‘Alle begrip als mensen terugdeinsen’, zegt Adam Pearson, acteur met neurofibromatose

Posted on by admin

De Britse acteur Adam Pearson (39) heeft neurofibromatose type 1, waardoor goedaardige tumoren uit zijn gelaat groeien. Zijn identieke tweelingbroer Neil heeft diezelfde aandoening, maar tot aan zijn nek: diens gezicht is een soort wat als-spiegel voor Adam, die tijdens zijn leven 39 operaties onderging om de tumoren te reduceren. De eerste, toen hij elf jaar was, duurde ruim acht uur.

Ik spreek Adam Pearson via Zoom in New York. Hij speelt de joviale, overdonderende Oswald in de vreemd verfrissende komedie A Different Man, een geduchte liefdesrivaal voor mooiboy Sebastian Stan. Pearson heeft zich nooit verstopt, al werd hij in de Londense wijk Croydon op straat en school soms mishandeld, gekleineerd en uitgescholden voor freak, Quasimodo of Elephant Man. Hij studeerde en werkte voor de BBC en Channel 4, eerst als researcher achter de schermen, daarna als gast in shows als The Undatables en Beauty and the Beast. Pearson maakte documentaires over hate crimes tegen gehandicapten en eugenetica.

Inmiddels voelt hij zich meer acteur dan activist, zegt hij. „Ik geloof dat ik als acteur mijn imposter syndrome voorbij ben.” Zijn acteerloopbaan begon in 2011 met een half-serieuze auditietape voor de film Under the Skin van Jonathan Glazer. Tot zijn eigen verrassing mocht Pearson op auditie – en brak bijna voor de deur zijn been door een aanrijding. Regisseur Glazer kwam naar buiten en trof Pearson naar eigen zeggen „high als een giraffe” van de pijnstillers op een brancard. „Ik wist niet dat je ook je eigen stunts deed”, grapte Glazer. „Zie ik eruit als iemand met een body double?”, antwoordde Pearson.

Te goed om waar te zijn? Bij de gevatte, droog ironische Pearson is zo’n ad rem antwoord heel goed voorstelbaar. Hij speelde in Under the Skin een timide man die zich alleen in het donker op straat waagt en dan een lift krijgt van Scarlett Johansson, een als vrouw vermomde alien die Schotse mannen in haar busje lokt voor de vleesverwerkende industrie van haar planeet – geweekt in een soort zwarte gelei geldend als delicatesse.

Adam Pearson: „Ik wist indertijd niks van acteren, dat moest ik leren van Scarlett Johansson en Jonathan Glazer. Ik ben ze eeuwig dankbaar voor hun geduld.” In Under the Skin wekt hij empathie bij alien Johansson, die zich in mensen moet inleven. Ze spiegelen elkaar: beiden outcast, anders van binnen dan van buiten. Pearson: „Ik had vooraf geen idee dat die scène een keerpunt was. De alien ziet mij daar als vlieg in de zwarte gelei, vindt dat zielig en zo begint haar humanisering. Prachtig, maar ik kan er nog steeds moeilijk naar kijken.”

Zoals gezegd verstopte Adam Pearson zich nooit voor de wereld. Niet dat staren of geschokte reacties op straat geen pijn doen. Of het tegendeel, medelijden en overcompenserende vriendelijkheid. In februari vertelde hij in Berlijn dat hij in een nieuwe stad altijd eerst safe spaces verovert, waar ze zijn gezicht kennen. Deze week bezocht hij zijn vertrouwde safe space in New York weer. „Dunkin’ Donuts, restaurant PopWork, Koneko Cat Café”, somt hij op.

