Argentijnse ‘macho-president’ Milei neemt in zijn bezuinigingswoede ook de vrouwenzaak op de korrel

Op zwarte hakken draait Natalia Fures sierlijk over de dansvloer en tikt even langs de onderkant van het been van haar danspartner Anahí Carballo, gekleed in een driedelig pak. Die tilt Fures vervolgens behendig op en draait haar om zich heen. Al dansend zwieren de twee vrouwen verder de dansvloer over. Vanaf het podium klinkt een tango van de legendarische Argentijnse componiste Paquita Bernardo, uitgevoerd door een volledig uit vrouwen bestaand orkest.

De melancholieke stem van zangeres Camila Arriva galmt door de donkere, lege tangoclub Atroden waar vandaag een videoclip van de vrouwengroep wordt opgenomen. „Wist je dat vroeger, rond 1910, 1920, vrouwen de hoofdrol hadden in de tango? Er waren vrouwelijke componisten en vrouwelijke bandleden. Maar ze zijn uit de beeldvorming over de tango gewist. Die is vrijwel overgenomen door mannelijke componisten”, zegt Arriva, als ze in de pauze even op adem komt en een paar slokken water neemt.

Dat vrouwen tot diep in de nacht dansten en optraden in clubs en bordelen, werd gaandeweg de bloeiperiode van de tango (1920-1950) onacceptabel geacht. Vrouwen hoorden thuis bij de kinderen en het werden voortaan mannen die onderling met elkaar de tango dansten. „Met ons project ‘Mujeres’ (Vrouwen) willen we de vrouw die rol als protagonist in de tango weer terug geven”, zegt Arriva. „Daarbij brengen we een ander narratief en laten we nieuwe perspectieven zien. Want waarom moet een vrouw altijd met een man dansen, en is hij dan degene die leidt?”

Natalia Fures (37) en Anahi Carballo (35) nemen in de pauze nog wat ingewikkelde passen door op de vloer. Ze dansen al jaren samen, zijn als lesbische vrouwen actief binnen de lhbti-gemeenschap en treden op allerlei evenementen op met de vrouwenband van Camila Arriva. Althans tot voor kort.

Ideologisch saneren

Sinds het aantreden van de rechtse president Javier Milei, eind 2023, nemen boekingen af. Dit jaar heeft het tangocollectief maar twee keer opgetreden. Geld in de cultuursector raakt op, nu Milei forse bezuinigingen doorvoert. Hij erfde van zijn voorgangers een al twintig jaar slepende economische crisis en hoge inflatie. Hij dankte zijn verkiezingszege aan zijn belofte om de staatsfinanciën „met de kettingzaag” op orde te brengen.

Milei voert ook een felle ideologische strijd. De zelfverklaarde anarcho-kapitalist voert bezuinigingen door op ‘progressieve’ overheidstaken en -voorzieningen. Het levert financieel misschien weinig op maar Milei houdt hiermee het conservatieve deel van zijn electoraat tevreden.

Alles waar we jarenlang voor gevochten hebben, lijkt te worden teruggedraaid

In deze cultuurstrijd wordt ook de Argentijnse vrouwenbeweging doelwit. In juni werd het ministerie van Vrouwenzaken, Gender en Diversiteit gedegradeerd tot een secretariaat. Het Nationaal instituut tegen Discriminatie en Racisme werd gesloten en een belangrijk meldpunt voor vrouwenmishandeling en -moorden opgeheven. Eerder schrapte Milei ‘genderneutrale’ taal bij de overheid. Het ‘linkse’ nationale persbureau Telam werd een pr-kantoor.

„Alles waar we jarenlang voor gevochten hebben, lijkt te worden teruggedraaid”, verzucht danseres Natalia Fures. Haar partner Anahí knikt en vult aan: „En daarbij worden wij als lesbiennes, maar ook transvrouwen steeds zwaarder bedreigd. Allerlei haatzaaiende toespraken, nota bene van de president zelf, geven zuurstof aan anderen.” Het wordt normaal om gay-vrouwen uit te schelden, merkt ze. „Eerst gebeurde dat in het verborgene, nu treden ze zonder schaamte op de voorgrond en voelen zich gesterkt. Ze denken: als de president het kan, waarom wij dan niet?”

Sinds het aantreden van Milei staan ook het homohuwelijk en het recht op abortus steeds vaker ter discussie. Na een jarenlange strijd van de vrouwenbeweging werd abortus in 2020 gelegaliseerd, waarmee het oerkatholieke geboorteland van de paus een pionier werd voor de rest van Latijns-Amerika. In veel landen in de regio gelden strenge wetten die hoge gevangenisstraffen zetten op abortus.

