Wat moest gaan om de inhoud, werd steeds meer een debat over de vorm. Het eerste Kamerdebat van de nieuwe Belgische regering, die maandag werd ingezworen, mondde uit in een ononderbroken vragenvuur van tientallen uren.
Waar elke parlementaire fractievoorzitter veertig minuten de tijd kreeg om het woord te nemen, werden deze sessies steeds opgerekt door een prikkende oppositie. Zo kwam het dat Axel Ronse, nog maar een dag fractieleider voor de Vlaams-nationalistische regeringspartij N-VA – nadat de voormalig voorzitter Theo Francken minister van Defensie was geworden in de nieuwe regeringsploeg – woensdag zes uur lang achter de spreektafel stond.
Verbale houdgreep
Zelfs voor Belgische begrippen is zowel de duur als de manier van debatteren, waarbij politici op een enkele powernap na de nacht volledig doortrekken, ongebruikelijk. In de Belgische media wordt gesproken over een ‘uitputtingsslag in het parlement’.
„Het is absurd, stuitend”, becommentarieert Dave Sinardet, politicoloog aan de Vrije Universiteit van Brussel, aan de telefoon, terwijl hij het debat donderdag op de achtergrond volgt. „Er wordt bijna acht maanden onderhandeld over een akkoord, en ineens moet alles non-stop worden afgehandeld: dat is een democratie onwaardig.”
Steeds opnieuw houden vragen over de begroting en de zogeheten ‘meerwaardebelasting’ – belasting op beursgenoteerde aandelen en andere financiële activa, gericht op de ‘sterke schouders’ – de vers regerende politici in een verbale houdgreep. „In het meest belaste land ter wereld zal de meerwaardebelasting vooral de middenklasse treffen, een belasting op het pensioen van gemiddelde huisvaders”, aldus Barbara Pas, oppositielid van Vlaams Belang.
Het helpt daarbij niet dat de ideologisch ver uit elkaar liggende regeringspartijen MR – de Franstalige liberalen – en de socialistische partij Vooruit er deze week nog altijd verschillende definities van de meerwaardebelasting op na houden. De belasting moet 500 miljoen euro opbrengen, maar er worden nu al vraagtekens bij die rekensom gezet.
„Er is geen kat die gelooft dat de superrijken 500 miljoen zullen bijdragen”, aldus Groen-kamerlid Stefaan Van Hecke. Hij vervolgt: „Geen kat ook die weet hoe de belasting eruit zal zien.”
Vlaams Belang-lid Pas besluit haar bijtende betoog met een theatrale geste, en verscheurt de partijstatuten van N-VA: „De N-VA heeft altijd gezegd dat het onmogelijk is om de Vlaamse welvaart te redden zonder soevereiniteit.” Tot premier De Wever: „U zwijgt de problemen nu dood, wees consequent en noem uzelf geen Vlaams nationalist meer”.
N-VA-voorzitter Ronse draait het om: „Er komen fantastisch mooie tijden aan voor Wallonië.” Dat de plannen van de nieuwe Belgische regering ambitieus zijn, staat buiten kijf. Het intomen van sociale zekerheidsuitgaven die de spuigaten uitlopen, de arbeidsmarkt en de pensioenen hervormen, de migratie onder controle krijgen en de overheidslasten verlagen. Maar, luidt de kritiek niet alleen vanuit de oppositie: de rekening klopt niet.
Ontstemd
Hoe haalbaar is een bezuiniging van 18 miljard euro als het maar de vraag is of een besparing van 7,8 miljard euro op sociale zekerheidsuitgaven mogelijk is, vroeg de Belgische zakenkrant De Tijd zich af. Hierbij moeten uitkeringsgerechtigden aan het werk gaan, waardoor de arbeidsparticipatie stijgt, met 80 procent in 2029 als doel. Dat betekent 101.951 extra werkenden per jaar, berekende de zakenkrant die dit aantal onhaalbaar acht. Een „te optimistisch scenario”, beaamt ook politicoloog Sinardet. Het Belgische Planbureau schat de arbeidsparticipatie op ongeveer de helft.
Daar zit het grote pijnpunt met de ideologische verschillen in de coalitie, meent Sinardet. Als de beoogde arbeidsparticipatie straks inderdaad onhaalbaar blijkt, moet er geld gevonden worden middels extra hervormingen. Dat levert verschil van inzicht op tussen de coalitiepartijen. „De toon voor een zeer gepolariseerde legislatuur is gezet. De regering staat een zwaar conflict te wachten.”
De socialistische vakbond ABVV, ontstemd over de arbeids- en pensioenhervormingen, kondigt alvast een grote staking voor volgende week aan: het begin van een „marathon aan protesten”.
