Honderdduizend inwoners Somaliland vluchten voor oplaaiend geweld tussen krijgsmacht en milities

Is de mazzel van Tampa na ruim een eeuw op? De stad aan de westkust van de Amerikaanse staat Florida werd in 1921 voor het laatst vol door een orkaan geraakt. De daaropvolgende 103 jaar ontsnapte de ondertussen fors gegroeide metropool meermaals nipt aan een nieuwe midscheepse treffer. Maar nu ligt Tampa recht in het pad van Milton, een orkaan in de hoogste categorie die waarschijnlijk halverwege de (Nederlandse) nacht van woensdag op donderdag aan land komt.

Tampa en de rest van Florida maken zich daarmee op voor nieuw potentieel verwoestend natuurgeweld, terwijl delen van de staat nog bijkomen van de schade die orkaan Helene nauwelijks twee weken geleden aanrichtte. Haar harde windstoten, hevige regenval en daaropvolgende overstromingen kostten eind september in meerdere zuidwestelijke staten zeker 227 levens, waarmee het de dodelijkste orkaan in de VS werd sinds Katrina, in 2005. In Florida kwamen door Helene minstens 20 mensen om.

1
Waar komt orkaan Milton vandaan en waar trekt hij nu heen?

Het National Hurricane Center (NHC) van de VS tekende op 26 september de eerste tekenen op van een groeiend lagedruksysteem in de Caraïbische Zee. Pas toen het systeem op 4 oktober de Golf van Mexico had bereikt, begon het razendsnel aan kracht en snelheid te winnen. Zaterdag was Milton uitgegroeid tot een tropische storm, en maandag classificeerde hij als een orkaan in de zwaarste categorie (5), met windsnelheden boven de 250 km/u.

Die snelle groei was mogelijk omdat de het zeewater in de Golf bovengemiddeld warm is, en de orkaan er veel energie uit kan onttrekken. Ook was er weinig windschering, die de orkaan kan verstoren. Soms maken orkanen een proces van versnelde intensivering (rapid intensification) door. Daarvan is sprake als de maximale windsnelheid in een orkaan binnen 24 uur met minstens 35 mijl/u (56 km/u) is toegenomen. Bij Milton was het zeker drie keer zo veel.

Het oog van de orkaan bevond zich woensdagochtend nog ruim vijfhonderd kilometer van de kust van Florida, met windsnelheden van 260 kilometer per uur. Vermoedelijk neemt de storm in sterkte nog een beetje af voor hij aan land komt en zijn precieze pad is nog niet duidelijk.

Het NHC sprak dinsdag evengoed alvast van „een van de meest catastrofale orkanen ooit voor West-Florida”. Niet alleen de windstoten en de hevige neerslag van de storm zelf kunnen grote materiële schade aanrichten. Ook kan de kustlijn overspoeld worden door de metershoge stormvloed aan zeewater die orkanen kunnen opstuwen, zeker in de Baai van Tampa. Het kan zeker twee dagen duren voordat Milton helemaal over Florida getrokken is.

2
Hoe gevaarlijk kan deze orkaan de komende uren en dagen uitpakken voor inwoners?

Lokale autoriteiten, maar ook die op federaal en deelstaatniveau, roepen al de hele week onophoudelijk op tot evacuatie. Een gebied met een totale bevolking van bijna zes miljoen mensen is opgeroepen om te vertrekken.

Gouverneur Ron DeSantis zei dinsdag tientallen opvangcentra te hebben ingericht in veilige gebieden om inwoners op te vangen. In het honkbalstadion in de stad St. Petersburg zijn duizenden veldbedjes neergezet, universiteiten in heel Florida zijn gesloten, Disneyland is dicht.

De burgemeester van Tampa waarschuwde voor een stormvloed van 4,5 meter, genoeg om de niet zelden uit geperst hout opgetrokken huizen in Tampa volledig onder water te zetten: „Als je erin zit, is dat in feite een lijkkist”, aldus burgemeester Jane Castor. Het belangrijkste ziekenhuis van Tampa is wel vastberaden om open te blijven en heeft voor vijf dagen aan voedsel, beddengoed en noodmateriaal ingeslagen.

Ook president Joe Biden adviseerde maandag om onmiddellijk te vertrekken: „Een kwestie van leven of dood”, zei hij. „Dit is een zeer ernstig gevaar en inwoners van Florida worden dringend verzocht naar lokale functionarissen te luisteren.”

