Bescherm het IJsselmeer tegen verdere verontreiniging

Posted on March 5, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Ecologie Mogelijk vervuild IJsselmeerwater wordt binnengelaten om het Friese binnenwater op peil te houden. Everen de Vries slaat nu alarm omdat hij als palingvisser de gevolgen ziet.

5 maart 2023 om 14:00

Leestijd 3 minuten

Het waterbeheer van het IJsselmeer wordt al dertig jaar verwaardloosd. Dat heeft grote gevolgen voor het IJsselmeer zelf maar met name ook voor de visstand en de natuur in Friesland.

In 1995 bemerkten mijn broers van het Staverse vissersschip ST 50 dat op het IJsselmeer de tweedejaars snoekbaarzen (35 cm) die winter stierven. Dat bleef zich herhalen in de jaren daarna. Ook de wintervisserij op rode baars liep drastisch terug. De visdiefjes verdwenen van het IJsselmeer. Toen ten slotte de ‘groene wol’ in het voorjaar niet meer groeide op de stenen van de glooiingen van de dijken, wisten ze dat het ontbreken van fytoplankton, de belangrijke basis van de voedselpiramide, vermoedelijk de oorzaak was. Dit zou veroorzaakt kunnen zijn door giftige stoffen in het aangevoerde Rijnwater (via de IJssel), die eencelligen doodden en ook wat verder nodig was om te groeien. Gevolg: geen zoöplankton, spiering, rode baars, snoekbaars en visdiefjes.

Weggesaneerd

Correspondentie over dit onderwerp met het ministerie van Landbouw en Natuurbeheer liep op niets uit. Het probleem werd niet erkend en er werden geen onderzoeken in gang gezet. Mijn broers visten in 2004 alleen nog op brasem. Praktisch de gehele IJsselmeervissersvloot van Stavoren is daarna tegen de zin van de vissers weggesaneerd.

In februari 2020 meldde het Achtuurjournaal dat er gifstoffen in het IJsselmeer komen door illegale en legale lozingen. Bij dat laatste moet je denken aan cocktails van medicijnresten die de zuiveringsinstallaties er niet uit krijgen. In december bleek tijdens een uitzending van radioprogramma Argos dat het probleem doorgaat.

Het Waterschap Friesland laat al jaren helder IJsselmeerwater naar binnen om de Friese boezem op peil te houden. Ik heb altijd gedacht dat de vermenging van IJsselmeerwater met het Friese regenwater geen schade aan de ecologie zou opleveren. Dat veranderde afgelopen juli, toen ik tijdens het vissen op mijn viswater, sprak met twee biologen van Wetterskip Fryslân. Nadat ik het verhaal over mijn broers vertelde, gaven ze schoorvoetend toe dat de stand van het zoöplankton op de Sneekermeer bar slecht was.

Uit mijn hele weekvangst zoek ik de kleine vette rookaal. Dit is de jonge aal met een scherpe bek waarvan het voedsel hoofdzakelijk bestaat uit zoöplankton, muggenlarven, slakjes en mossels. Waarom is die vangst in zes jaar tijd teruggelopen van 10 à 15 kilo naar nu nog maar 3 à 5 kilo? En dat ondanks de grote hoeveelheden glasaal die wij hebben losgelaten.

Door de schade aan het ecosysteem zijn de binnenvissersgemeenschappen rondom het IJsselmeer praktisch verdwenen

Uit onderzoek door de Wageningen Universiteit is al eerder gebleken dat het herstel van de palingstand onvoldoende is. Ook dat roept vragen op: heeft die verstoring door IJsselmeerwater een dusdanig effect op de voedselketen dat die duizenden glasalen niet genoeg aanbod van opstartplankton hebben? En sterven ze massaal de eerste maanden? Verwacht wordt nu dat de droogte in de toekomst zal leiden tot meer IJsselmeerwater op de Friese boezem.

Het IJsselmeerwater komt in alle natuurgebieden van Friesland en wordt gebruikt voor irrigatie op het boerenland. Wat doet dit op termijn met de onderwaterfauna-flora en het bodemleven?

