Alastair Campbell (65) was communicatieadviseur van Labout-premier Tony Blair. Nu maakt hij een van de meestbeluisterde politieke podscasts in het VK.
N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Interview
The king of spin Sinds Brexit zit het VK vast, stelt ex-spindoctor Alastair Campbell, en Labour legt niet goed uit wat ze eraan wil doen. „Mensen moeten niet alleen Labour stemmen omdat ze de Tories haten.”
Heeft the king of spin meer macht en invloed dan twintig jaar geleden? Alastair Campbell, communicatieadviseur van Labour-premier Tony Blair tussen 1997 en 2003, haalt zijn schouders op. Hoe meet je zoiets? Hij weet het niet. En twintig jaar geleden wilde hij trouwens helemaal geen invloed hebben. „Ik werkte voor iemand die invloed had. Omdat hij de premier was, Tony Blair. Ja, we hebben nu veel aandacht, veel luisteraars. We kunnen in het publieke debat zeker aan wat knoppen draaien.”
Alastair Campbell (65) heeft slechtere tijden gekend. Persoonlijk dan, over de politiek is hij somber. Hij heeft samen met ex-Tory-minister Rory Stewart twee van de bestbeluisterde politieke en nieuwspodcasts van het Verenigd Koninkrijk: The Rest is Politics en Leading. Productiebedrijf Goalhanger, van ex-voetballer Gary Lineker, wil exacte cijfers niet geven, maar samen met The Rest is History gaat het om zestien miljoen downloads per maand. Met liveshows trekken Campbell en Stewart inmiddels uitverkochte zalen. En twee weken geleden kwam van Campbell het boek But What Can I do uit. De eerste zin: „Ik heb mijn hele leven in politiek en media gewerkt. Ik heb me over beide nog nooit zo wanhopig gevoeld.”
Alastair Campbell ziet zichzelf niet als journalist of als politicus, maar vooral als campagnevoerder. Met zijn boek wil hij jongeren overtuigen om de politiek in te gaan. Voorafgaand aan het interview met NRC werd Campbell in de theaterzaal geïnterviewd door het hoofd van een middelbare school in Londen. Hij vroeg de kinderen of ze politiek in willen. Een paar staken hun hand op. Campbell riep de jongeren op politiek actief te worden. Veel indruk leek het niet te maken. Hij vertelde ook over zijn mentale instorting in de jaren tachtig: dat je daar sterker uit kan komen.
U zei net tegen de leerlingen dat uw mentale breakdown het beste is wat u is overkomen. Hoezo?
„Omdat het een keerpunt was. Ik heb veel over mezelf geleerd. Ik heb mijn levensstijl veranderd. Dertien jaar niet gedronken. Ben gaan rennen en zwemmen. Ik heb af en toe nog steeds depressies, maar ik heb nooit meer zo’n psychose gehad. Als ik het even moeilijk heb, denk ik eraan hoe ik me toen voelde. Het heeft me zelfvertrouwen en veerkracht gegeven.”
U probeert jongeren te stimuleren politiek actief te worden maar u bent zelf somber en negatief over de politiek, vooral over het VK. Waarom?
„De politiek is hier zo slecht. Kijk, daar staat de Grenfell-toren [waar in 2017 bij een brand 72 bewoners omkwamen]. Die staat voor alles wat is misgegaan met de woningmarkt. Is er sindsdien iets gebeurd? Niks. En Brexit heeft zo veel kwaad gedaan. Het heeft ons 4 procent van de economie gekost. Enorm. De politici die dat gedaan hebben, worden er niet voor verantwoordelijk gehouden. Sterker, ze kunnen herkozen worden. Het is niet waarschijnlijk, maar het kan. Daarover ben ik somber. Ik maak me veel zorgen over het populisme en opkomend fascisme. Niet in de nabije toekomst in het VK, maar in de VS is het er al, in India, in Pakistan, in Turkije, in Rusland, in Oost-Europa. Wat er in Frankrijk gaat gebeuren is eng. Als Trump echt herkozen wordt, leven we in een donkere wereld.”
Een liveshow van The Rest is Politics in The Royal Hall in Harrogate, ten noorden van Leeds, twee dagen eerder. Alastair Campbell vraagt aan het publiek wie de nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk wordt. Bijna iedereen steekt zijn hand op bij Labour-leider Keir Starmer. Bijna niemand gelooft hier dat de Conservatieve Partij met Rishi Sunak na landelijke verkiezingen over een maand of achttien aan de macht blijft. Wat zijn de vijf speerpunten van Starmer? Niemand steekt een hand op. Eén man roept wat over de economie en het onderwijs. Het blijkt een lokale Labour-politicus te zijn. „Keir heeft nog wat werk te doen”, concludeert Campbell. Medepresentator Rory Stewart, die onder Boris Johnson afscheid nam van de Conservatieve Partij, zegt dan dat Labour tot nu toe veel te defensief opereert.
