Amnesty: Europese landen gebruiken dubieuze AI-technologieën bij grensbewaking

Europese landen gebruiken in toenemende mate digitale technologieën om migratie in te perken, waardoor de kans op „discriminatie, racisme en disproportionele en onwettige surveillance” wordt vergroot. Dat schrijft Amnesty International in een maandag verschenen rapport. Het recht op asiel, dat is vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, staat daardoor onder druk.

Amnesty verwijst onder meer naar een „leugendetectiesysteem” dat runt op AI. Sinds 2018 wordt het systeem in ieder geval gebruikt door Hongarije, Griekenland en Letland. Het systeem analyseert „details van gelaatsuitdrukkingen met behulp van gezichts- en emotieherkenningstechnologieën”. Het systeem „toetst” of migranten antwoorden over bijvoorbeeld hun herkomst naar waarheid beantwoorden. Er is geen wetenschappelijke consensus dat leugendetectors, ook die gerund worden door AI, betrouwbare resultaten afleveren. Onder de AI Act, een historisch AI-wetgevingspakket waarover de EU eind 2023 een akkoord bereikte, is het verboden om dergelijke technologieën te gebruiken in het onderwijs en op de werkvloer.

AI-wachttorens

Amnesty onderzocht ook de technologieën die de grenswacht van de Verenigde Staten inzet. Zo gebruikt de overheid monitoringssoftware om migranten en asielzoekers te observeren, en staan langs de grens met Mexico AI-gestuurde wachttorens. Daardoor neemt volgens Amnesty „het risico op etnisch profileren van zwarte, Latijns-Amerikaanse en andere geracialiseerde gemeenschappen” toe.

Volgens Amnesty versterken dit soort technologieën systemische discriminatie die sowieso al bij grensbewaking komt kijken. „Racisme zit diep ingebakken in migratie- en asielmanagementsystemen”, aldus Amnesty. „Deze technologieën zijn deels gebaseerd op vooroordelen, waardoor het recht op non-discriminatie en andere mensenrechten in het geding komen.”

Ook buiten AI om gaan landen steeds verder in het invoeren van digitale monitoring van migranten. In Oostenrijk, België, Denemarken, Duitsland, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk worden volgens Amnesty steeds meer wetten ingevoerd „die onder meer inbeslagname van telefoons van asielzoekers mogelijk maken”. Grensbewaking controleert vervolgens of de verhalen van de migranten overeenkomen met de informatie op hun telefoons.