‘Je kunt altijd creatief zijn, zelfs bij de tandarts’

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Zomeravondgesprek Hun stijl verschilt, en ook hun nationaliteit, maar beiden zijn solist en selfmade komiek, met al decennia volle zalen. Hoe verhouden Youp van ’t Hek en Kamagurka zich tot de wereld, tot hun publiek en tot elkaar? „Je moet niet louter de hamer zijn, je moet ook kunnen meeleven met de spijker.”
Foto Lars van den Brink

Het is even over vijf, het regent in Noordwijk aan Zee. Kamagurka bestelt een biertje. Achterin een auto op de parkeerplaats had hij twee enorme opblaaszwanen zien liggen, en hij vermoedt iets: „Hoe diep moeten we straks de zee in met die dingen?” Dan komt Youp van ’t Hek het overdekte terras op lopen. „Ik heb mijn auto maar goed op slot gedaan,” zegt hij terwijl hij zijn hoed afzet, „want Harry Mens woont hier in de buurt”.

De Nederlandse en de Vlaamse humorist begroeten elkaar. Youp en Kama kennen elkaars werk: Youps columns, Kama’s cartoons, elkaars optredens. Maar ze kennen elkaar niet goed; ze hebben elkaar weleens ontmoet maar nooit lang gesproken. „De laatste keer bij de Nacht van NRC”, zegt Kamagurka. „Toen was ik al behoorlijk slecht, ja”, zegt Youp. Hij doelt op zijn gezondheid. Ruim een half jaar geleden, op kerstavond, onderging hij een zeven uur durende hartoperatie. Het scheelde weinig of hij had het niet overleefd. Inmiddels speelt hij zijn voorstelling Licht weer avond aan avond. „Vooral de dingen er omheen doe ik niet meer,” zegt hij.

Waarover straks meer. Eerst worden er wat logistieke afspraken gemaakt over de avond. Over een paar uur, als het volgens de smartphone droog wordt, gaan we foto’s maken op het strand. Het diner wordt daaromheen gepland. „Peter Vandermeersch betaalt toch?” vraagt Kamagurka terwijl hij de wijnkaart bekijkt. De heren grijnzen. En wisselen wat tips uit over goede restaurants in Nederland en Vlaanderen.

Foto's Lars van den Brink

Foto’s Lars van den Brink

Dan vertelt Youp verder over zijn voorstelling. „Die gaat over een psychiater die het eigenlijk een beetje beu is. Hij heeft in 1982 een voorstelling van mij gezien waar geen hond in de zaal zat, maar hij vindt mij wel een vrolijk mannetje. En hij vraagt mij om elke maandagochtend een beetje te komen sparren. Zo worden wij vrienden. Hij woonde op de Keizersgracht, ik woonde toen op het Singel…”

Kamagurka, voorzichtig: „Is dat echt gebeurd? Nee toch?” Youp lacht. Kama: „Dat is jouw allersterkste punt, jij kunt altijd vertellen alsof het echt gebeurd is.” Licht gaat in feite, zoals Youp zelf in de show zegt, over „neuken en de dood, de belangrijkste dingen in het leven”. Hij speelde die voorstelling al voor hij geveld werd; blijkbaar hield de dood hem bezig. „Het rare was: ik was ziek en ik wist niet wat ik had. Daarmee liep ik steeds bij artsen.” En die konden niks vinden. „Op een gegeven moment ben ik na drie minuten van het podium gestapt. Toen zijn ze verder gaan zoeken en kwam die hartoperatie. En toen viel ook alles in die voorstelling veel meer op zijn plek.” Hoe dan? „Het had op teletekst en in alle kranten gestaan, ik kon niet zeggen: het was een griepje. Dus nu begin ik de voorstelling ermee: ik ben de avond voor kerst met spoed geopereerd, ik was de hele kerst onder narcose, ik kan het iedereen aanraden.” Ze lachen. „En dan eindig ik er ook mee: dat ik weer wilde spelen. Het heeft die voorstelling een soort idiote lading gegeven.”

Biodynamische wijn

Maar het wás ook serieus. Youp vertelt dat hij zo ziek was dat hij in de scanner in slaap viel. Dat het hem vlak voor de operatie zelfs niet meer kon schelen of hij het overleefde of niet. „Maar na de operatie had ik al vrij snel weer een grote bek. Iemand zei tegen mijn vrouw: nog even en hij is weer helemaal de oude. Waarop Debby zei: dat hoeft nou ook weer niet.”
Hij neemt een slok wijn. „Dit is trouwens godvergeten lekkere wijn.”

Kamagurka: „Ik heb gewoon de duurste gekozen.” Lachend: „Nee hoor, maar deze is biodynamisch. Ik vind: wijn moet je kunnen doordrinken. Van deze wijn wordt je lichaam blij, dat neemt dat op. Bij slechte, scherpe wijn voel je: je maag drijft dat direct naar de uitgang. Als ik veel goede wijn heb gedronken, ga ik thuis altijd meteen naar mijn atelier om te schilderen.”

Youp: „En is het dan wat, de volgende dag? Ik heb weleens redelijk lammig een tekst geschreven en daar was ik heel tevreden over. Maar de volgende dag startte ik mijn computer op… Ik heb hem nooit aan iemand laten lezen.”

Kamagurka: „Tekenen is iets heel anders dan schrijven. Dankzij de evolutie van de kunstgeschiedenis kun je veel meer drinken als kunstenaar. Ik kan me niet voorstellen dat Caravaggio of Michelangelo dronken waren toen ze schilderden. Maar Cobra-artiesten, bijvoorbeeld, die konden wel flink drinken en niemand ging dan zeggen: goh, je begint de zon blauw te schilderen en de lucht geel.”

Ze vertellen hoe ze werken als ze een voorstelling in elkaar steken (Kama toert momenteel met zijn voorstelling Vliegangst op de Pechstrook). „Als ik een nieuw programma ga maken”, zegt Youp, „staat er eerst niets op papier. Dan begin ik kastjes te schilderen, een raam te vervangen… Als ik op een gegeven moment mijn auto ga wassen, roept mijn vrouw: ga naar je computer!”

Kamagurka: „Je bouwt eigenlijk een soort spanning op zodat je iets kunt maken. Bij mij is het ook mijn vrouw die zegt: nu ga je schrijven. En nu mag je stoppen.”

Youp: „Ja, precies. En dan tik ik twintig, dertig pagina’s en heb ik in principe het verhaal. Nog lang niet goed, maar dan begin ik in Theater Pepijn, met een voorleesvoorstelling. Dat is bijgeloof, de negentig mensen die daar zitten waren in de jaren 80 al bij mijn try-outs. En de eerste keer dat ik voorlees, denk ik: dat kan eruit, en dat kan ik veel langer maken en veel leuker…”

„Hoe vaak doe je dat, dat voorlezen?”, vraagt Kamagurka.

Youp: „Een stuk of acht, negen keer. Ik zeg altijd: goed opletten, want het grootste deel van wat u vanavond hoort, hoort u nooit meer terug. Het publiek maakt dat zinnetje vaak ook af. Dat is een soort verbond met de zaal.”

