Anderhalf miljard redenen waarom Apple van de AirPods een hip hoortoestel wil maken

Hij kon er maar geen genoeg van krijgen. Nadat Lucas van der Meulen zijn nieuwe hoortoestel in had gedaan, bleef hij wel een week lang fluiten. Omdat hij zo vrolijk was? „Nee, omdat de klank van fluiten ineens veel mooier klonk dan met m’n vorige gehoorapparaat.”

De 22-jarige Van der Meulen werd geboren met een gehoorbeschadiging. Zonder hulp hoort hij links minder dan twintig procent, rechts vijftig procent. Met gehoorapparaat in hoort hij rechts bijna alles, links de helft.

Sinds zijn tweede kreeg de student Maritieme Techniek elke vijf jaar een nieuw gehoorapparaat en elke keer werd zijn ervaring beter. Het toestel dat hij nu draagt kan ook audio streamen, net als gewone koptelefoons. Voor een muziekliefhebber – Lucas treedt zelf op als ‘DJ Leff.Deff’ – is dat een uitkomst.

De grens tussen audiogadgets en gehoorapparaten vervaagt. Deze week brengt Apple software uit waarmee je AirPods Pro kunt gebruiken als hoortoestel. Na een gehoormeting met piepjes passen de oortjes het omgevingsgeluid aan op je gehoorafwijking. Stemmen zijn dan beter te onderscheiden in lawaaierige ruimtes, belooft Apple.

Om die bewering te mogen doen moest het bedrijf een stempel halen bij de toezichthouder FDA. Nu mogen de oortjes als medisch apparaat ‘over the counter’ verkocht worden – zonder recept. Apple zou Apple niet zijn als je behalve AirPods Pro 2 (adviesprijs: 279 euro) niet ook een iPhone nodig hebt.

De software is geen vervanging voor echte hoortoestellen. Apple mikt op mensen met licht gehoorverlies en daarvan zijn er genoeg. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie lijden anderhalf miljard mensen aan gehoorverlies, in 2050 zijn het er waarschijnlijk tweeënhalf miljard. Een enorme groeimarkt voor het bedrijf, dat naar schatting al 22 miljard dollar (20 miljard euro) per jaar verdient met koptelefoons.

Het oor is de nieuwe pols

In Apples thuismarkt, de VS, zijn verzekeraars niet scheutig met het vergoeden van hoortoestellen. In Nederland zijn de apparaten relatief goedkoop, zegt René van der Wilk, onafhankelijk expert van Hoorzaken.nl. Als je meer dan 35 decibel gehoorverlies hebt op frequenties van 1.000, 2.000 of 4.000 hertz (belangrijk om gesprekken te volgen), dan betaalt de basis zorgverzekering 75 procent van de aanschaf.

Per jaar worden er in Nederland zo’n 350.000 hoortoestellen verkocht. De techniek verschilt: je draagt ze achter of in het oor, en er zijn toestellen die het geluid via een slangetje doorgeven, of via het bot naar het slakkenhuis.

Illustratie Roel Venderbosch

Dankzij snellere chips kunnen hoortoestellen geavanceerde algoritmes aan. De richtingsgevoeligheid wordt beter, de volumeregeling intelligenter en feedback – rondzingen tussen microfoon en luidspreker – verdwijnt.

Elke vijf jaar kom je in aanmerking voor een nieuw apparaat, te kiezen uit een lijst die door verzekeraars is samengesteld. Dat zijn niet de nieuwste modellen, om kosten te besparen.

Luxe gehoorapparaten kunnen wel vierduizend euro kosten. Dat zijn gadgets met valdetectie, zuurstof- en hartslagmeters, een stappenteller en een kekke app. De gezondheidsdata zijn accurater dan die van een smartwatch. In de woorden van een manager bij Phonak, fabrikant van hoortoestellen: „Het oor is de nieuwe pols.” Vandaar dat ook Apple extra ‘bio-sensoren’ voor AirPods ontwikkelt.

