Hannah Bijlsma, onderzoeker bij de onderwijsinspectie: ‘Bijna helft van de leraren kan de les niet goed afstemmen op alle niveaus in de klas’

Posted on March 8, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Hannah Bijlsma onderzoeker inspectie

Wat is een goede les en hoe doen leraren het in de praktijk? Hannah Bijlsma onderzocht dit voor de Onderwijsinspectie.

Patricia Veldhuis

8 maart 2023 om 21:33

Leestijd 3 minuten

Klaslokaal op een basisschool in Rotterdam. Bij de meeste scholen in Nederland is de basis goed, maar de effectiviteit van de lessen kan op veel plekken flink verbeterd worden, blijkt uit een woensdag gepubliceerd onderzoek van de Onderwijsinspectie.

Foto Robin Utrecht/ANP

Geef kinderen vertrouwen. Let op de verschillen tussen leerlingen, wie begrijpt de stof heel snel, wie heeft meer tijd nodig? En vertel niet alleen wat het goede antwoord is, maar leg ook uit waarom dat zo is.

Leerkrachten die dat doen, kunnen een aanzienlijke invloed hebben op de leerprestaties; dat kan een schoolniveau schelen, zegt Hannah Bijlsma, onderzoeker bij de Onderwijsinspectie.

Lees ook: In de klas van juf Rozanne Mak heerst een verpletterende rust. Ze geeft ‘effectief les’, maar wat houdt dat in?

Als Bijlsma gevraagd wordt wat een goede les is, denkt ze even na. Het gaat er om, zegt ze, dat de lesstof wordt overgebracht. „Dat je leerlingen tot leren weet te brengen.” Om dat te bereiken, moet er iets gebeuren bij leerlingen. „Een goede leraar kan dat. Die zorgt ervoor dat leerlingen op het puntje van hun stoel zitten.”

Bijlsma deed de academische pabo en een master onderwijskunde en staat een dag per week als leraar voor de klas in groep vier. Op de andere dagen werkt ze bij de Onderwijsinspectie waar ze onderzoek doet naar leskwaliteit – het onderwerp waarop ze in december promoveerde aan de Universiteit Twente.

Voor de Monitor Leskwaliteit, die de inspectie woensdag publiceerde, analyseerde Bijlsma lesobservaties in bijna vijfhonderd scholen in het basis- voortgezet- en speciaal onderwijs.

Daarvoor werd door inspecteurs van de Onderwijsinspectie gekeken naar kenmerken van wat volgens wetenschappelijk onderzoek een ‘effectieve les’ is. Ook aan leraren en leerlingen werd gevraagd om de lessen te beoordelen.

Een wereld te winnen

Een effectieve les, zegt Bijlsma, begint bij de basis, zoals de sfeer in de klas en het ‘klassenmanagement’. Zijn er duidelijke regels en wordt de tijd goed benut? Ook van belang: geeft de leraar duidelijke instructies? Legt hij of zij goed uit wat het lesdoel is? Checkt de leerkracht regelmatig of dat lesdoel wordt behaald en komt hij of zij daar aan het eind van de les op terug? Is de leraar in staat de lessen af te stemmen op de verschillende leerlingen?

De pabo zou meer tijd moeten besteden aan effectieve didactiek. Aan wat werkt in een klas.

Belangrijkste conclusie van het onderzoek: de basis is bij de meeste scholen redelijk goed op orde, maar er valt een wereld te winnen als het gaat om de effectiviteit van een les. „De sfeer is in de meeste lokalen prima”, zegt Bijlsma. „Leraren zorgen ervoor dat leerlingen zich veilig voelen. Maar we zien tegelijkertijd dat zo’n 20 procent van de leraren geen hoge verwachtingen lijkt te hebben van leerlingen. Terwijl we weten dat dat heel belangrijk is. Als een leraar laat merken: ik weet dat jij het kan, geef je een leerling vertrouwen. Die groeit daarvan.”

Ook blijkt zo’n 40 procent van de leraren niet goed in staat om hun lessen af te stemmen op de verschillende niveaus in hun klas. Dat is dan ook een „complexe vaardigheid”, zegt Bijlsma. Maar wel belangrijk: „Je moet in staat zijn om te differentiëren: zien wie extra uitleg nodig heeft en wie je juist opdrachten moet geven die aanzetten tot dieper nadenken.”

