N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
ZAPWaar zijn we mee bezig? is de titel van een documentaire over geweld tegen hulpverleners. Meer dan ons de misdragingen in het gezicht smijten doet programmamaker Frans Bromet niet.
Ambulance-medewerker Laura werd achterin de auto aangerand door een agressieve patiënt. Beeld KRO-NCRV
De titels van de lange én de korte 2Doc-documentaire van maandagavond hadden iets weg van een SIRE-campagne. Zo’n reclamefilmpje dat een sociaal-maatschappelijke probleem behandelt, de onderwerpen golven mee op de getijden van de tijdgeest, maar meestal betreft het een gedraging die (on)gewenst is. 1997: ‘Wie is toch die man die elke zondag het vlees komt snijden?’. 2002: ‘De maatschappij dat ben jij.’ En recent, die van 2023: ‘Verlies elkaar niet als polarisatie dichtbij komt.’ Het was de combinatie van titel én inhoud die me aan de ideële filmpjes deed denken, en dat bedoel ik niet onaardig.
De lange maar als eerste. Titel: Waar zijn we mee bezig?, een film van Frans Bromet voor KRO-NCRV. Onderwerp: Geweld tegen hulpverleners. Twee agenten, een ambulance-medewerker, een brandweerman. Nieuw voor mij was dat ook apothekers dagelijks razernij te verduren krijgen, de verpleegkundige van de spoedeisende hulp die een ram in zijn gezicht krijgt, klonk alweer vertrouwd in de oren. Het probleem van verpleegkundige Arjan is de combinatie van spoed en eisend. Iedereen die zijn afdeling oploopt, wil nu en onmiddellijk worden geholpen, een deel van Arjans tijd gaat zitten in patiënten uitleggen dat de schedelbasisfractuur van een ander vóór hun verstuikte enkel gaat.
„Het werk wordt ingewikkelder, de zorgvragen worden ingewikkelder, de ménsen worden ingewikkelder”, zegt apotheker Katja. Mensen die écht iets mankeren, die wachten meestal wel, het zijn vaak de niet-urgente patiënten die hun vuisten stukslaan op haar balie. Of op haar gezicht, zoals een keer gebeurde. Ze was blij dat zíj de stomp kreeg, met haar 25 jaar ervaring, en niet de net-afgestudeerde assistent, want die zijn al zo moeilijk voor het werk te behouden.
Een brandweerman van je balkon duwen die op de rook in jouw flat afkwam, je moet er maar opkomen. Een ambulance-medewerker grijpen die zich over de brancard buigt om je te helpen, dat is lef hebben. Agent Daniël somt op dat hij is gekrabd, gebeten, bespuugd, geschopt, geslagen en in zijn kruis is gegrepen. Eén keer heeft iemand geprobeerd zijn keel door te snijden met een mes.
Welk onderliggend probleem hebben we hier nou te pakken? De apotheker ziet toenemend ongeduld als de oorzaak, maar dat lijkt me hooguit het begin van een verklaring. Frans Bromet graaft de kwestie ook niet dieper uit. Hij smijt ons de misdragingen in het gezicht – doe er wat mee en aan.
Een onzichtbare vijand
Datzelfde commentaarloze, bedenk-zelf-maar-wat-je-er-van-vindt, zat ook in de korte documentaire Mama weet het zeker (Human). Maatschappelijk probleem: polarisatie. Maker Max Baggerman filmt zijn moeder die in haar huis een onzichtbare vijand ontwaart. Alleen al stofzuigen geeft haar traanogen, een loopneus en een metaalsmaak in de mond. De spanningsvelden van de apparaten in en om het huis kwellen haar zo dat ze eerst in haar auto sliep en daarna in een vakantiehuisje van vrienden.
Max Baggerman blijft haar bezoeken, alleen en met zijn baby. Geen vuiltje aan en in de lucht als zijn moeder even alleen maar oma is. We horen hem telefonisch overleggen met zijn broer Thomas, die zijn moeder uitmaakte voor complotdenker, waardoor de voorheen innige relatie tussen hen is bekoeld. Max besluit haar, deels, tegemoet te komen in haar wanen en laat haar huis doormeten door ene Caroline. Haar meter slaat angstaanjagend hard uit bij de wifi-router, de televisie, het plafond en de smart-tv van de buren daarboven, zelfs bij een oude spaarlamp constateert ze ‘stralingsvervuiling’.
Hij plakt dubbelzijdig folie tegen muren en ramen, smeert peperdure grafietverf op het plafond. Het is de voorwaarde om de liefde tussen moeder, zoon en kleinkind in stand te houden. Zijn weg is die van de minste weerstand.
