Bolsonaro joeg de goudkoorts aan in het gebied van de Yanomami – met honger tot gevolg

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Reportage

Inheemse bevolking Brazilië Onder de vorige president namen goudzoekers en een drugskartel het gebied van de inheemse Yanomami in. Zijn opvolger Lula belooft hen te redden.






Ondervoede Yanomami-kinderen in het kinderziekenhuis Santo Antonio in de stad Boa Vista, in de deelstaat Roraima.
Ondervoede Yanomami-kinderen in het kinderziekenhuis Santo Antonio in de stad Boa Vista, in de deelstaat Roraima.

Foto Michael Dantas/AFP

Met loeiende sirenes komt een ambulance aanrijden bij het militair noodhospitaal aan de rand van de broeierige Amazonestad Boa Vista. Bery Yanomami schudt het opgestoven zand uit zijn haren en volgt de ziekenwagen. Zijn zoontje is een paar dagen geleden ook zo naar de intensive care gebracht van het kinderziekenhuis. „Hij heeft een longontsteking en is heel mager. Ik hoop dat hij opknapt want dan kunnen we terug naar ons gebied. In de stad voel ik me niet thuis”, zegt Bery, terwijl hij aan een stukje hout draait dat uit zijn oorlel steekt.

Buiten de hekken van het veldhospitaal, dat eind januari met spoed werd opgezet door het Braziliaanse leger, lopen een paar inheemse vrouwen, hun gezichten met lichte strepen versierd met rond de mond rode puntjes. Ze eten rijst uit aluminium bakjes, een moeder legt haar baby aan de borst.

Net als Bery behoren ze tot de Yanomami, een inheems volk dat leeft in de Amazone, in de deelstaat Roraima, aan de noordgrens met Venezuela. Hun leefgebied, sinds 1992 een begrensd en beschermd inheems gebied, is ongeveer zo groot als Portugal. Er wonen zo’n dertigduizend Yanomami in meer dan honderd dorpen, waarvan een deel op Venezolaans grondgebied ligt.

Vis uit de vervuilde rivieren is giftig door de chemicaliën die worden gebruikt bij illegale goudwinning

Ze leven voornamelijk van de jacht en visserij. Een traditie van landbouw hebben de Yanomami niet echt, sinds oudsher zijn ze nomaden. Contact met de buitenwereld is beperkt, Portugees spreken alleen enkele leiders van de groep.

Gezondheidswerkers dragen een ondervoede Yanomami-peuter eind januari naar het kinderziekenhuis Santo Antonio in Boa Vista.

Foto Edmar Barros/AP

Al langere tijd worden de Yanomami geteisterd door voedseltekorten en malaria. De afgelopen vier jaar zouden volgens inheemse organisaties 570 kinderen zijn overleden aan ondervoeding en ziektes, vorig jaar registreerden ze 44.000 gevallen van malaria.

Belangrijkste oorzaak van de humanitaire crisis vormen de zogeheten garimpeiros, duizenden illegale goudzoekers die binnendringen in het leefgebied van de Yanomami. Ze ontbossen hele gebieden in de jungle en gebruiken voor de goudwinning kwik en andere chemicaliën die de rivieren, meren en vissen vergiftigen.

„Als wij vis eten, worden we ziek”, vertelt Marykynha Yanomami die onder de schaduwbomen bij het noodziekenhuis haar zoontje wat happen rijst geeft. Hij heeft diarree en wormen, vertelt ze. Zelf is ze aan het aansterken na malaria te hebben gehad. Met een legervliegtuig zijn ze vorige week, samen met een paar honderd dorpsgenoten, uit het Yanomami-gebied gered. „Jagen kunnen we ook nauwelijks meer omdat bomen worden gekapt. Maar er is ook ruzie tussen verschillende dorpen waardoor we niet in die gebieden kunnen jagen.” Volgens haar komt dat omdat sommige inheemse mannen de goudzoekers helpen als bootslieden. „En daar zijn andere bewoners kwaad over. We willen dat de goudzoekers weggaan”, zegt ze.

Goudkoorts

Hoewel voedseltekorten en goudkoorts altijd al een grote rol speelden, werden de problemen onder de vorige president Bolsonaro de afgelopen vier jaar veel groter. Het aantal goudzoekers nam snel toe, en steeg van vijfduizend voor zijn aantreden, tot 25.000. Bolsonaro gaf hen vrij spel: voor hem was het Amazonegebied een onontgonnen wingewest. Vlak na zijn aantreden bezocht hij de deelstaat Roraima en vroeg hij zich openlijk af waarom „een paar indianen zo’n groot gebied in handen hadden, terwijl daar zoveel rijkdommen van Brazilië liggen”.