Kamagurka: „Ik schrijf ook alles uit. Ik geniet daar ook van. Maar ik heb wel meer voorleessessies nodig dan acht. En als ik terugkom praat ik er vaak met mijn vrouw over. Ik ben een enorme twijfelaar, ik kan heel moeilijk beslissingen nemen. Wat ik geleerd heb is alleen maar die tekst over te houden waarvan ik het leuk vind om die te brengen.” Hangt dat samen met hoe het valt? „Niet altijd. Soms denk ik: die grap moet ik eigenlijk niet doen; nou, nog één keer dan – hele zaal plat.”

Youp: „Ik heb ook een grap in mijn voorstelling, die is te slecht voor woorden. Over een man met een zus die ervan overtuigd is dat ze nog wat van het leven kan maken. Die gaat de hele tijd op cursus. Hij noemt haar dan ook de cur-zus. Dan zeg ik erbij: dit is de slechtste grap van de hele voorstelling. Maar dan komt er even later een neef langs die homoseksueel is, een neef die nicht is… Die grap is nóg slechter.”

Kamagurka: „Als je ermee speelt, fantastisch. Ik heb ook zo’n grap: dan heb ik een wegrestaurant gezien, ik loop ernaartoe en dat restaurant is weg. Maar het stond erop, het is een wegrestaurant. Iedereen moet daar altijd om lachen. In feite zijn dat een soort ontmijningsgrappen, waardoor het publiek veel meer op zijn gemak komt te zitten. Dat het niet perfect hoeft te zijn, het is ook maar een mens dat daar staat. En als je dan erbij zegt: de volgende grap is nóg slechter… Waardoor werkt humor eigenlijk? Je mag de beste grap geven aan bepaalde mensen, die gaan er nooit een lach mee krijgen. En dan heb je andere mensen die de flauwste grap vertellen en iedereen lacht.”

Youp: „Wim Kan zei daarover: je doet de deuren dicht, het licht gaat uit en je smeedt een complot met de zaal. Het is vaak heel moeilijk na te vertellen voor wie er niet bij was. Daarom is cabaret op tv ook veel ingewikkelder. En het lekkere van véél spelen is dat je je voorstelling helemaal kan bijschaven tot een geoliede machine.”

Kamagurka: „Als je op het podium moet nadenken, ben je eigenlijk al vertraagd bezig. Dat is met schilderen én met spelen: op een bepaald moment verdwijnt de zaal, verdwijnt de omgeving. Ook voor het publiek! Die zitten in die zaal, maar ze zitten eigenlijk gewoon bij jou. Ik denk altijd: speel de zaal weg – als dat kan, heb je een geslaagde avond. Hetzelfde als met voetballen. Een voetbalploeg die goed in vorm is, die denkt niet meer na, die speelt gewoon.”
Youp: „We gaan niet de hele avond over voetbal praten, hoor.” Kamagurka: „Eén keer nog.”

Ze lachen.

Foto Lars van den Brink

Foto Lars van den Brink

Seizoenskaart

Het gaat deze avond regelmatig over voetbal. Uiteraard volgen ze het EK. Youp voorspelde België-Italië als finale, met België als winnaar, en dat leek Kama wel plausibel. Het is ingehaald door de tijd.

Kamagurka is aandeelhouder bij KV Oostende, de club waar hij vroeger al met zijn vader heenging en waarvoor hij een paar jaar geleden nieuwe clubshirts ontwierp. Er wordt ook een lounge in het KVO-stadion naar hem genoemd. Youp heeft veertig jaar een seizoenskaart bij Ajax. Als jochie ging hij al vanuit Naarden naar Stadion De Meer in Amsterdam, liftend om een gulden voor de bus uit te sparen, maar dat mochten zijn ouders niet weten. Eén keer stapte hij bij de beroemde filmer Bert Haanstra in de auto – kon Youp thuis niet vertellen.

„Later kwam hij naar mijn voorstellingen”, zegt Youp. „En nog later bezocht ik hem toen hij al een beetje aan het dementeren was. Dan zei hij: ‘Je moet even zeggen waar we elkaar ook weer van kennen. En je moet het straks misschien nog een keer zeggen’.” „Drie weken voor de dood van Hugo Claus”, vertelt Kamagurka, „werd ik bij hem uitgenodigd.” Claus leed toen aan alzheimer. „Hij had een doosje, als hij daarop duwde kwam er een stem uit die zei hoe laat het was. In plat Gents.”

Ze grinniken zachtjes.

„Maar dat je dus al die dingen hebt gedaan”, zegt Kama, „en iedereen weet het nog, maar jij niet meer. Ik heb wel eens een sketch gemaakt dat ik honderd ben en toch nog steeds optreed. Dan kom ik het podium op met een looprek, het duurt al zeker tien minuten voor ik bij de microfoon ben. En dan begin ik een grap te vertellen, de mensen lachen wat. En de volgende grap is weer dezelfde. En de derde grap is wéér dezelfde, maar dan ben ik de pointe vergeten. Dat is zalig om te doen, hè. Omdat je heel veel vrijheid creëert voor jezelf om álles te kunnen zeggen. Dat is het leuke. Kinderen die onder elkaar spelen hebben dat ook. Wij zijn vrije mensen, wij zijn geen acteurs.”

„Laatst trad ik in de open lucht op”, zegt Youp, „in Caprera in Bloemendaal, en daar begon op een stil moment een vogel door de voorstelling heen te fluiten. Een nachtegaal. Ik vertelde over een overleden vriend, die mij ooit beloofd had van zich te laten horen. We luisterden met 1.200 man naar dat vogeltje en opeens viel me op dat het beestje bekakt zong. Hij paste zich aan aan de buurt. Vanaf dat moment hoorde het publiek dat ook. En neem van mij aan: het vogeltje zong bekakt. Hij deed het voor ons. Dat bedoel ik met het complot van Wim Kan. De eenmalige magie. Met dank aan het vogeltje!”

Het is even stil.

„Waar ik wel vaak over nadenk”, zegt Youp dan. „Ik speel al heel lang voor afgeladen volle zalen en als ik heel eerlijk ben, wil ik niet meemaken dat het niet meer loopt. Dat lijkt me echt verschrikkelijk. Dat ik daar sta en ze komen niet meer. Maar het ergste zou zijn als je naar zo’n zaal rijdt en je hebt er geen zin meer in. Ik ben bijna kinderlijk in het plezier dat ik heb als ik naar een voorstelling ga. Ik weet nog dat mijn moeder overleed en iemand vroeg of ik die avond moest spelen. En dat hoefde niet, maar ik had best willen spelen. Dat was een lekker moment geweest om eens even flink te lachen met die zaal.” „Het maakt ook niet uit, hè”, zegt Kamagurka. „Je moeder gaat ook niet terugkomen omdat je niet speelt. Toen mijn vader stierf heb ik ook gespeeld, die week.”

Opeens viel me op dat het vogeltje bekakt zong. Hij paste zich aan aan de buurt

Youp van ’t Hek

Het is droog geworden. Tijd voor de foto aan het strand. Met de opblaaszwanen dus – die heeft de fotograaf gehuurd omdat hij deze surrealistische attributen wel gepast vond voor een interview met twee humoristen. Die poseren welwillend met de plastic vogels. „Het is wel prettig om een attribuut te hebben”, zegt Kamagurka, „zodat je niet zo met de fotografie bezig bent.”

