Bariton Raoul Steffani: âIk heb een bepaalde handigheid om dingen bij elkaar te brengenâ

Posted on October 6, 2023 by admin

Foto Dana van Leeuwen

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Interview

Raoul Steffani Met meer internationale operarollen in de agenda en een debuut in de Wigmore Hall in Londen meldt bariton Raoul Steffani zich aan de internationale top. Daarmee plukt hij de vruchten van de Nederlandse Muziekprijs, die hij op 13 oktober krijgt uitgereikt. „De steun van het Fonds Podiumkunsten zorgt dat je veel groter gaat denken.”

Anne Stuart

6 oktober 2023 om 13:16

Leestijd 4 minuten

‘Ik was me zeker bewust van het risico dat de prijs soms ook niet wordt toegekend. Daarom heb ik tijdens het traject een aantal feedbackmomenten ingebouwd.” Gevraagd naar het onderzoek van een paar jaar geleden naar de criteria van de Nederlandse Muziekprijs, weegt Raoul Steffani (1992) zijn woorden nauwkeurig. „Vooral in het begin van het traject, midden in de coronaperiode, was het lastig om voldoende optredens te geven. Toen heb ik de commissie veel livestreams en radio-uitzendingen doorgestuurd.”

De Nederlandse Muziekprijs is de hoogste onderscheiding die een musicus van de Nederlandse overheid kan ontvangen. De prijs is bedoeld om talentvolle klassieke musici de stap naar het internationale podium te laten zetten, en geeft kandidaten de ruimte om zelf een studietraject uit te stippelen. Pas als dat traject met overtuiging is volbracht, wordt de prijs uitgereikt. Maar dat gebeurt dus ook wel eens niet.

„Je zit tweeënhalf jaar een beetje in de stress. Je hangt je toelating niet aan de grote klok, omdat je niet weet hoe het traject zich ontwikkelt. En je weet niet of wat je in gedachten hebt ook lukt: of je genoeg kansen en uitnodigingen krijgt om je ideeën in de praktijk te brengen, met name in het buitenland.”

We zitten in het bruine café Eik en Linde in de Amsterdamse Plantagebuurt, aan de gemberthee: „een zangerstheetje.” Steffani is net terug uit Oostenrijk, waar hij twee maanden repeteerde voor de Bregenzer Festspiele, en maakte kort daarvoor zijn debuut in de befaamde Londense Wigmore Hall. Die drukke internationale agenda is een direct gevolg van de internationale lijntjes die hij tijdens het studietraject van de Muziekprijs kon uitzetten.

https://www.youtube.com/watch?v=x7c3PK6Lv68

Een rol in het succesvolle ‘Operetta Land’ van De Nationale Opera, een debuut in Londen: had je verwacht dat de Muziekprijs je nu al zoveel zou opleveren?

„Wel gehoopt, maar niet verwacht! Het helpt dat ik het heel breed heb ingezet. Ik wilde graag veel internationale audities en werksessies met dirigenten en andere zangers doen, ik wilde een duettenprogramma opnemen met Magdalena Kožená en ik wilde zang- en taallessen nemen. Daardoor heb ik wel heel veel in gang gezet.

„De steun van het fonds zorgt er ook voor dat je veel groter gaat denken. Er zijn plotseling dingen mogelijk die je in je eentje niet zo makkelijk voor elkaar krijgt, of kunt betalen. Bijvoorbeeld meerdere lessen en audities in het buitenland. Dat kun je best een paar keer doen, maar niet aan de lopende band.”

Kun je beschrijven hoe zoiets gaat? Wat moet je doen om in de Wigmore Hall je debuut te kunnen maken?

„In dit geval heb ik twee jaar geleden een auditie gedaan in Londen, en dat leidde tot een uitnodiging voor een Europese tournee met een beroemd orkest, het Orchestra of the Age of Enlightenment. Dat werd vervolgens door de juiste persoon gehoord, en toen werd ik opnieuw uitgenodigd in de Wigmore Hall. Zo rol je er een beetje in.”

Ik heb de lijstjes nooit gezien, maar ik weet dat er dan vaak al meerdere kandidaten zijn gebeld

Je moet dus eigenlijk op de bellijstjes komen van de mensen die in deze zalen programmeren.