Zo moedigde de vorige president, volgens de Yanomami, de komst van alsmaar meer goudzoekers in het gebied aan. „We zijn onder Bolsonaro verder gegijzeld in ons eigen gebied”, zegt Enio Mayanawa Yanomami, een van de inheemse leiders en directeur van de organisatie Hutukara. „Door het geweld van de garimpeiros, de ziektes en de honger worden we langzaam uitgemoord. De goudzoekers komen met alcohol en dwingen onze vrouwen tot prostitutie. Bolsonaro heeft het laten gebeuren. Hij wilde van ons afkomen zodat hij onze land aan de goudzoekers kon geven”, meent Mayanawa.

Woningen van Yanomami in hun leefgebied in deelstaat Roraima.

Foto Michael Dantas/AFPFoto Edmar Barros/AP

Hij ruimt zijn kantoor op waar hij een dag later Sonia Guajajara zal ontvangen. Zij is de eerste minister van inheemse afkomst, aangesteld door de nieuwe president Lula da Silva als bewindsvrouw op het nieuwe departement van Inheemse Zaken. Op geld en artsen in de gezondheidscentra in het Yanomami-gebied werd onder Bolsonaro bezuinigd. „We hebben duizenden meldingen gedaan over de hongersnood. Bij de gouverneur van Roraima, bij verantwoordelijke ministeries, bij de regering van Bolsonaro in Brasilia. Er is helemaal niets mee gedaan”, zegt Enio geïrriteerd terwijl hij een imposante hoofdtooi op zijn bureau uitspreidt.

Lula pakt de crisis sinds zijn aantreden, op 1 januari dit jaar, wel voortvarend aan. De noodtoestand in het gebied is uitgeroepen en het leger evacueerde honderden zieke Yanomami-kinderen en -volwassen uit het gebied. De beelden van uitgemergelde kinderen, volwassen die vel over been zijn en doodzieke baby’s worden non-stop uitgezonden op de Braziliaanse tv en schokken de samenleving.


Lees ook:Voor Lula is het Amazonegebied een ideaal vehikel voor internationale diplomatie

De regering laat geen moment voorbij gaan de crisis Bolsonaro aan te wrijven. Tijdens zijn bezoek aan het gebied noemde Lula de situatie „onmenselijk” en beschuldigde hij zijn voorganger van genocide. Het Hooggerechtshof wil onderzoeken of Bolsonaro vervolgd moet worden.

Blikjes sardines

In het magazijn van de lokale supermarkt zit sociaal werkster Cida Cardoso op de grond voor een stapel dozen. Ze is bezig om met gedoneerde producten voedselpakketten samen te stellen. „We moeten goed nadenken wat we in de pakketten doen, want Yanomami eten niet alles, omdat hun maag niet alles goed aankan. Rijst en meel en pinda’s is ons aangeraden. En blikjes sardines, omdat de vis uit hun eigen gebied vol kwik zit. Vreselijk toch dat inheemsen nu blikvoer moeten eten terwijl ze vis uit hun eigen wateren gewend zijn”, zegt ze verbluft.

Een ondervoede Yanomami wordt eind januari overgebracht naar het veldhospitaal dat de Braziliaanse luchtmacht bouwde in het Inheems Gezondheidshuis in Boa Vista, in de deelstaat Roraima.

Foto Michael Dantas/AFP

Al jaren doet Cardoso sociaal werk voor mensen in nood. Lange tijd hielp ze Venezolaanse vluchtelingen die naar Brazilië trekken op de vlucht voor de crisis in eigen land. Van de tv-beelden van de broodmagere Yanomami kreeg ze nachtmerries, vertelt ze. „En dan durven mensen nog te beweren dat het nepnieuws is!’’

Dat laatste verwijt circuleert veel op sociale media. Bolsonaro-aanhangers stellen er dat de foto’s zijn gemanipuleerd en dat het ondervoedingsdrama verzonnen is om de ex-president zwart te maken. Bolsonaro – die al ruim een maand in de VS verblijft en nog nauwelijks iets van zich heeft laten horen sinds de bestorming door zijn aanhangers van overheidsgebouwen in Brasilia, op 8 januari – meldde onlangs via sociale media dat hij tijdens zijn regeerperiode juist heel veel voor de inheemsen heeft gedaan.

In het bloedhete winkelcentrum van Boa Vista denken de inwoners er verschillend over. De bevolking hier heeft massaal op Bolsonaro gestemd en de gouverneur van de deelstaat is een bolsonarista. Midden in het centrum staat een groot standbeeld van een garimpeiro die met een ijzeren pan naar goud zoekt. „Het goudzoeken zit in onze cultuur, in ons bloed”, zegt Jailson Mesquita, voorzitter van de belangengroep ‘Goudzoeken is legaal’.