Tijdens het eten vertellen Youp en Kama elkaar over het begin van hun carrière. Beiden behoren tot de top, „terwijl ik in alles wat ik nu doe, tekenen, optreden, schilderen, niet één diploma heb”, zegt Kamagurka. Dat geldt ook voor Youp: „Ik was zevende van acht kinderen. Mijn ouders maakte het niet zoveel uit, want die zes boven mij waren ook mislukt, dus ze waren wel wat gewend… En ik was van vijf scholen afgetrapt, had uiteindelijk met veel moeite de mavo gehaald, en toen ben ik daarna nog van de havo afgetrapt.”

Maar allebei zijn ze niet helemaal autodidact: ze zochten al jong mensen op om van te leren. Toen Youp 14 of 15 was, ging hij met zijn gedichtjes langs bij uitgever Thomas Rap. „Heere Heeresma zat op de verwarming, die herkende ik later op een foto, en hij en Thomas Rap kregen de slappe lach toen ik binnenkwam.” Sinds 1985 is Rap Youps uitgever. En „als jochie van 16 die cabaretier wilde worden” liep Youp een tijdje met Fons Jansen mee. „Ik wist toen niet eens dat een theater een artiesteningang had. Dat leerde ik bij hem.”

Van zijn eigen cabaret kon hij toen nog niet leven. „Maar toen vroeg een vader van een vriend, die een redelijk grote wijnwinkel had, aan mij: jij schrijft toch, zou jij bij mij de reclame over wijn willen schrijven? Sindsdien, als ik wat over wijn lees, ‘afdronk’, ‘mooi bouquet’, al dat gelul: nooit geloven. Dat wordt gewoon door zestienjarigen geschreven.”

Foto Lars van den Brink

Foto Lars van den Brink

Hara Kiri

Kamagurka ging als jongetje met een vriend op de fiets naar Maurice Tillieux, die tekende voor stripblad Robbedoes. „Vanuit Oostende voorbij Brussel”, meer dan 130 kilometer. „We mochten daar logeren, we kregen eten, hij gaf commentaar op onze tekeningen, we mochten aan zijn werktafel zitten. Dat vonden wij ongelooflijk. Jij zal nooit een Robbedoes-tekenaar worden, zei hij tegen mij, maar wel een tekenaar.”

En op zijn 17de, 18de ging hij tijdens een schoolreis op de bonnefooi langs bij de redactie van het satirische maandblad Hara Kiri, een voorloper van Charlie Hebdo, terwijl zijn klas het Louvre bezocht. „Al die mannen – Wolinski en Cabu, die zijn doodgeschoten [bij de aanslag op Charlie Hebdo in januari 2015, red.], en Choron, en hoofdredacteur Gébé – die kwamen rond mij staan. Ik kreeg een glas whisky, want ik kon niet uit mijn woorden komen, ik kon nog niet zo goed Frans, en ik zei: ik wil tekenaar worden.” De volgende dag ging hij terug met tekeningen die hij die nacht maakte. „Gébé pakte mijn papier met tekeningen en sneed zich eraan. Ik vond dat een geweldig moment: het bloed van mijn held over mijn potloodtekening. Hij keek en hij zei: dat kan wel gekker. Plus fou!” Een jaar later vond het blad zijn tekeningen gek genoeg om af te drukken.

„Ja, plus fou”, mijmert Youp. „Toen ik mijn vader vertelde dat ik cabaretier wilde worden, zei hij: word dan geen middelmatige komiek. Je moet wel iets lósmaken, iets raken. Hij zei ook aan het eind van zijn leven: ik ben het zó vaak niet met je eens – hij was heel katholiek – maar hij zei: je bent wel grappig.”

Kamagurka: „Ik begrijp dat wel. Als je geen tegenstand teweeg brengt, ben je met niks bezig. Toen mijn eerste boek uitkwam, Het ruikt hier naar onzin, 1978, kreeg ik een heel negatieve kritiek in een links weekblad, De Nieuwe: ‘Dit is nu echt rechtse humor, het is de dood van links in Vlaanderen als ze deze humor aan de borst drukken.’ En 25 jaar later lees ik in de krant dat diezelfde man die dat schreef woordvoerder was geworden van het Vlaams Blok in Brussel. Sinds dat gebeurde heb ik mij voorgenomen mij nooit meer iets aan te trekken van wat er over mijn werk gezegd wordt.”

Er wordt sowieso steeds meer gezegd. „Hierdoor,” zegt Kamagurka en houdt zijn smartphone omhoog, „is enorm veel veranderd. Elke tekening die ik maak kan de hele wereld rond gaan, zonder dat je daar iets aan kan doen. Via Twitter weet ik dat mensen in China en Japan mij volgen. Cowboy Henk [een strip die hij maakt samen met zijn vriend Herr Seele] verschijnt in Amerika, Frankrijk, Duitsland, Spanje, Scandinavië… Er zijn zelfs Russen die Cowboy Henk vertalen en dat op internet zetten. Vroeger was internationaal zijn veel moeilijker; nu gaat dat bijna vanzelf, door internet. Wat dat betreft is ons leven echt aan het veranderen.” Zonder overgang: „Ik voorspel binnenkort bijvoorbeeld een golf van groene moslims.”

Groene moslims? Als in duurzaam? Kamagurka: „Ja, die vanuit de Koran gaan zeggen: we moeten met de aarde heel voorzichtig omgaan. Vorige week kwam ik zo’n meisje tegen, voor De Afspraak.” In dat tv-programma, op Canvas, vult hij elke dinsdag een item. „Dat meisje zei: ik bén een groene moslim. Die digitale ontwikkeling zal veel meer de mensen met elkaar verbinden dan dat we elkaar gaan afbreken.”

Foto Lars van den Brink

Foto Lars van den Brink

Imam in Bangladesh

Dat hopen we allemaal. En daarmee komt het gesprek weer op de aanslag op Charlie Hebdo. Had dat blad met harde grappen over de islam niet ook een grens overschreden? In april 2015 protesteerden tientallen schrijvers tegen schrijversorganisatie PEN, toen die Charlie Hebdo de jaarlijkse Freedom of Expression Courage Award toekende. Zijn er grenzen aan de humor?

Kamagurka: „Hier is de digitalisering van de wereld inderdaad het grote probleem. Die gasten zitten aan tafel steeds grovere grappen over Mohammed te maken. Dan lachen ze allemaal. Dat staat dan op de cover van Charlie Hebdo in de kiosk in Parijs. En dan maakt iemand daar met een iPhone een foto van en stuurt die door naar zijn imam in Bangladesh of Islamabad – en die wordt dan geconfronteerd met een tekening die niet voor hem bestemd is, maar voor de happy few van Charlie Hebdo-lezers. De wereld is een miljoen keer kleiner geworden. Dat enerzijds. En anderzijds de radicalisering van die gasten in Frankrijk… Er zijn zoveel aspecten aan. En dan die Amerikaanse schrijvers, die Charlie Hebdo niet kennen. Wie heeft er nu gelijk? Niemand heeft gelijk.”

„Volgens mij kan humor heel ver gaan”, zegt Youp. „Het is je eigen smaak, je eigen gevoel dat de grens aangeeft.” Hij schrikt er niet voor terug om mensen te kakken te zetten, zoals de katholieken. „Die maken het er dan ook wel naar, godverdomme.” Maar dat zegt Charlie Hebdo ook van extremistische moslims? „Ja…”, zegt Youp. „Maar ‘geitenneuken, geitenneuken, geitenneuken’ is niet mijn humor. Mensen zeggen dan ‘je bent bang’, maar ik bén niet bang, het is gewoon niet mijn humor. En veel hangt bij humor ook van de context af. Als ik iets in een column schrijf, blijft het veel langer hangen dan als ik precies hetzelfde op het toneel zeg, en daar dan zo bij over mijn bril kijk. Dat is een groot verschil.”

