Nigeriaanse artiesten als Rema, Burna Boy, Fireboy DML en Asake zijn niet meer weg te denken uit de Billboard hitlijsten. Ze verkopen stadions uit en werken samen met grote westerse namen als Selena Gomez, J Cole en Ed Sheeran. Op dit enorme momentum van afropop en afrobeat veert ook elektronische muziek uit Afrika mee. Afrohouse, deep, soulful house met kenmerkende vocals en percussie, verovert al langer westerse dansvloeren, nachtclubs en festivals (onder andere door artiesten als Black Coffee). En nu heeft ook het Zuid-Afrikaanse genre amapiano vanuit de townships van Johannesburg en Kaapstad zijn weg gevonden naar Europa en de Verenigde Staten. Amapiano kenmerkt zich door invloeden van jazz, funk en deep house en beats waarin de drum fungeert als bass en andersom. Meest typerend is de zogeheten log-drum, een diepe, doffe bass die als ritmesectie wordt ingezet.
Volgens de Rotterdamse dj en evenementenorganisator Cin Akayika Kiota (alias Cincity), loopt Nederland, samen met Londen, voorop in deze doorbraak – op het aankomende Amsterdam Dance Event zal de sound dan ook veelvuldig te horen zijn. Er zullen meerdere evenementen zijn die zich aan Afrikaanse elektronische muziek wijden, zoals Tribes in Paradiso en WOZA in Cut Throat aan het Beursplein, en ook op de mainstream podia zal er genoeg muziek van het continent te horen zijn. Wat kenmerkt de sound en waar komt haar pijlsnelle opkomst vandaan? En waarom loopt Nederland voorop?
Afrodiaspora sound
Kiota spreekt overkoepelend van een ‘afrodiaspora sound’. Het is volgens haar niet makkelijk om uit te leggen wat die sound nu precies definieert. „Ten eerste is het superdivers. Het is een mengelmoes van allerlei genres: afrobeat, afrotech, afrohouse, amapiano, kuduro, kwaito, gqom, ancestral house, cruise, et cetera.” De muzikale rode draad van al die genres is volgens Cin Kiota een combi van herkenbare rhythms en vocals. „Die zijn groots, diep, warm. Ik vind het gevoel moeilijk te beschrijven, maar if it hits you… Je voelt het gewoon gelijk. Het is kernachtig, spiritueel. Afrikaanse volkeren hebben verhalen te vertellen, en dat doen ze door middel van muziek. Misschien ligt daar de aantrekkingskracht wel. De muziek, hoe abstract ook, gaat écht ergens over. Over familiegeschiedenissen, over verhalen, over reizen. Of je nou in Oslo woont of in Paramaribo, de sound verbroedert en verbindt, brengt mensen samen.”
:strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/10/web-1210culamapiano1.jpg%7C//images.nrc.nl/eg7Haensktm6c740NHxkfhN8PmY=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/10/web-1210culamapiano1.jpg%7C//images.nrc.nl/6xyxbmK6IYVAHCcC0XjN-hBCkYA=/5760x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/10/web-1210culamapiano1.jpg)
Zelf draait Kiota het liefst „van alles en nog wat aan de house- en technokant van het spectrum, maar altijd met afro als rode draad”. Vooral achter de schermen, met de evenementen die ze mede-organiseert (Cloud8 in Rotterdam en Tribes in Amsterdam), probeert ze actief de afrodiaspora sound „te pushen”. En dat lukt, vooral in de amapiano. „Als je kijkt naar hoe vaak de grootste amapianoartiesten ter wereld hier in Nederland spelen… Dat is echt bijzonder. En dat gevoel is wederzijds: zij noemen het ook vaak hun tweede thuis, omdat ze hier veel ruimte krijgen om hun ding te doen. Het is de collective effort van meerdere organisatoren in Nederland geweest om de sound hiernaartoe te brengen.” Het past bij de pionierende rol die Nederland traditiegetrouw in de dancewereld speelt.
Jong, verfrissend, progressief
Amapiano is een relatief nieuw genre, dat wereldwijd onder jonge mensen doorbrak tijdens de coronacrisis. Via sociale media als Tiktok en Instagram ontplofte het genre, onder meer via de zogeheten ‘Amapiano Balcony Mixes’ van het duo Major League DJz, die ze over de hele wereld maakten, filmden en op YouTube plaatsten. Ook de dansjes die vrijwel iedere producer bij de eigen tracks verzon en in de videoclips uitvoerde, werden Tiktok-challenges die internationaal navolging vonden. Video’s werden miljoenen keren bekeken en amapianomuziek betrad de mainstream.
Het gebruik van sociale media maakt onafhankelijk, aldus dj en producer Philou Louzolo. „Er hoeft geen middle man meer tussen producer en consument te zitten. Door het gebruik van streams via YouTube en TikTok-kanalen, zijn amapianoartiesten minder afhankelijk van anderen.” Opvallend is dat relatief veel vrouwen zich opwerpen als voorlopers: dj’s als Uncle Waffles, DBN Gogo en Lady Du zijn hoofdrolspelers. Het tekent de jonge, progressieve en verfrissende werking die amapiano heeft op de dancewereld, die van oudsher toch vooral witte, mannelijke dj’s bedient.