Leraren leggen bovendien niet altijd het nut van de les aan leerlingen uit en leggen niet altijd uit waarom een antwoord goed of fout is.

Bijlsma: „Je kunt leerlingen léren leren door ze te laten reflecteren op de lesstof. Hebben ze het begrepen? Snappen ze het écht? Dat zagen we helaas te weinig terug in de praktijk.”

Zelf vraagt ze haar leerlingen geregeld om uit te leggen hoe ze aan een bepaald antwoord komen.

„Dan kijken ze me vaak verbaasd aan: ‘Ja maar juf, ik had het toch goed?’ ‘Ja’, zeg ik dan, ‘maar ik wil graag horen waaróm je denkt dat het goed is.’ Het is belangrijk dat ze daarover nadenken en kunnen verwoorden wat ze hebben bedacht.”

Practicum over slakken

Leraren die deze vaardigheden hebben, brengen hun leerlingen aantoonbaar verder. Bijlsma: „Er zijn allerlei factoren van invloed op de leerprestaties. Een groot deel daarvan is niet manipuleerbaar: hoe de situatie thuis is, bijvoorbeeld. Of de intelligentie van een kind. We weten uit onderzoek dat leraren voor ongeveer 15 tot 30 procent invloed hebben op de leerprestaties – waarbij een goede leraar die 30 procent kan bereiken. Ik voel dat zelf als een grote verantwoordelijkheid: je kúnt je gedrag en daarmee je effectiviteit als leraar veranderen en daardoor meer impact hebben op je leerlingen.” Dat kan bijvoorbeeld het verschil uitmaken tussen een havo- en een vwo-advies.

Daaraan werken zou idealiter moeten beginnen op de lerarenopleidingen, vindt Bijlsma. Die zouden meer tijd kunnen besteden aan effectieve didactische vaardigheden. Zelf miste ze op de pabo kennis over wetenschappelijke bewezen methodieken. „Ik leerde wel hoe ik een practicum over slakken moest maken, maar had achteraf gezien liever meer geleerd over effectieve didactiek. Over wat werkt in een klas.”

Ook na de opleiding zou er meer aandacht moeten zijn voor leskwaliteit. „Je komt niet kant en klaar van de pabo”, zegt Bijlsma. „Na gemiddeld drie jaar ben je vakbekwaam, maar daarna moet je blijven investeren in je vakmanschap.”

Leraren zouden bijvoorbeeld veel vaker met elkaar mee moeten kijken. „Dat gebeurt veel te weinig. Terwijl je daar, als je je ervoor openstelt, ontzettend veel van kunt leren.”

Hoe Feyenoord in 14 minuten en 44 seconden een miraculeuze comeback maakte bij Manchester City

admin
November 27, 2024
0

Manchester City-coach Pep Guardiola zit met zijn armen over elkaar in de dug-out. Blik op het veld, tegelijkertijd druk in gesprek met assistent Juanma Lillo. Hij oogt ontspannen, met eindelijk weer zicht op een zege na vijf nederlagen op rij. City leidt in het eigen Etihad Stadium met 3-0 tegen Feyenoord in de Champions League. De 74ste minuut loopt, als de spanning ver te zoeken is. City hoeft niet meer, waar Feyenoord de indruk maakt de schade te willen beperken.

Guardiola heeft drie van zijn belangrijke spelers zes minuten eerder gewisseld – Phil Foden, Nathan Aké en Ilkay Gündogan. Ongetwijfeld om ze rust te geven met het oog op de clash tegen Liverpool FC, komende zondag op Anfield. En waarschijnlijk om het risico op het wegvallen van spelers te verminderen, dit seizoen heeft City te maken met veel blessures.

City was jarenlang de norm, met bijna perfect uitgevoerd voetbal, onder regie van Kevin De Bruyne en Bernardo Silva in combinatie met spits Erling Haaland. Vier keer op rij landskampioen, winnaar van de Champions League in 2023. Maar dit seizoen is anders. De ploeg is in fases kwetsbaar. In de Premier League heeft City al acht punten achterstand op Liverpool, gecoacht door Arne Slot. Zaterdag werd thuis nog met 4-0 verloren van Tottenham Hotspur.