Ik voorspel binnenkort bijvoorbeeld een golf van groene moslims

Kamagurka

Kamagurka mijmert: „In de tijd dat ik begon bij Charlie Hebdo en Hara Kiri had ik het gevoel dat ik in een bad van creativiteit en vrijheid terecht was gekomen. Dat was fantastisch. Zo’n mix van creatieven. Filmers, schrijvers, tekenaars, performers…” Vaak bleven mensen op de redactie slapen. Kama werd een keer wakker naast de oude drummer van Duke Ellington. „Die lag gewoon op die bank waarop iedereen ook zat te tekenen. Wat een verschil met de laatste keer dat ik bij Charlie Hebdo was, een paar jaar geleden. Toen moest ik eerst bellen dat ik voor de voordeur stond. Dan kwam er een lift naar beneden met twee mannen met een revolver, die hem zo klikklik in de aanslag doen. Iedereen was gebarricadeerd. Hoofdredacteur Charb zei: dit zijn mijn lijfwachten – er was toen al eerder een aanslag geweest. En de nieuwe redactie, nu, is een vergrendelde metalen bak, waar je niet meer binnenkomt.”

Kun je dan nog creatief zijn? „Ja, natuurlijk”, zegt Kama, „je kunt altijd creatief zijn, zelfs bij de tandarts, zolang die niet je zenuw raakt. Maar het gaat meer om hoe dat allemaal veranderd is. De oude Hara Kiri en Charlie Hebdo waren kritischer, vrijer, creatiever. Dat is voorbij.”

Kamagurka kan nog steeds wrede surrealistische grappen maken. „Maar ik denk dat ik vroeger hardere grappen maakte,” zegt hij. „Als je jong bent, heb je minder ervaring met leed, je staat er niet bij stil hoe ellendig dingen kunnen zijn in het leven.” Nu vindt hij: „Je moet niet louter de hamer zijn, je moet ook kunnen meeleven met de spijker.”

De volgende ochtend verschijnen Youp en Kama opgewekt aan het ontbijt. Er is heel wat wijn doorgegaan, maar niemand heeft hoofdpijn, ieders lichaam heeft de drank blij opgenomen. De heren praten vrolijk verder over voetbal, Kamagurka maakt tussendoor een cartoon voor NRC over Brexit, en als ze niet op een gegeven moment weg hadden gemoeten, zaten ze er nu nog steeds.

Foto Lars van den Brink

Foto Lars van den Brink

Related Posts

Column | Schoofhondje

  • admin
  • November 23, 2024
  • 0

Grappige kappersrekening van minister Marjolein Faber. Ze heeft haar dooie punten laten snoeien voor het schamele bedrag van 571 euro en 74 cent. Die Haagse kapper heeft het inmiddels drukker dan ooit. Honderden kansloze koppies grijpen hun kans. Zo ook ik.

Donderdag zat ik er en het was gezellig. We namen de wereld door. Iedereen vroeg of ik afgelopen vrijdag de persconferentie van dappere Dickie had gezien. Onze premier was na zijn door de mand gevallen kabinet in bloedvorm. Vooral dat mantra over racisme was adembenemend. Hoe zei hij het ook alweer? Er was in Den Haag geen racisme. Hij kon het niet vaak genoeg zeggen. Niet in de regering en niet in de fracties. Ik dacht aan staatssecretaris Jansen. Dat is die van die Marokkanen. Inderdaad geen racisme rond het Binnenhof.

„Maar wel in de tram, de kroeg en de voetbalkantine”, lachte een klant die Dickie steevast ‘het schoofhondje van Geert’ noemde. Op dat moment belde een woedende Sywert. Omdat we met de hele zaak zin hadden om een beetje te lachen zette ik hem op de speaker. Sywert stak meteen van wal. Of ik nu mijn zin had?

„Ik niet alleen”, lachte ik, „het hele land vindt het leuk.” Hierop gaven alle klanten een spontaan applausje. Op datzelfde moment begonnen Bernd en Camille op de achtergrond keihard te schreeuwen.

„Zijn de heren overspannen of nog steeds gillend rijk?”, vroeg ik aan onze Melkmuil des Vaderlands. Nu begon Sywert zelf ook radeloos te foeteren. Hij was onschuldig en dat ging hij nu bewijzen. Het woord smaad viel. Laster uiteraard ook. Ik was nog niet van hem af.

Jij ook niet van mij, dacht ik zacht in mezelf, waarop de klanten vroegen of ik die gluipkop wilde ophangen. Op dat moment zwaaide de deur open. Een sterk vermagerde Frans Timmermans betrad de winkel. Glimmend van trots zei hij: „Ik ben afgevallen.” Een oude dame keek de limbo smalend aan en zei: „Maar dat was je toch al bij de verkiezingen schat!” Hierop draaide Fransje zich geïrriteerd om en beende de Van Loostraat in. Vroeger konden die zuiderlingen nog wel eens tegen een geintje.

Voor ik het wist kreeg ik weer telefoon. Netanyahu dit keer. Of Wilders in de zaak was? Nee, alle blondeerstoelen waren bezet met onzekere botoxdames. Dan wilde hij Casper.

„Bedoel je Veldkamp?”

Ja, die bedoelde hij en of ik tegen hem wilde zeggen dat hij niet hoefde te komen. Ze zouden hem daar meteen arresteren of gewoon laten omleggen door de harde kern van Maccabi. Of ik had gehoord dat hij gezocht werd door dat Strafhof?

Wat ik er van vond? Ik legde uit dat ik nog wel eens schrik van fotootjes van uitgemergelde kindertjes met hongerogen en dat die plaatjes me ergens aan doen denken. Net als de hulpgoederen die worden tegengehouden. Daarna fluisterde ik voorzichtig dat ik 40.000 doden ook wel wat aan de hoge kant vind.

„Antisemiet” brieste hij en hing op.

„Hij heeft zijn dag niet”, sprak mijn buurman die alleen zijn snor liet bijpunten.

De klanten vroegen me om het niet over politiek te hebben. Een oude dame lachte: „Voor je het weet heb je bonje met humorloze rechtse of linkse minkukels.”

We kregen het veilig over de tuinkabouter van MDMA die in Brabant is aangehouden. Daarna vroegen we ons af of in die roomse provincie een kerststalletje met het hele zootje van geperste cocaïne een leuk idee zou zijn. Dus Jozef, Maria, de herders, de os, de ezel en dat je na het kerstdiner met de hele familie de kleine Jezus uit zijn kribbe snuift.

Een keurige Haagse meneer begon over het Belgische bejaardenhuis waar ze strippers hadden ingehuurd en dat hij zich daar nu ging inschrijven.

„Of moet ik tot mijn urn sjoelen en scrabbelen?”, lachte hij.

Toen was ik aan de beurt. In tien minuten was ik geknipt. Kosten 10 euro.

Ik zei tegen de kapper dat ik dacht dat hij hartstikke duur was.

„Soms”, knipoogde hij, „heel soms!”