3
Hoe reageert de lokale bevolking op de naderende storm?

Sommigen nemen geen enkel risico na Helene en voegen zich in de enorme files op de snelwegen richting veiliger geacht gebied. Gerald Lemus, een inwoner die zijn hele leven in de kustplaats Bradenton heeft gewoond, vertelde tegen de Britse omroep BBC dat hij voor het eerst in zijn leven is gevlucht, wegens zijn 8-jarige dochtertje. „Wij willen hier niet zijn als de storm komt.” Het plaatsje Treasure Island zou al bijna volledig geëvacueerd zijn: een „spookstad”, meldde de burgemeester aan nieuwszender CNN.

Op de snelwegen richting veiliger geacht gebied, zoals hier in op de I-75 in de noordelijke buurstaat Georgia, staan files of langzaamrijdend verkeer.

Autoriteiten schuwen de overtreffende trap niet om tot burgers door te dringen en spreken van een „monsterstorm” (gouverneur De Santis) of waarschuwen: „Wie blijft, gaat dood” (burgemeester Castor). De ervaring van eerdere orkanen leert echter dat lang niet iedereen gehoor geeft aan evacuatie-oproepen.

Er zijn altijd mensen die er voor kiezen om zich thuis schrap te zetten. Omdat ze geen opvangplek of geld voor een hotel hebben, of bang zijn vast te komen te zitten in de verkeerschaos. Anderen kiezen ervoor hun huis zelf te beschermen tegen eventuele chaos en plunderingen ná de storm of omdat eerdere evacuatie-oproepen in het verleden vaak vals alarm bleken. „Ik denk dat we het maar gewoon volhouden, het uitzitten. We hebben luiken”, zei een inwoner van Apollo Beach tegen persbureau AP.

4
Welke politieke gevolgen kan deze storm hebben, een maand voor de verkiezingen?

Veel Amerikanen kijken bij natuurrampen allereerst naar hun lokale autoriteiten en gouverneur. Maar ook landelijke bestuurders hebben een rol te spelen, omdat zij federale middelen kunnen inzetten en hun regering de rampenbestrijdingsdienst FEMA aanstuurt. Presidenten moeten in opmaat naar de ramp alert overkomen en in de nasleep kunnen ze zich als ‘consoler-in-chief’ presenteren door de slachtoffers op te zoeken.

Beeldvorming is daarbij cruciaal. Dat New Orleans in 2005 zo hard getroffen werd door Katrina, werd bovenal de gouverneur van Louisiana aangerekend. Maar de historische foto van Bush jr., die vanuit het raampje van Air Force One letterlijk op het rampgebied neerkeek, kostte ook de president veel sympathie.

Florida wordt bestuurd door een Republikeinse gouverneur, maar deze Ron DeSantis is bezig aan zijn laatste termijn en hoeft niet op voor herverkiezing. Zeker krap een maand voor de presidentsverkiezingen kan dit leiden tot meer aandacht voor de federale rol.

Commentatoren van de progressieve tv-zender CNN voorspelden al etmalen voordat Milton land bereikte, dat er een stroom aan foute informatie van de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump op komst was. Na orkaan Helene beweerde Trump al dat Brian Kemp, de gouverneur van Georgia, veel moeite zou hebben gehad om het Witte Huis aan de telefoon te krijgen. Dat bleek niet te kloppen, zijn partijgenoot Kemp zei juist langdurig met Biden te hebben overlegd.

Ook presidentskandidaat Kamala Harris waarschuwde in de ABC-talkshow ‘The View’ dat Trump met misinformatie over het handelen van de regering zou komen. „Dat doet hij omdat alles over hem gaat”, duidde ze zijn acties. ,,Ik vrees dat hij niet snapt dat het bij leiderschap hoort dat je mensen niet neerhaalt maar juist ondersteunt, zeker in tijden van crisis.”

Voor Harris, als vicepresident lid van de zittende regering-Biden, kan Milton een vuurproef worden om te tonen hoe presidentiële rampenbestrijding er volgens haar uit moet zien. Ze reisde af naar New York voor overleg met de rampenbestrijdingsdienst FEMA, die door deze twee opeenvolgende stormen zwaar belast wordt. De Democraten wijzen er ook op dat Trump als president in 2019 miljoenen weghaalde bij dit agentschap om er zijn grensmuur mee te bekostigen.

Ook Harris’ politieke baas wil alert overkomen. De president zegde dinsdag een geplande overzeese reis naar Duitsland en Angola af vanwege Milton. Het had zijn eerste reis als president naar een Afrikaans land moeten worden en het eerste bezoek van een Amerikaanse president aan het continent sinds 2015. Het bezoek aan Duitsland, inclusief een NAVO-top over Oekraïne, zou het eerste formele staatsbezoek van een Amerikaanse president in bijna veertig jaar worden. Biden zei dinsdag dat hij de bezoeken nog wil inhalen.

Delen

Mail de redactie