Tschüss Matterhorn: Toblerone niet langer Zwitsers genoeg om de iconische berg af te beelden

Zwitsers icoon De chocoladereep Toblerone wordt vanaf eind dit jaar deels buiten Zwitserland geproduceerd. Het afbeelden van Zwitserse iconen als de Matterhorn op de verpakking mag dan niet meer, volgens de in 2017 ingestelde ‘Swissness’-wet.

Het aangezicht van de Matterhorn moet verdwijnen van de Toblerone-verpakkingen.
Het aangezicht van de Matterhorn moet verdwijnen van de Toblerone-verpakkingen.

ANP

De Matterhorn verdwijnt van de Toblerone-verpakking. De Zwitserse chocoladereep wordt vanaf eind dit jaar niet meer exclusief in Zwitserland geproduceerd, waardoor producent Mondelez het recht verliest om de iconische berg te tonen. De 4.478 meter hoge berg is een Zwitsers icoon, redeneert het Zwitserse instituut voor intellectueel eigendom (IGE), en na de gedeeltelijke verhuizing voldoet de reep niet meer aan de criteria voor het afbeelden ervan.

Volgens de in 2017 ingestelde ‘Swissness’-wet moeten producten als chocola grotendeels in Zwitserland geproduceerd zijn om ze ‘Zwitsers’ te mogen noemen of om Zwitserse iconen als de vlag, de Matterhorn en de mythische figuur Wilhem Tell af te mogen beelden. Nadat vorig jaar bekend was gemaakt dat Toblerone-eigenaar Mondelez de productie deels verhuist naar het buitenland, werd al besloten de tekst „of Switzerland” van de verpakking te schrappen. Nu ook de Matterhorn eraan moet geloven, is dat „een keerpunt in de geschiedenis van Zwitserse chocolade”, aldus de Zwitsere krant Aargauer Zeitung.

Met de wet wil Zwitserland zijn economie beschermen, schrijft het instituut voor intellectueel eigendom op zijn website. Internationaal wordt het Alpenland geassocieerd met kwaliteit, een reputatie die het graag hoog wil houden. Is een klant eenmaal misleid, dan zou hij zijn vertrouwen in het „merk Zwitserland” kwijt zijn. Voor de eigen productie kan Zwitserland dat inderdaad wettelijk vastleggen, zegt Antoon Quaedvlieg, hoogleraar intellectueel eigendomsrecht aan de Radboud Universiteit. „Maar willen ze buitenlandse producenten aanvechten, dan moeten ze goed kunnen motiveren dat volgens het toepasselijke buitenlandse recht de aanduiding ‘Zwitsers’ een bepaalde kwaliteitssuggestie meegeeft en dus misleidend is.”

Lijntekening van de Matterhorn

De Matterhorn, die deels in Italië en deels in Zwitserland ligt, wordt in de wet apart genoemd als ‘Zwitsers icoon’. Kan Zwitserland zich het aangezicht van de berg, vanaf de Zwitserse kant weliswaar, toe-eigenen als intellectueel eigendom? „Ook dat kunnen ze alleen vastleggen in eigen land”, zegt Quaedvlieg. Als een Nederlands merk besluit zijn producten te versieren met een lijntekening van de Matterhorn, dan wordt het lastig voor Zwitserland om daar iets tegen te beginnen. Quaedvlieg: „Zwitserland zou goed moeten beargumenteren dat de tekening van de berg de associatie met Zwitserse kwaliteit oproept.”

Niet alleen Zwitserland houdt er strenge regels op na. Zo bestaat de Franse beschermde oorsprongsbenaming Appellation d’Origine Contrôlée (AOC) al sinds 1919: staat er op een Frans kaasje AOC, dan voldoet het aan strenge kwaliteits- en geografische eisen. De Italiaanse Denominazione di Origine Protetta (DOP) kent hetzelfde doel. Sinds 1992 is daar het Europese Appellation d’Origine Protégée (AOP) bij gekomen. Als het aan Quaedvlieg ligt, krijgt ook Nederland meer aandacht voor de bescherming van de eigen oorsprongsbenaming. „Kaas verkoopt in het buitenland stukken beter wanneer er Gouda of Edam op staat. Dat handelsbelang mogen we best wat beter beschermen.”

Hoewel Toblerone, anders dan namaakspullen uit het buitenland, vooralsnog voldoet aan de ‘Zwitserse’ kwaliteit die de consument verwacht, is handhaving van de wet belangrijk voor de Zwitsers. Je kunt het land niet de rug toekeren door te verhuizen en tegelijkertijd wel profiteren van je Zwitserse roots, zo is de redering. Als de IGE het plan goedkeurt, verrijst op de gele driehoekige verpakking binnenkort dus „een gemoderniseerd en gestroomlijnd berglogo dat aansluit bij de geometrische en driehoekige esthetiek”, aldus een woordvoerder van Mondelez tegen de Zwitsere krant Luzerner Zeitung. Dan zal blijken of de Toblerone daarna vrij is van ‘Zwitserse’ iconen of dat de reep er inmiddels zelf een is geworden.