In zijn tijd bij Tony Blair maakte Campbell naam als spindoctor, door de manier waarop hij het beleid van Labour verkocht en hoe hij met Blair verkiezingscampagnes won. Zonder terughoudendheid vat hij in zijn boek de resultaten van de laatste elf verkiezingen van Labour samen: lost, lost, lost, lost, Blair, Blair, Blair, lost, lost, lost, lost.
Maar in de Blair-tijd ging het voor hem ook mis. Campbell en Blair kwamen in 2003 zwaar onder vuur te liggen omdat ze bewijs van inlichtingendiensten dat Saddam Hussein massavernietigingswapens had, zouden hebben overdreven om samen met de VS Irak te kunnen binnenvallen.
Er kwamen bij de oorlog in Irak honderdduizenden mensen om het leven, onder wie 179 Britse soldaten. Campbell heeft het overdrijven van bewijs altijd ontkend en wijst naar diverse onderzoeksrapporten. Maar hij trad dat jaar wel terug, om later als campagneleider terug te keren.
Uw critici beginnen altijd over Irak. ‘Alastair Campbell? O ja, die verzon dingen met Irak’. Wat vindt u daarvan?
„Wel, ten eerste is het niet waar. Ja, er zijn mensen die dat nog steeds over mij denken. En ook over Tony. Het enige wat ik kan doen, wat ik al duizendmiljoen keer heb gedaan, is alle vragen beantwoorden. Alleen als ik nabestaanden van omgekomen soldaten spreek, vind ik het moeilijk. Gelukkig zeggen sommigen van hen ook: we begrijpen wat de regering gedaan heeft. Maar er zijn ook mensen die het ons nooit zullen vergeven.”
U bent zo begaan met de politiek, maar voelt u zich niet verantwoordelijk voor dat het vertrouwen in de politiek is geschaad? Mensen blijven zeggen: ‘Ze hebben gelogen om een land binnen te vallen.’
„Wij hebben niks verkeerd gedaan. Daar blijf ik bij. Eerlijk gezegd hoor ik er steeds minder over. Het zijn vooral journalisten die er over beginnen, omdat ze anders van collega’s het verwijt krijgen dat ze hun werk niet goed hebben gedaan. Sommige mensen blijven denken dat we hebben gelogen omdat ze het steeds weer horen. Natuurlijk heb ik een genuanceerdere mening gekregen of het verstandig was om Irak binnen te vallen. Het is niet zwart-wit. Wat was er gebeurd als Saddam er langer had gezeten? Het zou kunnen dat dat gevaarlijker was geweest.”
Als je wilt stoppen met stront in de zeeën te gooien, dan ben je ben conservatief
Uw podcast met Rory Stewart heeft als motto om het ‘aangenaam oneens’ te zijn. U bepleit het politieke debat op een rustiger toon te voeren. Toch ging u vorige week in het programma Newsnight helemaal los op een politica die pro-Brexit is en u beschuldigde de BBC-presentator ervan dat ze mensen uitnodigen die onzin praten.
„Ik kan niet tegen domme mensen die zich voordoen als intelligent. Ik heb er spijt van hoe ik tegen de presentator tekeer ging. Maar ik heb wel een punt dat de BBC deze politieke acteurs niet moet behandelen als onafhankelijke commentatoren.”
Je zou denken: die komt er voorlopig bij de BBC niet meer in. Maar twee dagen later zat u weer in een ander programma.
„Ze vonden het geweldig, want het ging viral. De presentator was boos, achteraf ook nog, maar de BBC vond het geweldig. Het was drie dagen trending op Twitter. Ik was er zelf niet blij mee, want in mijn boek en in de podcasts bepleit ik inderdaad een beschaafder politiek debat en dat jongeren politiek actief worden. Maar passie en woede horen er soms bij.”
Labour staat nu nog dik voor in de peilingen. En bij de lokale verkiezingen onlangs in Engeland waren ze winnaar. U wilt dat ze weer aan de macht komen. Voorziet u niet een nieuwe tijd?
„Ik hoop het. Maar je weet het nooit. Iedereen dacht dat Neil Kinnock van John Major zou winnen [in 1992]. Het gebeurde niet. Keir Starmer is standvastig. Maar het is wel zorgelijk dat zelfs ons publiek niet weet wat Labour wil. Elke Labour-politicus zou nu moeten kunnen opdreunen wat de strategie met de economie wordt, met het onderwijs, met de gezondheidszorg.”
