Gilbert Isabella, sinds 2019 de burgemeester van Houten, treedt af na een op dinsdagmiddag verschenen rapport over grensoverschrijdend gedrag. Dat maakte de PvdA’er dinsdagavond bekend tijdens de gemeenteraadsvergadering. Eerder stapten al twee wethouders op, eveneens vanwege aantijgingen van grensoverschrijdend gedrag.
Het advocatenkantoor Capra startte vorig jaar augustus een integriteitsonderzoek op verzoek van de gemeente, waarin het gedrag van het college van de afgelopen jaren werd onderzocht. De geïnterviewden, onder wie twee oud-medewerkers die zeggen vertrokken te zijn door het gedrag van de burgemeester, hekelen meermaals het „ongepaste en ongemakkelijke” micro-managen van Isabella.
Isabella zou „in vergaande mate” hebben meebepaald over de inhoud van ambtelijke stukken en adviezen. Isabella heeft „een andere kijk” op de gebeurtenissen dan de oud-medewerkers en stelt „zich niet te herkennen in [hun] kwalificaties”, staat in het rapport.
In een enkel geval zou Isabella een ambtelijk stuk zelfstandig hebben aangepast zonder de dienstdoende ambtenaar te informeren over de wijziging, volgens het rapport. De ambtenaar zou niet achter de toevoegingen in het stuk staan, terwijl zijn naam wel boven het document stond.
Scherpe toon
In een andere situatie deed een ervaren oud-ambtenaar per mail haar beklag bij de burgemeester. Volgens haar had Isabella een collega onterecht en onnodig bejegend. De onderzoekers stellen dat de mail van de oud-medewerker geen onnodig scherpe toon bevat. Desondanks mailde de burgemeester terug dat hij „de toonzetting en de inhoud” van de mail „ongepast” vond. Hij beloofde melding te maken van de mail bij de gemeentesecretaris.
Tijdens de raadsvergadering dinsdagavond liet Isabella weten dat het „even duurde” tot het rapport doordrong, aldus RTV Utrecht. Hij vroeg zich hardop af of hij leiding moest geven aan „een verbeterd college: het eerlijke antwoord is nee”.
De misstanden in Houten zouden zijn begonnen toen in 2018 een nieuw college aantrad, nadat de lokale Inwonerspartij Toekomst Houten de grootste partij werd. Door de machtswisseling zouden ambtenaren „substantieel vaker” ambtelijke stukken aanpassen dan onder voorgaande colleges. Een keer zou een wethouder hebben gedreigd om een ambtenaar te ontslaan als een aanpassing niet werd doorgevoerd.
Voorkomen dat kinderen en jongeren gaan vapen, ze helpen met stoppen als ze toch begonnen zijn, en de illegale handel in vapes tegengaan. Dat zijn de belangrijkste punten in het actieplan tegen vapen, dat staatssecretaris Vincent Karremans (Preventie, Jeugd en Sport, VVD) woensdagmiddag heeft gepresenteerd op het Segbroek College in Den Haag.
Karremans schrijft in zijn plan over „een alarmerende toename” van het aantal vapende jongeren. De lijst met zorgwekkende cijfers lijkt schier eindeloos. Van de twaalf- tot zestienjarige scholieren heeft 25 procent ooit een vape (elektronische sigaret) gebruikt. Onder twaalfjarigen gaat het al om 9 procent. Ruim 3 procent van de jongens doet het dagelijks, bij meisjes gaat het om bijna 5 procent. Meisjes vapen sowieso vaker dan jongens.
Bijna vier op de tien jongeren die vapen weet niet óf en hoeveel nicotine er in hun vape zit, bleek maandag uit onderzoek van het Trimbos-instituut. Twee derde voelt zich dan ook niet verslaafd en onderneemt geen pogingen om te stoppen. Sociale invloed en nieuwsgierigheid spelen, net als bij roken, een belangrijke rol om aan de e-sigaret te beginnen. Vapen is daarnaast populair vanwege de kleuren en de lekkere smaakjes. Eenmaal verslaafd stapt 70 procent van hen later over op sigaretten.
