Category: Biden trekt zich terug

In een toespraak op het campagnehoofdkwartier in de stad Wilmington in Delaware heeft Harris benadrukt wat voor president ze zal zijn en in hoeverre ze verschilt van de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump.

“Ik nam het op tegen alle soorten daders”, zei ze over haar tijd als openbaar aanklagers in Californië. “Mannen die vrouwen misbruikten, fraudeurs die consumenten oplichtten, valsspelers die de regels braken. Dus geloof me als ik zeg dat ik het type Donald Trump ken.”

Ook wees Harris erop dat abortus een belangrijke rol in haar verkiezingsprogramma zal spelen, net als klimaatverandering. Haar eerste officiële campagne-evenement vindt dinsdag plaats in Milwaukee, de stad in Wisconsin waar afgelopen week nog de Republikeinse Conventie plaatsvond.

Vicepresident Kamala Harris is in enkele maanden tijd van ‘het voornaamste afbreukrisico’ van de Democratische campagne omgetoverd tot ‘de bijna zekere presidentskandidaat’. Zonder daar ogenschijnlijk iets voor te doen. De discussie binnen de partij lijkt zich snel te verleggen van Bidens aftakeling naar Harris’ potentiële running mates. Terwijl het helemaal niet zeker is dat zij de beste uitdager is van Donald Trump.

Voordat Joe Biden zondag het onontkoombare nieuws bekendmaakte dat hij op zijn 81ste toch niet opgaat voor een tweede termijn, was Harris al het best gepositioneerd om hem te vervangen. Sinds president Biden, per brief op X, aankondigde zich „in het belang van mijn partij en het land” terug te trekken, regent het steunbetuigingen en donaties voor Harris. Eerst van Biden zelf. Onmiddellijk daarna van de Clintons. Al snel ook van partijgenoten met eigen, hogere ambities: gouverneur Gavin Newsom (Californië), Josh Shapiro (Pennsylvania) en minister Pete Buttigieg bijvoorbeeld.

Met nog vier weken te gaan tot de Democratische Conventie en minder dan twee maanden tot de eerste stemmen in de presidentsverkiezingen worden uitgebracht, schaart de partij zich liever rond de eigen vlag dan dat het een mediaspektakel creëert rond de zoektocht naar de ideale tegenstander voor Donald Trump.

Nooit eerder trok een zittende president zich zo kort voor de verkiezingen terug. De vrees voor interne ruzie, meer geknakte reputaties, financiële obstakels, beschuldigingen van racisme en afleiding van de externe vijand, wint van de illusie van een open, democratisch proces en het aanspreken van nieuwe kiezers.

Lees ook

Wat kan en moet er allemaal gebeuren nu Joe Biden zijn campagne heeft gestaakt?

In een schriftelijke verklaring liet Kamala Harris zondag weten „vereerd” te zijn en „voornemens om de nominatie te verdienen en te winnen”. Haar pad naar de Democratische kandidatuur is nog niet helemaal geëffend – veel prominente Democraten die van Biden afwilden, hebben (nog) geen steun voor haar uitgesproken. Laat staan het pad naar winst in november. De achterstand in de peilingen die Biden opliep na zijn wankele debatoptreden, de moordaanslag op Trump en de Republikeinse Conventie, zet Harris niet zomaar recht. Ze heeft een minder vanzelfsprekende achterban in de staten waar de verkiezingen nu beslist lijken te worden.

Aanklager die hoge straffen eist

Kamala Harris (59) is de dochter van een Jamaicaanse econoom en een Indiase biomedicus die elkaar in de roerige jaren zestig ontmoetten aan Berkeley, een prestigieuze universiteit in Californië. In die staat maakte Harris carrière als openbaar aanklager. Ze leidde van 2003 tot 2011 eerst het OM in San Francisco en vervolgens dat van Californië, staat met de meeste inwoners. Beide posities zijn in de Verenigde Staten verkozen.

Ze heeft binnen haar partij zowel de reputatie een linkse Democraat te zijn als een aanklager die hoge straffen eiste. Met haar als presidentskandidaat kunnen de Democraten benadrukken dat Amerikanen de keuze hebben tussen een officier van justitie en een veroordeelde crimineel.

Met Harris kunnen de Democraten benadrukken dat Amerikanen de keuze hebben tussen een officier van justitie en een veroordeelde crimineel

In 2016 won Harris ook de verkiezingen om senator te worden. Haar gooi naar de Democratische nominatie van het presidentschap in 2020 was minder succesvol. Harris stapte al voor de voorverkiezingen waren begonnen uit de race, maar was genoeg opgevallen om later Bidens running mate te worden.

Dat Biden destijds had beloofd een vrouw mee te nemen naar het Witte Huis, en dat die vrouw ook nog van kleur was, heeft een stempel op Harris gedrukt. Republikeinen zetten haar structureel weg als uitvloeisel van Democratische diversiteitsbeleid in plaats van persoonlijke competentie en verdienste.

