Een medisch vliegtuig met zes mensen aan boord is kort na het opstijgen neergestort in de buurt van een winkelcentrum in de Amerikaanse stad Philadelphia. Het vliegtuig explodeerde bij de crash, waardoor verschillende huizen vlam hebben gevat.
Zaterdagochtend is nog niet duidelijk hoe de crash heeft kunnen gebeuren en of er slachtoffers zijn gevallen. Het bedrijf van het vliegtuig stelt dat de bemanning zeer ervaren was en er ook aan het toestel zelf niks mankeerde. Mogelijk zorgde de regen voor minder goed zicht.
Aan boord bevonden zich naast de vierkoppige bemanning een moeder en haar kind. Jet Rescue Air Ambulance, het bedrijf dat het vliegtuig beheerde, meldde in een verklaring: „Op dit moment kunnen we niet bevestigen of er overlevenden zijn.”
Ook is het nog onduidelijk of er dodelijke slachtoffers op de grond zijn gevallen. Wel is bekend dat ten minste zes mensen in het ziekenhuis zijn behandeld voor verwondingen.
Vrijdag hingen de onderhandelingen over een nieuwe Belgische regering nog urenlang aan een zijden draadje. Maar vlak voor het verstrijken van zijn formateursopdracht, bood formateur Bart De Wever, leider van de Nieuw-Vlaamse Alliantie het landelijke bestuursplan aan koning Filip. Met dit bereikte akkoord over een nieuwe federale regering is de verkiezingsuitkomst van 9 juni eindelijk bezegeld.
Hiermee is geschiedenis geschreven. Voor het eerst krijgt de zogenoemde ‘Arizona-coalitie’ federale bestuursmacht: een regering op nationaal niveau. De coalitie bestaat uit de conservatieve Vlaams-nationalisten van N-VA, de Franstalige liberalen (MR), de Vlaamse christendemocraten (CD&V), de Franstalige centrumpartij Les Engagés en de Vlaamse socialisten Vooruit.
De samenwerking wordt Coalitie Arizona genoemd als zinspeling op de politieke kleuren van de regeringspartijen, die gelijk zijn aan de kleuren in de vlag van de Amerikaanse staat Arizona: geel, oranje, blauw en rood. De partijen houden dit weekend al ‘toetredingscongressen’ waarbij de leden van de partijen zich kunnen uitspreken over de regeringsdeelname. Vooruit doet dat deze zaterdag, de andere partijen zondag.
Samen hebben de partijen 81 zetels en daarmee een ruime meerderheid in de 150-koppige Kamer. De aanstaande regeringspartijen weerspiegelen de huidige besturen in de Vlaamse regering (bestaande uit N-VA, Vooruit en CD&V) en die in het Waals Gewest en de Franse Gemeenschap (met MR en Les Engagés als coalitiepartners). Maar écht elkaars taal spreken doen ze niet. In 2019-2020 strandde een eerdere poging om een regering te vormen met de Arizona-coalitie.
Te veel linkse cadeaus
„De formatie verdient geen applaus”, zegt Carl Devos, hoogleraar politieke wetenschappen aan de Universiteit Gent. Een gevoel van „opluchting” overheerst nu het voorbij is. Maar Devos heeft ook grote zorgen: „De groep is geen ploeg geworden: dat maakt de stabiliteit van het nieuwe kabinet onzeker.”
In de recente onderhandelingsmarathons, die opliepen tot wel 32 uur, bleven dezelfde grote sociaal-economische thema’s maandenlang onderwerp van discussie. De knelpunten? De hervorming van de pensioenen, de werkloosheidsuitkeringen en het belastingstelsel. Ook over migratie werd getwist, en in de laatste uren ging het nog over abortus, waar er sterk tegengestelde visies zijn tussen CV&V en N-VA enerzijds en MR en Vooruit anderzijds.
Vrijdagmiddag wees MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez de compromistekst af. Er zaten nog te veel linkse cadeaus in, was de teneur bij de Franstalige liberalen. Vooruit, de enige uitgesproken linkse partij in de coalitie, kent een socialistische achterban die veel van de plannen juist te rechts vindt.
De cijfers missen geloofwaardigheid: elke begrotingscontrole kan tot een crisis leiden
Bezuinigingen
België heeft net als andere Europese landen extra geld nodig voor defensie en veiligheid – en moet daarnaast flink besparen. Het Belgische bruto binnenlands product (bbp) bedroeg 585 miljard euro in 2023, met een gezamenlijk overheidstekort van 27 miljard euro. Die schuld, 4,6 procent van het bbp, is te hoog, vindt de EU.