Vecht- of vlucht-respons

Pearson gelooft dat mensen baat hebben bij exposure therapy. „Alle begrip als mensen terugdeinzen als ze me de eerste keer zien”, zei hij in Berlijn. „Dat is het reptielenbrein, de vecht- of vlucht-respons bij iets dat onbekend en dus potentieel gevaarlijk is.” Dat vermindert als ze gewend aan hem raken. „Ik heb niet de illusie dat na deze film mijn werk erop zit en ‘the world will be perfect and we will live as one’, om John Lennon te citeren. Maar ik geloof dat A Different Man wel een katalysator kan zijn voor een betekenisvol gesprek. Welgemeend en nobel zwijgen is dat zeker niet.”

Pearson is een soort muze voor regisseur Aaron Schimberg, die zelf een hazenlip heeft. Schimbergs films draaien om de obsessie met schoonheid en de complexe omgang met misvorming. In 2018 speelde Pearson een hoofdrol in Schimbergs Chained For Life, over de opname van een horrorfilm in een kosmetische kliniek, geïnspireerd op Tod Brownings Freaks uit 1932, waarin schoonheid kwaadaardig is en de sympathie volledig bij ‘circusfreaks’ ligt. Chained for Life is een satire op de wijze waarop mens en film omgaan met afwijkingen en verkent de barrières tussen schoonheid en misvorming, met name actrice Mabel en haar kalme, berustende tegenspeler Rosenthal, vertolkt door Pearson, die hier voor het eerst echt een kans kreeg zijn bereik als acteur te bewijzen. Zijn mimiek is lastig te lezen, dat compenseert hij met zijn lijf en vooral zijn stem.

Pearson: „Toen Aaron Schimberg me benaderde, had hij twintig pagina’s script, maar gek genoeg was Rosenthal al een Brits personage met neurofibromatose type 1. Toen zag hij mij in Under the Skin en dacht: yep, dat is mijn Rosenthal. Na de opnames vroeg hij me voor een tweede film. We waren echt bevriend geraakt, dus ik zei: ‘ding ding, tweede ronde!’”

In A Different Man is hij als de sprankelende Oswald de spil van elk feest. Hij belichaamt het ideaal van Pearsons exposure therapy; zo charmant en aanwezig dat zijn misvorming niemand nog lijkt op te vallen. „Als personage zit Oswald dichtbij mij, maar dan met de volumeknop op maximum”, zegt Pearson. „Wat me het meest bevalt, is dat Oswald gewoon zomaar opduikt. Geen dramatisch moment waarin hij uit de schaduw stapt met spannende muziek, nee, hij staat er gewoon en charmeert iedereen de kleren van het lijf. Die aanpak negeert alle filmclichés over misvorming. Dat is heel verfrissend.”

Zichtbaarheid heeft wel haken en ogen. In de documentaire Adam Pearson: Freak Show bezoekt Pearson entertainers die hun misvorming exploiteren. Is dat ook exposure therapy? Het is lastig ontsnappen aan de freak show; in David Lynch’ film Elephant Man wordt de Victoriaanse man Joseph Merrick door een humane arts bevrijd uit een wreed circus, maar blijkt hij in zijn nieuwe, menswaardig bestaan een attractie, nu voor de elite. In zijn documentaire verzoende Pearson zich met de freak via een striptease: hij pelt zwoel sluiers en maskers af tot zijn gelaat tevoorschijn komt.

Adam Pearson worstelt ermee, zegt hij desgevraagd. Hoe zien ze hem? „De freak show als vaudeville-spektakel heeft zich van de Victoriaanse kermis verplaatst naar het beeldscherm. In mijn documentaire liet ik het aan individuen zelf over te beslissen waar het exploitatie wordt. Maar sinds het maken van Freak Show is er weer veel veranderd en ben ik zelf ook weer wat ouder en wijzer.”

Activisme is een bijzaak voor hem, zegt hij – om zich meteen te excuseren. „Activisme is nog steeds heel belangrijk, maar ik denk nu dat mensen zich makkelijker in mij verplaatsen als ik acteer dan wanneer ik op een zeepkist sta, of twitter, of in een megafoon roep. Als acteur verander ik niet wat mensen denken, maar hoe mensen denken. Dat is effectiever, denk ik.”