De Amerikaanse vrouw die afgelopen maandag omkwam bij een ongeluk met een vuilniswagen in Amsterdam, blijkt Twitch-topvrouw Cindy Charles. Ze was in Amsterdam om te spreken op de conferentie van dancefestival Amsterdam Dance Event (ADE). Dat bevestigt haar man op Facebook.
Charles, 69, leidde de muzikale tak van Twitch (onderdeel van Amazon), een streamingplatform dat veelgebruikt wordt door DJ’s en andere musici om hun muziek live te streamen. Charles wist in juni nog een overeenkomst te bereiken met onder andere platenlabels Universal, Warner en Sony (de drie grootste labels ter wereld) voor het gebruik van hun muziek op Twitch – het eerste platform waar dat legaal kan. Twitch maakte een vlucht tijdens de coronacrisis, toen veel muzikanten – en zeker dj’s – het platform gebruikten voor het livestreamen van concerten.
Lees ook
De opkomst van Twitch en de cruciale rol daarin van game-influencers
De New Yorkse Charles werkte bij MediaNet, MTV en Amazon voordat ze in 2018 bij Twitch kwam. Ze werd hoofd muziek in 2022, waar ze zich vooral ging richten op afspraken over licensering van muziek op het platform, met labels, uitgevers programmeurs en anderen in de muziekindustrie. Ze was ook oprichter van de San Francisco afdeling van She Is the Music, een non-profit die zich richt op gelijke kansen voor vrouwen in de muziekindustrie.
„De meeste Twitch-gebruikers zullen haar werk misschien niet kennen”, schrijft Twitch-directeur Daniel Clancy op LinkedIn over Charles, „maar ze leidde het team dat de relaties met de muziekindustrie voor ons onderhoudt. (…) Iedereen die iets met muziek doet op Twitch is haar dankbaarheid verschuldigd.”
Haar collega Kira Karlstrom schreef een in memoriam op Medium: „Het ging haar niet alleen om deals, ze wilde impact maken. Ze wilde ondervertegenwoordigde groepen – vooral DJ’s – een platform bieden om te floreren. Volgens haar konden DJ’s Twitch enorme waarde en groei bezorgen, maar ze zag Twitch vooral als een plek waar DJ’s konden worden gesteund.”
Charles werd maandagmiddag op de Passeerdersgracht in Amsterdam aangereden door een vuilniswagen, en overleed ter plaatse. De politie onderzoekt het ongeluk. Ze zou afgelopen donderdag op ADE spreken over Twitch in een panel. Het festival is ‘diep geraakt door haar overlijden’, laat een woordvoerder weten: „Onze gedachten zijn bij haar nabestaanden in deze zware periode. Zij gaat enorm gemist worden door haar familie, vrienden, collega’s en de wereldwijde muziekindustrie.”
Lees ook
‘Thuis zie je veel beter wat zo’n dj nou precies doet’
Paz con la Naturaleza luidt de slogan van COP 16, de grote internationale biodiversiteitsconferentie die deze maandag van start gaat in Colombia. Vrede met de natuur. Tien dagen komen wetenschappers, onderhandelaars, bedrijven en belangengroepen van over de hele wereld samen op deze door de Verenigde Naties georganiseerde conference of the parties om concrete doelen te stellen voor het behoud van soortenrijkdom.
Het logo van COP16 – de veelkleurige, endemische inírida-bloem die met 36 blaadjes de 23 doelen en de 13 Colombiaanse ecoregio’s vertegenwoordigt – oogt hoopvol. De verwachtingen zijn dan ook hooggespannen: twee jaar geleden, tijdens COP 15 in het Canadese Montreal, werd na bijna twee weken moeizaam onderhandelen een biodiversiteitsakkoord gesloten, over behoud, bescherming en duurzaam gebruik van de natuur. 196 landen ondertekenden dit Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework, kortweg KMGBF (vanwege corona werd COP 15 opgesplitst: deel 1 vond virtueel plaats in 2021 vanuit het Chinese Kunming; daarna volgde een live-top in Canada eind 2022). Vooral de 30 procent-doelstelling sprong in het oog: vóór 2030 zou 30 procent van het totale aardoppervlak, zowel land en binnenwateren als zee, effectief moeten worden beschermd.