Louzolo, een van DJ Mag’s artists to watch in 2023, stelt dat het brengen van afrohouse en afrotech naar de grote mainstages makkelijker is dan het brengen van amapiano, omdat die eerste genres dichter bij house en techno staan. „Afrohouse en afrotech is herkenbaar voor een breder publiek, die schuren meer tegen die flow aan. Het is repetitief, met duidelijke climaxen. Amapiano heeft heel veel ritme, maar het is ook onvoorspelbaar. Met house weet je wat er gaat komen, amapiano is steeds weer een verrassing. Dat maakt het genre verfrissend, maar niet iedereen is daar klaar voor. Het is echt iets anders. Je kan vijf dansjes tegelijk doen, op al die verschillende ritmes van de muziek. En het is langzamer dan tech en house.”
Voorouders
Een van ’s lands belangrijkste aanjagers van amapiano is dj en organisator Donn Stone.Toen Stone in 2020 begon met het draaien van amapiano in Nederland, was de reactie van het publiek koeltjes. Hij werd genegeerd, werd veel minder vaak geboekt dan toen hij nog ‘gewoon’ andere housemuziek draaide. Die dynamiek is nu compleet omgedraaid. „Mensen gaan helemaal los. Ze eten je op. Iedereen zingt mee. Iedereen kent de dansjes. Het is heel bevredigend, het voelt als een mission complete. Maar ik heb er hard voor gevochten. Ik heb voet bij stuk gehouden. Ik dacht: dit is wat ik voel, dit is wie ik ben. Ik wil niet geboekt worden onder het mom van: ‘wij betalen jou dus wij verwachten zus en zo van jou’. Ik wil geboekt worden om wie ik ben.”
Via sociale media kwam hij met de muziek in aanraking. Het was alsof er iets in hem „aanging”. Om „een kijkje in de keuken te nemen” vloog hij sindsdien vier keer naar Zuid-Afrika. „De eerste keer was tijdens de eerste lockdown in Nederland. Er was daar toen nog geen lockdown. Wat ik daar toen meemaakte… Dat is bijna niet te beschrijven . Ik kende via via de jongens van Major League, dus werd ik naar de dikste feesten meegenomen en mocht ik met de beste producers van het land zitten.” Voor Stone is amapiano een spirituele ervaring. „Ik voel mijn voorouders tegen me praten als ik amapiano draai. Ik wil mijn verhaal vertellen in mijn sets. Mijn reis.”
Volgens Cin Kiota is het „pushen van de sound” in Nederland niet alleen een muzikale droom, maar ook een culturele: meer diversiteit op de dansvloer. „Ik wil mensen samenbrengen die elkaar normaal gesproken niet per se tegenkomen. Met deze sound zie je dat gebeuren: de diversiteit die ik voor mijn booth zie neemt enorm toe.” Ook ziet Kiota dat de diversiteit achter de schermen toeneemt. „De nieuwe generatie gaat het nog veel verder brengen. Zij gaan nieuwe vertakkingen creëren, zullen de sound ontplooien tot meerdere volwaardige, op zichzelf staande genres.” Met onder andere collega-dj en -organisator Wesley Texel (DJ Wes Lee) probeert Kiota ruimte te bieden aan die nieuwe generatie. „Wes en ik verwachten dat the next big thing een soort deephouse amapiano zal zijn.” Hoe dat klinkt? „Kom vrijdag naar Tribes, zou ik zeggen, haha.”
Lees ook
Nigeriaanse platenbaas Teezee: ‘Ik wil hetzelfde bijdragen aan zwarte cultuur als Jay-Z’
Amsterdam Dance Event
Afrodiaspora
Liefhebbers van onder andere afrohouse, afrotech, gqom en amapiano halen dit jaar hun hart op tijdens ADE. Zo draaien er films over de genres (Above and Beyond the Global Rise of Afro House en Space is the Place van Sun Ra) en is er het jaarlijkse ADE-openingsfeestje van het label Afrocentric Records op woensdag en The Electronic Connection van collectief Woza in Cut Throat. De grotere afrofeesten zijn in Bitterzoet op woensdag (Amapiano Worldwide) en op vrijdag in Paradiso en Parallel (TRIBES en Terra). Op zaterdag nodigt Thuishaven-resident en DJ Philou Louzolo bevriende artiesten als AMÉMÉ en Donn Stone uit in de grote circustent – een aanrader.
KI/KI All Night Long + special B2b’s
Op 21 oktober vindt er in de Bijlmerbajes een speciaal eigen feest plaats van niemand minder dan KI/KI, revelatie binnen de uptempo techno en trancescene. Armin van Buuren noemde haar een „breath of fresh air”, en op de ADE-vrijdag zal ze de nacht aan gort spelen, samen met andere dj’s in back-to-back sets. Welke dj’s haar zullen komen ondersteunen is nog niet aangekondigd, maar op haar Instagram hintte ze al dat het heel speciale acts zullen worden.
A Taste of Ballroom
Na Parijs heeft Nederland de grootste ballroomscene van Europa. Balls, zoals ballroomfeesten worden genoemd, zijn één groot spektakel. Er wordt gevogued, gefeest, genoten, en gestreden voor prijzen als de beste dans en outfits. Op donderdag zal A Taste of Ballroom in club Kanaal40 aan de Warmoesstraat in het centrum van Amsterdam gehost worden door kunstenaar Yamuna Forzani. Het event is gratis toegankelijk, en het publiek wordt uitgenodigd om mee te doen aan de competities ‘Best dressed of the night’ en ‘Shake that ass’.