Lees ook
Op het schoolplein vinden ze de smartvapes ‘wel grappig’, experts noemen ze ‘moreel verwerpelijk’
Het aantal rokende scholieren daalde jarenlang, maar stabiliseerde vanaf 2017. Het kabinet-Rutte III en maatschappelijke organisaties sloten daarop het Nationaal Preventieakkoord, waarin werd afgesproken dat in 2040 geen enkele jongere meer mag roken. Maar dat wordt niet gehaald.
Karremans verwijt de tabaksindustrie met steeds weer nieuwe nicotineproducten voor jongeren te komen: „Dat is zeer verwerpelijk”, schrijft hij. „Gebruik van nicotine schaadt het ontwikkelende brein en kan al op jonge leeftijd tot een hardnekkige verslaving leiden. Jongeren zijn minder weerbaar tegen verleidingen die schadelijk voor hen zijn.”
Onschuldig imago
Om te voorkomen dat jongeren gaan vapen, gaat op 12 mei een grote voorlichtingscampagne van start die ouders duidelijk moet maken hoe schadelijk vapen is. Zij moeten daarover dan weer met hun kinderen in gesprek. Vapen heeft „onterecht en te lang een onschuldig imago gehad”, schrijft Karremans in zijn actieplan. In december vorig jaar bleek nog dat minstens veertien kinderen in 2024 naar het ziekenhuis moesten omdat ze klachten kregen door het vapen.
Ook mogen vapes vanaf 2026 alleen nog maar bij speciaalzaken worden verkocht en krijgen ze neutrale verpakkingen. Op plekken waar veel kinderen komen, wordt vapen verboden. Er komt ook een onderzoek naar het verhogen van de leeftijdsgrens van sigaretten en vapes naar 21 jaar.
Een totaal verkoopverbod van vapes (de minimumleeftijd is nu 18 jaar) kan volgens Karremans niet, omdat Europese wetten dat niet toestaan. Het zou volgens hem ook weinig zin hebben, „omdat het vrij eenvoudig blijft om deze producten over de grens te kopen”.
Lees ook
Roken aanpakken is geen betutteling, vindt hoogleraar verslaving: ‘Het is vermijdbare sterfte’
Om jongeren te stimuleren te stoppen met vapen, krijgt het Trimbos-instituut extra geld om kennis daarover te bundelen en ‘stoptrajecten’ voor rokers aan te passen zodat ze ook voor vapers beter werken. Onderzoek moet duidelijk maken of de tabaksindustrie verplicht kan worden een deel van de omzet of winst in een ‘preventiefonds’ te stoppen.
Illegale handel
Hoog op Karremans’ lijstje staat het tegengaan van de illegale handel. Maatregelen om vapen tegen te gaan lijken tot nu toe ineffectief: vapes met een smaakje – sinds 1 januari 2024 verboden, alleen vapes met tabaksmaak mogen nog – zijn onder de toonbank, via buitenlandse webshops, straathandel en sociale media als Snapchat makkelijk te krijgen. Karremans noemt als voorbeeld „een ondernemer die zelf geen vapes met smaakjes meer verkoopt, maar via zijn pakketpunt nog wel ziet hoe illegale vapes worden verstuurd. Dat is nadrukkelijk niet de bedoeling.”
De VVD’er trekt daarom jaarlijks 3 miljoen euro extra uit voor extra handhaving door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Dat kan door bijvoorbeeld een betere samenwerking met de douane, maar ook door het achterhalen van gebruikersgegevens van mensen op sociale media die vapes verhandelen. De boete voor online verkoop (nu 1.360 euro) gaat met zo’n 50 procent omhoog, het op voorraad hebben van grote voorraden vapes met een smaakje wordt verboden.