Hij vindt dat de garimpeiros gecriminaliseerd worden. „Terwijl het vaak ongeschoolde en arme mensen zijn die niets anders willen dan voor hun familie zorgen”, zegt hij. Samen met wat goudzoekers vergadert hij in de tuin van het chique hotel Aipana. „Er zijn artikelen in de grondwet die de goudzoekers beschermen. Lula heeft nota bene in 2008 de ‘Dag van de Garimpeiro’ afgekondigd, dat vieren we op 21 juli. Het is een officieel beroep, maar waarom krijgen we dan geen plek waar we aan legale goudwinning mogen doen? We willen niets illegaals doen, maar hier in Roraima hebben we geen gebied gekregen”, zegt hij fel.

Naast hem neemt goudzoeker Gleydson da Silva Rodrigues, een grote gouden ketting met rode edelsteen om zijn hals, een slok bier. „Vroeger hadden we ook recht op dit gebied, maar alles is nu in handen van de inheemsen”, klaagt hij. Tijdens het demarcatieproces in de jaren negentig werd het historische gebied van de Yanomami erkend, begrensd en aan hen teruggeven. Ook toen waren er bijna dertigduizend goudzoekers, die door het leger het gebied zijn uitgezet.

Leger moet goudzoekers verjagen

Lula heeft aangekondigd opnieuw het leger tegen hen in te zetten, voorbereidingen worden al getroffen. Om de druk op te voeren is per decreet afgekondigd dat er geen andere vliegtuigen dan die van het leger het gebied in mogen. Dit zet de goudzoekers, die afhankelijk zijn van vliegtuigen voor hun vracht, onder druk. „Mensen trekken nu lopend het gebied uit, twee weken, soms langer, trekken ze door de jungle. Een kokkin uit een goudmijn is al aan uitputting overleden tijdens zo’n tocht! Dat is de schuld van Lula!”, roept Mesquita kwaad.

Minister Guajajara die een dag later een persconferentie in Boa Vista geeft, toont geen enkel medelijden. „Het kan niet meer zo zijn dat inheemsen niet meer veilig zijn in hun eigen land. Deze erfenis van de koloniale tijd is afgelopen. De goudzoekers moeten weg en maar ander werk zoeken”, zegt ze fel.

Op de achtergrond speelt nog een factor mee die de situatie in het gebied onveilig maakt: de aanwezigheid van het grootste drugskartel van Brazilië. Dit Eerste Commando van de Hoofdstad (PCC) uit São Paulo kreeg deze route door de Amazone na een felle strijd in handen en zou samenwerken met de garimpeiros.

Volgens inheemse leiders heeft het kartel alle ruimte gekregen, juist door de afwezige overheid. „Dit is niet alleen aan Bolsonaro te wijten maar ook aan alle voorgangers, want dit probleem speelt al langer”, zegt Yanomami-leider Dario Kopenawa telefonisch vanuit New York, waar hij met de VN en andere internationale organisaties de crisis bespreekt. „We hebben daarom ook internationale steun nodig. Het is een te omvangrijk probleem, maar moet wel dringend worden aangepakt”, zegt hij.

Bij het veldhospitaal roept Marykynha Yanomami haar zoontje, en aan de arm van een legerarts lopen ze beiden naar binnen. Morgen hopen ze te zijn aangesterkt.

Een versie van
dit artikel
verscheen ook in

de krant
van 8 februari 2023

Related Posts

Israëls officiële oorlogsdoel in Libanon is mensen te laten terugkeren naar het noorden. Of zit er meer achter?

  • admin
  • September 25, 2024
  • 0

Israël zegt de grootschalige aanvallen op Libanon deze week uit te voeren in het kader van een nieuw oorlogsdoel: de terugkeer van de ontheemde inwoners van Noord-Israël naar hun huizen. Ruim zestigduizend inwoners uit die regio zijn ontheemd door de aanvallen die Hezbollah daar sinds oktober uitvoert uit solidariteit met Hamas.

De ontheemden verblijven nog altijd veelal in hotels en huizen elders in Israël. Door de aanhoudende beschietingen tussen Israël en Hezbollah kunnen zij nog niet naar huis. Diverse dorpen aan de grens met Libanon zijn bovendien zwaar beschadigd door de aanvallen.

Het is de vraag of Israël met de grootschalige luchtaanvallen op Libanon deze week – waarop Hezbollah weer zal reageren – het nieuw geformuleerde oorlogsdoel snel zal bereiken. Bovendien is het de vraag of het Israëlische leiders om de ontheemde burgers te doen is, of om politiek gewin en het afleiden van de onvervulde oorlogsdoelen in Gaza.