Lees ook

Dit interview met de regisseur van ‘A Different Man’

Acteurs Sebastian Stan, Renate Reinsve en Adam Pearson in ‘A Different Man’

Related Posts

Wat vindt NRC | Het decimeren van ontwikkelingshulp is moeilijk te verdedigen

  • admin
  • November 14, 2024
  • 0

Hoe bezuinig je een derde van een begroting weg? Over die vraag debatteert de Kamer deze en volgende week met minister Klever (PVV) voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp. In de ontwikkelingsbegroting van 7,2 miljard euro moet van het kabinet-Schoof uiteindelijk 2,4 miljard worden gesneden. De vraag wordt daarbij of ontwikkelingssamenwerking, door het nieuwe kabinet herdoopt tot het oude ‘ontwikkelingshulp’, daarna nog wel enige betekenis houdt.

De bezuiniging is forser dan op het eerste gezicht lijkt. De begroting is de afgelopen jaren langzaam gevuld met uitgaven aan asiel, afdrachten aan de EU, een bijdrage aan het ambassadenetwerk, niet-militaire hulp aan Oekraïne en andere posten. Tien jaar geleden maakte daadwerkelijke ontwikkelingshulp 70 procent uit van het budget, dit jaar is dat nog maar de helft. En in die overblijvende helft zitten dan weer min of meer vaste posten, zoals bijdragen aan de Verenigde Naties en de Wereldbank – die overigens ten goede komen aan ontwikkelingslanden en landen in noodsituaties.

De 2,4 miljard aan voorgenomen bezuinigingen grijpen dus veel dieper in: zij zijn niet een derde van het totale ‘ontwikkelingsbudget’, maar misschien wel de helft of meer. De eerste geopperde maatregel, het bezuinigen van 1 miljard op hulp via non-gouvernementele organisaties (ngo’s) laat dat ook zien. Minister Klevers plan dat deze ngo’s niet langer een kwart, maar de helft van de financiering van hun projecten zelf moeten dragen suggereert dat zij, bij gelijkblijvende fondsenwerving, in de praktijk hun activiteiten moeten halveren – als Klevers ministerie daarna überhaupt nog geld heeft om aan het overheidsdeel daarvan bij te dragen.

Ontwikkelingssamenwerking moet zeker van tijd tot tijd tegen het licht worden gehouden. Daar wijst de Algemene Rekenkamer ook op, voorafgaand aan het debat. Er zijn onduidelijke doelen, moeilijk te meten resultaten en andere aspecten van de praktijk van ontwikkelingssamenwerking waar kritisch naar moet worden gekeken.

Of de botte bijl daar een antwoord op is, is zeer de vraag. Nederland geeft dit jaar waarschijnlijk nog zo’n 0,65 procent van het bruto nationaal inkomen uit aan ontwikkelingshulp, volgens de OESO. Als het kabinet zijn plannen uitvoert, dan daalt dat naar 0,42 procent aan het einde van de rit van het kabinet-Schoof.

Daarmee zakt ons land uit de categorie van veelbesteders – waaronder traditioneel de Scandinavische landen – naar de middengroep, waaronder Japan en België. Dat nieuwe, lage percentage van 0,42 is overigens vrijwel conform de wens (0,44) die de VVD in 2008 al uitte. Dus zo ‘nieuw rechts’ is het beleid van het kabinet-Schoof nu ook weer niet.

Een kritische blik doet intussen weinig af aan de onderliggende reden waarom hulp nodig is. Het verschaft Nederland toegang en invloed in het buitenland en bij internationale organisaties – Klever is tenslotte óók minister van Buitenlandse Handel. Maar bovenal biedt hulp datgene waar het voor bedoeld is: een bijdrage aan ontwikkeling en het lenigen van nood.