Wat vindt NRC | Europa mag zich niet laten verblinden door vage hoop op vrede in Oekraïne

  • admin
  • November 23, 2024
  • 0

Sinds de overwinning van Donald Trump hangt de belofte van een spoedig staakt-het-vuren in Oekraïne in de lucht. Trump heeft beloofd dat hij dat binnen 24 uur na betreden van het Witte Huis wel even zal regelen. Niemand neemt die aankondiging letterlijk en het duurt ook nog twee maanden voordat Trump president is, maar een staakt-het-vuren beheerst inmiddels het gesprek over de oorlog.

Het vooruitzicht op een wending ten goede in Poetins oorlog is na ruim 1.000 dagen een perspectief waar velen zich graag aan vastklampen. Wie gunt Oekraïners niet een leven in vrede en veiligheid?

Maar met de belofte ligt ook wensdenken op de loer. Om tot een staakt-het-vuren te komen, moeten nog vele hordes worden genomen. En als het al lukt, betekent dat geenszins dat Europa zal terugkeren naar een onbekommerd tijdperk van vredesdividend en goedkoop gas uit Rusland.

Ook met een staakt-het-vuren zit in het Kremlin een onberekenbare autocraat die gezocht wordt voor oorlogsmisdaden. Europa zal daarop nog jaren moeten antwoorden met een stevige én kostbare militaire afschrikking én met vergaande militaire en economisch steun voor Oekraïne.

Vooruitlopend op eventuele onderhandelingen is de oorlog in de afgelopen week geëscaleerd. Mocht het tot gesprekken komen, dan willen beide partijen zo sterk mogelijk staan. De VS gaven, eindelijk, de inzet van langeafstandsraketten op Russisch grondgebied vrij en leverden omstreden antipersoonsmijnen. Oekraïne nam doelen in de regio Bryansk onder vuur. Rusland wees weer eens uitdrukkelijk op zijn kernwapens.

De twee hoofdrolspelers hebben alvast hun posities gemarkeerd. Het Kremlin liet doorschemeren dat het wel wil praten, maar dat het niet van plan is bezet gebied op te geven en het niet zal accepteren dat Oekraïne lid wordt van de NAVO.

Onduidelijk is of president Poetin daadwerkelijk bereid is te onderhandelen, of dat hij alleen maar aan de onderhandelingstafel gaat kijken of er iets te halen valt. En er is altijd het risico dat hij een gevechtspauze aangrijpt om te hergroeperen. In de entourage van Trump is geopperd dat de VS nog genoeg economische machtsmiddelen hebben om druk op Poetin uit te oefenen. Ook de inzet van langeafstandsraketten op Russisch grondgebied zou een drukmiddel kunnen zijn.

De Oekraïense president Zelensky heeft Trump onthaald op een charme-offensief. Zo zei hij deze week dat de kans op vrede met de komst van Trump is gestegen. Eerder uitte hij zich positief over zijn ontmoeting met Trump in september in New York. Zijn overwinningsplan bevat suggesties die duidelijk bedoeld zijn om Trump te paaien. Zo oppert Zelensky de mogelijkheid om gezamenlijk met bondgenoten de delfstoffenrijkdom van Oekraïne te ontginnen. Ook spiegelt hij de VS voor dat het goedgetrainde en ervaren Oekraïense leger straks de taken van Amerikaanse militairen in Europa kan overnemen.

Zelensky wil met steun van de VS het gesprek aangaan, maar zal formeel nooit accepteren dat bezet gebied Russisch wordt en hamert op snelle toetreding tot de NAVO, de beste veiligheidsgarantie die hij zich kan wensen. In de VS is geopperd dat een bestandslijn bewaakt moet worden door een internationale of Europese troepenmacht.

Het is aan Zelensky om te bepalen wanneer hij gesprekken aangaat en wat hij over heeft voor een staakt-het-vuren. Maar wat daar straks op tafel komt is ook van groot belang voor de veiligheid van Europa.

Zo zou het uit moreel én strategisch oogpunt moeilijk verteerbaar zijn als Poetin een overwinning zou kunnen claimen. Rusland houdt nu ongeveer een vijfde van Oekraïne bezet. Het zou onacceptabel zijn als Rusland dat als oorlogsbuit zou kunnen houden. Het zou een signaal zijn dat agressie loont. Het zou een aanmoediging zijn voor Poetin én voor andere autocraten met ambitie om basale omgangsregels tussen staten te schenden.

De gedachtevorming over onderhandelingen is nog pril, maar dit is wel het moment om vooruit te denken over randvoorwaarden. Een Oekraïense vrede is ook een Europese vrede. Het zou een geschenk zijn voor Oekraïne als het in 2025 langs diplomatieke weg tot een staak-het-vuren komt, zoals Zelensky hoopt. Maar het is ook van het grootste belang dat Poetin en geestverwanten niet tot nog meer agressie worden aangemoedigd. Europa moet intussen beseffen dat een staakt-het-vuren iets anders is dan langdurige vrede en zich voorbereiden op een lange fase van afschrikking met hoge defensie-uitgaven.


Toprenster Demi Vollering kijkt terug op een jaar vol controverse en tegenslag: ‘Ik heb nooit écht geleerd om van me af te bijten’

  • admin
  • November 22, 2024
  • 0

Ze wist meteen dat er iets mis was. Op donderdag 15 augustus, zo rond de klok van half vier, lag Demi Vollering ineens op het asfalt. Iets ten noorden van Metz, zes kilometer te gaan tot de finish van etappe vijf van de Tour de France Femmes. Een renster achter haar stuurde niet goed een bocht in en kon nog nèt op haar fiets blijven. Vollering niet.

„Ik had eerst helemaal geen gevoel aan mijn linkerbeen. Mijn fiets lag naast me op de grond maar het duurde gewoon een minuut voordat ik voorover kon buigen om hem op te pakken. Ik dacht eerst: ik heb mijn heup gebroken. Mijn broek was ook nat dus ik dacht dat ik bloedde.”

Ze stapte uiteindelijk weer op de fiets. De gele trui, die ze dag ervoor veroverd had, was ze kwijt – en zou ze ook niet meer terugkrijgen. Drie dagen later eindigde Vollering als tweede in de Tour de France, na een zenuwslopende slotklim naar Alpe d’Huez waarin ze verging van de pijn. Het verschil met winnaar Kasia Niewiadoma in het eindklassement: vier seconden.

Na de Tour bleek in een Zwitsers ziekenhuis waarom Vollering met zoveel pijn had rondgereden: ze had haar stuitje gebroken. „Toen begreep ik ook waarom ik die natte broek had. Als je een fractuur in je staartbeen hebt, vertelde de arts, moet je vaak spontaan plassen.”

Vollering staat thuis aan het aanrecht en maakt koffie. Het is de eerste keer dat ze dit verhaal deelt met de buitenwereld – als ze er tijdens het seizoen over had verteld, zegt ze, was iedereen er maar de hele tijd naar blijven vragen. „En je gaat de concurrentie niet wijzer maken.”

Ze woont in Zwitserland, iets buiten Luzern, samen met haar vriend en manager Jan de Voogd. Het uitzicht op de omliggende bergen is fenomenaal: recht voor ons ligt de Pilatus, op links de Titlis, achter ons de Rigi. Een heerlijke plek voor een wielerprof om te trainen – en ’s winters sta je met twintig minuten rijden bij de eerste skilift. „De bergen is waar ik het allerliefst ben”, zegt ze. „Als kind trokken ze me al heel erg.”