Oorlogsdoelen

De ontheemden uit het noorden speelden het afgelopen jaar tijdens de oorlog in Gaza een bescheiden rol in de retoriek van Israëlische politici en de legerleiding. Israëls officiële oorlogsdoelen waren het „vernietigen” van Hamas en de bevrijding van de gijzelaars uit Israël in Gaza.

Na bijna een jaar oorlog is geen van deze doelen bereikt. Hamas is niet verslagen – een volgens veel analisten überhaupt onhaalbaar doel. Wel is Gaza grotendeels vernietigd en is het dodenaantal in Gaza opgelopen tot ruim 41.400. Het Internationaal Gerechtshof oordeelde in januari in een tussenvonnis dat Israël alles in het werk moet stellen om genocide tegen de Palestijnen in Gaza te voorkomen.

Lees ook

Is Israël in oorlog met Hezbollah? Of mag het conflict geen oorlog heten?

Mensen staan naast een door Israëlische luchtaanvallen veroorzaakte krater vlakbij een snelweg tussen de Libanese steden Beiroet en Sidon.

Ook het andere doel, de terugkeer van de ruim honderd resterende levende en dode gijzelaars uit Israël die nog in Gaza verblijven, is ver weg door het uitblijven van een akkoord tussen Israël en Hamas. Volgens Israëlische en buitenlandse commentatoren heeft Netanyahu een akkoord geblokkeerd, onder meer door steeds met nieuwe eisen te komen.

Hezbollah is de afgelopen maanden een serieuze escalatie met Israël uit de weg gegaan, en heeft herhaaldelijk gezegd pas te stoppen met de aanvallen op Israël als er een staakt-het-vuren komt in Gaza. Maar na maanden vruchteloze onderhandelingen over een akkoord is zo’n staakt-het-vuren ver weg.

Hezbollah beantwoordde de Israëlische aanvallen van de afgelopen weken met nieuwe aanvallen en vuurde raketten af, met name op het noorden van Israël. De meeste raketten werden onderschept door het Israëlische luchtafweersysteem, maar in onder andere de noordelijke plaatsen Haifa en Kiryat Bialik werden huizen geraakt.

Uitbreiding oorlog

Of de Israëlische aanvallen op Libanon deze week de opmaat zijn naar een uitgebreidere, regionale oorlog is nog onzeker. Dat Netanyahu met de pieperaanvallen en de vernietigende bombardementen op Libanon de strijd met Hezbollah verder heeft geëscaleerd, is duidelijk. Die strijd beperkt zich niet meer tot beschietingen rond de grens; ook in de Bekaa-vallei en in Beirut voerde Israël de afgelopen dagen luchtaanvallen uit. En omgekeerd: woensdag werd een raket van Hezbollah nabij Tel Aviv onderschept.

Ondanks waarschuwingen uit de VS aan het adres van Israël en Hezbollah om te de-escaleren, zal Israël ook als het de aanvallen verder opvoert, verzekerd blijven van Amerikaanse steun. Woensdagavond zei het Israëlische leger zich klaar te maken voor een grondoffensief in Zuid-Libanon. Ondertussen pleiten verschillende Israëlische politici voor een herbezetting van Zuid-Libanon.

De Israëlische minister voor Diaspora-zaken Amichai Chikli schreef dit weekend op X dat Libanon „niet aan de definitie van een staat voldoet” en dat het leger een bufferzone moet creëren in de gebieden vanuit waar wordt geschoten op Israël. Bezalel Smotrich, de minister van Financiën die in een illegale nederzetting op de bezette Westelijke Jordaanoever woont, zei eerder dat een invasie en militaire herbezetting van Zuid-Libanon noodzakelijk is.

Onder ultrarechtse Israëliërs is een groep die demonstraties en conferenties organiseert ter bevordering van nederzettingen in het zuiden van Libanon en Gaza. De ambities van deze groep (messianistische) kolonisten zijn geen geheel onrealistisch scenario. De kolonisten worden ook op het niveau van de regering vertegenwoordigd en gestimuleerd.

Politiek gewin Netanyahu

Het is duidelijk dat het, net als in Gaza de afgelopen maanden, in Netanyahu’s politieke belang is om de strijd met Hezbollah voort te zetten.

In de maanden na de door Hamas-geleide aanval op 7 oktober in het zuiden van Israël, waarbij bijna 1200 burgers en soldaten werden gedood en 250 mensen meegenomen naar Gaza, werd Netanyahu door een grote groep Israëliërs verantwoordelijk gehouden voor het falen van het bieden van veiligheid.