„Het is vijf over twaalf, de kelder is ondergelopen”, stelt politicoloog Devos. De benodigde sociaal-economische hervormingen blijven volgens hem al uit sinds de jaren negentig. Voor de Europese Commissie is de maat vol. In 2030 moet het huidige begrotingstekort van België zijn teruggedrongen naar 3 procent van het bbp.
Om dat te bereiken moet er zo’n 23 miljard euro worden bezuinigd. De centrale hervormingsplannen, die te boek staan als de ‘supernota’, zorgden de afgelopen weken voor nationale protesten. Onder meer in het openbaar vervoer en het onderwijs werd gestaakt, bang en boos over ‘pensioenroof’.
In de nieuwe plannen gaat er minder pensioen naar wie stopt met werken voor de wettelijke pensioenleeftijd. De leeftijdsgrens voor pensioen wordt in bepaalde beroepsgroepen opgetrokken en het ambtenarenpensioen – het zogenoemde ‘gunstregime’ – wordt afgebouwd. Loonkosten voor bedrijven worden verminderd.
Op de arbeidsmarkt wordt meer ingezet op flexibiliteit en het terugdringen van het aantal mensen in de langdurige ziektewet. De ‘sterkste schouders’ moeten bovendien meer gaan dragen. Beleggers die meer dan 10.000 euro per jaar verdienen aan aandelen moeten 10 procent ‘meerwaardebelasting’ betalen over beursgenoteerde aandelen en andere financiële activa. Wie een aanzienlijk belang in een niet-beursgenoteerde onderneming verkoopt, wordt belast vanaf een meerwaarde van 1 miljoen euro. Tussen 1 en 10 miljoen euro stijgt de belasting trapsgewijs tot 10 procent. Daarboven geldt een tarief van 10 procent.
Het begrotingswerk is volgens hoogleraar Devos „de achilleshiel van Arizona”. Dat wordt beaamd door Dave Sinardet, politicoloog aan de Vrije Universiteit van Brussel: „In de supernota wordt er gegoocheld met terugverdieneffecten. Het is overduidelijk dat die er niet allemaal gaan zijn.” Devos: „De cijfers missen geloofwaardigheid: elke begrotingscontrole kan tot een crisis leiden”.
Lees ook
Hemelbestormer De Wever wil laatste kans aangrijpen
Ultieme Belgenmop
De wereldrecordhouder formaties – België zat al eens 541 dagen zonder missionaire regering in 2010-2011 – staat volgens Devos voor een „zware opdracht”. Hij waarschuwt voor een „semantische veldslag” nu het akkoord er is, waarbij elke partij op zijn eigen manier uitleg geeft aan de inhoud van het akkoord.
Duidelijkheid over de exacte portefuilleverdeling is er nog niet. Al is het zeker dat formateur Bart De Wever de sleutel van ‘Wetstraat 16’ in handen krijgt, het Belgische equivalent van het Torentje, gelegen in Brussel. Daarmee krijgt België voor het eerst in haar geschiedenis een Vlaams-nationalistische premier, die de splitsing van het land in de partijstatuten heeft staan.
„De ultieme Belgenmop”, zegt politicoloog Devos daarover. Maar, voegt hij toe: „Veel N-VA-kiezers steunen de partij omwille van de boodschap dat het land gesaneerd moet worden, niet omwille van de Vlaams-nationalistische agenda.” Hij lacht, refererend naar de Belgische surrealistisch kunstschilder René Magritte: „Het is ‘Ceci n’est pas une pipe’ ten voeten uit”.
Voor de topvrouw van Linamar, een Canadese producent van onder meer auto-onderdelen, is er geen twijfel: een importheffing van 25 procent van de Verenigde Staten op Canadese goederen zal de Noord-Amerikaanse auto-industrie „op de knieën dwingen”. Dat zei Linda Hasenfratz afgelopen week tijdens een persconferentie in Guelph, Ontario.
Hasenfratz verwoordde een consensus onder Canadese zakenlieden, economen en politici: de economische gevolgen van de heffingen die de Amerikaanse president Donald Trump instelt op goederen uit buurlanden Canada en Mexico zullen ingrijpend zijn. „Verwoestend”, zei Doug Ford, premier van de provincie Ontario, met zijn omvangrijke auto-industrie, afgelopen week.
Deze zaterdag wordt hun vrees werkelijkheid. Na wekenlange dreigementen bevestigde Trump vrijdag dat hij heffingen van 25 procent instelt op importen van goederen uit de twee grootste handelspartners van de VS. Daarmee schuift Trump decennialange vrijhandel in Noord-Amerika – waarmee in 2023 ruim 1.900 miljard dollar was gemoeid – zonder pardon opzij.