Die kritiek kan verder versterkt worden als Harris zonder interne tegenstanders de presidentskandidaat wordt. Democraten zouden bang zijn zich tegen haar te kandideren, omdat de zwarte vicepresident passeren als racisme kan worden geïnterpreteerd. Bovendien dreigt dit de trouwste Democratische kiezersgroep, zwarte vrouwen, van de partij te vervreemden. Ook haar online fanschare, Khive genoemd, wil niemand tegen zich krijgen.

Lees ook

De reservebank van de Democraten: wie kan Joe Biden vervangen?

Toch denken velen dat Harris, al dan niet vanwege haar kleur en haar geslacht, de opgelopen achterstand in de peilingen en campagne niet kan inhalen. Die achterstand kan overigens ook een reden zijn dat andere talenten in de partij zich koest houden. Als zij denken dat Trump de komende verkiezingen sowieso wint, kunnen ze deze ronde beter overslaan en in 2028 een poging wagen. Maar prevaleert Harris, dan zou zij tot 2033 president kunnen zijn.

Ingewikkelde klussen

Een andere belangrijke stok die de Republikeinen in handen hebben is haar staat van dienst als vicepresident. Die plek in de schaduw van de machtigste man ter wereld is altijd een ondankbare en vaak onzichtbare geweest. Harris kreeg van Biden wel hele ingewikkelde klussen toebedeeld, zoals het aanhalen van de diplomatieke banden met landen ten zuiden van de VS waar veel migranten vandaan komen. Het Republikeinse label dat zij Bidens ‘grenstsaar’ was, is schromelijk overdreven, maar in een campagne die grotendeels om migratie draait toch relevant. Harris’ opmerking, uit 2021, dat het irrelevant was dat ze nog nooit aan de zuidgrens was geweest, zal haar blijven achtervolgen.

Het Democratische campagnethema waar Harris wel veel eer uithaalde, is het recht op abortus – een onderwerp waar Biden altijd ongemak bij voelde. Harris is het boegbeeld geworden van vrouwenrechten en betrokken geweest bij een dozijn lokale campagnes waarin abortus centraal stond. En die de Democraten wonnen. Uit kiezersonderzoek blijkt echter dat abortus wat is weggezakt op de prioriteitenlijstjes, ten opzichte van de economie, inflatie en migratie.

Lees ook

Na terugtreden van Biden ligt de strijd om het presidentschap weer helemaal open

Begin dit jaar zagen veel journalisten Harris voortzetting als running mate als last voor Bidens herverkiezing. Overal verschenen artikelen die haar als „probleem” beschreven. Zij werd door velen te licht bevonden om het, mocht Biden in zijn tweede termijn iets overkomen, over te nemen. Haar wordt verweten dat ze geen brede en heldere visie heeft op de toekomst van de VS.

Geld is bepalend in de Amerikaanse verkiezingen die al weken voor 5 november beginnen

Toch heeft ze haar campagne-ervaring, diplomatieke ervaring en aanwezigheid in het Witte Huis voor op elke mogelijke andere Democraat. Haar voornaam is voldoende om campagne mee te voeren. En wie haar niet kent, kan nog overtuigd worden. Alleen al dat zij geen oude, witte man met de blik op het verleden is, schudt de campagne op. Harris, zo zegt ze ontelbaar vaak tijdens toespraken, is graag „bevrijd van wat geweest is”.

Campagnekas overnemen

Daar komt nog bij dat Harris niet automatisch de gedelegeerden van Biden kan overnemen, maar wel de campagnekas. Dat geldt niet voor andere partijgenoten. Na het nieuws dat Biden plaatsmaakt, stroomden bovendien binnen enkele uren ruim 50 miljoen dollar aan donaties voor Harris’ campagne binnen. Geld is bepalend in Amerikaanse verkiezingen en die vinden niet plaats op verkiezingsdag, 5 november, maar beginnen al weken eerder. In sommige staten kunnen kiezers al vanaf 20 september hun vroege (post)stem uitbrengen. Zo snel moet de campagne dus op rolletjes lopen.

Mocht Harris de komende dagen geen noemenswaardige tegenstanders krijgen, dan zal het vooral gaan over wie zij als running mate kiest.

Voor Biden zich terugtrok, leken de swing states Arizona, Georgia en Nevada al verloren en kwam het aan op Pennsylvania, Michigan en Wisconsin. In die oude industriestaten heeft Biden, geboren in Pennsylvania, een natuurlijker achterban dan Harris. Hij maakte de afgelopen jaren veel werk van het versterken van de vakbonden. Trump heeft de in armoede opgegroeide J.D. Vance als partner gekozen om juist die staten terug te winnen. Alle drie de staten hebben Democratische gouverneurs die misschien bij Harris op het stembiljet kunnen. En dat moet op veel plekken al snel gedrukt worden.

Delen

Mail de redactie

Joe Biden wachtte er lang mee, veel te lang volgens veel partijgenoten en miljoenen Amerikaanse kiezers, maar zondagmiddag, lokale tijd, sprak de 81-jarige president het verlossende woord: hij trekt zich terug uit de verkiezingsstrijd tegen Donald Trump, de Republikeinse presidentskandidaat.

