Baudet steunt Israël niet meer, en dat is exemplarisch voor een kentering op de radicaal-rechtse flank

Stephan van Baarle wist even niet wat hij moest zeggen. Zojuist had de fractievoorzitter van Denk in de Tweede Kamer het lot van de Palestijnen in Gaza benoemd, die na de aanval van Hamas door Israëlische bombardementen worden getroffen. Hij kreeg steun – uit onverwachte hoek. „Mooi verhaal, inspirerend verhaal”, zei FVD-voorman Thierry Baudet. „Ik ben het er op hoofdlijnen mee eens.”

In het verleden was Forum voor Democratie een van de meest uitgesproken pro-Israëlische partijen in de Kamer, merkte Van Baarle op. Wat was dit? „Er is aan onze zijde wel sprake van wat voortschrijdend inzicht als het gaat om de situatie in dat deel van de wereld”, zei Baudet.

Baudet betitelde de aanval door Hamas als „een ongelooflijk kwaad”. Maar daartegenover stond een „extreme vergeldingsoperatie” door Israël, zei hij, en decennia aan onderdrukking. „Het lot van de Palestijnen is echt ontzettend verdrietig.”

Cruciaal in het verhaal van Baudet waren twee andere ingrediënten. Allereerst trok hij de nieuwsvoorziening en de officiële lezing van de afgelopen dagen in twijfel. „Het zou kunnen dat er nog andere machten bij betrokken zijn”, zei hij op vragen van Kati Piri (PvdA). Ten tweede deed hij een oproep tot de-escalatie. „Misschien is het beter om de andere wang toe te keren”, opperde hij.

Kentering

Baudets betoog is exemplarisch voor een kentering onder een smaldeel op de radicaal-rechtse flank. Israël werd door politici, denkers en mediafiguren uit deze hoek lange tijd onvoorwaardelijk gesteund. PVV-leider Geert Wilders doet dat nog steeds. Op zijn website staat simpelweg een foto van Wilders met een Israëlische vlag op de achtergrond en de tekst „We stand with Israel.” De strijd tussen Israël en Hamas, zei Wilders in de Kamer, „is een strijd tussen barbarisme en vrijheid. Een strijd tussen haat en rede.” Ook JA21 sprak op X en elders steun uit voor Israël, „een baken van beschaving in het Midden-Oosten”.

In andere delen van deze politieke hoek wordt Israël nu juist uiterst kritisch bekeken. De neiging is niet langer om Israël te steunen, maar het land als speelbal van grotere krachten te zien, die uit zouden zijn op dood en verderf.

Anderen waren daarin de afgelopen dagen beduidend explicieter dan Baudet. „We worden hier tegen elkaar opgezet”, zei gastheer Robert Jensen in zijn eigen talkshow, waar het doorgaans wemelt van de complotten. „We moeten verblind zijn van woede en haat, om niet te zien dat we met z’n allen dezelfde vijand hebben.”

Eva Vlaardingerbroek, die na een kortstondige FVD-carrière internationale furore maakt als radicaal-rechtse opiniemaker, voorspelde op X grootschalige onrust en geweld in Europa door moslimmigranten als gevolg van het opgelaaide conflict. „De destabilisering van Europa wordt gewenst door onze overheersers. Verdeel en heers op volle kracht.”

T-shirt van de IDF

Hoewel regelmatig antisemitische uitingen opdoken in de gelederen van de FVD, bijvoorbeeld in het appverkeer van jonge FVD’ers, heeft Baudet zich publiekelijk altijd opgeworpen als een uiterst pro-Israëlisch politicus. Hij ging er prat op dat hij sportte in een T-shirt van de Israel Defense Forces (IDF), droeg een keppeltje naar de Kamer en vond steevast dat Nederland zich niet moest bemoeien met het Israëlische nederzettingenbeleid op de Westelijke Jordaanoever.

Lees ook: Baudet ziet in Poetin een ideologische verwant in de strijd om Europa

Vorig jaar steunde FVD nog een motie om de Nederlandse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem te verhuizen. Die motie, ingediend door de PVV, werd verder alleen door ChristenUnie, SGP en BBB gesteund. Tot 2021 stond dit voorstel ook in het verkiezingsprogramma. Het nieuwe programma, enkele weken oud, maakt er geen melding meer van. Na het nieuwste geweld weigerde Forum bovendien een steunbetuiging voor Israël te tekenen, anders dan de meeste rechtse partijen.

Met name de coronapandemie, zo heeft Baudet vaak verteld in interviews, heeft hem anders naar de wereld doen kijken. In dit nieuwe, aan populariteit winnende wereldbeeld komt kritiek op Amerika en de NAVO samen met complotten over een kwaadaardige elite die uit is op het zaaien van angst en verdeeldheid.

Als antisemitisch mikpunt duikt Israël bijna vanzelfsprekend op in dit soort complotten. Dat Israël als eerste land tot een grootschalige vaccinatiecampagne overging, was een bron van nog meer complotten. Ook de grote Israëlische defensie-industrie wordt als verdacht gezien.

In de zomer van 2022 was dit veranderende denken bij Baudet al te zien. In een interview noemde hij de Russische president Poetin na de inval in Oekraïne „een held”. „Oekraïne is, net als Israël, een spil in het geheime systeem achter de machtsstructuur van de wereld”, zei Baudet toen.

Baudets suggestie dat de officiële lezing over de aanval van Hamas niet klopt, heeft ook een voorgeschiedenis. Eerder zei hij al dat de aanslagen in de VS op 11 september 2001 en de terroristische aanslagen van IS in Europa in scène zijn gezet, als deel van een „liberaal project” om het Westen en de islamitische wereld tegen elkaar op te zetten.

‘Doorgestoken kaart’

Maandag werd in een uitzending van talkshow blckbx openlijk getwijfeld aan de officiële lezing van de aanval van Hamas. „Dat riekt naar doorgestoken kaart”, zei tafelgast Kees van der Pijl, een voormalig hoogleraar die eerder de aanslagen van de aanslagen van 11 september 2001 ongefundeerd aan Israëliërs toeschreef.

FVD-Kamerlid Gideon van Meijeren, eveneens te gast, stelde dat in dit conflict „perverse belangen” meespeelden. Hij wilde dan ook „geen partij kiezen”, zei hij. Dinsdag schaarde een gemeenteraadslid van FVD zich in een uitzending van talkshow Ongehoord Nieuws achter die woorden van Van Meijeren. „Verbijsterend”, reageerde tafelgenoot Yernaz Ramautarsing, zelf oud-FVD’er en tegenwoordig verbonden aan BVNL, naast haar aan de tafel.

Desgevraagd zegt Ramautarsing dat de houding van Forum hem niet verbaast. „Er is een nieuwe vibe op rechts gaande, die heel erg anti-Amerika is en heel erg pro-Poetin. Dat zag je al bij Oekraïne”, aldus Ramautarsing. Zelf denkt hij er anders over, voegt hij daar aan toe, maar hij ziet dat zulk gedachtegoed in opmars is. „Als je kritiek hebt op Amerika, is Israël al snel de volgende.”