„We moeten dit echt doen, want we hebben grote handelstekorten met deze landen”, zei Trump donderdag in het Witte Huis. „Deze heffingen gaan na verloop van tijd mogelijk omhoog.” Voor olie en gas gaan heffingen rond 18 februari in, mogelijk op een lager niveau. Op Chinese importen wordt een heffing van 10 procent ingesteld.
Trumps eerste kanonschot in een handelsoorlog met de buurlanden kan volgens economen inflatie aanwakkeren, banen kosten en diverse cruciale sectoren in Noord-Amerika ontwrichten, waaronder energie, hout, landbouw en de auto-industrie. Volgens een onderzoek van het Peterson Institute for International Economics, een denktank in Washington, zullen de heffingen „alle betrokken landen schaden, inclusief de VS”.
Mokerslag
Vooral voor Canada en Mexico dreigt een economische mokerslag. Handel met de VS is voor beide landen de hoeksteen van de economie. Zo levert Canada 78 procent van zijn exporten aan de zuiderburen. In 2023 ging het daarbij om 418 miljard dollar. Het land is de grootste afnemer van Amerikaanse importen, ter waarde van 354 miljard in 2023. Als diensten worden meegerekend, bedroeg hun totale handel 923 miljard.
De heffingen zullen in Canada, de negende economie ter wereld, naar verwachting een recessie veroorzaken. De economische groei zal er dit jaar mogelijk 2 à 2,5 procentpunt lager uitvallen. De werkloosheid kan oplopen van 6,7 procent tot 7,5 à 8 procent. Een miljoen banen lopen gevaar. De Canadese dollar zal verder dalen, waardoor importen duurder worden. „De gevolgen zullen hevig zijn”, zegt Carlo Dade, econoom bij de Canada West Foundation, een denktank in Calgary, telefonisch.
Maar ook de VS zullen pijn lijden. In tegenstelling tot wat Trump suggereert, worden de heffingen niet door de buurlanden betaald, maar door Amerikaanse importeurs. Die berekenen hogere prijzen door aan hun klanten, wat zal leiden tot inflatie. Trump beloofde tijdens de verkiezingscampagne juist om die te bestrijden. „De ironie is dat ze zichzelf in de voet schieten door Amerikaanse bedrijven meer te laten betalen voor Canadese bestanddelen van hun producten”, aldus econoom Jim Stanford tegen omroep CBC .
‘Domste handelsoorlog in de geschiedenis’
De Amerikaanse krant The Wall Street Journal spreekt om die reden in een commentaar van „de domste handelsoorlog in de geschiedenis”. Trumps economische aanval op „die beruchte Amerikaanse tegenstanders… Mexico en Canada”, schrijft de krant spottend, „slaat nergens op”.
Waarom zet Trump toch door? Zijn redenen variëren al weken. Aanvankelijk dreigde hij met heffingen als de buurlanden niet meer zouden doen om de instroom van migranten en drugs als fentanyl naar de VS te bestrijden. Later kwamen daar handelsgrieven bij – vooral tekorten op de handelsbalans. Ook kan een voorgenomen herziening van het Noord-Amerikaanse vrijhandelsverdrag USMCA meespelen. Dat verdrag, de opvolger van het NAFTA-akkoord uit 1994, werd tijdens Trumps eerste termijn gesloten en zou in 2026 worden heronderhandeld.
De eerste motivatie leidde tot verbazing in Canada: minder dan 1 procent van illegale immigranten en fentanyl in de VS kwam vorig jaar binnen via de noordgrens. De regering van premier Justin Trudeau zegde niettemin in december een pakket maatregelen ter waarde van 1,3 miljard Canadese dollar (ongeveer 864 miljoen euro) toe om bewaking van die duizenden kilometers lange grens te versterken.
‘Burgers verrijken’
Sinds zijn beëdiging richt Trump zijn pijlen ook direct op de Amerikaanse handelsrelatie met de noorderburen. Hij stelt dat de VS Canada voor 200 tot 250 miljard dollar per jaar „subsidiëren”, een ongefundeerd cijfer waarmee hij doelt op een Amerikaans tekort op de handelsbalans met Canada. Zoals hij in zijn inauguratierede zei, wil hij juist andere landen „belasten en tarieven opleggen om onze burgers te verrijken”.