Met zijn late terugtreden zette de 46ste president een stap die onvermijdelijk was geworden. Ook een moedige stap, want in de Amerikaanse geschiedenis kwam het zelden voor dat een zittende president zich niet meer beschikbaar stelt. Met George Washington, grondlegger en eerste president van het land, verkeert hij in goed gezelschap. Die zag in 1796 vrijwillig af van een derde ambtstermijn; het maximum van twee termijnen werd pas later vastgelegd in de Grondwet.

Met zijn terugtrekking nam Biden het enig juiste besluit: hoeveel hij na ruim een halve eeuw aan politieke en bestuurlijke dienstbaarheid ook betekent voor het land, de Amerikanen snakken naar jongere generaties in de landelijke politiek. Bovendien beloofde Biden vier jaar geleden zelf dat hij als president een „brug” wilde vormen naar nieuwe generaties binnen de Democratische Partij. Desondanks stortte hij zich koppig op een tweede termijn, overtuigd als hij ervan was dat alleen hij in staat was Trump opnieuw te verslaan.

Bidens presidentschap is succesvol geweest, zeker gezien de obstakels die hij op zijn weg vond. Niet alleen loodste hij de VS uit de coronapandemie in een periode van economische crisis, torenhoge inflatie en een Russische invasie in Oekraïne. Biden kreeg bij zijn entree in het Witte Huis te maken met een voorganger, Trump, die zelfs een gewelddadige opstand van zijn aanhangers niet had geschuwd om zijn verkiezingsnederlaag van 2020 ongedaan te maken. De polarisatie in het land is enorm.

Maar ondanks zijn bewonderenswaardige resultaten als president was al maanden duidelijk dat Joe Biden zowel fysiek als mentaal niet meer in staat was te strijden voor het meest verantwoordelijke ambt op aarde. Tijdens het rampzalig verlopen verkiezingsdebat met Trump, eind juni, werd het ook Bidens grootste bewonderaars duidelijk dat zijn kandidatuur een te groot risico was met het oog op de toekomst van het land. Of Biden al dan niet genoeg ‘bij’ was, was niet meer de vraag; uit alle onderzoeken bleek simpelweg dat onvoldoende Amerikanen hem nog als president wilden, alleen al om zijn hoge leeftijd.

En met de naam van Trump op het stemformulier staat bij de verkiezingen niets minder op het spel dan de Amerikaanse democratie zelf. De Republikeinse kandidaat, inmiddels een veroordeelde crimineel, heeft de afgelopen jaren letterlijk uitgespeld hoe hij als een autoritaire machthebber het presidentiële ambt en de Amerikaanse instituties zal gebruiken om zich te ontdoen van de vele rechtszaken tegen hem, en om wraak te nemen op zijn politieke tegenstanders. En ditmaal beter voorbereid, met meer steun van zijn partij en aartsconservatieve organisaties, en wie weet met goedvinden van het Hooggerechtshof.

Het is te hopen dat na de terugtrekking van Biden voldoende tijd en ruimte over is voor de Democraten om een volwassen campagne op te zetten die dit gitzwarte toekomstscenario – Trump terug in het Witte Huis – kan voorkomen.

Biden heeft met zijn late call een risico genomen dat voorkomen had kunnen worden als hij een jaar eerder tot hetzelfde inzicht was gekomen. Ook toen waren er aanwijzingen te over dat het tijd was voor een jongere opvolger.

Maar Biden is niet de eerste leider die te lang vasthoudt aan zijn politieke ambities, en daarmee zichzelf en het land schade berokkent. Want uiteindelijk zal het succes van het presidentschap van Biden worden beoordeeld door de verkiezingsuitslag na 5 november: of de Democraten erin slaagden Donald Trump te verslaan.

Delen

Mail de redactie

Na een Democratische keeperswissel vlak voor de strafschopserie liggen de Amerikaanse presidentsverkiezingen weer helemaal open. Joe Biden heeft – moe, ziek, mokkend en woedend – onder zware druk het veld verlaten in de strijd met Donald Trump. Zijn team, met miljoenen bondscoaches, weet diep in de blessuretijd nog niet zeker of reservedoelvrouw Kamala Harris hem vlekkeloos kan vervangen, of dat de rest van de reservebank in opstand komt. Een gigantisch risico voor de Democraten, maar ook voor de Republikeinse tegenstander.

Wat de meest geestdodende verkiezingen in decennia dreigden te worden, zijn na de aanslag op Trump en de aftocht van Biden ruim honderd dagen voor verkiezingsdag plots de meest ongewisse.

De Democraten hebben enkele weken om zich achter een nieuwe kandidaat te scharen, een campagne op te tuigen en te financieren en een nieuw strijdplan tegen Trump te bedenken. Niemand kan onder partijgenoten het enthousiasme opbrengen dat Trump onder zijn aanhang heeft, maar vers bloed kan wel kiezers mobiliseren die met Biden dreigden thuis te blijven.

Lees ook

Wat kan en moet er allemaal gebeuren nu Joe Biden zijn campagne heeft gestaakt?