Complexe relatie
COP 16 duurt tot 1 november en staat bekend als ‘implementatietop’, waarbij wordt besproken hoe de doelen van het KMGBF kunnen worden bereikt. Gastland Colombia heeft een complexe relatie met natuurbescherming: het behoort tot de landen met de hoogste soortenrijkdom ter wereld, maar was in 2023 óók het land waar de meeste natuurbeschermers werden vermoord.
De slogan Paz con la Naturaleza is volgens promovendus Bob Kreiken – die namens de Technische Universiteit Delft naar de top afreist – dan ook niet toevallig gekozen. „Ieder gastland kiest zijn eigen thema, en Colombia heeft de VN-slogan Making Peace with Nature geadopteerd, gezien de sterke verwevenheid van conflict en natuurverlies in Colombia. Ook lijkt het een knipoog te zijn naar de vredesovereenkomst die acht jaar geleden in Colombia met de FARC-rebellen is gesloten. De biodiversiteit in die gebieden wordt voor de eerste keer door biologen onderzocht, maar neemt ook af door de sterke ontbossing sinds 2016.”
Kreiken is expert op het gebied van DSI, digital sequence information. „Kort gezegd: wie heeft er zeggenschap over gegevens die voortkomen uit genetische bronnen, en wie profiteert ervan? Dat vormde twee jaar geleden een belangrijk onderwerp in Montreal, en dat zal nu niet anders zijn.”
Vaak zijn landen met hoge inkomens rijk aan biotechnologie en ontwikkelingslanden rijk aan biodiversiteit. Het idee is daarom dat buitenlandse wetenschappers en bedrijven samen met lokale wetenschappers, overheden en inheemse volken onderzoek doen aan genetische bronnen, en ook technologieën delen. „Maar aan de uitvoering ervan zitten nogal wat haken en ogen”, zegt Kreiken. „Hoe zit het bijvoorbeeld met het eigendomsrecht als je niet het oorspronkelijke materiaal exporteert, maar alleen de dna-gegevens digitaal verzendt naar het buitenland?”
De top gaat ook over: leuk en aardig die doelen, maar hoe wordt het betaald?
In Cali zal Kreiken in gesprek gaan met Colombianen over de onderzoekscapaciteit in hun land. „Zelfs als door het VN-systeem redelijk wat geld wordt opgehaald met DSI, dan is daarmee nog niet gegarandeerd dat het onderzoek in ontwikkelingslanden automatisch een boost krijgt. Voor degelijk biodiversiteitsonderzoek is ook innovatief beleid nodig, en goede onderzoeksinfrastructuur.”
Minstens zo divers als het thema biodiversiteit is de top zelf, benadrukt Kreiken. „Er zijn tientallen werkgroepen over heel uiteenlopende onderwerpen, van mens-dierconflicten en gendergelijkheid tot genetische modificatie en DSI. Net als in Montreal is er in Cali een nadrukkelijke rol voor vertegenwoordigers van inheemse volken weggelegd. Zij zullen met wetenschappers, bedrijven en diplomaten in gesprek gaan over het behoud van traditionele kennis en de toepassing ervan in natuurbescherming.”
Speciale aandacht gaat ook uit naar Afro-Zuid-Amerikaanse gemeenschappen die de afgelopen eeuwen gewassen gekweekt hebben die resistent zijn tegen droogte en allerlei ziekten. Die ‘verborgen kennis’ zal nu zichtbaarder worden gemaakt. Kreiken: „Maar de top gaat ook over een overkoepelende vraagstuk: leuk en aardig die doelen, maar hoe wordt het enorme financieringsgat gedicht? Naar schatting is er nu al 800 miljard nodig voor de biodiversiteit, 700 miljard meer dan de huidige uitgaven.”
Pijnlijk langzaam
Waar COP 15 ging over het vaststellen van doelen om de natuur te beschermen, ligt bij COP 16 dus de nadruk op het maken van concrete plannen.
„Zo’n top is extreem belangrijk vanwege de internationale insteek”, zegt programmaleider Jeanne Nel die vanuit Wageningen University & Research de Wageningse deelname aan de top coördineert. „De onderhandelingen kunnen pijnlijk langzaam gaan, maar het is een startpunt. Mijn hoop is dat landen door deze editie worden gemotiveerd om concrete stappen te ondernemen.”
Van de vorige reeks biodiversiteitsdoelen, die in 2010 werden vastgelegd in het Japanse Nagoya, zijn van de twintig gestelde doelen er slechts zes gedeeltelijk gehaald vóór de streefdatum (het jaar 2020). Toch ziet Nel het nu positiever in. „Die doelen destijds waren te vaag; inmiddels is er wel lering getrokken uit die fouten. Al vind ik de rol van Nederland hierin buitengewoon zorgelijk. Een van de taken voor elk land was om voor COP 16 met een National Biodiversity Strategy and Action Plan te komen. Maar Nederland heeft begin deze maand laten weten die al gemaakte plannen niet in te leveren.” Er komt ook geen politieke afvaardiging naar de top.
