‘Als Trump besluit de Capitoolbestormers vrij te laten, vrees ik voor mijn leven’

Tasha Adams heeft haar leven op de rit. Ze werkt voor het eerst fulltime, als schoonmaakster. Ze huurt een klein huis waarin niets herinnert aan het leven met haar ex. Het gaat goed met alle zes hun kinderen. Na tientallen jaren van sociale isolatie, constante agressie en psychische mishandeling door een van de meest notoire militieleiders van Amerika, voelt de 52-jarige zich sinds hij in de gevangenis zit werkelijk vrij. Ze heeft sinds kort een paspoort.

„Ik ben uit een heel diep dal geklommen. Het zijn de kleinste dingen die het verschil maken, zoals niet elke ochtend bang wakker worden, bevreesd voor welke woede hij vandaag op ons zal loslaten”, vertelt ze achter een bord gepocheerde eieren en een kop koffie in een diner in het dorp Eureka, Montana. „Elke dag voelt een beetje lichter. Dat maakt het idee dat Trump hem vrijlaat zo griezelig. Ik heb nu zo veel te verliezen.” Met dat nieuwe paspoort kan ze, als het moet, de grens met Canada over, hier twintig kilometer vandaan.

Donald Trump heeft beloofd „op de eerste dag” van zijn nieuwe presidentschap migranten te deporteren, de oorlog in Oekraïne te beëindigen én de veroordeelden voor de Capitoolbestorming gratie te verlenen. In totaal zijn meer dan duizend Trump-aanhangers veroordeeld die op 6 januari 2021 met geweld de bekrachtiging van de verkiezingswinst van Joe Biden poogden tegen te houden. Zo’n zevenhonderd kregen een gevangenisstraf opgelegd voor deze aanval op de Amerikaanse democratie, die live op televisie te volgen was.

Bij de oproer werd voor miljoenen schade aangericht. Volksvertegenwoordigers en vicepresident Mike Pence moesten in veiligheid worden gebracht. Er kwamen vier relschoppers en een politieagent om het leven. Vier agenten die waren belaagd, pleegden later zelfmoord.

Veel relschoppers hadden zich op die dag zelf laten meeslepen door Trumps leugens over verkiezingsfraude en zijn oproep „[to] fight like hell”. Maar anderen, zoals Adams’ ex Stewart Rhodes, hadden de aanslag grondig voorbereid. De oprichter van de extreemrechtse knokploeg de Oath Keepers was uit op een opstand of zelfs een burgeroorlog en verzamelde daar gelijkgestemden en wapens voor, zo is bewezen op basis van chatverkeer. Een rechter veroordeelde Rhodes tot achttien jaar cel voor opruiende samenzwering. Alleen Proud Boys-leider Enrique Tarrio kreeg met 22 jaar een langere straf.

De vervolging van Trump zelf kwam traag en voorzichtig op gang en is door zijn herverkiezing gedwarsboomd. Bovendien kan hij met een pennenstreek zijn gewelddadige achterban vrijlaten. Hij wil – net als bij de verkiezingsuitslag van 2020 – de geschiedenis herschrijven. In Trumps woorden was 6 januari 2021 „een prachtige dag”. De veroordeelden noemt hij „gijzelaars” en „patriotten”.

Als Rhodes alsnog de consequenties van zijn opstand tegen de staat ontloopt, vreest Adams niet zozeer voor de democratie en de rechtstaat, maar voor haar leven en dat van haar kinderen. Zij spraken met journalisten, de FBI en Congresleden over de Oath Keepers en getuigden tegen Rhodes.

„Wij hebben hem verraden, dat kan hij niet over zijn kant laten gaan. Soms maak ik me het meeste zorgen over Sequoia, de dochter die hij toen we nog samen waren probeerde te wurgen. Zij was altijd de opstandige. Maar misschien voelt hij meer wrok tegen Sedona, de oudste, van wie hij dacht dat ze aan zijn kant stond, maar die zich ook tegen hem heeft uitgesproken.”

