Als veertjes zweven distelvlinders over de continenten, een reis van 15.000 kilometer

Hij komt net van het land, waar hij zijn moeder helpt met het oogsten van knoflookstengels, en neemt even pauze voor een videogesprek over zijn kunst. Fotograaf Lucas Foglia (42) was onlangs in Nederland voor de opening van zijn tentoonstelling in Fotomuseum Den Haag, en is nu een paar dagen op bezoek op de boerderij van zijn ouders op Long Island in de staat New York.

Gerard, medewerker van het Institut Botànic de Barcelona en een van de oprichters van het Worldwide Painted Lady Migration Project, op zoek naar distelvlinders. Spanje Painted Lady Butterflies, Institut Botànic de Barcelona, Spain, 2021.

Foto Lucas Foglia

In hun werkkamer, met uitzicht op oude bomen en akkers, vertelt Foglia over zijn afkomst: „Mijn vader is boer en milieuactivist, mijn moeder folklorist en verhalenverteller. En ik maak fotografische verhalen over onze relatie met de natuur, een mix van beide ouders dus. Toen ik opgroeide was alles om ons heen landelijk. Toen kwam er bebouwing, een nieuwe buitenwijk voor mensen die naar Manhattan forenzen, zo’n vijftig kilometer verderop. Veel van mijn werk gaat over hoe we een verbinding met de natuur kunnen behouden in de context van al die veranderingen.”

Parsa en Arda op de Polarhagen boerderij, Noorwegen 2023. Vlinders trekken steeds noordelijker.

Distelvlinder op een Buddleja (vlinderstruik). Verenigd Koninkrijk, 2021.

Foto’s Lucas Foglia

Foglia maakte eerder onder andere series over Amerikanen die ‘off grid’ leven (A Natural Order, 2012) en onze behoefte aan wilde plekken (Human Nature, 2017). Voor Vlindervlucht (Constant Bloom), nu te zien in Den Haag, reisde Foglia de afgelopen vier jaar door zeventien landen om de trek van de distelvlinder vast te leggen. Hij werkte nauw samen met onderzoekers van het Worldwide Painted Lady Migration Project, dat in 2024 na decennialange research de migratie in kaart wist te brengen.

Elk jaar reist de distelvlinder tussen Afrika, het Midden-Oosten en Europa, zo’n 15.000 kilometer – de langste vlindermigratie ter wereld. De trekcyclus wordt uitgevoerd door zo’n tien generaties vlinders; elke distelvlinder leeft zo’n vijf weken en vliegt tot wel 4.000 kilometer, voordat de zwartoranje vleugels verbleken of scheuren. Tijdens haar leven kan een vrouwtjesvlinder zo’n 500 eitjes leggen. Die vlinders zetten vervolgens weer dezelfde trekroute voort – soms moeten ze hun koers aanpassen door droogte en veranderende temperaturen. „Ze voeden zich met nectar, ze zijn afhankelijk van bloemen en bloesems. Wanneer en waar die bloei plaatsvindt, is aan het veranderen”, zegt Foglia.

Dam bij de Grimselsee, met gletsjersmeltwater, Zwitserland, 2022.

Het huis van Mohamed, Marokko 2022.

Zijn foto’s tonen het dagelijks leven op de plekken waar hij kwam, de impact van klimaatverandering en ook de reis van vluchtelingen uit Afrika en het Midden-Oosten, die vergelijkbare routes naar Europa volgen – drie tieners die in Tunesië verlangend uitkijken over de Middellandse Zee, Frank die net is aangekomen op Lampedusa, Ousmane die kersen plukt in Spanje. „Vlinders trekken omdat ze moeten, om te kunnen overleven. Dat zag ik ook bij mensen. Waar vlinders vrij door de lucht bewegen, stuiten mensen op muren en grenzen. Vlinders verleggen soms hun routes omdat omstandigheden veranderen, mensen doen dat ook. Toen de landgrens tussen Griekenland en Turkije gesloten werd, zochten mensen een uitweg over zee.”

Voor de serie maakte Foglia meerdere portretten van ouders en kinderen. Van Parsa en zijn dochter Arda op een biologische boerderij in Noorwegen, Nana met haar dochtertje Adama in Mali, Souhila and Eliana bij de Dode Zee in Palestina. „Die vlindertrek gaat voort van generatie op generatie. Als zij nectar drinken, nemen ze weer stuifmeel mee, dat ze vervolgens op andere bloemen achterlaten. Het is essentieel voor het voortbestaan van veel plantensoorten. Het ecosysteem is verbonden via de Middellandse Zee. Mensen zijn ook sterk met elkaar verbonden, van generatie op generatie, en door migratie over grenzen heen. Die onderlinge verbondenheid wil ik in die portretten laten zien, op een genuanceerde en esthetische manier.”

Een distelvinder zit op de melkkruik van Naitoti, Kenia, 2021

Gerard houdt een distelvlinder vast, Spanje, 2021.

Foto’s LUcas Foglia

Met deze thema’s door elkaar geweven is Vlindervlucht tegelijk zwaar en licht, droevig en hoopvol. De enorme overlevinsgsdrang van een fragiel diertje dat als een veertje over continenten zweeft, ons dagelijks leven, de migranten die huis en haard achterlaten en soms daarbij overlijden, de veranderende natuur. „Maar ik wil geen politiek manifest maken”, benadrukt Foglia. „We leven in een tijd waarin zoveel dingen zo heftig gepolitiseerd en gepolariseerd zijn. Ik wil humaniseren, empathie tonen. Iets maken dat mooi is, maar dat ook betrekking heeft op grote wereldproblemen en oplossingen daarvoor. Én dat tegelijkertijd ruimte laat voor mensen om te denken en te voelen, zonder hen te vertellen wát ze moeten denken en voelen.”

Geprepareerde distelvlinders van het Senckenberg Deutsches Entomologisches Institut, 2022.

Foto Lucas Foglia