Bombarderen, onderhandelen, bombarderen – wat willen de Amerikanen nou precies met de Houthi’s?

Hoeveel invloed hebben de Iraniërs op de Houthi’s? Duidelijk is dat Iran de Jemenitische strijdgroep voorziet van geld, wapens en technologie. Zonder Iraanse steun hadden de rebellen zich nooit kunnen ontpoppen tot een regionale machtsspeler die de afgelopen anderhalf jaar met drone- en raketaanvallen jaar het internationale scheepverkeer in de Rode Zee wist af te knijpen. Tegelijkertijd benadrukken analisten dat de Houthi’s wel degelijk onafhankelijk van Iran handelen en er een eigen agenda op nahouden.

De Amerikaanse president Donald Trump twijfelt niet aan de rol van Iran. Maandag plaatste hij een bericht op zijn platform Truth Social waarin hij Iran geheel verantwoordelijk stelt voor de aanvallen van de Houthi’s op de scheepvaart: „Elk schot dat wordt afgevuurd door de Houthi’s zal vanaf nu worden gezien als een schot afgevuurd door de wapens en het leiderschap van IRAN, en IRAN zal verantwoordelijk worden gehouden en de gevolgen dragen, en die gevolgen zullen onverbiddelijk zijn!”

Houthi-soldaten inspecteren de schade aan een evenementenhal in Sanaa, 20 maart, die is getroffen door Amerikaanse luchtaanvallen.
Foto Yahya Arhab/EPA

De zaterdag ervoor waren Amerikaanse schepen en gevechtsvliegtuigen begonnen met luchtaanvallen op onder meer militaire bases, luchtafweer en raket- en radarsystemen van de Houthi’s, die het westen van Jemen in handen hebben. De Amerikaanse campagne moet de vrije scheepvaart op de Rode Zee garanderen, stelde de Amerikaanse minister Pete Hegseth (Defensie) in een interview met Fox News.

De Houthi’s begonnen met hun aanvallen op schepen na het uitbreken van de Gaza-oorlog in oktober 2023, naar eigen zeggen in solidariteit met Hamas en de Palestijnen. Ze pauzeerden de aanvallen bij het ingaan van het staakt-het-vuren in Gaza, afgelopen januari. Het hervatten van de Israëlische oorlogsvoering in Gaza, dinsdagnacht, werd door de Houthi’s diezelfde dag nog beantwoord met een raketaanval op Israël. Het Israëlische leger wist die raket te onderscheppen.

Tot nu lijken de Amerikaanse aanvallen de Houthi’s nog niet af te schrikken. „We zullen op escalatie reageren met escalatie”, zei Houthi-leider Abdul Malik al-Houthi zondag in een toespraak. De groep bestookte Amerikaanse oorlogsschepen sindsdien meermaals met raketten en drones. Die lijken geen schade te hebben aangericht.

Zwalkend beleid

Trumps besluit om een nieuwe luchtcampagne tegen de Houthi’s te lanceren is de meest recente wending in het zwalkende beleid van de VS ten opzichte van de Houthi’s.

In het staartje van zijn eerste termijn in het Witte Huis, in 2021, bestempelde Trump de Houthi’s als terroristische organisatie. President Joe Biden draaide dat besluit vrijwel meteen terug, in een poging om de groep aan de onderhandelingstafel te krijgen met de regering van Jemen en om makkelijker hulp te kunnen bieden aan noodlijdende Jemenieten.

Toen de Houthi’s begonnen met hun aanvallen in de Rode Zee, herstelde Biden toch weer gedeeltelijk de terreurstatus van de groep. Hij ging nog niet zover om de groep een tweede keer op de strengste Amerikaanse terreurlijst te plaatsen. Trump deed dat begin deze maand wel.

In de tussentijd hebben de Houthi’s hun macht alleen maar verder weten uit te breiden, zegt Nadwa al-Dawsari, een Jemen-expert die gelieerd is aan de Amerikaanse denktank Middle East Institute. „De afgelopen tien jaar weigerden de Houthi’s deel te nemen aan onderhandelingen. Sterker nog, ze hebben misbruik gemaakt van de onderhandelingen om er voordeel uit te halen.” Juist na Bidens diplomatieke handreiking wist de groep aanzienlijke terreinwinst te boeken met een nieuwe offensief.

Houthi-aanhangers bij demonstratie op 17 maart in Sanaa tegen de VS en Israël.
Foto Osamah Abdulrahman/AP

Ook op militair vlak boekten tegenstanders van de Houthi’s weinig succes. De rebellen wisten zich tussen 2015 en 2022 te handhaven in hun oorlog met Saoedi-Arabië en bondgenoten, en de Verenigde Staten en het Verenigde Koninkrijk slaagden er de afgelopen anderhalf jaar niet in om de Houthi’s met luchtaanvallen te bedwingen. De strijdgroep bleef doorgaan met het bestoken van de scheepvaart.


Lees ook

Houthi’s blijven Israël vanuit Jemen bestoken en versterken zo hun positie in eigen land

Op een muurschildering in de Jemenitische hoofdstad Sanaa is verbeeld hoe een Houthi-strijder een Israëlisch schip tegenhoudt.

Als de door Trump gelanceerde luchtaanvallen niet gepaard gaan met het ondersteunen van het Jemenitische staatsleger op de grond, zullen ze op de lange termijn geen resultaten opleveren, zegt Al-Dawsari. „Zolang de Houthi’s nog veel gebied beheersen, kunnen ze zich makkelijk aanpassen aan de nieuwe luchtaanvallen. Bijvoorbeeld door vernietigde wapenvoorraden aan te vullen via smokkelroutes, en nieuwe strijders te rekruteren door de indoctrinatie van kinderen.”

Druk op Iran

Mogelijk gebruikt Trump de Houthi’s om druk op Iran uit te oefenen en dat land zo aan de onderhandelingstafel te krijgen. Vorige week nodigde de Amerikaanse president de Iraniërs per brief uit om te onderhandelen over een nucleaire deal. In zijn eerste termijn stapte Trump uit een soortgelijk akkoord, uit 2015, dat ook moest voorkomen dat Iran atoomwapens zou ontwikkelen.

Het blijft ingewikkeld om te speculeren wat Trumps dreigementen doen met de relatie tussen Iran en de Houthi’s, zegt Al-Dawsari. Aan de ene kant zijn de Houthi’s volgens haar een van de laatste nog volledig overeind staande Iraanse bondgenoten, na de val van het Assad-regime in Syrië en het verzwakken van Hezbollah in Libanon door de oorlog met Israël.

Toch is het volgens haar denkbaar dat Iran afstand neemt van de Houthi’s om zichzelf te beschermen. „Trump was er heel duidelijk over dat hij Iran verantwoordelijk zou houden voor aanvallen van de Houthi’s. Als puntje bij paaltje komt, is het Iraanse regime pragmatisch genoeg om het overleven van vier jaar Trump te verkiezen boven het helpen van zijn bondgenoten in Jemen.”