Joe Biden deed zondag wat hij eigenlijk een jaar geleden had moeten doen. Hij besloot dat het „in het belang van mijn partij en het land is dat ik mij terugtrek”. De 81-jarige die vier jaar geleden beloofde „een brug naar een nieuwe generatie leiders” te zijn, dacht nog een campagne en een volle termijn aan te kunnen. Sinds het dramatische debat eind juni was iedereen duidelijk dat hij daar fysiek, maar zeker mentaal niet toe in staat zou zijn. Na weken van druk voor en vooral achter de schermen, gaf hij dat zelf ook toe.

In een brief van Biden op sociale media bedankte hij zondag zijn vicepresident Kamala Harris als „buitengewone partner”, maar sprak hij geen zegen over haar uit om in zijn plaats de Democratische kandidaat te zijn. Dat deed hij pas een half uur later, ook op X. Biden noemde het „zijn beste beslissing” dat hij haar in 2020 als running mate koos en „ik wil mijn volledige steun bieden om Kamala dit jaar de kandidaat van onze partij te laten zijn”. Het is onduidelijk of zij zonder uitdager – en zonder ruzie – benoemd kan worden op de partijconventie in Chicago over vier weken. De bijna vierduizend gedelegeerden die daar een formeel besluit nemen, zijn op geen enkele manier aan haar gebonden.

Een eeuwige smet

Biden nam zijn besluit nadat 37 Democratische leden van de Senaat en het Huis van Afgevaardigden hem publiekelijk hadden laten vallen. Wat nog zwaarder woog was de druk achter de schermen van partijprominenten als Nancy Pelosi, Barack Obama en de fractieleiders Chuck Schumer (Senaat) en Hakeem Jeffries (Huis). Zij vreesden dat Biden niet alleen het presidentschap aan Trump zou verliezen, maar dat de Republikeinen ook oppermachtig zouden worden in beide huizen van het parlement. De aftakeling van de president leek de hele partij in zijn val mee te trekken.

Lees ook

Na een leven vol tegenslag, een halve eeuw in Washington en drie races naar het Witte Huis stopt Joe Biden dan toch

Volgens berichten in Amerikaanse media verzetten Biden en zijn familieleden zich halsstarrig tegen terugtrekking. Biden bleef lang geloven dat hij, en hij alleen, Trump nogmaals zou kunnen verslaan. Bovendien zou een gedwongen terugtrekking op dit moment, op deze manier, een eeuwige smet zijn op zijn presidentschap dat in ieder geval door Democraten inhoudelijk als zeer succesvol wordt gezien. Dat Biden afgelopen woensdag corona opliep, in zijn vakantiehuis in isolatie moest en uiteindelijk op sociale media overstag ging, maakt zijn aftocht nog triester.

Een risico voor Trump

Na het debat, de aanslag die het beeld van Trump versterkte en de peilingen die wezen op een zeker pad naar verlies, moeten de Democraten nu de weg omhoog vinden. De vraag is of dat lukt met Kamala Harris. Zij is zonder twijfel de Democatische optie met de meeste naamsbekendheid, ervaring in het Witte Huis en heeft een natuurlijke achterban onder vrouwen, zeker van kleur.

Harris (59) is de dochter van immigranten uit India en Jamaica en was voor ze vicepresident was openbaar aanklager in en senator voor Californië. Maar zij is als vicepresident vrijwel alleen negatief in het nieuws geweest, met verhalen over onvrede onder haar personeel en projecten – zoals de aanpak van migratie aan de zuidgrens – die mislukten. Bovendien verkozen de Verenigde Staten in 2016 de bombastische zakenman en politieke nieuwkomer Donald Trump boven een vrouw met nog veel meer ervaring dan Harris, Hillary Clinton.

Toch loopt ook Trump (78) een risico. Met het vertrek van Biden is hij in deze verkiezingsrace plots de enige oude, impopulaire man die meer eigen belang dan landsbelang lijkt na te streven. Niet alleen de Democraten, ook de Republikeinen zullen hun hele campagne moeten omgooien. Opmerkelijk is dat zij zich niet meteen vol richten op Harris, maar Biden oproepen om ook zijn presidentschap vroegtijdig neer te leggen.

Delen

Mail de redactie

‘Geef de fakkel door.’ Het was de terugkerende mantra waarmee een groeiend leger aan Democraten de afgelopen weken de druk op president Joe Biden almaar hoger opvoerde om zijn herverkiezingscampagne te staken. Na Bidens desastreuze debatoptreden tegen Donald Trump, eind juni, brak in in de regeringspartij grote paniek uit. Miljoenen tv-kijkers konden die avond de conclusie trekken dat de 81-jarige president nu echt te oud was geworden om nog vier jaar door te gaan. Zondagmiddag was dat besef ook bij Biden zelf ingedaald: iets voor 14 uur Amerikaanse tijd maakte hij in een brief op X bekend niet langer een tweede termijn te ambiëren.