Mijn hoop is dat landen worden gemotiveerd om concrete stappen te ondernemen
Een thema waar de Wageningse delegatie op zal focussen is agrobiodiversiteit. Nel: „Een van de manieren om het 30-30-doel te bereiken is door in de landbouw samen te werken met de natuur.” Haar collega Peter Bourke vult aan: „Nog te vaak ligt de focus op een hoge opbrengst, en maakt het minder uit hoe die opbrengst bereikt wordt – bijvoorbeeld met veel kunstmest en pesticiden. Terwijl je die hoge opbrengst ook kunt behouden in een biodiverse setting. Door strokenteelt bijvoorbeeld. Daarbij worden gewassen niet als monocultuur verbouwd, maar in stroken naast elkaar. Onderzoek laat zien dat dat ook de algehele diversiteit ten goede komt: zo komen er meer vogels en insecten op af.” Een keerzijde kan vooralsnog zijn dat zo’n groene, diverse oase extra plaaginsecten aantrekt. „Omdat de rest van het landschap nog uit balans is. Maar we zien dat de vijanden van de plaaginsecten er ook zijn – zij houden het systeem in balans.”
Nel: „Daarbij is het ook belangrijk dat we beseffen dat we allemaal deel uitmaken van het grotere voedselsysteem. Meer biodiversiteit op boerderijen hangt bijvoorbeeld ook van de distributeurs af: zijn die bereid om gemengde gewassen te vervoeren? En hoe zorg je dat consumenten betrokken raken?”
Vliegtuigbouwer Boeing doet opnieuw een poging de staking bij het bedrijf te beëindigen, met een nieuw loonbod en een bonus. De werknemers stemmen er aanstaande woensdag over. Dat melden Boeing en vakbond IAM 751 zaterdag.
Zo’n dertigduizend medewerkers van Boeing in fabrieken in Seattle en Portland, 20 procent van het personeel, staken al vijf weken. Ze willen herstel van oude pensioenafspraken en een loonsverhoging van 40 procent verspreid over vier jaar. Na een eerste aanbod van 25 procent loonsverhoging, aanleiding voor de staking, bood Boeing 30 procent, maar trok dat bod later in na geklapte onderhandelingen. Nu bieden ze een loonsverhoging van 35 procent in vier jaar, en een eenmalige bonus van 7.000 dollar (6.400 euro). Het herstel van het pensioen is niet opgenomen in het nieuwe aanbod van Boeing.
Persbureau Reuters sprak vertegenwoordigers van de vakbond, die verwachten dat de werknemers het aanbod zullen aannemen, onder protest van oudere werknemers die het gebrek aan afspraken over pensioenherstel zullen betwisten. „Samen met de minister van arbeid, Julie Su, hebben we een voorstel ontvangen om de staking te beëindigen, en het is de moeite waard het te overwegen”, schrijft de vakbond in een persbericht.
Lees ook
Topman van Boeing staat voor een van de zwaarste hersteloperaties van corporate America
De werknemers van Boeing staken sinds 13 september. Dat kost het bedrijf 1 miljard dollar per maand, berekende kredietbeoordelaar S&P. De verhoudingen tussen Boeing en de stakers zijn slecht: ze verwijten het bedrijf uit te zijn op de beste resultaten voor aandeelhouders, en niet op het bouwen van de beste vliegtuigen. Boeing heeft het financieel zwaar, met een marktaandeel dat inmiddels flink achterblijft op concurrent Airbus. Er is een schuld van 45 miljard dollar en de productie van bestseller 737MAX is beperkt vanwege technische en kwaliteitsproblemen sinds crashes in 2018 en 2019, waarbij in totaal 346 mensen omkwamen.
Om de kwakkelende financiële situatie te verbeteren, kondigde de nieuwe topman Kelly Ortberg vorige week aan 17.000 banen te willen schrappen, zo’n tien procent van het personeel. Ook worden er werkzaamheden geschrapt in de defensie- en ruimtevaarttak van het bedrijf, en wordt de introductie van het vernieuwde type 777X uitgesteld.
Lees ook
Opnieuw tegenslagen voor Boeing: 777X verder vertraagd en VS eisen inspectie 787’s
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data104867923-2c68ed.jpg)