„Ja en dan het liefst een beetje bij de bovenste drie. Ik heb de lijstjes nooit gezien, maar ik weet dat er dan vaak al meerdere kandidaten zijn gebeld.”

Het scheelt dan wel als je, zoals in het commissierapport staat, een ‘strategisch netwerker’ bent.

„Ik vind het woord ‘netwerken’ nooit zo leuk. Het stond eerst heel groot in het persbericht en dat heb ik toen een beetje laten afzwakken. Daar gaat de prijs helemaal niet over. Het geeft een verkeerd beeld van het traject, en ook van mij als mens. Kijk, ik heb, denk ik, wel een bepaalde handigheid om dingen bij elkaar te brengen, als het een doel heeft waar ik achter sta.”

Hoe heb je dat tijdens dit studietraject ingezet?

„In de eerste helft van dit traject was ik vooral aan het schaven aan mezelf, achter de schermen. Later ben ik, vanuit mijn eigen interesse, bewust gaan praten met programmeurs van orkesten bijvoorbeeld, of met de directeur van Het Concertgebouw. Waar letten jullie nou op? Wat maakt dat je iemand terugvraagt? Zodat ik er in mijn eigen programma’s rekening mee kan houden. Hoe verkoop ik, nee, hoe bréng ik mijn eigen recitalprogramma’s. Het gaat mij erom dat ik de muziek die ik zelf graag wil zingen onder de aandacht kan brengen.”

Heb je een voorbeeld van iets dat je uit zo’n gesprek hebt meegenomen?

„Eigenheid, zelf een stempel op een programma drukken, was een advies dat vaak terugkwam.”

Lees ook: de klassieke do’s en dont’s van Raoul Steffani

Die eigenheid zie ik terug in het programma dat je samenstelde voor de prijsuitreiking. Je zingt dan fin-de-siècle-muziek van Alma Mahler, maar ook cantate ‘Ich habe genug’ van Bach. Waarom Bach?

„Het was meteen duidelijk dat ik deze cantate wilde doen. Hij is beroemd – berucht eigenlijk, want hij is heel veeleisend. Maar zó prachtig, met die hobo. En de muziek heeft iets eindeloos in zich. Wat ik interessant vind, is dat het beeld van de dood zo veranderd is door de tijd. Het is voor ons lastig voorstelbaar dat een aria met de tekst Ich freue mich auf meinen Tod in een programma op een feestelijke avond thuishoort. Terwijl de muziek van Bach juist opgewekt is. Het viert de overgang van het aardse naar het – wat je er ook van wilt maken – hemelse leven.

https://www.youtube.com/watch?v=G1eFFI9dIwQ

„Maar eind negentiende eeuw blijft toch misschien wel mijn favoriete periode. Er gebeurt in muzikaal opzicht zo veel! Je kunt je er een beeld van hebben gevormd in je hoofd en dan een ander werk horen – en dan staat dat beeld weer helemaal op zijn kop. Er valt zoveel te ontdekken. Daarom heb ik gekozen voor muziek van Hans Pfitzner (1869-1949), die toch een beetje vergeten is. Zijn liederen zijn speciaal voor ons gearrangeerd, voor het eerst klinken ze nu in een uitvoering door Asko|Schönberg.”

„Zelf een programma maken is ontzettend fijn. Bij een opera word je uitgenodigd voor een bepaalde partij en de muziek staat vast. Maar bij een concert als dit kun je zelf echt andere muziek op de menukaart zetten. En in de keuzes die je maakt, kunnen mensen je ook weer een beetje leren kennen. Ik volg daarin mijn eigen nieuwsgierigheid.”

Het door Raoul Steffani samengestelde programma is op 13 oktober te horen in het Muziekgebouw aan ‘t IJ, met Asko Schönberg o.l.v. Ed Spanjaard. Na afloop krijgt hij de Nederlandse Muziekprijs uitgereikt door demissionair staatssecretaris voor Cultuur en Media Gunay Uslu. Inl: muziekgebouw.nl

De weelde van drie iconische kunstenaars die in 1504 elkaar de hand konden schudden

admin
November 25, 2024
0

De Britse koning Charles III bezit een wereldvermaarde kunstcollectie, die gedeeltelijk voortkomt uit de verzameling van zijn 17de-eeuwse voorganger en naamgenoot Charles II (1630-1685). In die tijd kende Engeland, anders dan bijvoorbeeld de Nederlandse Republiek of Italië, geen bijzonder grote traditie van lokale kunstproductie. Dus moesten ze het doen met kunstenaars van het Europese vasteland die ze bewonderden. De Royal Collection bulkt zelfs van bladen door Italiaanse renaissancekunstenaars van topkwaliteit. De King’s Gallery in Buckingham Palace toont nu een selectie van zo’n 150 tekeningen van kunstenaars als Fra Angelico, Leonardo da Vinci, Correggio en Carracci.