Opiniepeilingen lieten vervolgens consequent zien dat de populariteit van de premier en zijn regering tanende was. Netanyahu wist dat het einde van de oorlog nieuwe verkiezingen – en zijn politieke einde – zou betekenen. Bovendien hangen hem corruptierechtszaken boven het hoofd.

De Likud-partij van Netanyahu staat weer bovenaan in recente opiniepeilingen

Sinds Israëls moordaanslagen op Hezbollah-commandant Fuad Shukr in Beirut en Hamas-leider Ismail Haniyeh in Teheran deze zomer en de verder opgevoerde aanvallen op Hezbollah, is Netanyahu’s populariteit echter toegenomen. Zijn Likud-partij staat weer bovenaan in recente opiniepeilingen.

Onder de Israëlische bevolking hebben de aanvallen op Hezbollah veel legitimiteit, al bestaat er ook vrees voor de regionale consequenties. Het idee dat Hezbollah en bondgenoot Iran een existentiële bedreiging vormen voor Israël wordt breed gedragen. De nog altijd geëvacueerde inwoners uit het noorden van Israël en de verwoestingen in noordelijke dorpen hebben de samenleving en economie daar ontwricht. Voor de burgerslachtoffers en tienduizenden ontheemden in Libanon is – net als bij Gaza – in Israëlische media nauwelijks aandacht.

Ook onder Netanyahu’s politieke opponenten worden de aanvallen op Libanon en de pieperexplosies positief ontvangen. De oppositie verweet Netanyahu de afgelopen maanden te zwak te staan tegenover Hezbollah, en zich te weinig aan te trekken van de inwoners van Noord-Israël. Volgens journaliste Noa Landau van de Israëlische krant Haaretz zal de breed gedragen steun voor een oorlog met Hezbollah snel weg ebben, als blijkt dat deze alleen maar zal leiden tot meer schade voor inwoners in het noorden van Israël, en burgerslachtoffers in Libanon die Israëls „internationale legitimiteit” nog verder doen afkalven.


Harris houdt zich het liefst op de vlakte over het Midden-Oosten, maar dat wordt steeds moeilijker

  • admin
  • September 25, 2024
  • 0

In zijn verder nogal monotoon voorgedragen afscheidsrede voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties klonk dinsdag een paar keer passie in Joe Bidens broze stem. Onder meer toen de Amerikaanse president sprak over het staakt-het-vuren dat de VS, samen met Qatar en Egypte, al maanden probeert af te dwingen tussen Israël en Hamas. „Dit is het moment voor de partijen om de voorwaarden af te ronden”, stelde hij, „om te zorgen dat de gijzelaars weer thuis komen, Israëls veiligheid te waarborgen en om Gaza te verlossen uit Hamas’ greep. Om het lijden in Gaza te verlichten en deze oorlog te beëindigen.”

De vertrekkende president kreeg er de handen voor op elkaar in de grote VN-zaal. Maar hij deed ook iets wat ongebruikelijk is geworden binnen zijn Democratische Partij: hij begon zelf over de nu al bijna een jaar woedende oorlog in de Gazastrook.

Op hun partijconventie wisten Democraten hun interne twisten over ‘Gaza’ vorige maand juist nog verrassend soepel te begraven. Buiten de congreshal kwamen pro-Palestijnse betogers in veel kleinere aantallen opdagen dan vooraf aangekondigd, en de keren dat op het podium ‘Gaza’, ‘Israël’ of ‘Hamas’ te horen was, waren op één hand te tellen. De nieuwe presidentskandidaat Kamala Harris beloofde in haar toespraak „dag en nacht te werken” aan een staakt-het-vuren, maar stelde ook dat ze „altijd zal opkomen voor Israëls recht op zelfverdediging”.

Hoewel haar Midden-Oosten-beleid daarmee voorlopig weinig nieuws behelst, geldt sinds de vervanging van de zeer pro-Israëlische Biden een omertà binnen de partij. Over Gaza wordt tot de verkiezingen, over krap zes weken, zo min mogelijk gesproken.

Nu Israël zijn strafcampagne tegen Hamas heeft uitgebreid met aanvallen op Hezbollah in buurland Libanon, moet blijken of dat stilzwijgen standhoudt. De alom aan Israël toegeschreven aanslag via explosieve piepers en walkie-talkies van Hezbollah, vorige week, en de daaropvolgende Israëlische luchtacties tegen Libanon, hebben het Midden-Oosten terug op de Amerikaanse voorpagina’s gebracht.