Labour-kandidaten in de stad Bolton bij Manchester, die voor de lokale verkiezingen aan het flyeren waren, waren niet heel enthousiast over Starmer. Ze omschreven hem als ‘vanille’. Een beetje saai en iemand die geen risico neemt.
„Dat ben ik niet met ze eens. Hij heeft een harde beslissing genomen door zijn voorganger, de radicaal-linkse Jeremy Corbyn, uit de partij te gooien. Dat vonden veel mensen niet leuk. Ook ondernemers voelen zich goed hij Starmer. Dat is belangrijk. Bij Corbyn was dat anders. Maar nu moet Starmer zijn plannen duidelijker maken. Mensen moeten niet alleen op Labour stemmen omdat ze de Tories haten. Dan heb je na de verkiezingen niet echt een mandaat.”
Onlangs heeft Starmer zich in een speech ‘conservatief’ genoemd. Hij probeert dus duidelijk het politieke midden aan te spreken.
„Daar zat volgens mij geen diepe strategie achter. Maar het is wel een goed punt: de Conservatieve Partij is niet meer conservatief. Ze zijn radicaal, ze zijn brekers. Ze maken het systeem kapot in plaats van het te beschermen. Als je de BBC wilt beschermen, dan ben je conservatief. Als je wilt stoppen met stront in de zeeën en rivieren te gooien, dan ben je conservatief. Als je de gezondheidszorg niet wilt kapotmaken, dan ben je conservatief.”
Wat moet het verhaal van Labour zijn?
„Het land weer in beweging krijgen. Laatst had Starmer een goede speech. Hij zei dat we onze toekomst kwijt zijn. Daar zou hij zijn slogan van moeten maken. Hoe krijgen we onze toekomst terug? En die krijgen we terug met de banen van de toekomst, met een groene economie, met technologie. En met een veel minder traditionele kijk op onderwijs en zorg. Waarom doet deze school het wel goed en andere niet? Labour moet vooral hoop bieden dat we weer betere tijden tegemoetgaan. Ons land zit vast en is beschadigd door Brexit en opeenvolgende slechte premiers.”
Labour is ook niet stellig over wat het wil met de gevolgen van Brexit?
„Labour moet niet zo bang zijn in het debat hierover. We zullen delen van de deal met de EU opnieuw moeten bekijken omdat het de economie en de diplomatie schaadt. Nee, we komen niet terug, we houden geen nieuw referendum maar we gaan het echt repareren. We gaan met de EU in gesprek. Niet steeds maar zeggen: we gaan Brexit laten werken.”
U krijgt geen rol in de campagne van Labour?
„Misschien. Niet officieel. Ik zal er niet voor betaald worden. Maar ik app wel met Keir als ik iets hoor of vind, zoals dat ons publiek niet weet wat hij wil.”
Premier Rishi Sunak sloot een deal met de EU over de grens tussen Noord-Ierland en Ierland. Langzamerhand lijkt er beweging in Brexit te zitten, wil het VK de scherpe kanten er vanaf halen. Ziet u dat ook zo?
„Ik denk eerlijk gezegd dat ze in Duitsland en Frankrijk wachten op een nieuwe premier. Natuurlijk is Sunak voor de EU beter dan Liz Truss en Boris Johnson. Maar met Suella Braverman [minister van Binnenlandse Zaken] heeft hij iemand in zijn regering die eigenlijk campagne tegen hem voert. En dat Rwanda-plan, om asielzoekers daar hun procedure te laten doen, afschuwelijk. Sunak is een gevangene van een nog steeds machtige rechtse Consertieve vleugel. Hij is te zwak om Braverman aan te pakken. In de EU wachten ze totdat ze zaken kunnen doen met een serieuze regering.”
De Liberaal-Democraten hebben het lokaal goed gedaan. De kans dat Labour ze nodig heeft in een coalitie is groot.
„Dat zouden veel kiezers misschien wel willen, maar Labour moet voor een absolute meerderheid gaan. Dat wordt moeilijk. Ze zullen een paar hele conservatieve gebieden moeten winnen. Of ze moeten de Scottish National Party (SNP) wegvagen. De Tories beginnen nu met het verhaal dat er met zo’n coalitie chaos komt. Terwijl het al zo’n chaos is.”
Komt er een smerige campagne?
„Dat is het al. De Tory-media zijn dol op een comeback-verhaal. Johnson was slecht, Truss was slecht. En Sunak is goed. Dat wordt het verhaal. Ze gaan Starmer proberen kapot te maken. Ze gaan al zijn rechtszaken doorspitten waar hij als aanklager bij betrokken is geweest. Of hij bijvoorbeeld een verkrachter de hand boven het hoofd heeft gehouden.”
