De opvang van derdelanders uit Oekraïne – mensen die tijdens de Russische inval in Oekraïne een tijdelijke verblijfsvergunning hadden – hoeft niet net zo lang te duren als die van Oekraïense ontheemden. Dat blijkt dinsdag uit een onafhankelijk advies van de advocaat-generaal van het Europese Hof van Justitie in Luxemburg. Hieruit valt op te maken dat in elk geval de advocaat-generaal het Nederlandse beleid ten aanzien van derdelanders als rechtmatig beoordeelt.
In Nederland is juridische discussie ontstaan over de reikwijdte van de tijdelijke beschermingsrichtlijn, die kort na de Russische invasie in Oekraïne door de Europese Unie werd geactiveerd. Toenmalig staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel, VVD) besloot in maart 2022 dat niet alleen Oekraïense ontheemden recht hebben op opvang en andere voorzieningen, maar óók derdelanders. Deze ruimhartige toepassing van de Europese richtlijn werd ook gekozen door Finland, Spanje en Ierland.
Specifiek gaat het om mensen die vóór 19 juli 2022 naar Nederland zijn gekomen. In eerste instantie ging het om ongeveer 5.000 derdelanders, maar dit aantal was dit voorjaar al geslonken tot 2.400. Zij mogen in afwachting van de definitieve uitspraak van het Hof in de Oekraïne-opvang blijven.
De Raad van State oordeelde eerder dit jaar dat de bescherming van deze derdelanders op 4 maart dit jaar mocht vervallen. De juridische discussie was hiermee niet afgesloten, omdat rechtbanken in Haarlem, Den Bosch en Roermond de beschermingsrichtlijn op een andere manier bleven uitleggen. Reden voor de rechtbank Amsterdam en de Raad van State om aanvullende vragen aan het Hof van Justitie in Luxemburg te stellen.
Voorschot op uitspraak
Volgens de advocaat-generaal mag een lidstaat die voor een ruime toepassing van de beschermingsrichtlijn kiest, zelf beslissen over het moment dat de bescherming voor een aanvullende groep mensen stopt. Wel moet er rekening worden gehouden met juridische principes als rechtszekerheid en het vertrouwensbeginsel. Praktisch betekent dit dat er geen „concrete en ondubbelzinnige toezeggingen” moeten zijn gedaan over de tijdelijke bescherming van derdelanders.
Het Hof van Justitie houdt zich bezig met eenduidige interpretatie en naleving van EU-recht door alle lidstaten. Het advies van dinsdag is een voorschot op de uiteindelijke uitspraak van het Hof. Adviezen van de advocaat-generaal zijn het resultaat van uitgebreid en diepgravend juridisch onderzoek, en worden daarom als zwaarwegend gezien. Uiteindelijk is het aan de rechters hoe ze de prejudiciële vragen beantwoorden. Het definitieve vonnis wordt binnenkort verwacht.
Lees ook
Gemeenten: snel plan nodig voor 4.900 ‘derdelanders’ uit Oekraïne