Riskant dossier

De betrokkenheid met het lot van de Libanese burgerbevolking die nu getroffen wordt in de strijd tussen Hezbollah en Israël, is minder groot dan die met de Palestijnen. Maar de jongste escalatie in de regio dreigt wel een voor de Democraten electoraal riskant dossier op te rakelen. Zo wezen pro-Palestina activisten er de afgelopen dagen al op dat bij de Israëlische bombardementen op Libanon óók Palestijnse vluchtelingen worden getroffen.

Tijdens de voorverkiezingen bleek dit voorjaar dat een aanzienlijke minderheid van de Democratische kiezers het niet eens is met alle militaire, financiële en diplomatieke steun aan Israël. Vooral progressievere kiezers en kiezers met een Arabisch-Amerikaanse achtergrond toonden hun onvrede door een blanco (‘uncommitted’) stem uit te brengen. Zolang Biden de Democratische kandidaat was, dreigden ze in november thuis te blijven of op een derde kandidaat te gaan stemmen.

Die onvrede klinkt sinds de wissel voor Harris minder luidruchtig, maar is niet verstomd. Een peiling die de islamitische organisatie CAIR eind vorige maand kort na de conventie hield, bevatte ook verontrustend nieuws voor Harris. Hoewel slechts 11 procent van de ondervraagde moslimkiezers zei op Trump zullen stemmen, kreeg ook zij maar 30 procent – evenveel als Jill Stein van de zeer pro-Palestijnse, uiterst-linkse Green Party. Dit terwijl Biden in 2020 nog ruim twee derde van de islamitische kiezers voor zich won.

Ook spraken de leiders van de ‘uncommitted’-beweging vorige week geen steun uit aan Harris. Dit omdat „zij niet bereid is het beleid van onvoorwaardelijke wapensteun te veranderen of zelfs maar een duidelijk campagnestandpunt in te nemen ten gunste van het bestaande Amerikaanse en internationale recht”. Tegelijkertijd riep de beweging op om „tegen” Trump te stemmen en derde kandidaten te „vermijden”.

Steun voor Trump in Michigan

Vooral in Michigan wonen veel Arabisch-Amerikaanse kiezers wier stem Harris in november niet kan missen als de uitslag weer nipt is. Uitgerekend in deze belangrijke swing state maakte de Democratische burgemeester van Hamtramck, een voorstadje van Detroit met veel migranten uit moslimlanden, vrijdag bekend Trump te steunen. In 2020 kreeg Biden in Hamtramck nog 81 procent van de stemmen, maar na een persoonlijk onderhoud van twintig minuten met Donald Trump besloot burgemeester Amer Ghalieb dat de Republikein „beter in staat is een staakt-het-vuren te bereiken”.

Volgens Ghalieb, die als emigrant uit Jemen naar de VS kwam, zal ook Trumps economische beleid gunstiger uitpakken voor de vele kleine ondernemers in zijn gemeenschap. Ook voelt de burgemeester van Hamtramck, dat in 2023 regenboogvlaggen in de ban deed, zich meer thuis bij de conservatieve agenda van de Republikeinen.

Iedereen die Jood is [..] en van Israël houdt is een dwaas als ze op een Democraat stemmen

Donald Trump
Republikeinse presidentskandidaat

Trump zelf laat zich er graag op voorstaan dat het Midden-Oosten onder hem veel kalmer was en Israël veiliger. De Republikeinse steun aan Israël bedient vooral evangelisch-christenen die de staat uit Bijbelse overtuiging een warm hart toedragen; Joodse kiezers in de VS stemmen juist in ruime meerderheid Democratisch.

Voor Trump was dit vorige week aanleiding zich tijdens een evenement van Israeli-American Council te beklagen over het gebrek aan Joodse kiezerssteun. „Iedereen die Jood is [..] en van Israël houdt is een dwaas als ze op een Democraat stemmen. Iedere Jood die op haar [Harris, red.] stemt moet zich laten onderzoeken.” Als Trump deze verkiezing mocht verliezen, voorspelde hij tijdens de forumdiscussie over antisemitisme, „zullen er veel slechte dingen gebeuren” en zal Israël „uitgeroeid” worden. „En het Joodse volk zou veel te maken hebben met dat verlies.”

Lees ook

Kritiek van pro-Palestijnse Democraten is kras op het plaatje van eenheid die de partij wil uitstralen

Pro-Palestijnse betogers raakten slaags met de politie in Chicago toen zij dinsdag demonstreerden bij het consulaat van Israël in de Amerikaanse stad waar de Democraten deze week hun conventie houden.