Raphael, **De Drie Gratiën**, ca.1517–18. (te zien in King’s Gallery)

Giovanni Bellini, Het hoofd van een oude man, c. 1460–7. (te zien in King’s Gallery) en Bernardino Campi, De Maagd en het Kind, ca. 1570–80. (te zien in King’s Gallery)

Foto’s Royal Collection Trust

De expositie – met secties als ‘figuren’, ‘koppen’, ‘studies voor paleisdecoraties’ – laat zien dat tekeningen in de 15de en 16de eeuw meestal niet bedoeld waren als zelfstandige kunstwerken. Vaak zijn figuren, motieven of composities getekend ter voorbereiding van een schilderij of fresco. Illustratief is een studie in rood krijt waarin de befaamde schilder Rafael de figurenrijke compositie van een groot tapijtontwerp voor de bijbelscène van de Sleuteloverdracht van Christus aan de apostel Petrus (ca 1514) uitprobeert in de vorm van een groep mannen die poseren in hun alledaagse kleren.

Bij de ‘studies naar de natuur’ zijn schetsen van landschappen, paarden en poezen, maar ook een opvallende houtskooltekening toegeschreven aan de Venetiaan Titiaan, met een natuurgetrouwe weergave van de exotische struisvogel (ca. 1550). Het lichtblauwe blad is voorzien van een raster dat erop duidt dat het motief bedoeld was om te worden overgezet naar een schilderij, maar dat werk is niet meer bekend.

De presentatie van werk van de ene briljante tekenaar na de andere, geeft daarmee een overvol maar ook adembenemend fraai overzicht van renaissance-tekeningen en hun functies, uit artistieke centra vooral in de noordelijke helft van het huidige Italië. De nadruk die daar destijds werd gelegd op het belang van het maken van tekeningen in het artistieke proces, en de grote aandacht die kunstenaars er daarom ook aan besteedden, verklaren de uitzonderlijke kwaliteit van de tekeningenproductie die deze expositie weerspiegelt.

Verbeten expressie

Van meer studieuze aard is een tweede tentoonstelling in Londen, in de Royal Academy, over Italiaanse renaissance-kunst, met 45 bruiklenen uit collecties in het Verenigd Koninkrijk en elders in Europa. Hier geen overdonderend aantal kunstenaars en tekeningen, maar juist een relatief klein aantal goedgekozen werken, uit een tijdsspanne van slechts enkele jaren, en gemaakt door drie iconische kunstenaars. In 1504 konden ze elkaar in Florence de hand schudden: Leonardo da Vinci (1452-1519) en Michelangelo (1475-1564), beiden uit de omgeving afkomstig, hadden elders gewerkt en waren in de eerste jaren van de 16de eeuw kortstondig terug in Florence. De jonge Rafael (1483-1520) uit Urbino, verbleef in dat jaar in de stad om te leren van de werken van de buitengewone kunstenaars van die tijd.

Foto Royal Academy of Arts, Londen. / Prudence Cuming

Leonardo da Vinci, De Maagd en het Kind met Sint Anna en de jonge Johannes de Doper (‘The Burlington House Cartoon’), ca. 1506-08. Houtskool met wit krijt op papier, gemonteerd op doek, 141,5 x 104,6 cm, te zien in Royal Academy) en Toegeschreven aan Pietro Faccini, Het hoofd van een jongeling, ca.1590.

Foto’s The National Gallery, Foto Royal Collection Trust

Op even ingenieuze als instructieve wijze toont de expositie de artistieke verhoudingen tussen de drie kunstenaars. Zo maakte Rafael schetsen naar een cirkelvormig, tachtig centimeter hoog, marmer-reliëf door Michelangelo, bijgenaamd ‘Taddei tondo’ naar opdrachtgever Taddeo Taddei (1504-1507). Het stelt de Maagd Maria voor met half liggend in haar armen het Christuskind. Hij lijkt weg te duiken voor een vleugelklapperend vogeltje (een distelvink, symbool van Christus’ latere lijdensweg) in de handen van de jonge Johannes de Doper. Rafaels tekening staat in de expositie op een sokkel precies halverwege de afstand tussen Michelangelo’s reliëf en een schilderij van Maria met kind (‘Bridgewater Madonna’, 1507), waarin Rafael een vergelijkbare compositie heeft toegepast.