Terwijl Adams hardop nadenkt over op wie Rhodes het na zijn vrijlating gemunt kan hebben, zakt ze iets dieper weg in de grote col van haar zwarte trui en kijkt ze door het caféraam naar buiten, waar het is gaan sneeuwen. „Hij is zo wispelturig dat het niet te voorspellen is wat hij zal doen.” Een advocaat van Rhodes heeft Amerikaanse media verteld dat Adams’ angst „ongefundeerd” is.

Complottenclub

Tasha Adams ontmoette Elmer Stewart Rhodes III toen zij achttien was in Las Vegas, waar zij opgroeide in een mormoons gezin. Hij was ouder, intelligent en spannend, maar ook snel jaloers, agressief, narcistisch en paranoïde, zegt zij.

Rhodes was eervol ontslagen uit het leger nadat hij zijn rug brak bij een parachute-oefening. Toen ze een paar maanden aan het daten waren, had hij opnieuw een tegenslag. De wapenliefhebber schoot zichzelf per ongeluk in zijn linkeroog. „Toen had ik het idee dat ik niet meer weg kon, dat ik voor hem moest zorgen.” Het gevoel dat zij hem kon genezen van zijn kwalen, gedrag en ongelukkige jeugd is altijd gebleven. „Dat het niet beter werd, was mijn fout.”

Achteraf – „met veel therapie” – ziet ze in hoe hij haar van haar familie isoleerde. Adams werkte als stripper zodat hij rechten kon studeren aan Yale. Door schaamte en elkaar steeds opvolgende verhuizingen „om ontslag, schuldeisers en andere vijanden die hij telkens maakte te ontlopen” raakte ze steeds verder afgezonderd van de samenleving. „We leefden in bittere armoede”, zegt Adams. De uiteindelijk zes kinderen werden overwegend thuis geboren en onderwezen, maar waren nergens geworteld. Het was niet zo dat Rhodes ze regelmatig bont en blauw sloeg, maar de dreiging van vuisten en vuurwapens hing altijd in de lucht, zegt Adams.

Toen Rhodes in 2009 de Oath Keepers oprichtte, was Adams enthousiast en intensief betrokken. Ze bedachten samen de naam voor een libertaire organisatie van militairen, agenten en veteranen die hun eed op de grondwet boven bevelen van het federale gezag stelden. Maar al snel werd het een complottenclub die militaire survivaltrainingen deed en zich mengde in rampenbestrijding. De Oath Keepers doken met semi-automatische wapens op aan de kant van ranchers in conflicten met de staat en traden provocerend op tegen demonstranten tegen politiegeweld. Adams: „Als jurist wist hij precies hoever hij daarbij kon gaan. Een aanklacht voor samenzwering was precies waar hij altijd bang voor was. Hij was als een maffiabaas die nooit zelf iemand vermoordt of daar letterlijk opdracht toe geeft.”

‘Bruinhemden’ van Trump

In 2011 verhuisde Rhodes zijn gezin naar de bossen van Montana, een half uur van de bewoonde wereld, waar religieuze fundamentalisten en ‘doemsdagpreppers’ naartoe trokken als onderdeel van de American Redoubt-beweging. „Het idee was om met patriotten naar een plek te verhuizen die ze makkelijk konden verdedigen [tegen de overheid].”

Wanneer Trump zich in 2015 kandidaat stelt voor president worden de Oath Keepers, in de woorden van Tasha Adams, al snel „zijn bruinhemden” en reist Rhodes het land door om Trump-bijeenkomsten „te beveiligen”. Hij is steeds minder vaak thuis in Montana, maar wordt steeds agressiever en onberekenbaarder.