Gif

Uit de Alpen komt door het smelten van gletsjers steeds minder water. Om te voorkomen dat dit leidt tot steeds hogere concentraties gif in het water dat de provincie binnenkomt, is het de vraag of we niet moeten stoppen met inlaten van IJsselmeerwater in Friesland. In plaats daarvan zouden we de voorjaarsregen bij wijze van spreken kunnen bufferen tot onder de graszoden.

Lees ook deze column van Gema Venhuizen: ‘Is dit wat er gebeurt als we niet luisteren naar de zee?’

In mijn ogen ontbreekt het aan houvast om het IJsselmeer te beschermen. Het is noodzakelijk om het IJsselmeer op te waarderen tot rechtspersoon zodat er rechtszaken gevoerd kunnen worden. In Spanje is de lagune Mar Menor daarvan een voorbeeld; die kreeg vorig jaar rechtspersoonlijkheid en werd zo het eerste ecosysteem in Europa dat afdwingbare rechten krijgt.

Voor het IJsselmeer zou met alles wat nodig is achterhaald kunnen worden wat de oorzaak is van de achteruitgang. Door de schade aan het ecosysteem zijn de binnenvissersgemeenschappen rondom het IJsselmeer praktisch verdwenen omdat ze noodgedwongen moesten stoppen. Voor de Friese wateren, het ecosysteem en het herstel van de aal kunnen nu nog stappen ondernomen worden zodat dit drama zich ook niet in Friesland zal gaan voltrekken.

Straks weer met 130 per uur langs ‘hyperoverbelast’ natuurgebied? Vijf vragen

admin
October 8, 2024
0

Op vier trajecten is een verhoging van de maximumsnelheid naar 130 kilometer per uur „kansrijk”, zo meldde het ministerie van Verkeer en Waterstaat maandag aan de Tweede Kamer. Het gaat om de Afsluitdijk (A7), de A7 in Groningen tussen knooppunt Zuidbroek en de Duitse grens, de A37 in Drenthe tussen knooppunt Holsloot en de Duitse grens en de A6 in Flevoland tussen Lelystad en de Ketelbrug. Het gaat in totaal om 133 kilometer als je beide richtingen rekent; ongeveer 2,5 procent van het snelwegennet.

1Wie wil dit eigenlijk?

PVV en BBB. In het Hoofdlijnenakkoord is afgesproken dat „daar waar dat kan” de snelheid weer omhoog moet, maar vrijwel direct werden de verwachtingen getemperd door minister Barry Madlener (Verkeer, PVV).

In 2013 werd de maximumsnelheid in veel plekken in Nederland van 120 naar 130 km/u opgevoerd. Toenmalig VVD-leider en premier Mark Rutte noemde in 2019 het terugschroeven naar 100 km/uur (overdag) een „rotmaatregel” die nodig was om stikstofruimte te creëren. In de publieke opinie is het draagvlak daarvoor gegroeid. Voorstanders van een maximumsnelheid van 100 km/u (of lager) waren in 2023 in een enquête van het CBS zelfs in de meerderheid met 52 procent van de ondervraagden. In 2020 was dit nog 44 procent.

2Wat is erop tegen?

Stikstofdepositie is op dit moment het meest prangend, maar ook geluidsnormen mogen niet worden overschreden. De vraag is hoe het kabinet hiermee denkt weg te komen. De stikstofneerslag door autoverkeer is relatief gering: met 6 procent blijft die achter bij die door bijvoorbeeld landbouw en industrie. „Maar het probleem is nou juist dat het om miljarden kleine beetjes gaat”, zegt Valentijn Wösten, jurist van de stichting Mobilisation for the Environment, die door middel van processen de overheid via de rechter heeft gedwongen om zich aan stikstofregelgeving te houden. Hij noemt het Drentse natuurgebied Bargerveen, een paar kilometer onder de A37 aan de Duitse grens, „nu al hyperoverbelast”. „Ik wens ze veel succes.”

3Wat vindt de Tweede Kamer?

