Een Amerikaanse komiek die arthouse-scifi doet: dat geeft wrijving. Zie de persconferentie bij de lancering van Neflixfilm Spaceman, afgelopen week op de Berlinale. Met de Amerikaanse komiek Adam Sandler (57) als desperaat eenzame Tsjechische astronaut Jakub die in een ruimterace met een Koreaanse expeditie is verwikkeld om als eerste de mysterieuze Chopra-wolk bij Jupiter te onderzoeken. Op aarde wil zijn hoogzwangere vrouw intussen een punt achter hun relatie zetten: Jakub is op de vlucht voor intimiteit. Gelukkig dient zich onverwachts de oeroude buitenaardse reuzenspin Hanus aan als kosmisch therapeut.
Sandler is goed in desperaat, weten we van zijn – veel te schaarse – serieuze rollen: Punch-Drunk Love, Uncut Gems. Al valt het in Berlijn niet mee om serieus te blijven, gezien de vragen. Wist u dat er een tv-zender in Brazilië uw komedie 50 First Dates elke dag uitzendt, begint een Braziliaanse journalist. „Die gaat over liefde voor een vrouw zonder kortetermijngeheugen, uw volgende film Click ging over tijd. Dus wat kunt u ons vertellen over geheugen en tijd?” Sandler, met glazige blik: „Wow. Dat is nogal … diep. Het verklaart wel die cheque uit Brazilië die elke dag op mijn mat ligt. Maar sorry, kun je de vraag herhalen, ik bleef steken bij 50 First Dates. Jetlag hè… O ja, herinnering en tijd. Die… gaan vaak samen.” Waarna Sandler angstig kijkend twee duimen in de lucht steekt. De zaal ontploft.
Spaceman is een rare film. Een variant op 2001: A Space Odyssey en Solaris in een analoog, rommelig ruimteschip waar knijpflessen harissa rondslingeren en van alles met scotchtape aan de wanden is geplakt. Het is een bewerking van Jaroslav Kalfars absurdistische roman Spaceman of Bohemia, die focust op een emotioneel geblokkeerde astronaut. Dat type filmheld is in trek: zie films als Gravity, Ad Astra, Interstellar of First Man. Astronauten die worstelen met ambitie, liefde en familie, en in de ruimte hoort niemand ze huilen. Al heeft Jakub nog spin Hanus, met de kalme Zen-stem van acteur Paul Dano. Als Hanus bestaat althans. Of het ruimteschip. Misschien is Jakub wel gewoon een stomdronken Tsjech die op het tapijt ligt te hallucineren.
David Bowie
Regisseur Johan Renck vertelde in hotel Adlon-Kempinski dat Sandler de film Spaceman mogelijk maakte. Hij liep al rond met plannen sinds hij „de ongelofelijke eer en het privilege” had om de Lazarus-video’s voor de stervende David Bowie te maken; onder andere Black Star, waarin het skelet van astronaut Major Tom uit Bowies hit Space Oddity een prominente rol speelt. Renck: „Major Tom is de originele eenzame astronaut die worstelt met verslaving en niet meer zo goed met de wereld communiceert. Astronautenfilms gaan over mannen van middelbare leeftijd die terugkijken op hun leven en hun fouten. Dat is een verhaal dat nu in mij zit.”
Zelfs met een recente tv-hit op zak – miniserie Chernobyl – kreeg Renck evenwel Spaceman niet van de grond. Tot hij een rondje Hollywood deed: lunches, vage gesprekken met acteurs, aftasten of er ergens iets voor hem in het vat zit. Adam Sandler wist van zijn astronautenproject, vroeg het script en was aan boord. Maar ook mét Sandler kreeg Renck het budget niet rond voor deze vrij dure, vrij bizarre film. Dus polste Sandler Netflix, die hij ‘content’ levert in de vorm van populaire, middelmatige komedies. Netflix gunde dat zijn ster.
Johan Renck kon aan de slag. Hij wilde een rommelig ruimteschip, zoiets als het ISS. Ter voorbereiding mocht hij met de astronauten daar zoomen. „Ik vroeg ze waarvoor ze echt bang zijn. Elektrocutie, zo bleek. Er slingeren allerlei leidingen met hoog voltage in het rond, ook in de leefkwartieren. Je werkt die niet weg omdat je overal direct bij moet kunnen voor reparaties.”
En hoe ruikt het in de ruimte? „Enorm smerig, vertelden ze mij. De lucht in zo’n ruimtestation wordt heel stoffig door huidschilfers en zo. Er is vocht en zweet, dat slaat tegen wanden, filters werken maar tot zover. Het ergste is de terugkeer van een ruimtewandeling. Als je na het ademen van frisse zuurstof dan je helm afzet, ga je over je nek.”
Gillen, schreeuwen, pijn
Adam Sandler sloft na Renck onze hotelkamer binnen in een felroze sweater, fluorescerend Hawaiishirt en slobberbroek. Hij had een romantisch idee bij een astronautenfilm, bekent hij. „Ik was heel opgewonden, maar twee weken voor de opnames zei Johan: ‘Je beseft toch wel dat dit geen Star Trek wordt? Je loopt niet over het dek, er is geen zwaartekracht. Je hangt in een harnas aan touwen en wordt aan een kraan van dertig meter de filmset ingeschoven. Stuntmannen sjorren aan je en draaien je in het rond.’ O boy. Ik heb al niet zo’n soepel lichaam, en vijftien kilo geleden was me dit veel makkelijker afgegaan. Het was gillen, schreeuwen, pijn, hoogtevrees en paniek. De stuntmannen vonden me een enorm watje. Dan hing ik daar weer verkrampt en zei Johan: ‘Doe nou gewoon alsof je zweeft!’ En dan hesen ze Johan in het harnas om het voor te doen. Nee, liever geen making-of-documentaire over Spaceman, dat wordt heel gênant.”
Lees ook
de recensie van ‘Spaceman’
Praten tegen een tennisbal – de alien-spin Hanus werd er als ‘special effect’ pas later in gemonteerd – ging wel prima: het hielp Sandlers gevoel van verlatenheid. Of hij iets gemeen heeft met astronaut Jakub? „Hij schaamt zich voor zijn vader, wil zelf een held zijn, maar leeft daarom in het verleden en de toekomst, niet in het heden. Ik was ook wel een beetje zo tot ik kinderen kreeg [dochters Sadie (2006) en Sunny (2008)]. En nog altijd ben ik bezig de juiste balans te vinden tussen een goede vader en partner zijn en een goede artiest en vriend.”
Dat vaderschap weerhield hem ook van serieuze rollen, vervolgt Sandler. Hij kreeg veel lof voor zijn rol van gokverslaafde juwelier Howard in Uncut Gems (2019), een zelfdestructieve neuroticus. Maar zijn vrouw moest hem overhalen die rol te accepteren. Sandler: „Ik vond het doodeng met jonge kinderen, neem je Howards kind-onvriendelijke energie niet mee naar huis? Ik sprak daar gisteren met (acteur) Paul Dano over. Hij vindt dat nou juist het opwindende van acteren. Even totaal iemand anders zijn en dat dan weer van je afzetten.”
Hoe dan ook heeft hij geen keus, denkt Sandler. „Ik ben nu 57 jaar, of ik nog een connectie met het publiek maak met een romantische komedie of als jongeman die niet weet wat hij straks met zijn leven aan moet? Ik ben bang van niet, ik moet sowieso op zoek naar andere rollen. Dat is niet zo gemakkelijk.”