Karremans benadrukt in zijn plan dat „de overheid het niet alleen kan oplossen. Dat moet samen met ouders, leraren en zorgverleners.” Hij is zich ervan bewust dat de overheid hiermee flink ingrijpt op de individuele vrijheid van burgers, zei hij in september al tegen de Eerste Kamer. „Het is zoeken naar een balans: aan de ene kant de keuzevrijheid laten aan individuele consumenten, aan de andere kant als overheid zorgen voor een gezonde generatie. Ik wil straks geen dampende generatie, maar een sportende, fitte en gezonde generatie. Dat is mij heel veel waard.”
Lees ook
Hoeveel Floor (16) vapet is ‘niet echt te tellen’. Nu wil ze stoppen
Een liederlijk sfeertje, aanmoedigingen om het op een drinken te zetten (al blijft die whiskeyfles op het podium dicht), opgewekte countrypopakkoorden en een „o, Lord”- meebrulrefreintje. Niet voor niets was Shaboozeys klap-en-stamp-mee-inhaker, ‘A Bar Song (Tipsy)’ een van dé topsongs van 2024, tussen Kendrick Lamars ‘Not Like Us’ en Sabrina Carpenters ‘Espresso’ in. In Paradiso als de volgepakte jukejoint American Dogwood gaat de countryhop-hit erin als zoete koek, voor een breed gesorteerd publiek met cowboyhoed of truckerspet. „One, here comes the two to the three to the four. Tell ’em bring another out, we need plenty more”, telt Shaboozey af naar het refreintje voor nog een ronde.
Wat een jaar heeft Collins Obinna Chibueze, ofwel Shaboozey, met Nigeriaanse roots uit Virginia achter de rug. Dat ene liedje, met ruim een miljard Spotify-streams, zorgde voor het succes van zijn hele album Where I’ve Been, Isn’t Where I’m Going (2024). Hij kreeg zijn vele nominaties bij de Grammy’s dan wel niet verzilverd, maar zijn mengvorm van country met hiphop staat wel definitief op de kaart. Vlak daar niet de steun van zangeres Beyoncé bij uit. Niet alleen droeg Shaboozey twee nummers bij aan haar baanbrekende countrypopplaat Cowboy Carter (2024), ook had hij in december – gestoken in een spierwitte cowboy outlaw-outfit – een gastrol in haar speciale Netflix-optreden tijdens een NFL American Football-wedstrijd.
Maar zie daar ook de wrange tegenstelling. Terwijl Beyoncés muziek niet op countryzenders klinken mocht, draagt de countrygemeenschap de zwarte cowboy Shaboozey, die nu zo’n zeven jaar muziek uitbrengt, wel op handen. Commercieel en verbindend is zijn tegen outlaw schurkende country (vol opschepperige taal over drank) vol raps en invloeden uit de trap-muziek. Noem het moderne country, noem het stoere saloonjams.
Hoge gun-factor
Maar zo uitgesproken is het live nog niet. Bij zijn eerste show, krap een uurtje in Amsterdam, is Shaboozey een goedgemutste publiekslieveling die pas tegen het einde van zijn show zijn handelsmerk, altijd creatief gestylede dreadlocks, toont. Terwijl zijn driehoofdige band lichtjes countrykleuren mengt op pedal steel en gitaren komt de hiphopbeat van harde kickdrums en loopt de backingtrack mee. Soms slaat hij zelf nog wat gitaarakkoorden aan.
Het in tekst tobberige ‘Good News’ is halverwege zijn show een van eerste echte gangmakers. Ook ‘Drink Don’t Need No Mix’ is een aanstekelijke alcoholische vlucht van de werkelijkheid. En slowburner ‘Let it Burn’ krijgt zijn uitwerking in een zaal vol lichtjes. Spannend wordt het nergens, maar Shaboozey heeft voor een duidelijk countryminnend publiek een hoge gun-factor.
Door te vertellen over zijn mentale gesteldheid, een verbindend thema tussen de genres country en hiphop, kreeg zijn album emotionele diepgang. Maar live, met op het scherm achter hem regendruppels, onweer of vlammen, wil de countryhop van Shaboozey vooral behagen en niet verontrusten. Al voelt het momentje, vlak voor het introspectieve ‘Finally Over’, dat hij op de podiumrand zit om wat te delen over de eenzaamheid die hij voelde ondanks zijn snelle succes, wel oprecht.
