Politie vraagt persoonsgegevens van demonstranten veelvuldig op, waarom is niet duidelijk

Demonstratierecht De persoonsgegevens van een demonstrant werden 1.400 keer bekeken door de politie, meldt Investico. De politie kan nog geen verklaring bieden.

Klimaatactivisten van Exinction Rebellion blokkeerden in januari de A12 in Den Haag.
Klimaatactivisten van Exinction Rebellion blokkeerden in januari de A12 in Den Haag.

Foto: Simon Lenskens

De politie vraagt „voortdurend” persoonsgegevens van demonstranten en hun familie op, meldt onderzoeksplatform Investico vrijdag samen met De Groene Amsterdammer en Trouw. Een verklaring hiervoor heeft de politie niet.

Op verzoek van Investico vroegen 67 demonstranten hun gemeente hoe vaak de politie hun gegevens had opgezocht. De gegevens van Michel Reijinga, die een grote rol speelde bij de demonstraties tegen coronamaatregelen op het Museumplein in Amsterdam, bleken in twee jaar tijd ruim 1.400 keer opgevraagd. Bij een organisator van betogingen door actiegroep Kick Out Zwarte Piet gebeurde dat ruim 300 keer.

Niet verbaasd

Kwalijk, vindt privacyorganisatie Bits of Freedom. Een woordvoerder: „Het verbaast ons niet helemaal, omdat we vaker zien dat politie zich niet altijd even goed aan de wet houdt als het gaat om persoonsgegevens. Maar toch is het shocking. Het strookt niet met het demonstratierecht.” Dat recht is niet absoluut, maar de politie moet wel goede redenen hebben om eraan te tornen.

Bits of Freedom spreekt van een ‘chilling effect’. „Het gevoel bekeken te worden kan mensen ervan weerhouden om te gaan demonstreren. Daarmee wordt hun vrijheid om te demonstreren ingeperkt.” De woordvoerder van de privacygroep kan geen reden bedenken die de aantallen opvragen van persoonsgegevens zou verantwoorden. „Waarom doet de politie dit?”

Grasduinen mag niet

Dat weet een woordvoerder van de politie ook niet. Er bestaat zoiets als een „afnemersindicatie”, zegt ze tegen NRC, wat inhoudt dat de gemeente veranderingen bij specifieke mensen doorgeeft aan de politie. „Bijvoorbeeld als een verdachte verhuist. In lopende zaken is het logisch om op die manier op de hoogte te blijven.” Maar zo’n ‘abonnement’ kan niet verklaren waarom de gegevens van een demonstrant 1.400 keer zijn opgevraagd.

Het komt volgens de politiewoordvoerder ook voor dat de politie voorafgaand aan een protest een beeld probeert te krijgen hoeveel activisten er precies komen. „Als deelnemers eerder strafbare feiten hebben gepleegd, kan dat een reden zijn om verder te zoeken.”

„We gaan uitzoeken wat er precies gebeurt”, zegt de woordvoerder. „Een grote groep politiemedewerkers heeft de mogelijkheid om de gegevens op te vragen, maar dat mag alleen als het echt nodig is voor het politiewerk. Je mag niet gaan grasduinen.”