Met nog iets meer dan honderd dagen tot de stembusgang (op 5 november) dringt de tijd voor een late wissel niet alleen electoraal, maar ook procedureel. Voor Bidens partij staat daarbij veel op het spel: top-Democraten en donateurs praatten de afgelopen weken zo massaal op Biden in omdat ze inmiddels vrezen niet alleen het Witte Huis, maar ook beide kamers van het Congres aan de Republikeinen te kunnen verliezen.

Vijf vragen en antwoorden over de onvoorspelbare wissel in blessuretijd die de Democraten nu wacht.

1
Was Biden niet allang de Democratische kandidaat?

Biden won dit voorjaar inderdaad met grote overmacht de voorverkiezingen die de Democraten – zoals elke vier jaar – organiseerden om hun presidentskandidaat aan te wijzen. Maar als incumbent had hij daarbij geen serieuze concurrentie te vrezen: het uitdagen van een zittende president geldt binnen partijen als politieke harakiri – einde carrière. Er meldden zich daarom alleen enkele kansloze buitenstaanders en Biden stelde al kort na ‘Super Tuesday’, half maart, de nominatie veilig.

Technisch gezien won Biden echter niet de nominatie, maar alleen voldoende ‘gedelegeerden’. Deze bijna vierduizend Democraten (lagere partijleden of -bobo’s, dat verschilt per staat) zouden hem pas tijdens de Democratische Conventie, in de derde week van augustus in Chicago, formeel tot kandidaat verheffen. Volgens de Democratische statuten is deze meerdaagse bijeenkomst ‘de hoogste autoriteit’ binnen de partij.

Bij de primaries zijn deze gedelegeerden nagenoeg allemaal aan Biden toegezegd (pledged). Zijn rivalen wonnen er samen slechts zeven, en dan zijn er nog drie dozijn ‘niet-gecommitteerd’ – het resultaat van de blanco proteststem die honderdduizenden Democratische kiezers uitbrachten, vooral tegen Bidens pro-Israël-koers. Nu de president heeft besloten toch niet op te gaan voor een tweede termijn, zijn al zijn 3.905 gedelegeerden in één klap vrijgekomen om te steunen wie ze maar willen. Zij zijn niet gebonden aan Bidens running mate Kamala Harris.

2
Hoe gaat de selectie van een nieuwe kandidaat nu in zijn werk?

Het is te kort dag om in alle staten en overzeese territoria van de VS nog nieuwe voorverkiezingen te organiseren. Dat betekent dat de keuze bij de gedelegeerden komt te liggen. Elk partijlid kan zich in theorie kandideren om Biden te vervangen. Om op het stembiljet van de conventie te komen, moet zij of hij wel de getekende steunbetuigingen van minstens driehonderd gedelegeerden verzamelen.

Als zich meer dan één kandidaat meldt, worden er op de conventie net zolang stemrondes gehouden totdat een gegadigde een absolute meerderheid (de helft plus één) achter zich heeft. Als dat niet al in de eerste ronde het geval is, krijgen ook 739 zogenoemde ‘supergedelegeerden’ stemrecht: dit zijn partijprominenten, zoals Congresleden, gouverneurs en partijbonzen uit de staten.

Tot ver halverwege de vorige eeuw werden presidentskandidaten altijd tijdens de conventie aangewezen. Dat ging er weinig transparant aan toe: de winnaar kwam bovendrijven na dagen van schimmige koehandel in rokerige achterkamertjes tussen afgevaardigden uit verschillende staten en politieke bloedgroepen. De huidige generatie Democraten heeft er geen ervaring mee: hun laatste open, of ‘brokered’, conventie was in 1968. Die bijeenkomst, dat jaar óók in Chicago, mondde uit in een veldslag. Dit is nog altijd een diep trauma en de partij wil een herhaling koste wat kost vermijden.

3
De Democraten hebben dus nog voldoende tijd om Biden te vervangen?

De meeste staten beginnen vanaf eind augustus, begin september met het drukken van hun stembiljetten. Dit gebeurt zo lang van tevoren omdat miljoenen Amerikanen gewend zijn om al weken voor de echt verkiezingsdag een vroege (post)stem uit te brengen.

Zelfs als Biden pas na de partijconventie had besloten om terug te treden, had de partij nog een week speling gehad. In dat geval was de keuze voor een nieuwe kandidaat echter niet langer aan de gedelegeerden geweest, maar aan het landelijke partijbestuur, de Democratic National Committee (DNC). Dat scenario vermijdt Biden nu.

Mocht een presidentskandidaat in oktober of begin november trouwens nog fysiek iets overkomen, dan is de running mate de automatische ontvanger van diens stemmen.

Er is één staat (Ohio) die een afwijkend vroege deadline voor zijn stembiljetten heeft: 7 augustus. Dit werd door de DNC de afgelopen weken nog aangegrepen om Biden voor die dag alvast per virtuele videostemming formeel kandidaat te maken. Zijn tegenstanders bekritiseerden dit echter scherp: zij zagen een opzichtige manoeuvre om hun pressiecampagne te saboteren. De partijtop bond daarom in. Sowieso kunnen de Democraten het zich best veroorloven om niet met de juiste kandidaat op het stembiljet van Ohio te staan: die staat stemt toch al jaren overwegend Republikeins.