Gebutst vertrouwen

De ontmoeting met Feyenoord lijkt voor City de ideale wedstrijd om het gebutste vertrouwen terug te winnen. Volgens dat scenario voltrekt City-Feyenoord zich lang, dinsdagavond in het oostelijk deel van Manchester. City combineert soepel, drukt Feyenoord ver naar achteren, doelman Timon Wellenreuther redt een paar keer knap.

Feyenoord krijgt gaandeweg wel meer controle. Het heeft langer balbezit, creëert een kansje via aanvaller Igor Paixão. Maar City blijft gevaarlijk en kort voor rust valt de goal die niet kan uitblijven: Quinten Timber raakt Haaland onhandig en de Noor benut zelf de strafschop (1-0). Na de pauze loopt City uit door een schot van Gündogan en opnieuw Haaland, via een fraaie, razendsnelle aanval. 3-0 na 53 minuten.

Manchester City-spits **Erling Haaland** (in het midden) viert zijn 3-0 met Phil Foden en Matheus Nunes.

De wedstrijd zit dan op slot. Ogenschijnlijk, want de wissels die rond de zeventigste minuut plaatsvinden zullen van groot belang zijn. En niet alleen die bij City.

Bij Feyenoord komt de talentvolle centrumverdediger Thomas Beelen voor linksback Gijs Smal, die het lastig heeft. Hancko, een van de pijlers van de ploeg, verhuist van de as naar de linkerflank. Rechtsback Bart Nieuwkoop wordt vervangen door Jordan Lotomba, die terug is na een blessure. Ook beoogde basisspits Santiago Giménez maakt zijn rentree na een hamstringkwetsuur, hij valt in voor Julián Carranza.

Deze omzettingen van coach Brian Priske zorgen ervoor dat Feyenoord – met de power van linksback Hancko en rechtsback Lotomba – meer dynamiek heeft op de flanken. En in de spits zorgt Giménez voor meer diepgang dan de vrij statische Julián Carranza.

Giménez is nog maar net in het veld, als hij meteen een bal in de diepte vraagt. Dat Feyenoord met drie goals achter staat, is niet aan Giménez af te lezen. Hij maakt een gretige indruk.

Woede en irritatie

De Mexicaan sprint in de 74ste minuut weg, als Hancko vanaf links achterin een lange bal naar voren geeft. City neemt simpel over, lijkt te controleren. Verdediger Josko Gvardiol krijgt de bal in de as. Hij wordt, en dat is cruciaal, meteen onder druk gezet door Giménez. Daardoor speelt Gvardiol een moeilijke, hoge bal terug op doelman Ederson.

Hadj Moussa, een 22-jarige talentvolle Algerijns-Franse rechtsbuiten, ziet dat het fout gaat bij City. Hij sprint meteen achter de bal aan, neemt die perfect aan, direct mee in de loop, omspeelt de uitkomende keeper Ederson en mikt vanuit een lastige, krappe hoek zonder te kijken binnen: 3-1, klokslag 74 minuten.

Feyenoord-aanvaller **Hadj Moussa** is op weg naar de 3-1.

Woede, irritatie, zorgen – het is allemaal zichtbaar bij Guardiola. Secondenlang kijkt hij naar de grond, terwijl hij zijn handen boven op zijn hoofd houdt.

Feyenoord speelt met meer durf en overtuiging, jaagt op City. Onderlinge duels worden gewonnen, waar City aarzelt, broos als het vertrouwen is. Feyenoord bouwt geduldig op, probeert met korte passes de tegenstander te lokken, zo ruimtes te creëren en de creatieve pingelaar Moussa in stelling te brengen.

In de 81ste minuut komt hij aan de bal, rechts voorin, loopt zich dan vast. Ook dat is Moussa. Maar Feyenoord blijft hoge pressie uitoefenen. Weer geeft Gvardiol een moeilijke pass, Timber en zijn kompaan Hwang In-beom duiken erop, nemen over.

Het spel wordt verplaatst naar links, naar Paixão. Die slingert de bal naar de tweede paal, waar Lotomba opduikt. Die trekt de bal terug en gaat wonderlijk via de paal en het linkerbeen van Ederson richting de borst van de inlopende Giménez: 3-2 na 81 minuten en 12 seconden.