Anti-vrouwenretoriek

Op een winterse ochtend loopt Lucia Cavallero in een dikke jas door Buenos Aires. De woordvoerder van de prominente vrouwenbeweging Ni Una Menos passeert het Plaza de Mayo, waaraan ook het presidentiële werkpaleis Casa Rosada ligt.

Op dit hoofdstedelijke plein wordt bijna onophoudelijk gedemonstreerd: door groepen inheemsen, door vakbonden en door de inmiddels hoogbejaarde Dwaze Moeders, de moeders van kinderen die tijdens de militaire dictatuur (1976-1983) ‘verdwenen’.

Het is ook de plek waar Ni Una Menos haar protesten begon, die een belangrijke gangmaker werden voor legalisatie van abortus. Toen dat in 2020 was gelukt, voelde Lucia Cavallero vreugde. Vier jaar later is ze bezorgd. „We zijn in een nachtmerrie terecht gekomen. Met de opheffing van het ministerie en de sluiting van het meldpunt hebben we voor het eerst in 32 jaar geen instantie die zich inzet tegen geweld tegen vrouwen en waar je als vrouw terecht kunt.”

Deze regering vernietigt vrouwenrechten, zegt ze. „We worden geleid door een macho-president. Hij zegt dat deze sluiting nodig is om te bezuinigen, maar het is pure symboolpolitiek als je ziet welke ministeries moeten sluiten. Het ministerie van Vrouwen stelt nauwelijks iets voor op de begroting”.

Een man luistert mee en begint zich plotseling op hoge toon met het gesprek te bemoeien. „Ze liegt!”, roept hij sissend en wijst naar Cavallero. „Ze verdraait de woorden van onze president. Ze is een slet!”, scheldt hij.

Cavallero duwt hem weg en vervolgt kalm het gesprek. „Dit bedoel ik nu. Dit soort mannen voelen zich nu gesterkt, omdat ze dagelijks op tv een president met verwilderde blik in de ogen allerlei anti-vrouwenretoriek horen uitspuwen.”

Dat Milei zichzelf een „libertair” noemt en als slogan „Leve de vrijheid, verdomme!” gebruikt, zijn volgens Cavallero loze kreten. „Hij bedoelt vast zijn eigen vrijheid en die van mannen. Zodra het om de vrijheid van vrouwen gaat en vrijheid om te beslissen over je eigen lichaam, dan gelden zijn woorden kennelijk ineens niet meer”, zegt ze spottend.

Abortuspil raakt op

Milei omringt zich met conservatieve volgelingen die net als hij denken, en die op belangrijke posities geplaatst worden. De staatssecretaris van Cultuur is openlijk tegen abortus en genderdiversiteit. Zijn collega van Sport werd door Milei ontslagen nadat hij het nationale voetbalelftal had berispt voor het zingen van een racistische kleedkamerliedje. En de minister van Justitie zei onlangs dat hij transgenders niet erkent. „We verwerpen diversiteit van seksuele identiteiten die niet aansluiten bij de biologische identiteit”, zei hij.

Hoewel aanpassing van de abortuswet lastig is, omdat die is verankerd in de grondwet, merkt arts Clara Noceti dat de anti-abortusuitlatingen van Milei voor spanningen zorgen bij zowel collega’s als bij patiënten. „Het stigma neemt toe. Artsen durven geen deel meer uit te maken van abortusteams omdat Milei constant anti-abortustoespraken houdt en abortus een ‘tragedie’ en ‘moord’ noemt”, zegt ze.

Bovendien is het in vooral conservatieve provincies moeilijker om aan de (door de overheid verstrekte) abortuspil te komen. Deze is steeds minder ruim voorradig en wordt niet langer ingekocht. „Het gevaar dreigt dat als vrouwen steeds moeilijker aan de abortuspil kunnen komen, het aantal clandestiene abortussen in de toekomst weer gaat toenemen zoals we voor de legalisatie zagen. Met alle dodelijke risico’s die erbij horen”, aldus Noceti.

De tangovrouwen voelen zich ook fysiek minder veilig. Onlangs werden drie lesbiennes in hun huis vermoord, in brand gestoken door een homofobe zestigjarige man. „Ik voel me bedreigd door de hele situatie en op straat ben ik veel voorzichtiger”, zegt zangeres Camila Arriva aan het einde van de middag als de videoclip erop staat en ze afscheid neemt van haar bandleden en het danskoppel. „Om je nu openlijk als gay of transgender te manifesteren is een enorm risico. Je loopt de kans om vermoord te worden.”

Delen





Mail de redactie