Balanceeract voor Japanse premier bij Trump: economische toezeggingen in ruil voor militaire rugdekking

In Japan werd het driedaagse bliksembezoek van de Japanse premier Shigeru Ishiba aan de Amerikaanse president Trump met argusogen gevolgd. Ishiba was de tweede wereldleider – na de Israëlische premier Netanyahu – die de onlangs herkozen Trump ontmoette. De als schuw bekendstaande Japanse premier stond daarbij voor de uitdaging om de hechte banden met de VS te versterken, terwijl hij tegelijkertijd Japanse handels- en defensiebelangen moest verdedigen. Door 1.000 miljard dollar aan investeringen toe te zeggen en de belofte meer Amerikaanse olie en gas af te nemen, wist Ishiba spanningen met Trump te vermijden, maar niet zonder flinke concessies te doen.

Hoewel de betrekkingen tussen Japan en de VS traditioneel sterk zijn, heeft Trump zich herhaaldelijk kritisch uitgelaten over het handelsoverschot en de defensie-uitgaven van bondgenoten, onder wie Japan. „Japan heeft een handelstekort van 68 miljard dollar met ons. Dat moeten we oplossen, en als dat niet lukt, overweeg ik invoerheffingen”, waarschuwde hij tijdens de gezamenlijke persconferentie. Ishiba probeerde de spanningen direct te verminderen door te benadrukken dat Japan al de grootste buitenlandse investeerder in de VS is, en dat hij deze investeringen wil uitbreiden tot een ongekend bedrag van een biljoen dollar.


Lees ook

Voor Bidens’ verbod op grote staalovername is in Japan maar weinig begrip

Een cokesfabriek van US Steel in Clairton, in de Amerikaanse staat Pennsylvania. De regering-Biden verbood vorige week de overname van het concern door zijn Japanse branchegenoot Nippon Steel.

Tegelijkertijd hoopt de Japanse premier een persoonlijke band met Trump op te bouwen om de relatie tussen de twee landen stabiel te kunnen houden. De christelijke Ishiba verwees bijvoorbeeld naar de aanslag op de Amerikaanse president tijdens een campagnebijeenkomst vorig jaar en sprak zijn bewondering uit: „Ik dacht dat u op dat moment zeker voelde dat u door God was gekozen.”

De vleiende woorden tonen hoeveel er op het spel staat voor Ishiba, zeker nadat oud-president Biden in zijn laatste dagen aan de macht nog een stokje stak voor de overname van US Steel door het Japanse Nippon Steel. Ook Trump heeft zich fel uitgesproken tegen de deal, en noemde die een bedreiging voor de Amerikaanse staalindustrie.

Geen overname in staal

Tijdens de ontmoeting deze week werd vooralsnog een compromis bereikt: in plaats van een overname gaat Nippon Steel investeren in het Amerikaanse staalbedrijf. „Een geweldige oplossing,” aldus Trump. Voor Japan is het een flinke concessie, al benadrukte Ishiba dat op deze manier de Japanse technologie toch een bijdrage kan leveren aan het noodlijdende Amerikaanse staalbedrijf.

Nog een belangrijk doel van Ishiba’s bezoek was het veiligstellen van defensieverplichtingen aan Japan. Tokio is sterk afhankelijk van het Amerikaanse leger voor zijn nationale veiligheid, maar er heerst bezorgdheid onder Japanse beleidsmakers dat Trump zijn aandacht meer op Europa gaat richten en Japan minder prioriteit zal geven. Vooral de toenemende spanning met China in de regio voedt die angst.

Toch stelde Trump de Japanse premier gerust door te bevestigen dat de VS verplicht is Japan te helpen bij een aanval op zijn grondgebied – en dat de garantie ook geldt voor de Senkaku-eilanden, een groep onbewoonde eilanden in de Oost-Chinese Zee waar de kans op een militair conflict met China groeit. Premier Ishiba gaf verder aan dat Japan zijn defensie-uitgaven verhoogt naar 2 procent van het BBP, maar stelde daarbij dat „Japan dit niet doet omdat de VS het eist, maar omdat het onze eigen verantwoordelijkheid is”.

Alhoewel deze belofte in Tokio goed ontvangen wordt, hangt er een flinke prijskaart aan. Ishiba kondigde aan dat „Japan meer Amerikaans olie en gas gaat importeren”. Dit moet volgens hem enerzijds de Amerikaanse export stimuleren en anderzijds helpen om het Amerikaanse handelstekort met Japan te verkleinen.

Met een volle agenda was Ishiba’s bezoek een diplomatiek evenwichtsspel. Hij wist op defensiegebied belangrijke toezeggingen binnen te halen, maar betaalde daarvoor een hoge prijs die laat zien hoe kwetsbaar de balans tussen diplomatie en economie blijft in de relatie met de herkozen Amerikaanse president Trump.