Raphael, **De Maagd Maria met het Kind en de jonge Johannes de Doper (‘De Esterhazy Madonna’)**, c. 1508. Tempera en olieverf op paneel, 28,5 x 21,5 centimeter, te zien in Royal Academy)

Even doordacht is de plaatsing, pal tegenover Michelangelo’s tondo, van een tweede uitzonderlijk bruikleen: Leonardo da Vinci’s enorme houtskooltekening van de bijna levensgrote Maria zittend op schoot bij haar moeder Anna. Ook hier heeft het Christuskind een liggende pose en ook nu staat Johannes ernaast. Mogelijk, zoals in deze expositie en de bijbehorende catalogus voor het eerst wordt geopperd, was deze tekening bedoeld als ontwerp voor een nooit voltooid altaarstuk voor de grote zaal van het Florentijnse stadsbestuur in het Palazzo della Signoria.

Voor diezelfde zaal maakten Michelangelo en Leonardo tussen 1503 en 1506 ontwerpen voor frescoschilderingen van veldslagen waarin de stadstaat Florence in het verleden verwikkeld was geweest. Ook deze projecten zijn nooit voltooid, maar in een reeks tekeningen laat zich in de expositie prachtig volgen hoe de kunstenaars op papier hun schilderingen voorbereidden: Leonardo in de Slag bij Anghiari met aandacht voor verbeten expressie in de hoofden van mensen en paarden, Michelangelo geconcentreerd op de anatomie van naakte mannen die zich klaarmaken voor de Slag bij Cascina. En in een pentekening (1505), losjes geïnspireerd op Michelangelo’s fresco-ontwerp, maar dan met een zodanig gedraaid perspectief op twee naakte mannen dat het lijkt alsof de tekenaar zelf deel is geworden van het groepje, openbaart zich het compositorische genie van Rafael.

Tentoonstelling Renaissancekunst uit Boijmans in Parijs

Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam bezit een van de belangrijkste verzamelingen van Italiaanse renaissancetekeningen in Nederland. Een selectie van 122 bladen uit die collectie wordt nu getoond in de Fondation Custodia in Parijs. Naast al vaker beschreven en geëxposeerde bladen uit de periode 1400-1600, van de hand van onder anderen Pisanello, Jacopo Tintoretto, Paolo Veronese, en een bijzondere groep tekeningen door Fra Bartolommeo, worden ook nieuwe vondsten en toeschrijvingen gepresenteerd. Zo is uit recent onderzoek, gefinancierd door de Getty Foundation, gebleken dat een Engel van de Annunciatie (ca. 1514) in rood krijt moet worden toegeschreven aan de Florentijnse schilder Jacopo Pontormo, en een indrukwekkende zwartkrijttekening van de Bijbelse Jozef van Arimathea met het lichaam van de gestorven Christus (1590-1610), aan Aurelio Lomi uit Pisa.

Naissance et Renaissance du dessin italien: Italiaanse renaissancetekeningen uit Museum Boijmans Van Beuningen. T/m 12/1. Fondation Custodia, Parijs. Info: fondationcustodia.fr.

Michelangelo Buonarroti, **Studies van mannelijke hoofden, helmen voor soldaten en gezichtskenmerken**, c.1504. (pen, bruine inkt, en zwart krijt op papier, 20,5 x 25,3 cm, te zien in Royal Academy).

Michelangelo Buonarroti, Mannelijk naakt, c. 1505-06. (Zwart krijt op papier, 40,4 x 22,5 cm, te zien in Royal Academy) en Raphael, naar Michelangelo Buonarroti, David, c. 1505-08. (pen en bruine inkt op papier, 39,6 x 21,9 centimeter, te zien in Royal Academy).