4
Is het geen automatisme dat Kamala Harris doorstroomt?

Niet alleen staatkundig is zij Bidens vervanger in geval van overlijden of ernstige ziekte; ook politiek gezien lijkt de vicepresident de eerst aangewezene haar baas om op te volgen. Bij de voorverkiezingen stond echter alleen Bidens naam op het stembiljet. Formeel-juridisch kan Harris daarom niet méér aanspraak maken op de kandidatuur dan welk willekeurig partijlid ook.

Biden wees haar zondag in zijn eerste brief aanvankelijk niet aan als zijn gewenste vervanger. Hij bedankte haar wel als „buitengewone partner in al het werk”. Niet veel later gaf hij een verklaring uit waarin hij haar wél steunde als zijn opvolger.

Het kan haar kansen vergroten dat Biden haar als gedroomde opvolger heeft aangewezen. Vóór zondag leek hij daar ook al enkele malen op te hinten. Op zijn persconferentie na de NAVO-top noemde hij haar „gekwalificeerd vanaf het begin” en somde enkele prestaties op. „Anders had ik haar niet uitgekozen.” Zij heeft ook meer ervaring en naamsbekendheid dan eventuele tegenstanders.

Hiermee toont hij niet alleen loyaliteit aan een trouwe adjudant, maar behaagt hij ook de kiezersgroepen die Harris een warm hart toedragen: vrouwen, Afro-Amerikanen en andere kiezers van kleur. Wellicht hoopt Biden hiermee ook het risico op een openlijk uitgevochten richtingenstrijd binnen de partij te kunnen beperken.

Lees ook

De reservebank van de Democraten: wie kan Joe Biden vervangen?

Biden was blijkbaar niet gevoelig voor het verwijt dat hij met zijn endorsement van Harris over zijn politieke graf heen wil regeren. En daarmee de partij ontmoedigt om haar conventie te transformeren in een spectaculaire talentenshow, waar miljoenen tv-kijkers vier avonden op rij met eigen ogen kunnen zien wat de Democraten allemaal te bieden hebben.

Zo’n politiek spektakel kan overigens nog steeds plaatsvinden als Harris de komende dagen niet uitgroeit tot consensuskandidaat. Daar zitten risico’s aan, maar een open strijd kan Bidens toekomstige vervanger ook helpen om in korte tijd nog de broodnodige naamsbekendheid op te bouwen. Onder meer de nog altijd zeer invloedrijke en gerespecteerde oud-Huis-voorzitter Nancy Pelosi drong de afgelopen tijd achter de schermen aan op een open conventie.

Harris heeft genoeg mogelijke concurrenten. De namen die daarbij het vaakst rondgaan: gouverneurs Gretchen Whitmer van Michigan en Gavin Newsom van Californië. En ook Josh Shapiro (gouverneur van Pennsylvania) wordt genoemd, omdat hij een cruciale swing state zou kunnen helpen binnenslepen. Zij kunnen overigens ook hun vinger opsteken in de hoop dat ze uiteindelijk Harris’ running mate mogen worden.

5
Wat gebeurt er met de miljoenen dollars die Biden nog in zijn campagnekas heeft zitten?

Daar zijn federale regels voor. Omdat Biden nog niet formeel de kandidaat was, kan hij de circa 100 miljoen dollar in kas hieronder niet met één pennenstreek overmaken aan zijn vervanger. Dat had pas gekund ná de conventie, die hem (en Harris) officieel op het stembiljet moest zetten. Tot die tijd mocht zijn campagnekas slechts eenmalig tweeduizend dollar doneren aan andere kandidaten.

Nu Biden wél voor de conventie uit de race is gestapt, valt het geld als ‘overtollige campagnefondsen’ terug aan de DNC of een onafhankelijke campagnekas. Die kan het waarschijnlijk wel doorboeken naar Bidens vervanger. Maar dit is juridisch onbekend terrein en Republikeinse juristen zouden kunnen proberen om zo’n transfer via rechtszaken in ieder geval tijdelijk te vertragen.

De afgelopen tijd droogde de geldstroom naar Biden snel op: donateurs hielden hun portemonnee gesloten om druk te zetten op de president. Dit terwijl zijn rivaal Trump na zijn veroordeling in zijn New-Yorkse zwijggeldzaak een enorme piek in het aantal donaties zag, zo wezen de jongste cijfers van de Federale Kiescommissie (FEC) dit weekeinde nog uit. Daar waren de giften van na de mislukte moordaanslag op Trump, vorige week zaterdag, nog niet eens in meegenomen.

Nu Biden uit de race is gestapt, kan deze dynamiek weer veranderen: Democratische donateurs zullen hun wekenlang opgepotte miljoenen op een nieuwe, mogelijk kansrijkere presidentskandidaat kunnen gaan inzetten.