Ja, China en andere landen mengen zich daar tegenwoordig ook in, met andere standaards en bedoelingen. En nee, niet elke euro komt precies terecht waar zou moeten. Maar het gaat hier uiteindelijk om mensen. Het decimeren van ontwikkelingssamenwerking, want daar komt dit beleid van het kabinet-Schoof in de praktijk op neer, is moeilijk te verdedigen.


‘U moet goed op uw stempelkaart passen, Evert’, zei Beatrix na de huldiging tegen Van Benthem

  • admin
  • November 14, 2024
  • 0

Het is al weer bijna veertig jaar geleden dat Evert van Benthem de eerste van zijn twee Elfstedentochtzeges behaalde. Toen miljoenen Nederlanders op een doordeweekse wedstrijddag aan de televisie gekluisterd zaten of (op kantoor, in winkels) stonden te kijken. De kleine schaatser uit Sint Jansklooster was na zijn dubbelslag in 1985 en 1986 een volksheld, een nationaal knuffeldier, met zijn pretoogjes en blozende wangen. Busladingen vol bewonderaars reden langs zijn boerderij in de Kop van Overijssel, het land van turfstekers, rietdekkers en kleine boeren zoals de familie Van Benthem.

Groot was de schok toen hij zo’n tien jaar later emigratieplannen smeedde. Murw gebeukt door de melkquota en andere Brusselse regelgeving die het boeren er niet leuker op maakten. In 2000 verhuisde hij met vrouw en hun drie zonen naar Canada. Een kwart eeuw later blijkt er van heimwee geen sprake. Evert (65) en Jannette (62) zijn in hun tweede vaderland dolgelukkig. Van de drie boerenbedrijven worden er twee bestierd door hun oudste zoons – de jongste is kapper in Calgary. Ze hebben acht kleinkinderen van wie de meesten ijshockeyen, de nationale sport in Canada.

‘Superjong en smoorverliefd’

Evert! heet de biografie die Ron Couwenhoven schreef over de Van Bentems. De oud-Telegraafjournalist volgde de marathonschaatser in de jaren tachtig en negentig op de voet en hield in de Canadese jaren ook contact met hen. Hij was volgens de familie de aangewezen persoon om hun succesverhaal op te tekenen. De kleinkinderen kenden de Nederlandse jaren van hun (groot)ouders alleen van krantenknipsels, dus moest er een boek komen. Jannette is co-auteur, schrijft Couwenhoven in zijn voorwoord. Evert vertelt even vlot en ongepolijst als hij schaatste.

We lezen over zijn passie voor koeien en schaatsen. Zijn kalverliefde Jannette („We waren superjong en smoorverliefd”), die hem op het ijs eten (krentenbollen, gevulde koeken) en drinken (lege flessen shampoo gevuld met water) aanreikt – en op de boerderij helpt melken. Evert: „In onze bedstee was het zo gezellig dat op Eerste Kerstdag 1983 onze zoon Rolf is geboren.”

In doorkomstplaats Kimswerd leidt Van Benthem de kopgroep in 1985. Een stuk uit zijn rechterschaats is afgebroken maar daar heeft de latere winnaar geen weet van. „Als ik had geweten dat mijn ijzer was beschadigd, was ik mentaal geknakt.”
Foto Leo Vogelzang

Ruim een jaar later staat het leven van de Van Benthems op zijn kop (Jannette: „In welke film waren we beland?”), als hij de dertiende Elfstedentocht wint, bijna een schaats-generatie na de helletocht van Reinier Paping in 1963. In 1985 dooide het. Over de hindernissen onderweg zegt hij: „Ik kon door het vele hardlopen klûnen als de beste, hoewel ik het nog nooit had gedaan.” En: „Als ik had geweten dat mijn ijzer was beschadigd, was ik mentaal geknakt.”

Op de Bonkevaart in Leeuwarden wordt hij gefeliciteerd door premier Lubbers, commissaris van de koningin Wiegel (in driedelig pak) en -koningin Beatrix, die een jaar later meer oog heeft voor haar onder pseudoniem (W.A. van Buren) meerijdende zoon en kroonprins. In 1985 waarschuwt de koninging de winnaar nog: „U moet goed op uw stempelkaart passen, Evert.”