Het hele seizoen heeft Vollering gezwegen over wat er speelde achter de schermen. Nu wil ze één keer terugblikken op hoe ze dit jaar heeft beleefd

Demi Vollering (28), ’s lands beste wielrenster, heeft een turbulent seizoen achter de rug. Ze vertrok bij haar ploeg SD Worx – een proces dat zich rommelig en half in de openbaarheid voltrok. Ze haalde geen medaille op de Olympische Spelen, bij de tijdrit noch op de weg. Ze slaagde er als topfavoriet niet in om het WK op de weg te winnen, waarna een storm van kritiek volgde op hoe ze had gekoerst. En dan was er die Tour de France, met het gebroken stuitje en die vier seconden op Alpe d’Huez.

Het hele seizoen heeft Vollering gezwegen over wat er speelde achter de schermen. Nu wil ze één keer terugblikken op hoe ze dit jaar heeft beleefd. Ze wil graag ook iets meer vertellen over zichzelf als persoon – over hoe ze in het leven staat en hoe ze naar het wielrennen kijkt. In de hoop dat mensen beter snappen waarom ze „bepaalde keuzes” gemaakt heeft. En om enkele – in haar ogen onjuiste – beelden recht te zetten.

Ze gelooft dat dit een goed moment is. Het wielerseizoen is afgelopen. Ze heeft een verkwikkende vakantie achter de rug aan de Turkse kust. En eind oktober werd eindelijk officieel bekend wat al sinds april dit jaar rondzong: vanaf volgend seizoen rijdt Vollering voor de Franse ploeg FDJ – iets waar ze „ontzettend veel zin in” heeft.

Van nature verlegen

Vollering groeide op in het Zuid-Hollandse Pijnacker, als oudste dochter van een bloemenkweker. School was niet haar ding: ze was dyslectisch en bracht haar tijd het liefst buiten door, in het weiland achter de hortensiakassen van haar ouders.Haar eerste liefde was de fiets, maar aan het eind van haar tienerjaren wilde ze professioneel schaatser worden. Totdat haar vriend Jan haar overhaalde om voor het wielrennen te kiezen.

Op haar twintigste zegde ze haar twee banen op als bloemenschikster, met tweeëntwintig jaar tekende ze een profcontract, op haar vierentwintigste boekte ze haar eerste grote zege: Luik-Bastenaken-Luik.

Vorig jaar beleefde Vollering het beste seizoen van haar carrière. In het voorjaar won ze Strade Bianche, alle drie de Ardennenklassiekers voor vrouwen (Luik, Waalse Pijl, Amstel Gold Race) en – in een rechtstreeks duel met de afzwaaiende kampioene Annemiek van Vleuten – voor het eerst de Tour de France. Daarmee kroonde ze zichzelf tot nieuwe vaandeldrager van het Nederlandse vrouwenwielrennen.

Je komt over als iemand die van nature nogal verlegen is.

„Heel erg zelfs. Maar ik heb daar een grote ontwikkeling in doorgemaakt. Dat was toen ik stage ging lopen bij een bloemenwinkel. De eigenaresse liet me al snel alleen, ging ze even naar de veiling. Vond ik verschrikkelijk. Als er klanten kwamen, hoopte ik dat ze zo snel mogelijk weer de winkel zouden verlaten zonder me aan te kijken. Maar hoe beter ik werd in het vak, hoe makkelijker het werd om klanten te helpen.”

„Toen ik profrenster werd, vond ik zo’n groep journalisten na een etappe ook heel lastig. In het begin was ik na een wedstrijd vaak heel emotioneel. Ik denk ook dat die tranen kwamen omdat ik zo verlegen was. Ik had geen woorden paraat, de emoties waren een manier om me te uiten.”

Demi Vollering verbijt de pijn na de rit naar Alpe d’Huez, waar ze vier seconden tekort komt op Kasia Niewiadoma
Foto Etienne Garnier

Tijdens de Tour de France van deze zomer vertelde je dat je die emoties op een gegeven moment „omarmd” hebt. Hoe is dat gegaan?

„Toen ik vier jaar geleden voor SD Worx ging rijden, begon ik er echt een beetje mee te worstelen. Danny [Stam, ploegleider, red.] is van: niet zeuren. Dus kreeg ik het idee: emoties zijn niet gewenst. Maar elke keer als ik na een koers dacht: ik mag niet huilen, dan gebeurde het juist wél. En kwam er geen woord meer uit m’n mond.”

Ze vertelt over de mental coach die ze twee seizoenen geleden in de arm nam, toen ze het gevoel had steeds te „blokkeren” in haar duels met Annemiek van Vleuten. „Die coach vroeg me: waarom vecht je zo hard tegen die emoties? Tja, zei ik, omdat mensen het niet willen zien. Maar zelf vind ik het eigenlijk wel mooi om die gevoelens zo krachtig te beleven. Toen zei hij: als je het accepteert, wordt het misschien wel minder. Dat bleek te kloppen.”

Wat leer je nog meer van die coach?

„Om me niet te veel aan te trekken van wat anderen van me denken. Ik ben een pleaser, heb van huis uit meegekregen dat je mensen altijd met respect moet behandelen. Ik heb nooit echt geleerd om van me af te bijten. Op een gegeven moment kreeg ik vaak te horen: je bent te lief. Ik vind het gewoon lastig om bitchy te zijn, maar dat heb je wel af en toe nodig in topsport.”

Speelde dat dit seizoen ook, dat idee van: ik ben te lief?

„Ja, ik vind het moeilijk om bij anderen kansen weg te nemen. Om tijdens een voorbespreking heel duidelijk te zeggen: ‘Nee, vandaag gaan wij even alleen voor mij rijden.’ Dit seizoen bijvoorbeeld liep het contract af van mijn ploeggenoten Niamh Fisher-Black en Marlen Reusser. Dan snap ik dat zij ook voor mooie resultaten willen gaan, ik gunde ze etappeoverwinningen. Dat kan nog wel eens botsen met de winnaar die ik óók ben, want zelf wil ik altijd zó graag winnen.”

Wat zijn de gevolgen daarvan?

„Dat anderen met je aan de haal gaan, stiekem toch voor hun eigen kansen proberen te rijden. En dan wordt de ploeg los zand, heb je niet één duidelijk plan meer. In koers lukt het me wel beter om hard te zijn, dan heb je die adrenaline, durf je wat sneller streng te zijn. Het is vooral vóór de wedstrijd.”

Afgelopen winter, zegt Vollering, was ze in principe van plan om haar contract bij SD Worx na dit seizoen te verlengen. Maar de onderhandelingen daarvoor liepen al vroeg in het jaar spaak. Over de details van die gesprekken wil ze niet al te veel kwijt, maar duidelijk is dat het ergens niet goed is gegaan in de onderhandelingen.

Ze voelde vorige winter ook wel enige twijfel. Vollering had het gevoel dat de ploeg na het ongekende succesjaar 2023 „zoekende” was. „Ik had het idee dat er niet echt een plan bestond om een stap verder te zetten. Ze wilden het gewoon weer doen zoals het jaar ervoor. Maar toen ik daar met de ploegleiding over wilde praten, stonden ze daar niet voor open. Ik kreeg letterlijk te horen: ‘Hoezo, is het hier niet goed genoeg dan?’”

Eind maart zei ploegleider Danny Stam tegen journalisten dat Vollering na dit seizoen bij SD Worx zou vertrekken. Meteen daarna publiceerde de ploegleiding een officieel statement, waaruit ergernis sprak over de manier waarop Vollering en haar vriend/manager Jan de Voogd onderhandelden.