Hoe de verdwijning van 43 Mexicaanse studenten na tien jaar nog altijd symbool staat voor een gecorrumpeerd systeem

  • admin
  • September 25, 2024
  • 0

De grijze wolken boven Mexico-Stad zijn weggetrokken als honderden betogers in het centrum van de stad in beweging komen. Een auto met een grote luidspreker leidt de stoet, gevolgd door tientallen oudere mannen en vrouwen, die portretten dragen met de gezichten van tieners erop. Daarachter komt een groep met zeker vijftig studenten, allemaal in het zwart. De stoet wordt afgesloten door groepen activisten, jong en oud.

Deze protestmars vindt iedere maand plaats, over de Avenida de Reforma, in het hart van de Mexicaanse hoofdstad. Iedere keer stopt de stoet bij het levensgrote, bloedrode nummer 43. En iedere keer worden hier de namen opgelezen van de 43 studenten die op 26 september 2014 ‘verdwenen’ in de zuidwestelijke deelstaat Guerrero. Een vermissingszaak die ook internationaal veel stof deed opwaaien, maar tot op de dag van vandaag, tien jaar later, onopgelost blijft.

Betoging op 26 augustus dit jaar in Mexico-Stad.
Foto Quetzalli Nicte-Ha / Reuters

De desaparecidos (verdwenenen) studeerden aan een lerarenopleiding in het plaatsje Ayotzinapa, en waren op die bewuste dag naar de stad Iguala gegaan om de herdenking van het Tlatelolco-studentenbloedbad van 1968 bij te wonen. Op de terugweg werden ze gestopt door politieagenten en onder vuur genomen. Drie studenten kwamen daarbij om het leven. De 43 anderen werden weggevoerd door de autoriteiten en volgens ooggetuigen overgedragen aan een criminele organisatie. Er werd nooit meer iets van hen vernomen.

Toen uit het onderzoek bleek dat het leger bij de verdwijning betrokken was, sloten alle rijen zich

Mario González
vader van een van de verdwenen studenten

Tegenwerking

Voor Mario González zijn de afgelopen tien jaar voorbijgevlogen. Zijn zoon César is een van de 43, en sinds diens verdwijning is het leven van Mario naar eigen zeggen een onafgebroken strijd voor gerechtigheid. Met een foto van zijn zoon – heldere ogen in een kwajongensachtige blik – tegen zijn borst gedrukt vertelt hij over de vele obstakels waar hij en andere ouders de afgelopen jaren op stuitten.

„De jongens verdwenen tijdens de regering van president Peña Nieto. Hij deed haast niets om het onderzoek verder te helpen. Toen president López Obrador [in 2018] aantrad, ging het in de eerste drie jaar beter. Maar toen uit het onderzoek bleek dat het leger bij de verdwijning betrokken was, sloten alle rijen zich.Nu zijn termijn bijna voorbij is, staan we nog steeds met lege handen”, verzucht Mario. „We moeten hopen dat het onder zijn opvolger, Claudia Sheinbaum, beter zal gaan.”

De vele tegenwerkingen die nabestaanden ervoeren, het vele bewijsmateriaal dat aantoont dat politie, leger en regionale autoriteiten tot op het hoogste niveau betrokken waren bij de verdwijning, en de bedreigingen waarmee onderzoekers na de vermissing te maken kregen: Ayotzinapa staat symbool voor een gecorrumpeerd systeem waarin boven- en onderwereld op alle niveaus samenwerken en waarin vermiste personen zelden teruggevonden worden.

Wat veel nabestaanden niet zullen willen erkennen, is dat er slechts een kleine kans is dat ooit echt duidelijk wordt wat er is gebeurd met de studenten Laat staan dat de wanhopige ouders zullen ontdekken waar de lichamen zijn – als die er nog zijn. In Mexico staan meer dan honderdduizend mensen geregistreerd als ‘vermist door een misdaad’. Dat tot op de dag van vandaag van zo veel Mexicanen geen spoor is, komt niet alleen door het gebrek aan capaciteit onder aanklagers en politieagenten om de zaken te onderzoeken. Verbrand op stortplaatsen, gedumpt in de woestijn of diep begraven in massagraven in rurale streken: ‘vermist’ betekent in Mexico meestal ‘weggemaakt’.

De ‘43’, zoals de vermissingszaak van de studenten in Mexico bekendstaat, staan symbool voor de verdwenen Mexicanen naar wie nabestaanden blijven zoeken, maar over wie vrijwel nooit bekend wordt wat ermee is gebeurd. Mede vanwege de internationale aandacht en de omvang kregen de studenten uit Ayotzinapa wel meer aandacht. President López Obradór beloofde bij zijn aantreden een waarheidvindingscommissie om te achterhalen wat er is gebeurd met de studenten. Maar hoe meer onderzoekers wezen in de richting van het leger , hoe meer de zaak werd vertraagd. De ouders van de 43 studenten hebben inmiddels aangegeven niet langer met de president te willen spreken over de zaak, vanwege hun teleurstelling over het gebrek aan vooruitgang en gerechtigheid

Lees ook

Voormalig hoofdaanklager Mexico gearresteerd in verdwijningszaak 43 studenten

De voormalig hoofdaanklager Jesús Murillo tijdens een persconferentie over de verdwijningszaak in 2014.

