtegraad en het aroma zouden nog iets beter zijn dan onze huidige wijn. Het belang van technologie en wetenschap in de landbouw zal hoe dan ook alleen maar groeien.”

Delen

Mail de redactie

Bebe King (6), Elsie Dot Stancombe (7) en Alice Dasilva Aguiar (9) waren bij een Taylor Swift- dansworkshop in Southport, een kuststad in het noorden van Engeland, toen een zeventienjarige jongen het buurtcentrum binnenliep en de meisjes doodstak. Negen andere kinderen en twee volwassenen – die de kinderen probeerden te beschermen – raakten zwaargewond en liggen in het ziekenhuis.

Ooggetuigen zeiden tegen The Guardian dat de aanval plaatsvond op het moment dat ouders hun kinderen kwamen ophalen, en zagen wanhopige ouders met bebloede kinderen in hun armen het gebouw uitrennen op zoek naar hulp. Sommigen probeerden hun kinderen op straat zelf te reanimeren.

De verdachte werd een paar uur na de aanval opgepakt. Het ging om een jongen uit Lancashire. Maar online gingen hele andere verhalen rond; nepnieuws over de afkomst en religie van de dader. De desinformatie leidde dinsdag tot hevige rellen.

Russische bron

De eerste bron van het nepnieuws was mogelijk de website Channel3Now, dat zichzelf een ‘nieuwsmedium’ noemt maar veelal AI-berichten publiceert op basis van onjuiste informatie. Het kanaal plaatste enkele uren na de aanval een artikel waarin staat dat de verdachte een asielzoeker is met de naam Ali Al-Shakati. Ook werd er in dit bericht gesteld dat hij vorig jaar per boot in het Verenigd Koninkrijk was gearriveerd. Hier klopte niks van, zo maakte de politie van Southport in een verklaring bekend; de verdachte is geboren in Cardiff, de hoofdstad van Wales, en heeft geen link met de islam.

Channel3Now beweert in de Verenigde Staten gevestigd te zijn, maar in de algemene voorwaarden op hun website is nergens een rechtsgebied te vinden; wat ongebruikelijk is voor Amerikaanse bedrijven. Het IP-adres lijkt afkomstig uit India. Op het YouTube-kanaal van de website is te zien dat de eerste video’s die zijn geplaatst – zo’n twaalf jaar geleden – in het Russisch zijn, beelden van racende auto’s in de sneeuw voorzien van Russisch commentaar. In de jaren daarop verandert dat en verschijnen er steeds vaker Engelstalige ‘nieuwsvideo’s’.

Andere nieuwsmedia namen de onjuiste beweringen van Channel3Now over, waaronder de Russische staatsomroep RT (een door het Kremlin gesteunde nieuwszender die in Europa is verbannen).

Ook influencer Andrew Tate, die eerder werd opgepakt voor mensenhandel, verkrachting en het opzetten van een criminele bende om vrouwen seksueel uit te buiten, beweerde op X dat de dader een „illegale vluchteling” is. Toen de politie bekendmaakte dat dit niet het geval was, schreef Tate: „Dit is De Matrix die niet wil dat je de waarheid weet over illegale migranten die worden binnengelaten.”

Valse claims ontkracht

Alle valse claims werden door de politie ontkracht, maar het kwaad was al geschied. Honderden relschoppers trokken dinsdag naar Southport om hun woede te koelen op de islamitische gemeenschap van de stad.

Tegen The Times zei de politie dat een groot deel van de relschoppers aanhangers zijn van de English Defence League; een Britse extreemrechtse, anti-islamitische organisatie. Soyful Alam, de imam van de moskee, zei dat veel moslims in de stad na de steekpartij een reactie hadden verwacht. Zij hadden besloten hun huizen niet te verlaten, maar anderen verbleven nog in de moskee en moesten door de politie worden ontzet.

Ruim vijftig agenten raakten gewond, 27 van hen moesten naar het ziekenhuis. Acht agenten hebben ernstige verwondingen opgelopen, aldus de politie, waaronder botbreuken, een vermoedelijk gebroken neus en een hersenschudding. Ook drie politiehonden die met stenen werden bekogeld raakten gewond.

Woensdagmiddag publiceerde Channel3Now een verklaring met excuses voor het publiceren van „onjuiste informatie”.

Harmonie

Ruim honderd inwoners van Southport hielpen woensdag met het schoonvegen van de straten en het repareren van de beschadigde moskee, zo melden lokale media. Buurtbewoners hebben hun steun aan de moskee betuigd door bloemen, kaarsen en lekkernijen mee te nemen.

„De relschoppers komen niet uit Southport, dat zit niet in ons karakter”, aldus de voorzitter van de moskee, Ibrahim Hussein, tegen The Guardian. „De inwoners van Southport zijn prachtige mensen. Zij steunen ons en wij steunen hen, we houden van elkaar en leven al dertig jaar in harmonie. Dat gaat niet veranderen omdat een paar idioten iets op sociale media hebben geplaatst.”

Delen

Mail de redactie