Die opmerking van Stam, zegt ze, voelde „als een klap in mijn gezicht.” Het was een volslagen verrassing. „Ik had nog geen keuze gemaakt en hoopte nog steeds dat de ploeg wél aanpassingen zou doen.”

Was het niet moeilijk om daarna nog een heel seizoen met de ploeg te werken?

„Nee, want als we onderweg waren voelde het nog steeds als familie. Natuurlijk wist ik wel dat de relatie met de ploegleiding anders was geworden, maar we hebben altijd geprobeerd het zakelijke en het sportieve gescheiden te houden.”

Eind juni maakte een andere ploegleider, Anna van der Breggen, plotseling bekend dat ze vanaf volgend seizoen weer gaat koersen. Hoe hoorde je dat?

„Ik zag het op sociale media. Later bleek dat de ploegleiding twee uur van tevoren een intern mailtje had gestuurd, dat had ik even gemist.”

Hoe vond je dat?

„Toch wel kenmerkend voor het team, communicatie is niet altijd het sterkste punt. Niemand wist dat dit eraan zat te komen, ook de soigneurs en mecaniciens niet. Maar goed, met de andere meiden konden we ook wel weer om lachen om die manier van communiceren.”

Van der Breggen was je persoonlijke trainer, ze wist alles van je terwijl ze volgend jaar je concurrent wordt. Dacht je niet: hé, had je me dat niet even eerder kunnen vertellen?

„Ja, ik was daar ook wel een beetje gefrustreerd en boos over. Aan de andere kant, ik weet hoe Anna is, ze heeft daar denk ik helemaal nooit over nagedacht. Bij het NK hebben we het er even over gehad. Ik zei: je weet álles van mij. Toen zei ze: jij weet in principe ook alles van mij. Hoe ik jou train is ook hoe ik mezelf ga trainen. En dat is natuurlijk ook zo.”

Het kopvrouwschap moest Vollering de afgelopen seizoenen delen met de Belgische Lotte Kopecky, tweevoudig wereldkampioen

Ik begreep dat je wel meteen bent gestopt met het delen van je trainingsdata.

„Na de Tour de France ben ik begonnen met mijn nieuwe coaches bij FDJ en heb ik Anna uit mijn Trainings-Peaks [programma voor het uploaden van trainingswaardes, red.] gezet. Maar verder ben ik gewoon alles blijven doen met de ploeg, heb ik contact gehouden met mijn teamgenoten.”

Het kopvrouwschap moest Vollering de afgelopen seizoenen delen met de Belgische Lotte Kopecky, tweevoudig wereldkampioen. In de koers waren Vollering en Kopecky even zo vaak ploeggenoten als rivalen – wat regelmatig tot spanning leidde.

Hoe was dit jaar je relatie dit jaar met Kopecky?

„Heel anders dan vorig jaar. Naar mijn idee probeerde ze mij een beetje te vermijden, ze was meer op zichzelf gericht. Op zich snap ik dat ook wel, met al die verwachtingen die ze van haar hebben in België. Maar ze was wel erg gefocused op volgend jaar, wanneer ik er niet meer ben.”

„Het hele seizoen werd er, als ik samen met Lotte een wedstrijd reed, gekoerst met twee plannen. Een plan voor met Lotte, een plan voor met Demi. Maar ik heb gewoon een strakke tactiek nodig.”

In de Ronde van Romandië, begin september, spraken jullie niet meer met elkaar.

„Ik heb dat het hele seizoen geprobeerd, maar ik merkte dat de communicatie maar van één kant kwam. In Romandië vermeden we elkaar een beetje. Toen dacht ik: nu is het gewoon klaar.”

Waarom bleef je het hele seizoen voor de camera’s zo netjes, terwijl er van alles speelde?

„Dat vond ik soms ook moeilijk, maar ik wilde mezelf en de ploeg beschermen. Ik wist dat we nog het hele seizoen samen moesten rijden, dus ik wilde dat de sfeer goed bleef. Commentaar van de buitenwereld kregen we al genoeg. Bovendien ben ik het team nog steeds dankbaar voor de enorme groei die ik heb meegemaakt.”

De Tour de France begon voor Vollering deze zomer feestelijk en zonder zorgen. Twee dagen lang trok het peloton door een zonnig Nederland, met massa’s mensen langs de kant. Vollering reed praktisch langs haar ouderlijk huis. Op dag twee, nadat ze de gele trui had gepakt bij de tijdrit in Rotterdam, maakte ze een opgewekte indruk. Niets leek een tweede opeenvolgende Tourzege in de weg de staan.

En toen kwam die val bij Metz.

Meteen na de etappe barstte de kritiek los op Vollerings teamgenoten. Waarom hadden ze niet gewacht op hun kopvrouw? Op tv was te zien hoe Vollering kilometers lang alleen naar de finish moest rijden. Sprintster Lorena Wiebes, haar ploeggenoot, zei naderhand dat ze „iets geels op de grond” had zien liggen. Ze reed toch verder.

Na de etappe zei Vollering dat ze haar teamgenoten niets kon verwijten – en dat vindt ze drie maanden later nog steeds. „Het was chaotisch en dit soort dingen gebeurt in het wielrennen.” Als er al een fout is gemaakt in die etappe, zegt Vollering, was dat al eerder gebeurd. „Lorena had nog geen etappe gewonnen die Tour, dit was haar laatste kans. Iedereen in het team voelde met haar mee, we waren enorm gemotiveerd om haar die dag aan de overwinning te helpen. Ik denk dat iedereen zich daar een beetje in verloren heeft.”

Maar jij was toch de kopvrouw? Wiebes zag je liggen en reed door.

„Lorena is een sprinter, het zit niet in haar systeem dan te denken: oh, ik moet wachten. Ze is zo’n koersbeest, ze ruikt de finale. En het is de mentaliteit van de ploeg om altijd voor de overwinning te gaan.”

Hadden de ploegleiders in de auto niet veel duidelijker moeten zeggen: hup, iedereen wachten op Demi?

„Voor hen was het ook ingewikkeld, ze hadden geen goed overzicht van de situatie. Ze hadden me volledig gemist. Pas toen ze de auto verderop langs de kant hadden geparkeerd, kwamen ze erachter dat ik er ook bij lag.”

De laatste drie dagen van de Tour, vertelt Vollering, waren voor haar verschrikkelijk. „Het enige wat ze in de ploeg tegen me zeiden, was: Demi, het komt wel goed. De bergen moeten nog komen, het gaat je lukken met de gele trui. Dat was natuurlijk een blijk van vertrouwen, maar het voelde ook als: je zegt dit alleen maar omdat het makkelijk is. Iedere keer als ik iemand dat hoorde zeggen, dacht ik: het gaat helemáál niet lukken. Ik voelde dat er iets niet goed zat.”

Op een gegeven moment was ik mezelf helemaal kwijt in het peloton, ik had geen idee meer op welke positie ik reed en wat er om me heen gebeurde.

In de voorlaatste etappe, naar bergsportdorp Le Grand Bornand, kreeg Vollering een paniekaanval. „Op een gegeven moment was ik mezelf helemaal kwijt in het peloton, ik had geen idee meer op welke positie ik reed en wat er om me heen gebeurde. Ik was zó zenuwachtig, voelde zoveel druk. Ik kon alleen nog maar denken: ik stap af, ik leg mijn fiets aan de kant en ga in het gras liggen.”

