Oppositieblok tegen Erdogan spat uiteen

De Turkse oppositie is uiteen gespat. De nationalistische IYI Partij heeft zich vrijdag teruggetrokken uit de alliantie van zes oppositiepartijen die het zou opnemen tegen president Recep Tayyip Erdogan bij de parlements- en presidentsverkiezingen die gepland zijn voor 14 mei. De grote bron van onenigheid is de kandidatuur van Kemal Kilicdaroglu, leider van de seculiere oppositiepartij CHP, als de gezamenlijke presidentskandidaat. IYI Partij-leider Meral Aksener twijfelt aan diens vermogen Erdogan te kunnen verslaan.

Het vertrek van de IYI Partij volgt op het besluit van de oppositiepartijen om Kilicdaroglu te kiezen als gezamenlijke presidentskandidaat – na maanden van besluiteloosheid. „Sinds gisteren heeft de ‘Tafel van Zes’ [oppositiepartijen] het vermogen verloren om de wil van het volk te weerspiegelen”, aldus Aksener. „De Tafel van Zes is niet langer een platform waarop potentiële kandidaten kunnen worden besproken, maar een tafel die werkt om één enkele kandidaat goed te keuren.”

Verzet

Het was al maanden duidelijk dat Aksener bezwaar had tegen de kandidatuur van Kilicdaroglu als gezamenlijke oppositiekandidaat. De CHP-leider is weliswaar de degene die de zes oppositiepartijen bijeen heeft gebracht, maar zijn kandidatuur stuitte op verzet omdat hij in het verleden meerdere verkiezingen heeft verloren van Erdogan. Volgens de opinitiepeilingen maken de burgemeester van Ankara, Mansur Yavas, en de burgemeester van Istanbul, Ekrem Imamoglu, een betere kans.

Geen van de burgemeesters heeft nog gereageerd op Akseners oproep. Maar Imamoglu zei een dag eerder dat hij achter Kilicdaroglu’s kandidatuur staat. De burgemeester van Istanbul werd gezien als de gedoodverfde uitdager van Erdogan tot hij in december werd veroordeeld tot ruim twee jaar celstraf voor het beledigen van leden van de kiescommissie. Ook hij kreeg een verbod op het bedrijven van politiek. Het vonnis werd alom gezien als poging om te voorkomen dat hij presidentskandidaat zou worden.

Akseners besluit trekt een streep door de pogingen van de oppositie om een gezamenlijk front te vormen tegen Erdogan. De verkiezingen zijn volgens veel analisten de laatste kans om te voorkomen dat Turkije een volledige autocratie wordt. Akseners besluit was daarom ook binnen haar eigen partij omstreden. Haar adviseur Bulent Gursoy zei dat hij ontslag nam en kondigde zijn steun voor Kilicdaroglu aan. Ook enkele andere partijleden kondigen hun vertrek uit de partij aan.

Net als de laatste twintig jaar blijkt de oppositie de grootste troef van president Erdogan te zijn

Na Akseners besluit bagatelliseerde Kilicdaroglu de onenigheid over zijn kandidatuur. „Maak je geen zorgen, alle stenen vallen op hun plek. We gaan door op onze ingeslagen weg.” Dat kon echter niet verbloemen dat de oppositiealliantie op sterven na dood is. IYI was de op een na grootste partij in de alliantie. Wat overblijft, is de CHP en vier kleine conservatief-religieuze partijen. Het valt nog te bezien of zij in staat zijn Koerdische en nationalistische kiezers te trekken, wier stem vermoedelijk doorslaggevend zal zijn.

„Net als de afgelopen twintig jaar bleek de oppositie de grootste troef van president Erdogan te zijn”, schreef Wolfango Piccoli, hoofd van het risicoadviesbureau Teneo, in een e-mail aan klanten. „Nu het grootste oppositieblok in de war is, is Erdogan veel beter gepositioneerd om op 14 mei te zegevieren.”

Beste kans in tijden

De verkiezingen werden juist gezien als de beste kans in tijden van de oppositie om Erdogan uit het zadel te wippen. Met name vanwege de torenhoge inflatie, waardoor veel mensen moeite hebben om hun hoofd boven water te houden. Hierdoor was Erdogan’s populariteit sterk gedaald. En dat was nog vóór de verwoestende aardbevingen van vorige maand, waarbij minstens 45.000 mensen in Turkije om het leven kwamen. Maar ondanks wijdverspreide kritiek op de trage hulpverlening en op de slechte staat waarin veel woningen in het aardbevingsgebied verkeerden, onder meer door corruptie bij de bouwbedrijven, suggereren peilingen dat de steun voor Erdogan grotendeels onaangetast is gebleven.

De oppositiealliantie had onlangs al een verkiezingsprogramma van 2.300 punten gepresenteerd. Het belangrijkste programmapunt was de belofte om Erdogans presidentiële systeem, waarin de macht sterk gecentraliseerd is, te vervangen door het oude parlementaire stelsel. Ook wilde de oppositie de democratische controlemechanismen versterken en de functie van premier in ere herstellen. Aksener had meermaals gezegd dat ze liever premier wilde worden dan president.