Aanvallen op VN zetten Israëls goede relatie met bondgenoot Italië onder druk

Giorgia Meloni belde zondag met haar Israëlische ambtgenoot Benjamin Netanyahu, een volgens de Italiaanse media lang en moeilijk gesprek. Voor de vierde dag op rij viel Israël in Zuid-Libanon een post van blauwhelmen van de Verenigde Naties aan. Meloni noemde dat „onaanvaardbaar”. Er zijn ongeveer duizend Italiaanse blauwhelmen in Libanon.

De premier van Israël zo duidelijk aanspreken, is allerminst vanzelfsprekend. Het is misschien wel Meloni’s moeilijkste beleidswijziging tot nu toe. Twee weken na de terreuraanval door Hamas reisde de Italiaanse premier als een van de eerste buitenlandse leiders naar Israël om haar steun te betuigen. Italië is een trouwe bondgenoot van Israël, en na de Verenigde Staten en Duitsland (samen goed voor 99 procent van Israëls wapenimport) ook de derde grootste exporteur, zij het met een veel kleiner aandeel (0,9 procent).

Er zijn meerdere redenen voor de goede relaties met Israël. Als radicaal-rechtse politica voert Meloni in Italië een anti-migratiekoers. Zijzelf en haar partijgenoten waarschuwden al vaker voor het zogenaamde gevaar van ‘omvolking’, een samenzweringstheorie waarbij een ‘globalistische elite’ moslimimmigranten Europa zou binnenhalen om de oorspronkelijke bewoners te vervangen en de westerse, christelijke cultuur omver te werpen. Dat plaatst haar in het conflict in het Midden-Oosten dichter bij Israël dan bij de Palestijnen, die voornamelijk moslims zijn.

Ook een historische ‘schuld’ speelt een rol. Meloni’s partij Broeders van Italië heeft wortels in het Italiaanse neofascisme. Na Duitsland voerde ook fascistisch Italië de rassenwetten in, met als absolute dieptepunt de grote deportatie van de joden uit het getto van Rome, naar Auschwitz. Onlangs, op de eerste verjaardag van de Hamasaanval van 7 oktober, woonde Meloni een herdenkingsdienst in de synagoge van Rome bij. De Italiaanse premier onderhoudt goede relaties met de joodse gemeenschap in de Italiaanse hoofdstad, die dicht bij de Israëlische regering staat, de meest uiterst rechtse ooit.

Nationale belangen

Dat Meloni dan toch zo kritisch is op Netanyahu heeft te maken met nationale belangen. Bij de eerste Israëlische aanval op de VN in Libanon werden twee Italiaanse bases aangevallen. Hoewel andere VN-blauwhelmen – onder meer twee Sri Lankanen en twee Indonesiërs – gewond raakten, bracht het Israëlische leger zo dus ook rechtstreeks Italiaanse militairen in gevaar. De Italiaanse minister van Defensie Guido Crosetto sprak meteen van „mogelijke oorlogsmisdaden, en in elk geval zeer ernstige schendingen van het internationaal recht”. Crosetto staat dicht bij premier Meloni, en is medeoprichter van haar partij.


Lees ook

Hoe Giorgia Meloni een niet te missen factor in Europa werd

Premier Meloni in Rome vlak voor de de aankomst van Jens Stoltenberg, secretaris-generaal van de NAVO, eerder deze maand.

Ook de aanhoudende bombardementen op Gaza, met veel burgerdoden tot gevolg, dwingen Italië tot een steeds kritischer standpunt inzake Israël. Een niet-geautoriseerde betoging voor Palestina ging in Rome onlangs toch door, en verliep woelig. Vierendertig agenten raakten gewond. Meloni wil de Italiaanse publieke opinie, die groeiende solidariteit voelt met de Palestijnse burgerbevolking, enigszins kalmeren. En Netanyahu kon de voorbije maanden al een stuk minder rekenen op Italiaanse steun.

Na 7 oktober 2023 bevroor Italië nieuwe wapenleveringen aan Israël. De Israëlische regering moest ook haar kandidaat-ambassadeur voor Italië terugtrekken. Vanuit Rome was het signaal gekomen dat de kandidaat geen groen licht zou krijgen, omdat hij burgemeester was geweest van Ma’ale Adumim, een grote illegale nederzetting op de bezette Westelijke Jordaanoever. Voorts blijft Italië hameren op een staakt-het-vuren in Gaza, en Israël aansporen om humanitaire hulp door te laten.

Pragmatisch buitenlandbeleid

In haar buitenlands beleid toont Meloni zich dus pragmatisch – ze reserveert haar ideologische standpunten, zoals haar tegenstand tegen abortus, het muilkorven van de media en drastische hervormingen voor justitie, voor binnenlands gebruik. Vlak na haar verkiezing in september 2022 stelde Meloni andere Europese leiders en de internationale markten gerust door meteen naar Brussel te reizen, en zich te scharen achter de lijn van zowel de EU als de NAVO. Ze blijft een medestander van Oekraïne. Zo kocht ze veel krediet, zowel bij Commissievoorzitter Ursula von der Leyen als bij de Amerikaanse president Joe Biden.

Met Von der Leyen sloot ze verschillende strenge migratiedeals en kan ze het persoonlijk goed vinden. „En toch onthield ze zich bij de stemming over een nieuw mandaat voor de EU-Commissievoorzitter, wat zeer opvallend is voor een groot EU-land als Italië”, stelt politiek analist Franco Pavoncello. Volgens hem onthield Meloni zich om zo de banden met de radicaal-rechtse krachten in Europa rond de Hongaarse premier Viktor Orbán veilig te stellen.

Meer voeling met Trump

Het toont hoe graag Meloni van twee walletjes eet. Ze wilde Von der Leyen het signaal sturen dat ze rekening moet houden met Italië. Met resultaat: de als Europees commissaris voorgedragen Raffaele Fitto geeft Italië ook in de nieuwe Europese Commissie voldoende gewicht.

Ook in de VS wedt Meloni graag op twee paarden. Hoewel ze een goede werkrelatie heeft met Biden, probeert haar entourage niet te verhullen dat het radicaal-rechtse Broeders van Italië veel meer voeling heeft met Donald Trump. Met hem deelt Meloni haar voorliefde voor conservatieve, christelijke waarden en haar weerzin van immigratie.

Voor ze premier van Italië werd, knoopte ze goede relaties aan met Trumps wereld. Meloni haalde in 2018 Trumps voormalige partijstrateeg Steve Bannon naar haar partijfeest Atreju in Rome. En ook met Tesla-topman en Trump-medestander Elon Musk kan Giorgia Meloni het prima vinden, bleek recent uit een zeer innige omhelzing.

Dat de meeste EU-leiders huiveren voor een terugkeer van Trump als president, verwacht Meloni in haar voordeel om te buigen. Wint Trump, zo stelt de Financial Times, dan hoopt de Italiaanse dat zij Trumps geprivilegieerde gesprekspartner in Europa wordt. Trumps eventuele comeback zou Meloni’s politieke ster in Europa nog meer kunnen laten stijgen.


Lees ook

Zes jaar cel geëist tegen Italiaanse vicepremier Salvini wegens weren migrantenschip

De Italiaanse vicepremier en minister van Infrastructuur en Transport Matteo Salvini donderdag tijdens een vragenuur in de Senaat in Rome.