Door de toenemende anarchie in de Gazastrook en de talrijke obstakels die Israël volgens internationale hulporganisaties opwerpt, wordt het steeds moeilijker nog humanitaire hulp te verlenen aan ruim twee miljoen Gazanen. Zo ontstaat een vicieuze cirkel, waardoor de meeste burgers uiteindelijk nog minder eten krijgen dan voorheen en gewapende bendes hun gang kunnen gaan.
Een nieuw dieptepunt werd afgelopen zaterdag bereikt, toen gemaskerde mannen een VN-konvooi van 109 vrachtwagens met voedselhulp tot stoppen dwongen door hun banden lek te schieten en vervolgens te plunderden. Slechts elf van de trucks bereikten hun bestemming volgens VN-hulporganisatie UNRWA. Sommige chauffeurs werden beschoten en raakten gewond.
Het konvooi had pas een half uur van tevoren toestemming van Israël gekregen om te vertrekken langs een ongebruikelijke route, via de zuidelijke grenspost Kerem Shalom. Eenmaal binnen de Gazastrook werd het overvallen. „Dit illustreert hoe ernstig de uitdagingen zijn bij het brengen van hulp naar het zuiden en midden van Gaza”, aldus UNRWA-noodhulpmedewerker Louise Wateridge tegenover persbureau Reuters.
Over de identiteit van de overvallers is nog weinig duidelijk. Via televisiezender Al Aqsa liet een zegsman van het door Hamas gecontroleerde ministerie van Binnenlandse Zaken weten dat Hamas-veiligheidspersoneel ruim twintig van de gewapende overvallers zou hebben gedood. Israël daarentegen wees maandag met de beschuldigende vinger naar Hamas zelf.
Bestuurlijk vacuüm
Door de aanhoudende oorlog en de zware verliezen die het Israëlische leger Hamas heeft toegebracht, is er in grote delen van de Gazastrook een bestuurlijk vacuüm ontstaan. De vroeger aanwezige politie van Hamas is goeddeels verdwenen en Israël heeft dit gat niet opgevuld.
Juist deze maandag maakte de Israëlische premier Netanyahu bekend dat hij opdracht heeft gegeven een plan op te stellen hoe ook de restanten van het civiele bestuur van Hamas kunnen worden opgeruimd. Faciliteiten voor voedseldistributie en andere hulpgoederen van Hamas dienen wat Netanyahu betreft eveneens te worden verwoest, want de premier wil tot elke prijs voorkomen dat voedsel in handen van de Hamasstrijders valt. Dat Gazaanse burgers van zulke acties de dupe kunnen worden, lijkt Israël niet te deren.
Bij gebrek aan een gezaghebbende overheid hebben criminele bendes goeddeels vrij spel en wordt het voor hulporganisaties als UNRWA steeds moeilijker de hulp van buiten de Gazastrook ordelijk onder de burgerbevolking te verdelen. Een probleem is ook dat Israël UNRWA de hulp niet met eigen vrachtwagens naar binnen laat rijden. Die moeten lokaal worden gehuurd. Bovendien mag UNRWA geen eigen gewapende bewakers met de konvooien meesturen.
In een toespraak tot de Algemene Vergadering van de VN vorige week legde UNRWA-chef Philippe Lazzarini uit dat UNRWA zelf ook de dupe is van Israëls acties. Al 243 medewerkers van de organisatie zijn in de Gaza-oorlog gedood. Twee derde deel van de UNRWA-gebouwen en -faciliteiten is verwoest of beschadigd.
De meeste Gazanen zijn afhankelijk van VN-hulp. Volgens artsen en hulpverleners zijn veel inwoners inmiddels door de uitblijvende hulp ondervoed geraakt en dreigt er een acute hongersnood, met name in het noorden van de Gazastrook. Volgens noodhulpmedewerker Wateridge is de situatie zo wanhopig dat burgers soms met elkaar in gevecht raken over een zak meel.
Ondanks een Amerikaans ultimatum aan Israël om meer humanitaire hulp toe te laten, droogde de totale hulpstroom in oktober alleen maar verder op. Israël wijst echter naar de hulporganisaties die niet in staat zouden zijn de hulp in de Gazastrook fatsoenlijk te distribueren.
Lees ook
Israël liet nog minder hulp toe in Noord-Gaza, ondanks het ultimatum van de VS
Buitengesloten
UNRWA, de belangrijkste hulporganisatie voor de Palestijnen op het gebied van voedsel, onderwijs en volksgezondheid, lijkt intussen zelf al binnen enkele maanden te worden buitengesloten door een nieuwe wet die de Knesset, het Israëlische parlement, eind oktober aannam. Die bepaalt dat UNRWA geen hulp aan de Palestijnen in de bezette gebieden meer mag verlenen. De Israëliërs verwijten UNRWA samen te spannen met Hamas, omdat enkele personeelsleden zouden hebben meegewerkt aan de grote aanval van Hamas op Zuid-Israël in oktober 2023.
„Het risico van de ineenstorting van de Organisatie bedreigt de levens en toekomst van individuen en gemeenschappen, de stabiliteit van de regio en de integriteit van ons multilaterale systeem”, hield Lazzarini zijn toehoorders bij de VN voor. Voor zover bekend heeft Israël nog nauwelijks voorbereidingen getroffen voor de hulpverlening na het eventuele vertrek van UNRWA.
Lees ook
Genocide- en antisemitisme-expert Amos Goldberg: ‘In Gaza is een genocide gaande’