Na een interventie van haar kinderen durft Adams hem in 2018 te verlaten, maar ze is nog elke dag bang voor hem. De scheidingszaak en voogdijkwestie over de jongste kinderen lopen nog op het moment dat zij op 6 januari 2021 op televisie ziet wat zich in Washington voltrekt. „Toen ik zag hoe mensen in uniform achter elkaar de trap van het Capitool opklommen, wist ik meteen dat Stewart daarachter zat.” Meteen werd ze getroffen door schuldgevoel: „Ik heb dit mede veroorzaakt. Zonder mij had deze militie misschien niet bestaan.”

Een afbeelding van militieleider Stewart Rhodes op een scherm tijdens een hoorzitting van de onderzoekscommissie naar de aanval op het Capitool.

Foto Doug Mills/Reuters

Al voor die dag heeft een journalist haar opgespoord in zijn onderzoek naar milities als de Oath Keepers. En als de FBI en het OM de zaak tegen Rhodes proberen rond te krijgen, weten ook die haar te vinden. „Het was een rationele keuze om mee te werken. Zijn opsluiting zou de beste bescherming zijn. Ik had liever gehad dat hij de bak in ging voor wat hij mijn gezin heeft aangedaan, maar ik wist dat dat niet ging gebeuren.”

Adams getuigt dat Rhodes „niet geradicaliseerd was, maar anderen radicaliseerde”. Ze noemt hem „een sekteleider die uit is op chaos en geweld en in Trump een kans zag om alsnog generaal Rhodes te worden”. Tijdens de bestorming voerde hij zijn troepen niet aan, maar bleef strategisch buiten het Capitool staan, instructies gevend via een walkie-talkie-app.

Eureka

In een recent interview met NBC sprak Trump specifiek zijn verontwaardiging uit over aanhangers die „niet eens het gebouw in gingen en veroordeeld zijn”. Juist zij kregen lange straffen voor het beramen van de aanslag. Degenen die zonder aantoonbare geweldpleging het Capitool binnenkwamen, hebben hun straffen al grotendeels uitgezeten. Weinigen hebben enig berouw getoond. Sommigen zouden in de gevangenis, waar verdachten van de bestorming samen in een vleugel hun proces afwachtten, verder geradicaliseerd zijn.

Gratie ondermijnt niet alleen het vertrouwen in de rechtsstaat van de vele Amerikanen die geloven dat de relschoppers terecht veroordeeld zijn. De vrees bestaat dat een pardon niet alleen de enorme aanval op de democratie witwast, maar ook een vrijbrief is voor toekomstig geweld en intimidatie tegen tegenstanders van Trump.

Tasha Adams denkt vooral na over haar eigen toekomst en de „hele moeilijke beslissingen die we moeten nemen”. Montana is de staat die door hun lange verblijf daar het meest als thuis voelt. Sinds ze de bossen hebben verlaten, woont ze in het plaatsje Eureka, dat zo’n veertienhonderd inwoners telt. In het district stemde 76 procent van de kiezers in november op Trump. Ze wil hier niet weg, maar weet niet of ze kan blijven. Ze voert gesprekken met landelijke autoriteiten over een concreet exitplan, maar houdt dat verder voor zich.

Voorlopig hoopt ze nog dat ze Trump, of in ieder geval de mensen om hem heen, kan overtuigen Rhodes achter tralies te laten zitten. Trump heeft gezegd elke veroordeelde voor de Capitoolbestorming individueel te beoordelen. Daarom geeft Adams opnieuw interviews. Ze wil duidelijk maken dat Rhodes alleen om zichzelf geeft. „Stewart heeft Trump-aanhangers opgelicht. Dat probeer ik over te brengen.” De donaties en lidmaatschapsgelden die hij binnenhaalde met de Oath Keepers zijn allemaal verdwenen. „Trump is een politiek dier en als anderen tegen hem zeggen dat het een slecht idee is om deze ene vrij te laten, luistert hij daar misschien naar”, hoopt Adams.

Delen





Mail de redactie