Foto’s Teylers Museum, Haarlem en British Museum

Expres niet zoals Charles Dickens het bedoelde, maar wel vrolijk en lekker suikerzoet

admin
November 24, 2024
0

Zul je net zien: Kerst staat voor de deur – een afschuwelijke feestdag voor afschuwelijke mensen – en dan klieft je domme zusje ook nog eens haar hoofd in tweeën op de rand van haar badkuip. Het overkomt Carola (Nandi van Beurden), eigenaar van Carola’s Christmas Shop, voorheen Carels Christmas Shop. Rechtstreeks naar de hemel kan zusje Christel (Suzan Seegers) niet: ze moet zich eerst nog een laatste keer tegen Carola aan bemoeien.

Op Kerstavond meldt Christels spook zich daarom bij haar grote zus in huis om daar te verkondigen dat Carola bezocht zal worden door drie geesten. Die ervaring zal haar ervan moeten overtuigen haar leven te beteren. Daar zal wel een hoop overtuigingskracht voor nodig zijn, want Carola lijkt niet meteen onder de indruk van Christels spookverschijning. Al zal ze haar zusje (tevens haar werknemer) wel missen in de winkel. Carola: „Niemand maakt zo’n goede cappuccino als jij.”

In kerstmusical A XXXmas Carola is Carola een botte, gierige, ijskoude zakenvrouw met een hekel aan Kerst. Dat maakt haar de vrouwelijke tegenhanger van Ebenezer Scrooge, de hoofdpersoon van Charles Dickens’ A Christmas Carol, het verhaal waar A XXXmas Carola op is geïnspireerd. Wel kreeg de musical de ondertitel Precies zoals Dickens het nooit bedoeld heeft mee, dus verwacht geen adaptatie die al te loyaal blijft aan het bronmateriaal.

Sterrencast

Wat je wél van A XXXmas Carola kunt verwachten is een vijfkoppige sterrencast (naast Van Beurden en Seegers zijn ook Jeremy Baker, Thomas Cammaert en Luuk Haaze van de partij) die uitblinkt in vrolijke, meerstemmige nummers, waaronder veel bewerkingen van bekende kerstliedjes. Zowel de nummers als de grapjes volgen elkaar in rap tempo op in het script van Allard Blom. In de eerste scènes is het wel even wennen aan de dik aangezette humor, met een hoofdpersoon die veel weg heeft van een snauwerige Disneyfilm-slechterik. Carola lijkt zelfs te zijn vormgegeven als Cruella de Vil, geheel in het zwart-wit, terwijl de overige personages zich hullen in rood-groene sjaals en truien.

Naarmate Carola’s voorgeschiedenis wordt onthuld, wordt het personage minder eendimensionaal. Dat wil niet zeggen dat A XXXmas Carola een bijzonder gelaagd geheel is – qua plot en sentimentaliteitsgehalte komt het verhaal vrij dicht in de buurt van de Hallmark-films die deze maanden iedere avond op ‘Christmas Channel’ RTL8 te zien zijn. Al Carola’s herinneringen, trauma’s en dromen draaien om mannen. Maar op vrijwel alle andere vlakken dan het plot is de musical origineel en creatief; van de bij vlagen harde humor tot de catchy liedteksten. Ook naar de muziek van Sam Verhoeven kun je blijven luisteren. Vooral de kerstrevue, een jaarlijkse traditie van Carola’s vader, zit zo goed in elkaar dat het jammer is dat hij maar een paar minuten duurt. Het decor – dat bestaat uit huisjes op kniehoogte die regelmatig van plaats wisselen of eventjes in de lucht zweven – zorgt intussen voor een sprookjesachtige sfeer.

Het maakt dat je je gewillig overgeeft aan het suikerzoete einde waar A XXXmas Carola onvermijdelijk op afstevent. Zo’n suikerzoet einde is ook best lekker. Af en toe. Met Kerst, bijvoorbeeld.

Kendrick Lamar stuurt de wolven af op gemakzuchtige succesrappers op nieuw album ‘GNX’

admin
November 23, 2024
0

Not Like Us heeft het nieuwe album van Kendrick Lamar niet gered. In die spijkerharde track haalde Lamar eerder dit jaar vernietigend uit naar zijn rivaal Drake en beschuldigde hij hem onder meer van pedofilie en uitverkoop van de hiphopcultuur. Het was dé giftige genadeslag na een hectische blitzkrieg waarin de twee elkaar met in bijzonder hoog tempo uitgebrachte beledigende tracks op de huid zaten en groeide uit tot de hiphopkraker van het jaar. Not Like Us tikt op Spotify de miljard streams aan en maakt kans op vijf Grammy Awards, waaronder die voor nummer en plaat van het jaar.