Wat volgt is een volksfeest: eerst de huldiging in de Frieslandhal, daarna een heldenontvangst in Sint Jansklooster. De tractor is versierd, koeien dragen roodwitblauwe linten. De dorpsgenoten zijn zo trots op de local hero, dat ze vreemdelingen maar wat graag naar de boerderij leiden. „Ik was doodverlegen van alle aandacht”, zegt Evert.

Stevig bijverdienen

Een jaar later wint hij weer en is hij intussen gewend aan de sterrenstatus. Hij gaat stevig bijverdienen aan tv-reclames en sponsorcontracten. Unox van de worsten, Calvé van de pindakaas en SNS Bank van de slogan ‘groot geworden door klein te blijven’, die niet toevallig ook op de kopman van toepassing was. Op de boerderij openen ze een kaaswinkel. „Evert: De Benthemmer kaas had geen tijd om oud te worden”, zo populair was het bijproduct van de veeteelt.

Van Benthem in december 1985 op zijn boerderij in Sint Jansklooster, tien maanden na zijn eerste en twee maanden voor zijn tweede Elfstedentochtzege.
Foto Leo Vogelzang

Toen ze ook nog glühwein – verbasterd tot kluunwijn – gingen verkopen, kwamen de eerste protesten. Sport en alcohol gingen niet samen, luidde een anonieme klacht. Evert: „Daar ging ons paradepaardje. We hebben tienduizend flessen moeten vernietigen.” Nadat ze vervolgens ook nog btw moesten gaan betalen over de kaas, stond hun besluit vast. Wegwezen, op naar Canada. „Ze gingen niet over één nacht ijs”, schrijft Couwenhoven in Telegraaf-stijl.

In de provincie Alberta, twee uur rijden van Calgary en op een steenworp afstand van de Rocky Mountains, heeft de boerenfamilie meer ruimte en minder last van regelgeving. Ze krijgen nog vaak bezoek van oud-schaaters en van jongeren die op de Olympic Oval wedstrijden rijden. Zelf maken ze elke winter een meertje bij hun huis sneeuwvrij, om te ijshockeyen vooral.

Heimwee hebben ze alleen naar een volgende Elfstedentocht. Van Benthem is al 48 jaar lid van de Vereniging -Friesche Elfsteden en heeft zijn drie zoons ook lid gemaakt. In de laatste editie in 1997, gewonnen door Henk Angenent, reed Van Benthem „als toerist” mee, overal toegejuicht en toegezongen.

Nooit op vakantie in januari

In de koude winter van 2012 hadden ze hun koffers al gepakt en vervanging op de boerderijen geregeld, maar bleek het Friese ijs uiteindelijk niet overal dik genoeg; er kwam ook dat jaar geen Elfstedenocht. Toch blijven ze hopen. In januari en februari boekt de hele familie al decennialang geen vakantie, want stel dat de Friese ijsmeesters zeggen: ‘It giet oan’!

Mocht het er bij zijn leven en welzijn nooit meer van komen, dan heeft hij pech gehad. „Als ik doodga doe ik dat met een lach op mijn gezicht”, laat Evert van Benthem optekenen in een heerlijke biografie.


Tv-recensie | De dag van het Kamerdebat, maar ook van tegelwippen, smileys en vulva’s

  • admin
  • November 14, 2024
  • 0

Woensdag 13 november was de dag dat Venlo de grote winnaar werd van het Nationaal Kampioenschap Tegelwippen. Er klonk verbaasd gegiechel in de studio toen presentator Sybrand Niessen met die mededeling de uitzending van Tijd voor MAX opende. „Grappig”, mompelde co-host Martine van Os tevreden. „Tegelwippen.” Het scherm vulde zich met foto’s van mensen die in tuintjes neerknielden. Sommigen waren met schepjes in de weer, anderen hielden triomfantelijk met beide handen een tegel hoog in de lucht, alsof het het hoofd was van het versteningsmonster dat ze zojuist hadden afgeslacht.

