/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data115425856-4404b6.jpg|https://images.nrc.nl/CLr6G4qsN6lVvUoNvfYqwp47W-4=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data115425856-4404b6.jpg)
Democratie moet je leren. Je moet niet alleen de regels en instituties uit je hoofd kennen, vindt Ahmed Marcouch, je moet ook begrijpen wáárom die regels en instituties er zijn. En dus raakt de burgemeester van Arnhem toch een beetje teleurgesteld zodra hij vrijdagmiddag op de achterbank van zijn dienstauto het eindexamen voor VMBO-t/g maatschappijkunde doorneemt.
De zevenduizend scholieren die dit examen maken krijgen, in de woorden van Marcouch, een nogal „klassiek” examen voorgeschoteld. „Het gaat over belangrijke onderwerpen en de vragen zijn niet fout, maar het wordt wel erg saai gebracht. Er zit weinig kleur in, veel tekst, en leerlingen moeten vooral feiten reproduceren.”
Een voorbeeld: vraag 7, over de staatsinrichting van de „kersverse republiek Barbados”. Aan de hand van wat aanwijzingen moeten de leerlingen invullen of de nieuwe verkiezingen een koningin, minister, minister-president of president hebben opgeleverd. „Poeh… wat is daar nou de toegevoegde waarde van?”
Zo bevat het examen nog wel meer „taaie” vragen die bovendien niet echt raken aan de belevingswereld van jongeren, ziet Marcouch. Ja, er zijn wat goede open vragen die tot nadenken aanmoedigen. Maar verder? „Bijna niks over desinformatie, over de oorlogen die momenteel spelen, over sociale media. Dit zijn thema’s die heel erg bij deze groep spelen.”
In zijn middelbareschooltijd was maatschappijleer zijn favoriete vak. Hij las in de krant veel over politiek en wilde daarover in discussie gaan. Toen al had hij het idee dat het voor veel leerlingen een nogal „vrijblijvend” vak was.
En nu nog merkt-ie dat jongeren apathisch kunnen staan tegenover politiek. Het zou helpen om een examen als dit bijvoorbeeld wat interactiever in te richten, denkt hij. „Misschien zou je de vragen kunnen visualiseren met bewegend beeld en audio, een beetje zoals het theorie-examen voor je rijbewijs.”
Daar deed Marcouch in zijn tijd als maatschappijleer-docent al pogingen toe. „Met een camcorder filmde ik dan het vragenuurtje in de Tweede Kamer. Aan de hand van die beelden kon ik de les uitleggen wie de regering was en wie de controleur. Dan viel opeens het kwartje.”
Dat had in dit examen bijvoorbeeld gekund bij de vragen over gearresteerde Greenpeace-demonstranten, denkt Marcouch. „In plaats van een nieuwsbericht had je een filmpje kunnen laten zien van de arrestaties.” En dan doorvragen. „Zo’n filmje laat zien: blijkbaar is het recht op demonstratie dus niet onbegrensd. Hoe ver mag je gaan met demonstreren?”
VMBO-leerlingen in zijn stad – de afgelopen maanden geconfronteerd met koranverbrandingen van Pegida-voorman Edwin Wagensveld – zijn benieuwd naar dit soort vragen, weet Marcouch. Na ongeregeldheden en een boel geschreeuw voerden demonstranten later een vreedzame actie uit door gratis korans uit te delen. „Het kost tijd om dat te leren, maar het kan wel.”