Maar op het vrijdagavond plotseling online gezette nieuwe album GNX van Kendrick Lamar speelt de Canadese rapper en zanger die Lamar dit voorjaar nummer-na-nummer tot aan de enkels afzaagde, geen rol van betekenis meer. Terwijl de andere hoofdrolspelers in die vete recent sussend stelden dat het niet zo serieus was, schakelt Lamar strijdbaar dóór. Het gaat hem niet puur om Drake, maar om hypocrisie en platte commerciële belangen die hij veel breder in zijn scene aantreft.

Lamar is iemand die in zijn werk voortdurend worstelt met verleidingen en twijfels over zijn rol als succesvol boegbeeld van zijn gemeenschap en genre. Hij is het duidelijk spuugzat hoe gemakzuchtig andere succesrappers omgaan met de cultuur die voor hem van levensbelang is. GNX is het eerste album dat Lamar zelf uitbrengt met zijn bedrijf PgLang en is rauwer en minder conceptueel opgezet dan voorgangers als het sterk naar binnen gerichte Mr. Morale & The Big Steppers, Pulitzer Prize-winnaar DAMN., en het als generationeel meesterwerk onthaalde To Pimp A Butterfly.

Hongerige rappers

Op GNX grijpt Lamar nadrukkelijk in muziek en tekst terug op waar het voor hem begon, in geboortestad Compton in Los Angeles. Het wemelt van de galmende elektronische bassen, rauwe funky beats en vlammende gastoptredens van jonge, hongerige rappers uit L.A., zoals Peysoh, Hitta J3 en Young Threat op de stotterend stuiterende westkustbeat van GNX. In openingstrack ‘wacced out murals’ rekent Lamar op een diep dreunende kickdrum af met in zijn ogen twijfelachtige acties van hiphopsterren als Lil Wayne en Snoop Dogg en ‘politieke correctheid’ in de rapscene. In het schmierend pompende ‘squabble up’ stuurt hij de wolven af op rappende poseurs.

Zijn strijdlust doet Lamar goed. Hij rapt lenig, losjes, gedreven en soms een beetje pesterig. „Ik houd mijn voet op het gaspedaal,” rapt Lamar op de aanstekelijk haperende staccato-funk van producer Mustard, die ook Not Like Us produceerde. „Iemand moet het doen.” Zijn rijmschema’s en tekstuele dubbele bodems en verwijzingen zijn onverminderd magistraal, en wie goed luistert, hoort in vrijwel elke kritische noot, tegelijk bemoedigende levenslessen voor zijn achterban: bescherm je hart, geloof in jezelf, investeer in jezelf, werk hard, en reken niet op anderen maar op zelfliefde.

‘Reincarnation’ is een nieuw hoofdstuk in de voortgaande artistieke uitwisseling die Lamar in zijn werk voert met zijn in 1996 vermoorde inspiratiebron Tupac ‘2Pac’ Shakur. Hij leent de muziek en rapstijl van 2Pac voor een geweldig gelaagd verhaal waarin hij zich neerzet als incarnatie van eerdere succesvolle zwarte artiesten en de beproevingen die ze doorstonden, waaronder een briljante zangeres die in het raciaal gesegregeerde Amerika worstelde met een drugsverslaving: „Heroïnenaalden hielden me in een foetuspositie.”

In ‘heart pt. 6’ blikt Lamar openhartig terug op de dagen waarin hij opkwam met rapgroep Black Hippy, en zijn jeugdvriend en zakenpartner Dave Free „gevangenis-risico’s” nam om hun muziekcarrière van de grond te tillen.

In het ontspannen en soulvolle sluitstuk ‘gloria’ rapt Lamar over een complexe relatie die zijn leven getekend heeft – om pas aan het eind te onthullen dat het gaat om zijn verhouding tot zijn pen, zijn schrijven. „Ik deed het met integriteit en n****s probeerden nog steeds op me te haten”, verklaart Lamar zijn bitterheid tegenover de commerciële toplaag van de rapscene in het subtiel geproduceerde, sfeerrijke ‘man at the garden’. „Er zal nog meer bloed verspild worden. Het is slechts verf voor mij.”

Luister naar