Ondanks internationale aandacht voor de zaak, vorderde het onderzoek naar de vermissing amper. Een procureur-generaal die de leiding had over de eerste fase van het onderzoek, werd zelf opgepakt vanwege betrokkenheid. Tientallen verdachte agenten en militairen zijn voortvluchtig. Militairen weigerden hun eigen informatie te delen, de hoogste mensenrechtenfunctionaris werd bespioneerd terwijl hij de strijdkrachten onderzocht, en een aanklager ontvluchtte Mexico uit vrees voor zijn eigen veiligheid. De burgermeester van Iguala en zijn vrouw zijn opgepakt vanwege banden met de lokale misdaad. Maar wat nu precies met de studenten gebeurd is en waar hun overblijfselen zijn, blijft onopgehelderd.

Binnen het ministerie van Defensie, het leger en het Openbaar Ministerie beschermt men elkaar

Omar García
student die vrienden verloor

Protesten

Waar zijn kompanen zijn, is ook de vraag waarmee Omar García iedere dag wakker wordt. Hij zou op die 26ste september 2014 met zijn medestudenten gaan protesteren in Iguala. Zijn vrienden gingen hem voor, García zou later komen. Het laatste wat hij hoorde van zijn vriend Benjamín is dat ze beschoten werden door politieagenten.

„Het is heel frustrerend. We zien hoe autoriteiten in dit land niet geïnteresseerd lijken in de waarheid. Met name binnen het ministerie van Defensie, het leger en het Openbaar Ministerie beschermt men elkaar”, zegt García. Volgens hem wilden de heersende machthebbers in de staat Guerrero, zowel de drugsbendes als de autoriteiten, de studenten van Ayotzinapa al langer een lesje leren, omdat zij vaker protesteerden tegen wat ze als onrecht zagen in de arme, gewelddadige deelstaat. Maar het protest drukten ze daarmee niet de kop in. Nadat de 43 studenten verdwenen, werd die strijd tegen onrecht een nog belangrijker onderdeel van Ayotzinapa, aldus Omar.

De moeder van een van de vermiste 43 studenten toont haar halsketting.
Foto Felix Marquez / AP

De groep in het zwart geklede betogers bij de protestmars in Mexico-Stad zijn huidige leerlingen van de school. Ze hebben de 43 vermiste studenten nooit gekend, maar voelen zich verbonden. Ze willen wel praten met journalisten, maar op voorwaarde van anonimiteit: praten over de zaak kan in Mexico bedreigingen uitlokken.

Een stevige jongen met kortgeknipt haar noemt de vermisten steevast zijn „broeders”. Iedere maand gaat hij met zijn klasgenoten naar Mexico-Stad om de zaak in de onder de aandacht te brengen. Soms gaat het er gewelddadig aan toe: in maart bestormde een groep studenten het Nationaal Paleis in de hoofdstad om de president ertoe te bewegen de families van de vermiste studenten te ontmoeten en het onderzoek een impuls te geven. . „Wij van Ayotzinapa zijn rebels. Dat zit in je, vanaf het eerste moment dat je de school betreedt. Onze broeders verdwenen terwijl ze streden tegen ongelijkheid in Guerrero. Nu is het aan ons om hun strijd voort te zetten”, zegt de jongen.

Met een bulderende stem roept hij: „Levend werden ze meegenomen!” De groep studenten achter hem antwoordt, als met één stem: „Levend willen we ze terughebben!”

Dit ‘kan iedereen gebeuren’

Vader Mario González zegt niet zonder de steun van de studenten te kunnen. „Het is alsof we de energie van onze kinderen terugvinden in deze studenten. Wat er is gebeurd met onze kinderen kan in Mexico met iedereen gebeuren”, zegt hij.

De stoet is inmiddels aangekomen bij de rode 43, groot en glimmend langs een druk kruispunt. Een moeder haalt een lijst uit haar binnenzak en begint de namen van de studenten op te lezen. Als ze de naam van César opleest, kijkt Mario naar boven. Een vogel vliegt voorbij. „Presente”, fluistert Mario, met zijn hand op zijn hart.

Lees ook

Wie liggen er dan wél in die massagraven?

Wie liggen er dan wél in die massagraven?