Algoritmes uit Nederland

De audiomarkt voor slechthorenden is booming. Aernout Arends is de oprichter van Absolute Audio Labs, een Nederlands bedrijf dat software en algoritmes ontwerpt voor draadloze oortjes, koptelefoons en hoortoestellen. Hij verkoopt licenties aan chipleveranciers zoals het Japanse Renesas. Die chips belanden weer in apparatuur van bekende audiomerken en bieden een realistische muziekbelevenis voor mensen met gehoorbeschadiging.

Absolute Audio Labs is van plan om zijn software medisch te laten certificeren, net als Apple. Zonder medische goedkeuring mogen elektronicafabrikanten alleen algemene geluidsprofielen aanbieden.

Maaien de AirPods het gras niet voor zijn voeten weg? Volgens Arends is het andersom: „Dit is juist een welkome ontwikkeling. Apple creëert een nieuwe markt, maar heeft wel een gesloten ecosysteem. Daardoor ontstaat er ruimte voor concurrentie.”

De koptelefoonetiquette wordt er niet eenvoudiger op. In het eerste AirPod-tijdperk begon je geen gesprek met iemand die oortjes in had – die persoon wilde niet gestoord worden. Inmiddels is het bon ton om ze overal en altijd in te houden (de muziek dempt vaak automatisch zodra je begint te praten). Daar komt een nieuwe omgangsvorm bij: je draagt oortjes bij de kassa of in de kroeg, juist omdat je graag wilt praten.

Met AirPods ziet het er in ieder geval niet uit alsof je een gehoorapparaat hebt, zegt Lucas van der Meulen, alias DJ Leff.Deff. Hij schaamde zich vroeger af en toe voor zijn hoortoestel, of voelde zich er ongemakkelijk bij. „Daar ben ik nu wel overheen, maar ik merk bij mensen die ouder worden dat er nog een drempel is… dat ze hun kop in het zand steken omdat ze niet willen horen dat ze gehoorschade hebben.

Het aantal slechthorenden groeit door vergrijzing, maar ook jongeren zijn kwetsbaar, door ‘onveilig luistergedrag’. Vaak wordt de schuld gelegd bij muziekspelers en de hoge volumeniveaus van koptelefoons. Plat gezegd: sinds de iPod tetteren tieners hun trilhaartjes aan gort en betalen daarvoor de prijs: een blijvende piep of gehoorverlies.

Dat is iets te plat, vindt René van der Wilk. Hij dook in die onderzoeken en concludeert: „Als je lang en veel met een koptelefoon op gamet of muziek luistert, loop je potentieel meer risico. Maar er is nauwelijks of geen hard bewijs voor gehoorschade door muziekgebruik in je vrije tijd.”

Belangrijker is het jongeren te waarschuwen voor het ‘stapeleffect’: de optelsom van alle harde geluiden waarmee je je oren belast; in kroegen en op festivals, herrie in het verkeer of in de sportschool. Dat een bekend merk als Apple zich op gehoorschade stort, helpt die bewustwording te vergroten.

Bij beroepsmusici, die langdurig in een luidruchtige omgeving zitten, is het verband tussen werk en gehoorschade duidelijk. Maar ook minder voor de hand liggende beroepen zijn risicovol. Sportles geven in een galmende gymzaal, bijvoorbeeld. Van der Wilk schudt er nog wat uit de mouw: „Kinderdagverblijven, waar gegild wordt en regelmatig een doos Lego op de grond klettert. Of een varkensstal, of een dierenasiel vol blaffende honden…”

De enige remedie: goede gehoorbescherming. Ook DJ Leff.Deff zweert erbij. „Ik heb op maat gemaakte oordoppen, die draag ik altijd als ik in mijn vrije tijd naar feestjes ga of andere plekken met hard geluid. Want tja, ik moet gewoon zuinig zijn op wat ik nog heb.”