Verder werkt alles in deze uiterst vriendelijke korte show toe naar de tophit waarop iedereen wacht. Dan kan de nieuwe held zich à la Lenny Kravitz in ‘Let Love Rule’ achterover laten zakken op troostende handen van zijn publiek. Zijn per drankje frustratie verdampende barsong komt eindeloos op herhaling.
Het was een merkwaardig filmpje, dat afgelopen weken verspreid werd door het Russische Telegramkanaal Pool3. Met een Russisch stel dat in zijn keuken ongeduldig vaststelt dat de strijd in Oekraïne niet opschiet. Met een gewonde Russische militair, die een foto van zijn vrouw en kind vasthoudt en zijn laatste hoop gevestigd heeft op een vredesdeal. „We hoeven niet lang meer te wachten. De onzen sluiten een deal. Dan kunnen we naar huis.”
Het atypische propagandafilmpje riep onder Russische oorlogsbloggers duizend vragen op. Was dit soms een hoax uit Oekraïense hoek? Geenszins, zo bleek. Sinds Donald Trump in het Witte Huis het Russische narratief over de oorlog papegaait en zich keihard tegen Oekraïne keert, moeten Russische propagandisten alle zeilen bijzetten om die koerswijziging bij te benen. Nu Washington onder Trump een bondgenoot lijkt te zijn geworden, ligt de oorzaak van alle ellende niet langer in de VS en is praten over vrede voor Russen niet langer strafbaar. Nashington (van het Russische woord nasj – ‘ons’) klinkt het in Kremlin-kringen nu zelfs liefkozend.
De nieuwe verhaallijn vormt een grandioze ommezwaai en president Vladimir Poetin zet de toon. Half februari verbaasde hij vriend en vijand door te suggereren dat Rusland en de VS best gezamenlijk de door Rusland bezette, grondstofrijke Donbas zouden kunnen exploiteren. Bovendien zou het Amerikaanse bedrijfsleven mee kunnen profiteren van de mineralenrijkdom in Siberië, zei Poetin op de zakelijke toon die hij van Trump had afgekeken. „Wij hebben veel meer grondstoffen dan Oekraïne. Rusland is een onbetwiste leider op het gebied van zeldzame metalen (…), wij werken met liefde samen met buitenlandse en Amerikaanse partners”, zei hij er voor de zekerheid bij.
Hersengymnastiek
Op de vraag van de verbaasde reporter of Trump met zijn Oekraïne-beleid de Russische agenda in de kaart speelt, kwam Poetin met nog meer hersengymnastiek. Volgens hem had Trump, door president Zelensky publiekelijk de oren te wassen, juist in het belang van Oekraïne gehandeld. „Dit is niet in het voordeel van Rusland, maar in dat van Oekraïne”, aldus Poetin, die al weken hamert op het vertrek van Zelensky. Hij voegde eraan toe niets tegen steun aan Oekraïne te hebben, zolang Oekraïne een „bevriende buurstaat” wordt en niet wordt gebruikt als „springplank voor een aanval op de Russische Federatie”.
Voor Russen die moeite hebben het nieuwe, Amerika-vriendelijke narratief te volgen, staan Kremlin-propagandisten klaar om de nieuwe koers te duiden. Al in januari zei RT-propagandachef Margarita Simonjan dat Rusland „realistisch” moet zijn waar het Oekraïne betreft en Rusland zich tevreden kan stellen met het reeds geannexeerde Oekraïense grondgebied. Blaaskaak Vladimir Solovjov, die Amerikanen in zijn propagandashow te pas en te onpas ‘dienaren van Satan’ noemt, stelde onlangs dat er tussen Amerika en Rusland „welbeschouwd” nooit echt een conflict is geweest. En Dmitri Kiseljov, de man die Amerika tot voor kort het liefst tot ‘radioactieve as’ zou transformeren, promoveerde de VS zelfs tot een van drie wereldleiders – samen met Rusland en China.