Guardiola klapt een paar keer, lijkt zijn defensie wakker te willen schudden. Spanning – of is het angst? – is te zien in zijn ogen.

Invaller **Santiago Gimenez** nadat hij de 3-2 heeft gemaakt.

Loeren op uitbraak

Feyenoord voetbalt zonder vrees. Lotomba ontdoet zich enkele keren soepel van Haaland, een beer van een aanvaller. Er is nog even tijd voor Feyenoord, in een wedstrijd die allang als verloren beschouwd werd.

Na 88 minuten en 30 seconden begint het met de onderschepping van Hwang, als twee City-spelers elkaar in de weg lopen bij de middenlijn. Feyenoord-spelers loeren meteen op een uitbraak – waar liggen de ruimtes?

Er lijkt dan nog weinig aan de hand voor City, zoals eigenlijk de hele avond. Hwang kopt naar invaller Ramiz Zerrouki, die passt naar Moussa, die nog op eigen helft staat, zeker tien meter voor de middenlijn.

Voorin is Paixão dan aan het zwerven. De Braziliaanse linksbuiten duikt opeens diep in de rechterzone op. Daar ligt ruimte omdat Moussa zijn directe tegenstander – linksback Gvardiol – heeft weggelokt. Moussa ziet de loopactie van Paixão, geeft een splijtende bal tussen Gvardiol en Jack Grealish door.

De defensieve organisatie bij City is ontluisterend, zoveel ruimte krijgt Paixão. Noodgedwongen komt Ederson ver uit zijn doel om de aanvaller af te stoppen, meters buiten zijn strafschopgebied. Maar Paixão is hem net voor, springt iets hoger, kopt de bal vooruit, neemt hem mee, is de keeper kwijt, maar staat in een moeilijke hoek schuin rechts voor de goal.

Paixão heeft even tijd, kijkt, en doet wat je bijna niet ziet aankomen. Hij geeft een puike voorzet op de onvermoeibare, opstomende linksback Hancko. Die kopt in een leeg doel, langs de laatste overgebleven verdediger Rico Lewis. 88 minuten en 44 seconden en het staat 3-3.

Feyenoord-verdediger **Hancko** kopt kort voor tijd de 3-3 binnen.

In zijn enthousiasme valt Hancko even als hij naar het uitvak rent met 4.000 Feyenoord-fans. Het vak ernaast houden City-fans handen voor hun mond of ogen. De ontgoocheling compleet. Guardiola plukt even aan zijn neus, drinkt wat water.

Verbijstering is te zien bij Haaland – bij wie niet eigenlijk. Maar het zit zo dicht bij elkaar. Twee minuten later schiet Grealish via het been van Zerrouki nog op de paal – net niet de 4-3 dus.

Invaller De Bruyne staat druk te wijzen, met 94 minuten en 30 seconden op de klok. Dáár moet je lopen, zegt hij tegen een ploeggenoot, in een poging een opening te vinden in de Feyenoord-defensie. Maar verdediger Gernot Trauner poeiert de bal richting de tribune voor Haaland eraan kan komen.

Guardiola dirigeert zijn spelers in de laatste seconden met wilde armgebaren naar voren. En geeft dan, als na 96 minuten is afgefloten, vierde official Marcel Birsan met een zuinig lachje, waarin ongeloof verscholen zit, als eerste een hand.

Wat vindt NRC | Slachtoffers van verkrachting hoeven zich niet te schamen

admin
November 27, 2024
0

Het slachtoffer van verkrachting kreeg de afgelopen maanden niet alleen een gezicht, maar zei ook luid en duidelijk dat ze wilde dat „de schaamte van kamp wisselt”. Niet zij, Gisèle Pelicot, hoeft zich immers te verbergen. Degenen die zich moeten schamen, zijn volgens haar degenen die ervan worden verdacht dat ze haar, terwijl ze gedrogeerd en dus buiten bewustzijn was, verkrachtten. Onder wie haar ex-man Dominique, die schuld bekent en tegen wie eerder deze week twintig jaar celstraf is geëist.

Met haar optreden, in de volle openbaarheid, en vooral haar weigering het slachtofferschap op zich te nemen, heeft Pelicot het denken over seksueel geweld, over verkrachting binnen een relatie, en over consent – wederzijdse instemming bij seks – een enorme dienst bewezen. Ongeacht wat de Franse rechter zal oordelen, en niet alleen in Frankrijk, waar duizenden vrouwen de afgelopen maanden de straat op gingen om Pelicot te steunen.