Een recordaantal gemeenten had dit jaar aan het NK meegedaan. „In totaal maakten meer dan vijf miljoen tegels plaats voor gras. Dat is een goede ontwikkeling”, verduidelijkte Niessen vlug, voor het geval de kijker het tegelwippen zou interpreteren als alarmerend onbeschaamd vandalisme. Tegels vervangen door groen (Niessen: „bloemperken en bomen enzo”) kan een middel zijn in de strijd tegen wateroverlast, en een groenere leefomgeving heeft een positieve invloed op de mentale gezondheid van buurtbewoners. In Venlo gaat men gelukkige tijden tegemoet, want daar hadden deelnemers liefst 414.395 tegels verwijderd. Als prijs kregen ze een gouden tegel uitgereikt (dat leek me dan weer contraproductief).

Voor mij was woensdag 13 november tot dat moment de dag geweest waarop ik af en aan naar de livestream keek van het debat in Den Haag over het geweld in Amsterdam van afgelopen week, tot ik zo mistroostig werd van de toon van de coalitiepartijen dat ik het opgaf en maar Tijd voor MAX aanzette. Een prima keus, voelde ik al vanaf de eerste minuut. En in de laatste minuut bleek je ook nog eens een T-shirt te kunnen winnen. Astrid Joosten, die tegenwoordig de wiskundequiz Onderaan de streep (BNNVARA) presenteert, had de jackpot meegenomen: een zwart T-shirt met een groot procentteken erop. Het bovenste bolletje was een blije smiley, het bolletje onderaan de streep keek juist beteuterd.

Een ontwerp van haar sidekick Tobi Kooiman, legde Joosten uit. Kooiman is wiskundige én cabaretier, en draagt iedere aflevering een zelfbedacht T-shirt. „Dan zeg ik: ‘Goh Tobi, wat heb je vandaag nou weer aan’”, zei Joosten. Voor dit T-shirt had Kooiman zich laten inspireren door een onderzoek naar geluk in Scandinavië, waaruit bleek dat daar het hoogste percentage gelukkige mensen woonde, maar ook het hoogste percentage mensen dat zelfmoord pleegt. Kooiman – „Hij denkt zo anders dan wij!” – had daar „zijn eigen uitleg” aan gegeven, zei Joosten. „Hij zegt: ‘Heel logisch, want als alle mensen die ongelukkig zijn zelfmoord plegen, houd je alleen gelukkige mensen over’.” „Oh, ha, op die fiets ja”, zei Van Os.

Vanuit de behandelstoel

Na die verrassend lugubere wending was het nog een tijdje zoeken naar een wat vrolijkere afsluiting van de tv-avond. Die kon je vinden in de nieuwe docuserie van Kelly-Qian van Binsbergen: Sexotisch (Omroep ZWART). Hoewel je het onderwerp van het programma (seksueel racisme) bepaald niet vrolijk kunt noemen, vliegt Van Binsbergen het project zo creatief en opgewekt aan dat het aanstekelijk werkt. Tijdens interviews over gevoelige thema’s wordt er ook geregeld gelachen. Sexotisch is educatief: stereotyperingen worden op creatieve manieren aangekaart, verklaard en onderuitgehaald. Nee, de vorm en lengte van genitaliën wordt niet etnisch bepaald (een idee dat wel leeft en wordt gevoed door de pornoindustrie). Van Binsbergen liet dat bevestigen door uroloog Piet Hoebeke naar haar vulva te laten kijken, en filmde hem vanuit de behandelstoel. „Er bestaat geen specifiek Aziatische vulva”, zei hij met zijn hoofd tussen haar benen. „Die ziet er gewoon… vulva uit.” Zo was woensdag 13 november ook een beetje de dag van Piet Hoebeke.