‘Sex Education’ gaat verder de diepte in

Dat is even wennen: in het vierde en laatste seizoen van Sex Education beginnen de hoofdpersonen op een nieuwe middelbare school met allemaal nieuwe mensen. „De nieuwe school is erg progressief en woke”, vertelt de Britse seriemaker Laurie Nunn tegen NRC in een zoom-gesprek van zes minuten, „En de nieuwe leerlingen voelen zich als kleine vissen in een enorme nieuwe vijver.”

Nieuwe omgeving, nieuwe gezichten – moet dat nou, in het allerlaatste seizoen? Maar al snel blijkt dat Laurie Nunn de nieuwe omgeving gebruikt om serieuzer in te gaan op de vraag wat het betekent om werkelijk inclusief te zijn, wat een verrijking is van de serie. De luchtigheid en de expliciete verbeelding van seks zijn gebleven, maar Nunn durft het aan om de problemen meer uit te diepen, en meer duisternis toe te laten. Zo bevat het nieuwe seizoen een pijnlijke begrafenis, gedachten over zelfdoding, en een religieuze worsteling.

Veel is ook hetzelfde gebleven in deze verrukkelijke komedie, de wookste serie ter wereld. Nerdy scholier Otis (Asa Butterfield) wil ook op de nieuwe school weer de sekstherapeut worden, maar hij moet het opnemen tegen de zittende sekstherapeut die O heet. Zijn grote liefde Maeve zit in Amerika, maar via ongemakkelijke appjes en langeafstandgesprekken gaan de twee gewoon door met elkaar eindeloos aantrekken en afstoten. Thuis zit Otis’ moeder (Gillian Anderson) met een nakomeling en een postnatale depressie die ze ontkent.

Toen Laurie Nunn, dochter van een Britse toneelregisseur en een Australische actrice, begon met de serie was ze een onbekende dramaschrijver van 32 jaar die nooit een scenario van haar verfilmd zag. Sinds Netflix vijf jaar geleden haar Sex Education oppikte, is ze een gevierd scenarist en staat haar leven helemaal in dienst van de populaire serie. „Mijn idee was: een moderne versie van de klassieke tienersekskomedies”, zegt ze. Dus niet een komedie over stereotype witte hetero scholieren, maar inclusiever. „Ik wilde een serie maken die mij minder alleen had doen voelen toen ik zeventien was, want ik vond tiener zijn heel erg moeilijk, en ik ben niet de enige.”

Lees ook: Gillian Anderson vindt zichzelf steeds opnieuw uit

Serieuze ondertoon

Over de serieuze ondertoon van het nieuwe seizoen zegt ze: „In het vierde seizoen zijn de personages bijna van school, ze zitten in het limbo tussen kindertijd en volwassenheid. Ze zijn veel ouder dan in het eerste seizoen, dus kon ik dieper ingaan op de problemen die ze hebben.” Dit seizoen wilde Nunn het idee van falen onderzoeken. „Een achttienjarige kan het gevoel hebben dat als hij iets verpest alles meteen voorgoed verpest is. Zo voelde ik dat in ieder geval toen ik zelf op school zat. Ik wil met de serie vertellen dat dat niet zo is. Dat je altijd een tweede kans krijgt. Vanuit dat idee kwamen de duistere, meer volwassen thema’s vanzelf.”

Anders dan de school in de eerste drie seizoenen van Sex Education heeft de nieuwe school bij wijze van spreken WOKE in neonletters op de gevel staan. De nieuwe leerlingen noemen het bij aankomst „Amsterdam, maar dan in een scifi-film.” Het lichte, modern gebouw wordt bestuurd door de leerlingen zelf – een bontgekleurde verzameling queers, mensen met een beperking en alles ertussenin. Een goed deel is van Afrikaanse, Indiase of Zuid-Aziatische afkomst, maar dat is hier een gegeven, geen thema. Iedereen kan zijn wie hij is en iedereen wordt gesteund in zijn zoektocht naar zijn identiteit. Roddelen, kwetsen en discrimineren zijn verboden. „Vriendelijk is het nieuwe cool.”

In de eerste drie seizoen moesten de leerlingen zich nog verzetten tegen hun conservatieve school. Dat conflict valt nu bijna helemaal weg, waardoor de nadruk meer ligt op de interne strijd, over seks, romantische relaties, identiteit, trauma, mentale problemen. Want ook al accepteert de omgeving dat je queer bent, dat wil nog niet zeggen dat je jezelf accepteert. Speciale ruimte krijgt daarom Cal (Dua Saleh), een transjongen die worstelt met zijn transitie. Nunn: „Transmensen liggen tegenwoordig zwaar onder vuur dus ik vond het belangrijk om dat verhaal te vertellen. Ik ben daarvoor niet de aangewezen persoon dus ik heb veel gepraat met transacteurs in de cast. Ik vroeg ze: ‘Welk verhaal zou je willen zien?’ want de stem van transmensen ontbreekt vaak in het debat over hen.” Om transgenderisme niet louter te problematiseren, zitten in de serie ook transleerlingen die geen probleem hebben met hun gender, en het anders zijn uitbundig vieren.

Gay christenen

Otis’ boezemvriend Eric (Ncuti Gatwa) wordt op de nieuwe school omarmd door een queer vriendenclub waardoor zijn relatie met Otis wat verwatert. Dat geeft hem de ruimte om zijn eigen innerlijke strijd aan te gaan. Hij wil deel uitmaken van de christelijke kerk van zijn Nigeriaans-Ghanese familie, maar die kerk vereist dat hij zijn homoseksualiteit verwerpt als „zondig”. Met de hulp van God probeert hij uit die tweestrijd te komen.

Christelijke gays zie je zelden in series. Hoe kwam Nunn daar op? Nunn: „Ons schrijversteam is erg progressief en inclusief, maar ook wij hebben onze blinde vlekken. En die wilden we onderzoeken in de serie zodat we er zelf ook van kunnen groeien. De verhaallijn van transjongen Cal kwam daaruit voort en ook die over Eric als gay christen. Ik ben zelf niet christelijk opgevoed, dus voor mij was dit ook een zoektocht. Een paar van onze schrijvers vertelden hoe ze religieus waren opgevoed, maar dat ze in de kerkgemeenschap nooit zichzelf konden zijn. Daar zat veel pijn en rouw. Want net als gay zijn hoort religie bij hun identiteit. Ze voelden zich afgesneden van hun gemeenschap. Dus ja, er zijn veel queers die religieus zijn in de wereld en die willen ook gepresenteerd worden. En representatie ligt in het hart van Sex Education.”

https://youtu.be/M2GjnzVoIKw?si=NzOyx_jdIk4dep5Z