Delen

Mail de redactie

De Amerikaanse president Joe Biden stelt zich toch niet herkiesbaar voor het presidentschap. Dat heeft het staatshoofd zondag bekendgemaakt op X. In november vinden verkiezingen plaats, waarin Biden het zou opnemen tegen de Republikeinse oud-president Donald Trump.

  „Hoewel het mijn intentie was om me opnieuw kandidaat te stellen, geloof ik dat het in het belang van mijn partij en het land is om terug te treden en mij helemaal te focussen op mijn verantwoordelijkheden als president voor de rest van mijn termijn”, zegt Biden in zijn korte verklaring. Hij laat ook weten later deze week met een uitgebreidere verklaring te komen.

Het is nog niet bekend wie namens de Democraten de nieuwe presidentskandidaat wordt. De afgelopen weken werd veel kritiek geuit op het optreden van de 81-jarige Biden. In het openbaar versprak hij zich meerdere malen en haalde hij namen door elkaar. In het eerste officiële debat met Trump maakte hij ook een zwakke en afwezige indruk.

Hierdoor werd al weken druk uitgeoefend op Biden om zich terug te trekken uit de race om het presidentschap. Afgelopen week drongen meerdere hooggeplaatste Democratische politici, vaak achter de schermen, er bij de president op aan zijn conclusies te trekken. Donderdag meldde Axios dat Biden waarschijnlijk gehoor zou geven aan de druk die op hem werd uitgeoefend.

Delen

Mail de redactie

20 november 1942

Joseph (Joe) Robinette Biden jr. wordt geboren in Scranton, een industriestadje in de huidige swing state Pennsylvania. Hoewel zijn rooms-katholieke gezin – met Franse, Engelse en Ierse wortels – al begin jaren vijftig naar het buurstaatje Delaware verhuist, zal hij zichzelf ook als tachtiger nog blijven aanduiden als ‘the kid from Scranton’.

7 november 1972

Joe Biden viert met zijn vrouw Nelia en hun jonge gezin zijn dertigste verjaardag, kort na zijn verkiezing tot senator voor Delaware, in november 1972.

Na een rechtenstudie en een kort gemeenteraadslidmaatschap in Delawares hoofdstad Wilmington, doet Biden in 1972 een gooi naar een Senaatszetel. Met zijn energie, jonge gezin en empathische voorkomen weet hij als Democraat de oudere zittende Republikeinse senator tegen veler verwachting in (nipt) te verslaan en wordt hij gekozen tot het jongste lid uit de geschiedenis van de Senaat in Washington.

18 december 1972

Biden moet zich tot senator laten beëdigen in een ziekenhuiskamer in Delaware, waar zijn zonen zijn opgenomen na het auto-ongeluk.

Nog voordat Biden begin januari 1973 zijn zetel kan innemen, wordt zijn gezin getroffen door een verschrikkelijk noodlot. Zijn eerste vrouw Nelia en hun anderhalf jaar oude dochtertje Naomi komen om bij een auto-ongeluk. Hun twee zonen Beau en Hunter overleven de crash met enkele botbreuken. Biden overweegt zijn zetel op te geven, maar neemt die onder druk van de partijtop toch in. Als alleenstaande vader zal hij dagelijks forensen tussen Washington en Wilmington, treinritten van steeds anderhalf uur. In 1975 zal hij zijn huidige vrouw Jill leren kennen, met wie hij in 1977 trouwt.

Verkiezingsjaar 1988

Biden maakt in 1988 als senator bekend dat hij een gooi wil doen naar de Democratische nominatie voor het presidentschap.

Biden doet voor het eerst een gooi naar het presidentschap, maar moet zijn campagne afbreken als de pers onthult dat hij delen van zijn toespraken plagieerde. De Democratische voorverkiezingen worden gewonnen door Michael Dukakis, die de algemene race in november verliest van George W. H. Bush. Datzelfde jaar overleeft Biden dankzij een riskante operatie nipt twee opeenvolgende aderverwijdingen in zijn hersenen.

1988-2008

Als senator leidt Biden onder meer enige jaren de Justitie-commissie. Daar zit hij onder meer de beruchte hoorzittingen voor over de voordracht van Clarence Thomas als lid van het Hooggerechtshof, waarbij Anita Hill werd verhoord, die de kandidaat-rechter beschuldigde van seksuele intimidatie.

Ook na zijn mislukte presidentscampagne weet Biden zijn Senaatszetel nog driemaal met succes te verdedigen. Hij groeit in de Senaat uit tot een van de meest invloedrijke Democraten, onder meer als voorzitter van de belangrijke commissies van Justitie en Buitenlandse Zaken.

Verkiezingsjaar 2008

Joe Biden en zijn vrouw Jill op het podium tijdens de Democratische conventie, van 2008. Barack Obama koos Biden dat jaar als zijn kandidaat voor het vicepresidentschap.