Maar ook in Rusland geldt: zonder bad cop geen effectieve propaganda. Werd Europa afgelopen jaren afgeschilderd als slippendrager van Amerika, nu krijgen de Europeanen de rol van slechterik toebedeeld. „De afgelopen vijfhonderd jaar zijn alle tragedies in de wereld ontstaan in Europa, of als gevolg van Europees beleid”, zei de Russische buitenlandminister Sergej Lavrov onlangs in een interview, waarbij hij kolonisatie, de Krim-oorlog, Napoleon, de Eerste Wereldoorlog en Hitler als voorbeelden gaf. „Als we terugkijken, zien we dat de Amerikanen nergens een instigerende of opjuttende rol speelden”, zei Ruslands belangrijkste diplomaat, die Amerika nog niet zo lang geleden graag vergeleek met nazi-Duitsland. Met name het Verenigd Koninkrijk krijgt er in het nieuwe wij-zij-denken hard van langs. Om dat verhaal kracht bij te zetten liet Moskou deze week twee Britse diplomaten uitzetten.
Vredesbesprekingen
Ook de door censuur en propaganda murw geslagen Russen lijken steeds opener te staan voor vredesbesprekingen met Oekraïne. Eind februari zei een ruime meerderheid van de bevraagde Russen tegen opiniebureau Levada voor vredesbesprekingen te zijn onder leiding van Rusland en de VS. De helft van de ondervraagden gaf daarbij aan dat óók Oekraïne een plek moet hebben aan tafel. Als voornaamste reden gaven voorstanders het ‘grote aantal verliezen’ en ‘oorlogsmoeheid’. Een kleine groep stelde dat „een slechte vrede altijd nog beter is dan oorlog”.
Ondertussen is het zeer de vraag of Rusland echt vrede wil. In reactie op de gesprekken tussen de VS en Oekraïne op dinsdag, hield buitenlandwoordvoerder Maria Zacharova de boot af en zei dat Rusland zich niet laat dwingen door buitenlandse machten. Ondertussen haalde minister Lavrov dinsdag keihard uit naar de Europese veiligheidsorganisatie OVSE, die voor de grootschalige Russische invasie van 2022 toezicht hield op afspraken rond het staakt-het-vuren. Hij noemde de OVSE een verlengstuk van NAVO en EU, dat wapenleveranties aan Kyiv oogluikend toestaat en geen oog heeft voor de rechten van Russisch-sprekende minderheden.
Lees ook
Oekraïne bereid tot een staakt-het-vuren, maar dat betekent niet dat zo’n bestand er nu snel komt
Het toont dat de Russische argwaan niet zomaar overwonnen is. Zeker niet binnen de Russische veiligheidsdiensten, waar de haat tegen de VS diep geworteld is en spionnen hun bestaansrecht al decennia ontlenen aan het dwarsbomen van Amerika. Toen Poetin eind februari op bezoek was bij zijn binnenlandse veiligheidsdienst FSB om hen te feliciteren met de resultaten van het afgelopen jaar, nam hij dan ook ruim de tijd om de koerswijziging toe te lichten. In zijn speech noemde hij Trumps toenadering „hoopvol” en prees hij diens „pragmatisme.” Ook riep hij zijn toehoorders op om iedere poging tot „verstoring van de beginnende dialoog” te verhinderen.
Wantrouwen
Volgens de Russische journalist Andrej Soldatov, expert op het gebied van de Russische geheime diensten, is het wantrouwen daarmee zeker nog niet weggenomen. „De Russische veiligheidsdiensten denken niet in termen van overwinning of duurzame vrede. Ze zijn extreem wantrouwig en gaan ervan uit dat ze hooguit een aantal tactische punten binnen kunnen halen tot de midterms over twee jaar”, zegt hij tegen NRC. Daarmee doelt hij op behoud van de vier geannexeerde Oekraïense regio’s, het vertrek van president Zelensky en het opheffen van sancties door de VS. Tot die tijd zal Rusland proberen zijn kansen in Washington ten volle te benutten.