Een aangenomen motie van ChristenUnie en CDA riep de regering in juni op om eerst een oplossing te vinden voor zogeheten PAS-melders en garnalenvissers die op een natuurvergunning wachten. PAS-melders zijn boeren die een melding deden volgens de Programmatische Aanpak Stikstof voor een uitbreiding, voordat deze systematiek in 2019 door de rechter werd verworpen.

Volgens het ministerie gaat de snelheid alleen omhoog op trajecten waar dit kan zonder compenserende maatregelen. Er is „überhaupt geen sprake van de inzet van ‘stikstofruimte’/extern salderen”, stelt het ministerie, waardoor niet gewacht zou hoeven worden op een oplossing voor PAS-melders en garnalenvissers. In een reactie noemt CDA-Kamerlid Eline Vedder het „cynisch” dat hun „onzekerheid voortduurt” en de regering „prioriteit geeft aan weer 130 kilometer per uur rijden op vier stukjes snelweg”.

4Hoeveel bedraagt de extra CO2-uitstoot?

Recent onderzoek van TNO, waar het ministerie op wijst, stelde vast dat de CO₂-uitstoot toeneemt met zo’n 40 gram per kilometer. Qua brandstof scheelt het zo’n 1,7 liter (benzine) per 100 kilometer. In de praktijk wordt de toename in uitstoot wel iets gematigd. „Grofweg rij je 103 of 104 als je 100 mag, maar vaak niet harder dan 125 als je 130 mag”, zegt hoogleraar transportbeleid Bert van Wee (TU Delft).

Duidelijk is, zo schrijft ook het ministerie, dat de klimaatdoelen verder uit zicht raken. TNO berekende dat het vaststellen van de limiet op 100 kilometer per uur (ook ’s avonds en ’s nachts) drie petajoule brandstof per jaar scheelt. Een bindende EU-doelstelling voor energieverbruik in Nederland betreft een vermindering van 1.800 (2023) naar 1.609 petajoule in 2030.

5Hoe zit het met de verkeersveiligheid?

De verkeersveiligheid lijdt onder een verhoogde maximumsnelheid, daarover zijn deskundigen het eens. „Maar voor specifieke trajecten betreft het gelukkig zo weinig aantallen dodelijke ongevallen dat er geen statistisch betrouwbaar onderzoek te doen is”, zegt een woordvoerder van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid. Uit onderzoek naar vijf jaar ‘limietverhoging’ in Nederland bleek dat „de theoretisch verwachte stijging van het aantal verkeersdoden zich niet of nauwelijks heeft voorgedaan.”

Voor de doorstroom van verkeer ligt het optimum tussen 80 en 100 kilometer per uur, zegt professor Van Wee. „Dat is 91 om precies te zijn.” Bij hogere snelheden ontstaan nadelige effecten van onderlinge snelheidsverschillen.

Opinie | Nee, 7 oktober was niet de juiste dag voor een demonstratie

admin
October 8, 2024
0

Het was afgelopen maandag exact een jaar geleden dat Hamas Israël binnenviel. Mocht het bij u enigszins weggezakt zijn: een groep terroristen pleegde een bloedige aanslag op een dansfestival, vermoordde 364 mensen en infiltreerde kibboetsen om onder andere kinderen te vermoorden voor de ogen van hun ouders, een zwangere vrouw te doden en voltallige families te verbranden in hun huis. Het klinkt niet bepaald als een typische werkwijze van een nobele, heroïsche groep die probeert op te komen voor een gemarginaliseerde groep.

Toch werd er op de dag van 7 oktober gedemonstreerd op, onder meer, 14(!) NS-stations. Op een dag waarop kranten foto’s van gijzelaars op de voorpagina afdrukten en Joodse families rouwen om hun geliefden, menen sommige voorstanders van vrede, vrijheid en liefde dat het gepast is om meer aandacht te vragen voor de benarde situatie van de Palestijnen. En om, langs de neus weg, degenen die de gijzelaars op brute wijze hebben meegenomen als vrijheidsstrijders te bestempelen, en tegengeluiden weg te zetten als afkomstig van kindermoordenaars en genocideliefhebbers.