Ze weet niet meer hóe, maar tegen het einde van de etappe kwam Vollering er toch weer doorheen. „Ineens viel alles van me af, snapte ik het weer. Toen ik over de finish kwam, dacht ik: dit heb ik overleefd, nu kan ik alles aan.”

De volgende dag was de laatste, beslissende etappe. Een zware bergrit met finish bovenop Alpe d’Huez, de ‘Nederlandse berg’. Vollering ging al in de aanval op de voorlaatste beklimming, de Col du Glandon. Ze won snel tijd terug op geletruidraagster Kasia Niewiadoma, maar op het vlakke stuk naar Alpe d’Huez stokte haar voorsprong. Alles kwam nu aan op de slotklim.

„Op de Glandon begon mijn rug al op te spelen, want ik fietste natuurlijk op de max. Toen we aan de voet van Alpe d’Huez kwamen, dacht ik: oh, nu moeten we die hele klim nog op. Ik had zoveel pijn. De hele beklimming ben ik alleen maar bezig geweest met: ik moet hier überhaupt boven zien te komen. Het was zo’n verschrikkelijke struggle.”

Wist je op de finish meteen al: ik heb het niet gered?

„Vijf kilometer voor de top hoorde ik al in m’n oortje dat ik te weinig voorsprong had op Kasia om de Tour te winnen. Vanaf toen dacht ik: oké, ik mag nergens meer iets laten liggen, ook al ben ik mezelf helemaal aan het leegrijden. Op een gegeven moment stond ik voor mijn gevoel echt stil, maar ik ben blijven gaan. Toen ik over de finish kwam, wist ik al: óf ik win met één seconde verschil, of ik verlies met een paar seconden. Ik zat daar op het asfalt, zag de klok lopen. Toen verscheen Kasia in de verte om de hoek en wist ik: het is te weinig.”

Hoe waren de eerste dagen na de Tour?

„Heel lastig. We zijn daar bij Alpe d’Huez gebleven, op de camping. Jan was er met de hond en onze vakantiebus. Mijn ouders waren er ook, en een groep vriendinnen. Maandagavond hebben we een superleuke barbecue gehad. Maar die eerste twee, drie nachten heb ik wel liggen malen over die vier seconden – waar ik die achteraf allemaal wel niet had kunnen terugpakken. Daarna kon ik het een plek geven. Dat het eigenlijk een heel mooi verhaal was, die vier seconden. En dat dit jaar gewoon niet bedoeld was voor mij.”

Angst om te verliezen

Wielrennen, zegt Vollering, is voor haar als „een wip”. Aan de linkerkant: de wil om te winnen. Aan de rechterkant: de angst om te verliezen. Vorig seizoen stond ze „perfect in het midden”. Dit jaar, zegt ze, „heb ik de hele tijd lopen dansen van links naar rechts. Tijdens de Tour viel ik er links vanaf, de angst om te verliezen was te groot. Bij het WK viel ik rechts. Daar was de wil om te winnen weer veel te sterk.”

Het WK vond plaats in Zürich, op veertig minuten van haar huis. Ze verscheen aan de start als de grote favoriet, met een ijzersterk team. Toch liep de koers uit op een deceptie. De Nederlandse rensters wisten hun sportieve en numerieke overwicht niet om te zetten in een zege, met name door de tactisch onbegrijpelijke manier van koersen van Vollering. Ze werd uiteindelijk vijfde – haar rivale Lotte Kopecky ging er in het kletsnatte en koude Zürich met de wereldtitel vandoor.

Demi Vollering tijdens het WK in Zürich
Foto Tim de Waele / Getty Images

Op het WK, zegt Vollering, „deed ik precies alles fout wat ik fout kon doen. Ik wilde zó graag winnen. Het was in mijn eigen land. En de Tour was niet gelukt, dus alle ballen op het WK. Daardoor heb ik in de finale, toen het erom ging, de verkeerde beslissingen genomen.”

Heb je dat naderhand nog tegen de andere rensters gezegd?

„Een paar dagen na de wedstrijd hebben we een online meeting gehad om het erover te hebben. Ik denk dat ze wel begrepen waarom het zo gegaan is. Voor mijn gevoel hebben ze me het ook niet erg kwalijk genomen. Mischa Bredewold zei in die bijeenkomst: Demi, je neemt nu wel héél erg de schuld op je.”

„De fout was ook, denk ik, dat we zó duidelijk één kopvrouw hadden. Eigenlijk waren alle plannen vooraf gemaakt om zo snel mogelijk weer terug te keren bij plan A: we willen winnen met Demi. Mijn ideale tactiek was geweest om de hele wedstrijd kneiterhard te maken, zodat niemand kon ontsnappen en ik op een gegeven moment de perfecte aanval kon plaatsen. Eigenlijk wat Pogacar de volgende dag deed bij de mannen. Maar een paar andere meiden wilden liever eerst zelf in de aanval gaan, om de anderen uit de kast te lokken. Dus toen hebben we gezegd: we gaan in de aanval, maar als de koers daarachter stilvalt, gaan we druk zetten. Dat is precies wat we deden.”

Het zag eruit als: Vollering is haar eigen ploeggenoten aan het terughalen.

„Ja, dat zag er natuurlijk heel stom uit. We hadden kunnen weten dat we daar heel veel gedoe over zouden krijgen. Maar als ik had gewonnen, had je daar achteraf niemand meer over gehoord.”

Heb je ooit de gedachte toegelaten in je hoofd: misschien dat een andere Nederlandse renster kan winnen?

„Daar heb ik dus tijdens de wedstrijd nooit heel erg bij stil gestaan. Maar dat komt ook omdat we het van tevoren zo besproken hadden. We waren zó gefocust op het plan: Demi moet winnen.”

Op het WK volgde een hausse aan kritiek. Wat deed dat met je?

„Ik voelde me enorm schuldig en schaamde me voor hoe ik had gekoerst. Daarom viel die shitload aan negatieve reacties me extra zwaar. Dat wisten mensen natuurlijk niet, dus dachten ze nog even extra tegen me aan te moeten schoppen.”

Heb je al die reacties zitten lezen en kijken?

„Ik heb geprobeerd dat niet te doen.” Met een dun stemmetje: „Maar op een gegeven moment kreeg ik appjes van vrienden en ploeggenoten met: ‘Ik zou maar even van de sociale media afblijven als ik jou was.’ Ik zat in een soort waas. Het was alsof ik liep te slaapwandelen.”

„Een week na het WK was ik in Nederland, voor een wedstrijd in Dronten. Heel eventjes heb ik overwogen om niet te gaan. Ik was bang om terug te gaan naar Nederland, dacht dat mensen op straat tegen me zouden zeggen: ‘Hé imbeciel, wat heb jij dat slecht gedaan op het WK!’ Maar dat gebeurde niet. Integendeel, mensen kwamen naar me toe en zeiden: ik vind dat je het goed gedaan hebt, hoor. Je hebt zo gestreden.”

In de buitenwereld is een beeld ontstaan van: Vollering rijdt alleen voor zichzelf. Zit je dat dwars?

„Ja, dat frustreert me enorm. Het doet pijn om weggezet te worden als iemand die haar teamgenoten niets gunt. Dat is gewoon niet wie ik ben. Door die coach lukte het goed om met kritiek om te gaan. Maar dít onderwerp krijg ik nog steeds niet lekker van me afgezet.”