Twintig jaar na zijn eerste poging, meldt Biden zich opnieuw voor het presidentschap. In de voorverkiezingsrace moet hij echter al snel opgeven. De relatief onervaren senator Barack Obama verovert dat jaar verrassend de nominatie na een lange strijd met voormalig first lady Hillary Clinton, de favoriet van het partijestablishment. Vooral om zijn eigen gebrek aan Washingtonse en internationale ervaring te compenseren, kiest Obama zijn bijna twintig jaar oudere collega Biden als running mate. Dat Biden als witte senior bereid was deze tweede plek in te nemen onder een zwarte junior, levert hem krediet op onder Afro-Amerikaanse kiezers.

2009-2017

Biden (helemaal links) volgt met president Barack Obama en leden van het nationale veiligheidsteam in de Situation Room van het Witte Huis de liquidatie van Al Qaida-leider Osama bin Laden, op 1 mei 2011. Schuin tegenover hem buitenlandminister Hillary Clinton, die hem later zal aftroeven als Obama’s potentiële opvolger.

Biden is acht jaar lang een loyale vicepresident. Hij is dan ook ontstemd dat Obama aan het eind van hun tweede termijn Hillary Clinton steunt als de volgende Democratische presidentskandidaat. Naar buiten toe presenteert de partij dit evenwel als besluit van Biden zelf: in verkiezingsjaar 2016 wordt hij namelijk getroffen door familieleed. Zijn oudste zoon Beau, een oorlogsveteraan en eveneens politicus, overlijdt aan een hersentumor.

Biden, inmiddels gewend aan tegenslag, had wel degelijk willen opgaan voor het presidentschap, vertelt hij binnenskamers. Clinton wint de voorverkiezingen dit keer wel, maar de algemene race zal ze verliezen van zakenman en reality-tv-ster Donald Trump, die als populistische buitenstaander de Republikeinse partij gekaapt heeft.

Verkiezingsjaar 2020

Biden kondigt in april 2019 voor de derde maal in zijn loopbaan zijn kandidatuur voor het presidentschap aan.

De derde keer moet scheepsrecht zijn voor Biden. Ook in 2020 mengt hij zich weer in de Democratische voorverkiezingsstrijd. Als dan al 77-jarige witte man wordt hij in een druk deelnemersveld vol jongere en meer diverse kandidaten door kiezers aangewezen als de kansrijkste kandidaat om de ‘ziel van het land te redden’ tegen zittend president Trump.

Na een a-typische, door het coronavirus ontregelde campagne met weinig grote campagnebijeenkomsten, wint Biden met zeven miljoen stemmen verschil. Hij weet onder meer de voormalige arbeidersstaten terug te winnen die in 2016 wegliepen van Hillary Clinton. De nasleep van de verhitte verkiezingsstrijd wordt ontsierd door Trumps leugens over kiesfraude en zijn pogingen zijn nederlaag nog ongedaan te maken, uitmondend in de Capitoolbestorming van 6 januari 2021.

Lees ook

In Beeld: de lange weg van Joe Biden naar het presidentschap

20 januari 2021

Twee weken na de Capitoolrellen legt Biden op de gehavende trappen van de volksvertegenwoordiging de eed af. Hij begint zijn presidentschap met een uiterst krappe meerderheid in de Senaat en een wat ruimere in het Huis van Afgevaardigden. Hij wendt die aan om de economie na ‘corona’ te reanimeren met forse investeringen in de economie. Het virus zelf komt onder controle na een grootscheepse vaccinatiecampagne, die tegelijkertijd de aanhoudende polarisatie voedt tussen Democraten en Republikeinen.

Bidens belofte om het land ‘te helen’ weet hij niet waar te maken. Maar in weerwil van felle Republikeinse oppositie boekt hij wel enkele wetgevende successen. Bij de Congresverkiezingen van november 2022 verliezen zijn Democraten het Huis aan de Republikeinen, waar ex-president Trump zijn greep op de partij in ere heeft weten te herstellen.

Lees ook

Waarom het voor Biden slim kan zijn om na één termijn te stoppen als president

Verkiezingsjaar 2024

Bidens eerste, desastreus verlopen tv-debat tegen Donald Trump ontketent een golf van paniek binnen zijn partij.

Anders dan Trump, die een dozijn serieuze rivalen moet verslaan in de strijd om de Republikeinse nominatie, heeft Biden geen echte concurrentie in de Democratische voorverkiezingen van begin 2024. Zoals vaker in de Amerikaanse politiek durft niemand in de partij de zittende president uit te dagen en Biden stelt de nominatie probleemloos veilig.

Al heeft hij eerder gezegd een tussenpaus te willen zijn; Biden ziet zich als meest geschikte kandidaat om Trump uit het Witte Huis te houden. Hij blijft zijn tweede termijn lang ambiëren uit een combinatie van arrogantie van de macht én wrok over het feit dat hij eigenlijk in 2016 al president had kunnen worden, toen Obama hem passeerde, analyseert New York Times-columnist Maureen Dowd, die Biden van zeer nabij kent.

In zijn eerste tv-debat met Trump hapert hij eind juni zo opzichtig, dat paniek uitbreekt binnen de partij. Na een week van oplopende druk, maakt hij deze zondag bekend toch een stap opzij te doen.

Delen

Mail de redactie