Goed fatsoen

Nu hebben de NS-directie en burgemeesters uiteraard volkomen gelijk dat ze die protesten niet hebben verboden vanwege de datum waarop ze plaatsvonden. De wet schrijft immers voor dat dit louter geoorloofd is als de openbare orde wordt verstoord, de verkeerssituatie wordt belemmerd of als de gezondheid wordt bedreigd. Geen van deze situaties was het geval, en dus was er inderdaad geen reden tot verbieden. Gelukkig maar dat ze niet verboden zijn, want ook de meest schurende demonstraties worden beschermd door de wet, zoals dat onze democratische rechtsstaat betaamt.

Wat wel te denken geeft is het gevoel voor goed fatsoen. Goed fatsoen is wellicht niet het eerste dat een demonstrant tot demonstreren drijft, niettemin een onmisbaar onderdeel van een demonstratie wil deze deugdzaam van aard én effectief zijn in het beoogde doel. In dit geval zijn twee vragen van toepassing, namelijk of (a) deze datum noodzakelijk en/of constructief was en (b) of het demonstreren op deze datum een respectvolle daad was.

Ten eerste: er zijn gedurende dit jaar onnoemelijk veel pro-Palestina-demonstraties geweest. Er is veel aandacht gevraagd en gekomen voor het erbarmelijke lot van de Palestijnen, zowel vanuit de publieke opinie als vanuit de media. Er is veelvuldig kritiek gekomen op de Israëlische manier van handelen en op de duizenden slachtoffers aan de Palestijnse kant. Wellicht is er door 7 oktober zelfs een toename in sympathie voor de Palestijnse kwestie dan voorheen veroorzaakt. Was deze datum dus noodzakelijk voor meer sympathie met de Palestijnen? Nee.

Ondertussen heeft ook het antisemitisme zich behoorlijk gul verspreid. Zo worden Joden door sommigen aansprakelijk gehouden voor beleid van de Israëlische regering. Bijvoorbeeld de jongeman die in het NOS-journaal nog vertelde naar aanleiding van zijn keppeltje ‘Free Palestine’ op straat te worden nageroepen – of erger. Of een Utrechtse studente met een Davidsterkettinkje om de hals, die werd uitgescholden terwijl beveiliging erbij stond en ernaar keek.

362 andere dagen

Zou dit probleem door de protesten minder erg worden, of de onderlinge vrede in Nederland erdoor gestimuleerd worden? Zouden ze ook maar enigszins invloed hebben op vrede in het Midden-Oosten? Ook hierop lijkt het antwoord nee. Op deze datum een demonstratie plannen is, kortom, noodzakelijk noch constructief.

Tot slot is het nog maar zeer de vraag of het van respect getuigt om op de dag waarop ruim 1.200 levens werden weggerukt, een oorlog werd gestart die tot duizenden doden aan beide kanten heeft geleid en 251 gijzelaars (waarvan er nog 101 vastzitten) werden meegenomen, nogmaals aandacht te vragen voor het Palestijnse leed.

Een groot deel van de demonstranten zal er ongetwijfeld staan met goede bedoelingen. Het is het soort goede bedoelingen dat leidt tot echt vreedzame initiatieven, zoals de ontroerende ‘Deel de duif’-actie vanuit een viertal jongeren.

Op 4 en 5 mei zijn er niet of nauwelijks pro-Palestina-protesten geweest. Dit getuigde destijds jegens alle geïnteresseerden van een basale hoeveelheid goede respect.

Waarom zou 7 oktober wel een goede protestdatum zijn? Er zijn voor fatsoenlijke en moreel gemotiveerde activisten nog 362 andere dagen beschikbaar.

Tv-recensie | Eva Jinek had een Palestijnse en een Joodse vrouw aan tafel, en dat was bijzonder op de dag van uitersten

admin
October 8, 2024
0

Alle nieuwsrubrieken en talkshows stonden maandag uitgebreid stil bij de herdenking van de terreuraanval van Hamas op Israël een jaar geleden. Terugblikken, reportages uit Israël over de nabestaanden en de families van de gijzelaars, maar ook verslagen van de demonstraties. Amsterdam had er twee. Op de Dam stonden de pro-Israël-demonstranten. Even verderop op het Damrak stonden de pro-Palestijnse demonstranten.

