Opnieuw een tegenslag voor minister Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat, VVD) bij zijn pogingen om de overlast van luchthaven Schiphol te beperken. De Nederlandse regering mag twee maatregelen om de geluidshinder van het Amsterdamse vliegveld te verminderen niet zonder meer invoeren. De staat had eerst de juiste Europese procedure moeten doorlopen voor het beperken van de capaciteit van een luchthaven.
Dat adviseert de advocaat-generaal bij de Hoge Raad vrijdag in zijn conclusie. Het advies is nog geen uitspraak van de Hoge Raad. Die volgt op een nader te bepalen moment. Conclusies van de advocaat-generaal worden vaak – maar niet altijd – overgenomen door de Hoge Raad.
Minister Harbers wil de (geluids)overlast van Schiphol verminderen en presenteerde daarvoor in juni 2022 een plan. Het eerste deel van dat plan, waarover de advocaat-generaal nu een advies heeft opgesteld, behelst twee stappen.
Ten eerste wilde Harbers met een tijdelijke ‘experimenteerregeling’ het aantal vluchten op Schiphol verlagen – van maximaal 500.000 naar 460.000 per jaar. Minder vluchten betekent immers minder vliegtuiglawaai in de omgeving.
Ten tweede moest er een einde komen aan het gedogen van vluchten die te veel lawaai maken. Dat gedogen is al vijftien jaar gaande; de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) mag geen sancties opleggen aan luchtvaartmaatschappijen die te veel lawaai maken zolang zij zich houden aan afspraken over onder meer baangebruik en vliegroutes. Die afspraken zouden ‘binnenkort’ in de wet worden opgenomen, maar dat is in vijftien jaar nog niet gelukt.
Kort geding
Voor beide acties – de experimenteerregeling en het staken van het gedogen – had de minister een Europese procedure moet volgen, stelt de advocaat-generaal bij de Hoge Raad. Dat vond de rechtbank in Haarlem al in april 2023 in een kort geding van luchtvaartmaatschappij KLM en andere bedrijven en belangenorganisaties uit de luchtvaart.
In juli 2023 verwierp het Gerechtshof Amsterdam het Haarlemse vonnis echter en gaf het minister Harbers gelijk. Nu adviseert de advocaat-generaal dat de Hoge Raad het arrest van het Gerechtshof vernietigt. De staat had de betreffende Europese regels wel degelijk moeten volgen.
Lees ook
Luchthaven Schiphol moet krimpen en dat is voor het eerst
EU-regels – en internationale luchtvaartafspraken – schrijven voor dat een lidstaat eerst alle mogelijke maatregelen moet hebben genomen om geluidshinder te beperken voordat het aantal vluchten op een luchthaven hard kan worden beperkt.
Dit wordt de ‘evenwichtige aanpak’ genoemd, ook wel de ‘balanced-approachprocedure. Nederland is het eerste land in de EU dat deze procedure is gestart voor een grote luchthaven als Schiphol.
Bestaande geluidsafspraken
Bij de presentatie van zijn Schipholplannen medio 2022 schatte Harbers nog in dat voor het eerste deel geen Europese balanced-approachprocedure nodig zou zijn. Het zou immers gaan om het handhaven van bestaande geluidsafspraken.
Voor de volgende stap van zijn plan om Schiphol meer „in balans te brengen” met de omgeving – het verder verlagen van de capaciteit van de luchthaven – volgt Nederland inmiddels wel de Europese procedure. Daarover doet de Europese Commissie vermoedelijk later dit voorjaar een uitspraak.
Het cassatieberoep is aangespannen door KLM en andere luchtvaartmaatschappijen en door IATA, de internationale brancheorganisatie voor de luchtvaart, en nog enkele brancheverenigingen.