Het zou daarom jammer zijn als na deze geruchtmakende rechtszaak alleen overblijft dat deze zo geruchtmakend is vanwege het grote aantal verdachten, het door Pelicots ex-man gefilmde bewijs van de vijftig mannen die op zijn uitnodiging zijn vrouw verkrachtten, en de wereldwijde aandacht.

Column | Mooie, kleine film

admin
November 27, 2024
0

Het bioscoopzaaltje was nog bijna leeg toen ik mijn plaats op de achterste rij zocht. Er bleek al een vrouw te zitten, maar die maakte meteen ruimte door een stoel even verderop te kiezen. Terwijl we zaten te wachten, ontstond tussen ons een gesprekje dat je in de bioscoop vrij zelden met vreemden hebt.

Ze leek me een vrouw van achterin de zestig en ze maakte een rustige, vriendelijke indruk. Ze sprak met een zachte g en bleek dan ook afkomstig uit het zuiden des lands. Daar woonde ze nog altijd, maar elk jaar vertoefde ze één volle week in Amsterdam om er dagelijks het documentairefestival IDFA te volgen.

Dat deed ze nu al twintig jaar. Ze betrok een appartement in het centrum en bezocht zoveel mogelijk voorstellingen, soms wel drie per dag. Altijd alléén, vroeg ik me af, maar die impertinente vraag hield ik maar voor me. Tussendoor pikte ze dan ook nog een ‘gewoon bioscoopje’ mee, zoals die middag, omdat ze de Iraanse speelfilm My Favourite Cake graag wilde zien na alle enthousiaste recensies die ze erover gelezen had.

Kortom, een filmliefhebber.

Welk soort speelfilms ze het liefst zag? „Geen Amerikaanse films meer”, zei ze, „vooral die blockbusters ben ik helemaal zat. Ik houd van mooie, kleine films.” Ik vroeg haar naar haar favoriete film, want zeg mij van welk boek of welke film u het meest houdt en ik zeg u wie u bent, of beter: wie ik dénk dat u bent. Ze wist het meteen: Kes van Ken Loach, de Britse filmregisseur, bekend om zijn sociaal-realistische stijl. „Ik houd erg van zijn films, zei ze. „En uw favoriete film?” „A Woman Under The Influence”, antwoordde ik zonder aarzeling, „een film over een overspannen vrouw die niet begrepen wordt door de mensen in haar omgeving.” Ja, John Cassavetes”, zei ze, „met Gena Rowlands.”

Kortom, filmliefhebbers onder elkaar, al moet ik bekennen dat ik later thuis even moest opzoeken waar Kes, een film uit 1969, ook weer over ging: een eenzaam arbeidersjongetje dat uit zijn ellende probeert te ontsnappen door een jonge torenvalk te trainen.

Toen moesten we zwijgen want ‘onze’ film begon, althans de lastige, inleidende beschietingen via reclame en trailers van films die je goddank nooit hoeft te zien. Een betere antireclame dan de trailer bestaat er niet.

My Favourite Cake is een Iraanse speelfilm, gemaakt door het regisseurskoppel Maryam Moghadam en Behtash Sanaeeha, dat moedig de strijd met de censuur aanbond. De film is in Iran verboden, vervolging van de makers dreigt wegens propaganda tegen het regime en het overtreden van islamitische regels.

Hun film gaat over een eenzame 70-jarige vrouw die de liefde hoopt te vinden bij een bejaarde taxichauffeur. Zij is al op haar dertigste weduwe geworden, hij is door zijn vrouw ingewisseld voor een rijker exemplaar. Het lijkt tussen hen even te lukken. Lijkt. Een ontroerende film met schitterend spel van de hoofdrolspelers. „De film gaat over het leven, maar evenzeer over vergankelijkheid”, zei Moghadem in NRC tegen Dana Linssen. „Het is een aansporing om nu te leven en daar niet mee te wachten tot het hiernamaals.”

We stonden op, de vrouw en ik. „Een mooie, kleine film”, zeiden we tegen elkaar. Bij de uitgang namen we beleefd afscheid, want het leven is doorgaans geen speelfilm.

Luister naar