In werkelijkheid is de Amerikaanse handelsrelatie met Canada één van de meest gebalanceerde die de VS hebben. Het handelstekort bedroeg in 2023 64 miljard dollar, voornamelijk als gevolg van Canadese olieleveranties. Als energie buiten beschouwing wordt gelaten, hebben de Amerikanen een handelsoverschot. Canada benadrukt dat beide landen belang hebben bij hun nauwe economische banden. Volgens Trudeau, die heeft aangekondigd dat Canada „krachtige maar redelijke” tegenmaatregelen zal nemen, hebben de heffingen „desastreuze gevolgen”, ook voor de VS.
Het laat Trump koud. „We hebben ze niet nodig om onze auto’s te maken”, zei Trump vorige week over Canada tijdens een videotoespraak op het World Economic Forum in Davos, doelend op de geïntegreerde auto-industrie. „We hebben hun hout niet nodig, omdat we onze eigen bossen hebben. We hebben hun olie en gas niet nodig, want daar hebben we meer van dan wie ook.”
Economen betwisten dat. Canada is de grootste buitenlandse leverancier van energie aan de VS. De VS gebruikten in 2023 ruim 20 miljoen vaten olie per dag en produceerden er bijna 13 miljoen. De rest werd ingevoerd, voor meer dan de helft uit Canada. In 2023 leverde Canada voor 165 miljard dollar aan olie, vooral uit de teerzanden van Alberta – een zware ruwe olie die geschikt is voor meerdere Amerikaanse raffinaderijen. De schalie-olie die de VS zelf aanboren kan die toevoer niet zomaar vervangen.
Bovendien herbergt Canada een aanzienlijk deel van de geïntegreerde Noord-Amerikaanse auto-industrie. Sinds het zogeheten ‘Autopact’ uit 1965 worden auto’s en onderdelen aan beide kanten van de grens in samenwerking geproduceerd. Daarbij steken onderdelen, halffabrikaten en eindproducten soms tot acht keer de grens over.
Enorme investeringen
Howard Lutnick, Trumps beoogde minister van Handel, zei woensdag in de Senaat dat hij wil dat autofabrieken in Canada en Mexico „terugkeren” naar de VS. Dat zou kapitaalinvesteringen van tientallen miljarden dollars vergen van de autoproducenten. En dat zou de prijs van voertuigen opdrijven.
Linda Hasenfratz, topvrouw van de onderdelenproducent Linamar, denkt niet dat de automakers dat zien zitten. Zij zullen zich tegen de importheffingen verzetten, voorspelt zij. „Dit komt aan op de autofabrikanten. Zij zijn degenen die deze kosten moeten ophoesten. Dat kunnen ze zich niet veroorloven.”
Daarnaast is Canada een cruciale leverancier van staal en aluminium, alsmede grondstoffen, waaronder uranium en nikkel. Ook is het de belangrijkste bron van ‘potash’ (kaliumhoudende mineralen), een onmisbaar bestanddeel van kunstmest die Amerikaanse boeren nodig hebben voor voedselproductie, en kritieke mineralen als germanium. Bovendien levert Canada voor miljarden dollars aan hout voor de bouw.
Waarom begint Trump een handelsconflict met een loyale bondgenoot en de grootste afnemer van Amerikaanse goederen? Volgens econoom Dade wil hij van Canada een voorbeeld maken voor grotere tegenstanders. Dade verwijst naar het Chinese gezegde ‘De kip doden om de aap bang te maken’. „Trump is bereid om importheffingen in te stellen tegen ons, ook al brengt dat de Amerikaanse economie schade toe. Als hij bij het volgende land aanklopt, heeft hij al laten zien dat hij bereid is pijn te incasseren.”
Lees ook
Schrik en ongeloof in Canada over Trumps importdreigement
Een medisch vliegtuig met zes mensen aan boord is kort na het opstijgen neergestort in de buurt van een winkelcentrum in de Amerikaanse stad Philadelphia. Het vliegtuig explodeerde bij de crash, waardoor verschillende huizen vlam hebben gevat.
Zaterdagochtend is nog niet duidelijk hoe de crash heeft kunnen gebeuren en of er slachtoffers zijn gevallen. Het bedrijf van het vliegtuig stelt dat de bemanning zeer ervaren was en er ook aan het toestel zelf niks mankeerde. Mogelijk zorgde de regen voor minder goed zicht.
Aan boord bevonden zich naast de vierkoppige bemanning een moeder en haar kind. Jet Rescue Air Ambulance, het bedrijf dat het vliegtuig beheerde, meldde in een verklaring: „Op dit moment kunnen we niet bevestigen of er overlevenden zijn.”
Ook is het nog onduidelijk of er dodelijke slachtoffers op de grond zijn gevallen. Wel is bekend dat ten minste zes mensen in het ziekenhuis zijn behandeld voor verwondingen.
