Acht jonge klimaatactivisten nemen radicale beslissingen in ‘How to Blow Up a Pipeline’.
N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Interview
Daniel Goldhaber Heistfilm ‘How to Blow Up a Pipeline’, geïnspireerd op het controversiële pamflet van Malm, volgt activisten die een oliepijpleiding opblazen.
Kun je het opblazen van een oliepijpleiding zien als zelfverdediging? Volgens de Zweedse academicus Andreas Malm wel. In zijn populaire pamflet How to Blow Up a Pipeline uit 2021 stelt hij dat de klimaatverandering die door fossiele industrie wordt veroorzaakt „gewelddadig” is, bijgevolg kun je het beschadigen van objecten die veel CO2 uitstoten of andere milieuschade veroorzaken, zien als legitieme noodweer.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/10/data91598052-5d81b6.jpg)
Toen de Amerikaanse filmmaker Daniel Goldhaber het pamflet las, was hij gegrepen door Malms „vitale ideeën” én zag hij door de schrijfstijl van de Zweed meteen beelden van heistfilms voor zich, vertelt hij via Zoom. Malms boekje beargumenteert vooral waarom geweldloze acties van bijvoorbeeld Extinction Rebellion (XR) onvoldoende zijn om de uitstoot door de fossiele industrie aan banden te leggen, maar bevat ook verschillende voorbeelden van „eco-sabotage”, zoals het leeg laten lopen van de banden van energieverslindende SUV’s. (De voorgestelde acties blijven ver weg van geweld tegen personen.)
In tegenstelling tot wat de titel suggereert, bevat Malms werk geen handleiding om een oliepijpleiding op te blazen. Maar de opvattingen van de Zweed, een gevoel van urgentie én het titelbeeld prikkelden Goldhaber en twee kennissen om een script te schrijven over acht diverse jongeren die besluiten dat wél te doen, nadat verschillenden van hen de desastreuze effecten van klimaatverandering hebben ondervonden.
„Volgens mij bevinden we ons op een punt dat verregaande gevolgen zal hebben voor de menselijke geschiedenis, desondanks is er weinig kunst gemaakt over wat we kunnen doen aan klimaatverandering”, legt de Amerikaan uit.
Dat hij geïnspireerd raakte door Malms boekje kwam ook doordat hij het las ten tijde van de Covid-pandemie: „Ik had toen een gevoel van machteloosheid en angst dat er geen toekomst meer zou zijn.”
Van Malms analyses van de voordelen en tegenwerpingen van ecosabotage – je ontmoedigt bijvoorbeeld de bouw van nieuwe fossiele industrie, maar vervreemdt mogelijk een deel van je medestanders – laat Goldhaber zeer korte flarden terugkomen in gesprekken tussen de hoofdpersonen. Meer aandacht is er voor hun tragische voorgeschiedenissen. Zo is de moeder van student Xochitl overleden na een „freak heatwave” in hun vervuilde woonplaats en bevecht de inheemse Michael het oppompen van olie in het reservaat waar hij woont. Maar bovenal lijkt de film een heistfilm waarin de spanning gestaag opgedreven wordt door de vraag of de acht slagen in hun levensgevaarlijke klus. Goldhaber: „Ik wilde een onderhoudende mainstreamfilm maken, omdat dit voor mij een mainstream probleem is.”
Op de vraag of hij net als zijn personages vindt dat er sprake is van zelfverdediging, antwoordt de regisseur ontwijkend. „Ik ben zelf geen activist, hoewel ik ben grootgebracht binnen de klimaatbeweging: mijn ouders werkten als klimaatwetenschappers, mijn eerste film was een documentaire over klimaatverandering.”
Goldhaber stelt dat hij geen antwoorden heeft. „Maar ik vind wel dat we alle mogelijkheden om een absolute klimaatramp af te wenden moeten overwegen. Het is mijn taak als filmmaker om vragen te stellen en het publiek op een toegankelijke, onderhoudende en empathische manier uit te nodigen opties af te wegen.
„Ik weet dat mensen van mij willen weten: vind ik dat we pijpleidingen moeten opblazen? Als ik alles afweeg, zeg ik nee. Maar ik wil wel dat mensen zich inleven in personages die deze vraag met ‘ja’ beantwoorden en het vernietigen van de infrastructuur van fossiele bedrijven als zelfverdediging beschouwen. Deze manier van denken verandert immers alle morele redeneringen als het gaat om de strijd tegen klimaatverandering.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data104008249-e472f5.jpg)
FBI
Volgens tijdschrift Rolling Stone stuurde de FBI in april een waarschuwing rond: Goldhabers film zou mensen mogelijk inspireren om energie-infrastructuur aan te vallen met explosieven.
Vindt Goldhaber dat hij eco-sabotage propageert door mensen mee te laten leven met zijn hoofdpersonen? „Tot op zekere hoogte. Maar in films vragen we kijkers heel vaak om mee te leven met personages die gedrag vertonen dat we zelf niet tentoonspreiden.” Volgens Goldhaber is zijn film juist provocerend omdat hij mensen confronteert. „Ik vraag aan de kijker: ‘Kijk, je leeft mee, wat wil dat zeggen?’ Verder heb ik eerlijk gezegd mijn bedenkingen als mensen roepen dat het gevaarlijk is om mee te leven met een fictief personage dat fossiele infrastructuur vernielt, terwijl ze buiten beschouwing laten hoe gevaarlijk klimaatverandering is.”
Niet alleen in de VS zijn de ideeën in Goldhabers film omstreden. Afgelopen voorjaar ontstond ophef over een debatavond in het Amsterdamse Pakhuis de Zwijger die mede geïnspireerd leek op ideeën uit Malms boek. De aankondiging bevatte de zin ‘Is vreedzaam protest wel genoeg, of zou het gebruik van geweld, dan wel tegen objecten, dan wel tegen personen, heroverwogen moeten worden?’ Uiteindelijk werd de avond geannuleerd.
„De censuur van dat soort ideeën is niet verrassend, omdat de mediabedrijven en regeringen belang hebben bij het behouden van de status quo. Ik denk dat we ons moeten afvragen wat geweld is en of de vernieling van de infrastructuur van de fossiele brandstofindustrie gewelddadig is. En waarom we een olieraffinaderij niet beschouwen als gewelddadige infrastructuur. En of de rechten van eigendom boven het recht van individuen om te overleven gaan. Dat zijn ideeën die veel ouder zijn dan de klimaatbeweging. En die de status quo bedreigen.”
Tussen het ontstaan van het idee voor Goldhabers low-budgetfilm en de afronding zaten 19 maanden. Dat is opmerkelijk snel, maar het verraste de regisseur niet. „Ik wist dat dit het meest prangende onderwerp van het moment was en dat er mensen zouden zijn die dat begrepen. Talloze mensen die enthousiast werden van het project, beslisten om mee te werken, en de financiering was rap rond. Het is de snelste film die ik ooit heb gemaakt.”
De regisseur noemt zijn film, ondanks de wanhoop over hoe de toekomst er momenteel uitziet, niet somber. „Ik vind hem zelfs hoopvol omdat ik hoop haal uit de opofferingen van de mensen die momenteel in de frontlinies staan van de klimaatbeweging. En die hun lichamen en vrijheid riskeren om ons te beschermen.”
Is het moeilijk om informatie te vinden over het bouwen van een bom? „Absoluut niet. Er was een expert in zelfgemaakte explosieven die ons hielp. Het moeilijkste is waarschijnlijk om jezelf niet op te blazen terwijl je het doet.”