De inleidende beschietingen begonnen al op zondagochtend. In WNL op Zondag (NPO 1) onderschreef VVD-leider Dilan Yesilgöz de bewering dat „de NS antisemitisme faciliteert als ze dit soort demonstraties toestaan”. Het ging om pro-Palestijns protest in de stationshallen. De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema reageerde even later in Buitenhof (NPO 1). Ze beschuldigde Yesilgöz ervan de demonstraties bij voorbaat te criminaliseren en zo juist geweld uit te lokken. Op maandagochtend kwam Yesilgöz in Goedemorgen Nederland (NPO 1) erop terug. Bij nader inzien hield ze de NS toch niet verantwoordelijk voor antisemitisme.

En hoe ging het maandag in Amsterdam? Van het Jeugdjournaal, het Achtuurjournaal en RTL Nieuws werd je niet veel wijzer. Halsema had de pro-Palestijnse demonstranten laten oppakken omdat „het onrustig werd”, zo kregen we alleen te horen. Gelukkig bediende Nieuwsuur (NPO2) ons met een zeer bevredigend totaalpakket over ‘7 oktober’. In een reportage vanaf het Damrak stond de verslaggever er met zijn neus bovenop toen pro-Palestijnse demonstranten enkele passerende Israël-demonstranten van hun vlaggen trachtten te beroven, waarbij een van hen ten val kwam.

Het vlaggenincident vond plaats middenin een interview met de woordvoerder van de demonstranten. Die weigerde desgevraagd begrip op te brengen voor de rouw over de doden van 7 oktober. Geconfronteerd met een folder die op de betoging circuleerde, waarin de terreuraanval werd verheerlijkt, noemde ze die aanval „verzet”. Met zo’n woordvoerder heb je geen Yesilgöz meer nodig om de vredesbeweging in een kwaad daglicht te stellen.

De burgemeester schreef ’s ochtends op Instagram: „Rouwen om onschuldige slachtoffers is niet politiek, verdriet is niet politiek.” Mooie woorden waar verder niet naar werd geluisterd. Behalve door Eva Jinek. Als enige slaagde ze erin om het in haar talkshow zonder politiek over ‘7 oktober’ te hebben. De Palestijnse Salva vertelde over haar vader die vastzat in Gaza en naar Egypte was gevlucht. De Joodse Carola vertelde over haar nicht Noa die gijzelaar van Hamas was geweest. Aangrijpende verhalen. En belangrijk: een Joodse en een Palestijnse vrouw zaten naast elkaar aan tafel hun verdriet te delen. Nou ja, ze zeiden niets tegen elkaar. Maar toch.

Zelf president worden

PowNed bracht de korte documentaire 7 Oktober – Een jaar later (NPO 3). Ik had er aanvankelijk niet veel vertrouwen in. Hij was gemaakt door Reinout Zorge, bekend van reportages als CREEPY: Reinout bibbert in eng verlaten klooster vol activiteit! en BIZAR: Dierenbeul slaat kat dood tegen de stoep. Zijn verslag van twee weken rondreizen door Israël begon ook niet bemoedigend. In razend tempo vertelde Zorge dat hij op allerlei interessante plaatsen was geweest, maar hij liet daar vervolgens nauwelijks iets van zien. Ik dacht eerst dat het een soort teaser was: dat hij alvast kort aanstipte wat hij verderop zou uitwerken. Maar dat deed hij niet.

Later vertraagde hij gelukkig. Toen bleek dat hij wel degelijk waardevolle interviews had opgehaald, onder meer op de Westelijke Jordaanoever. Opvallend was een gesprek met een Palestijnse cafébezoeker die tegen de tweestatenoplossing was. Hij wilde namelijk één staat, het maakte hem niet uit hoe die zou gaan heten, zolang hij maar de mogelijkheid kreeg om president te worden. Hij pleitte anders gezegd voor het loslaten van de natiestaat Israël om deze om te vormen tot een land waarin alle ingezetenen gelijk behandeld zouden worden.