N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Luchtvaart KLM, Delta Air Lines, Corendon, easyJet en TUI vinden dat er door de overheid onvoldoende gekeken is naar alternatieven voor krimp, en zeggen dat uitstoot en geluid teruggebracht kunnen worden naar een acceptabel niveau zonder dat het aantal vliegbewegingen omlaag hoeft.
Jarenlang was Schiphol een paradepaardje van de Nederlandse economie. Nu moet het vliegveld krimpen, tot ongenoegen van luchtvaartmaatschappijen en de luchthaven zelf.
Foto Peter Bakker/ANP
Vijf luchtvaartmaatschappijen die vanuit Schiphol vliegen klagen het Rijk aan vanwege het kabinetsbesluit om het aantal vluchten via Schiphol te verminderen met 12 procent in 2024. Dat maakten zij vrijdag bekend. Volgens de regering is fikse krimp nodig vanwege de CO2-uitstoot en de geluidsoverlast voor omwonenden die vluchten van en naar Schiphol veroorzaken.
KLM, Delta Air Lines, Corendon, easyJet en TUI vinden dat er door de overheid onvoldoende gekeken is naar alternatieven voor krimp, en zeggen dat uitstoot en geluid teruggebracht kunnen worden naar een acceptabel niveau zonder dat het aantal vliegbewegingen omlaag hoeft. KLM-topvrouw Marjan Rintel geeft aan dat de luchtvaartmaatschappij miljarden investeert aan vlootvernieuwing. KLM, dat goed is voor ongeveer 60 procent van de vluchten van en naar Schiphol, moest de afgelopen jaren teren op een miljardenlening van de Rijksoverheid om het hoofd boven water te houden. Het hield zich niet aan de voorwaarden voor die lening. Onlangs werd de schuld afbetaald.
Ook Schiphol wil niet meegaan met de krimpeisen van het kabinet. De luchthaven wil tenminste 460.000 van de 500.000 jaarlijkse vliegbewegingen behouden, 20.000 meer dan het kabinet besloot. Bovendien sluit Schiphol groei niet uit. Jarenlang moest en zou Schiphol blijven groeien; de overheid presenteerde de luchthaven als ‘de motor van de Nederlandse economie’. Minister Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat, VVD) erkende tijdens een persconferentie in juni van vorig jaar dat de krimp „een harde klap” is, maar „een onvermijdelijke stap”.
De vrijdag overleden gitarist en zanger Amadou Bagayoko vormde samen met zijn vrouw een van de populairste Afrikaanse muziekacts van de afgelopen decennia. Het blinde muzikale echtpaar Amadou & Mariam verkocht wereldwijd miljoenen albums en pakte grote festivals en concertzalen in met hun ontwapenende mix van Maliblues, afropop, rock en elektronische muziek.
Hoewel de familie van de zeventigjarige Amadou Bagayoko aan het Franse persbureau AFP meldt dat hij al langer ziek was, was van stoppen nog geen sprake. Ze stonden op het punt om weer op Europese tour te gaan, waarbij ze meermaals in Nederland geboekt stonden, onder meer in TivoliVredenburg, festival Best Kept Secret en het Concertgebouw.
Amadou en Mariam ontmoetten elkaar in 1974 in een blindeninstituut in de Malinese hoofdstad Bamako. Hij was 21, zij 18 jaar en ze hielden van dezelfde muziek: traditionele Malinese muziek op balafon en kora, maar ook James Brown en Pink Floyd. Aanvankelijk zongen ze vooral voor een West-Afrikaans publiek en schreven liedjes over de moeilijkheden van het leven met een beperking: het waren uitgeklede liedjes waarop hun stemmen samensmolten over Amadou’s gitaarspel.
Stevie Wonder
Het was het begin van een zeer succesvolle muziekcarrière. Het duo betrok steeds meer invloeden in het spel, zowel westerse rockmuziek als ook latin-invloeden en Indiase tabla’s. Onder meer door een ontmoeting met Stevie Wonder begonnen ze ook buiten Afrika te spelen, vooral op festivals die zich specialiseerden in Afrikaanse muziek.
De grote doorbraak kwam in 2004 met hun door Manu Chao geproduceerde hitalbum Dimanche à Bamako. Vaak aangekondigd als ‘The blind couple from Mali’ werden Amadou & Mariam een voorloper in de nieuwe populariteit van West-Afrikaanse muziek die in het nieuwe millennium steeds meer voet aan de grond kreeg, zowel in originele vorm als in een fusie met rock en elektronische muziek. Vanaf dat moment speelden ze ook vaak in Nederland, zoals op Lowlands in 2005. Ook namen ze deel aan een van de internationaal drijvende krachten achter die stroming: Damon Albarns ‘Africa Express’ waarmee ze op festival Glastonbury stonden, met onder meer hun landgenoten Tinariwen. Daar ontwikkelde zich ook een blijvende vriendschap met de Amerikaanse rockband Scissor Sisters, zoals ze met veel meer band langlopende relaties opbouwden.
Hun wereldhit ‘Beaux Dimanches’ plaveide de weg naar een breder radiopubliek. In 2006 namen ze het officiële lied voor het wereldkampioenschap voetbal in Duitsland, daarna volgden Amerikaanse festivals als Choachella en Lollapalooza. Een nieuw album in 2009 zorgde onder meer voor een samenwerking met hun jeugdheld David Gilmour, gitarist van Pink Floyd. Het duo speelde dat jaar ook nog met Blur en Coldplay en steeds vaker vonden remixen ook de weg naar de dansvloer.
Concerten eindigden euforisch
De oorstrelende zang van Mariam en de notenstroom van Amadou’s gitaar is moeilijk te weerstaan. Live heeft het duo door de jaren heen dan ook een solide reputatie opgebouwd, niet alleen door de publiekvriendelijke sound, maar ook door hun innemende podiumpresentatie. De twee geliefden schuifelden doorgaans hand in hand het podium op om dan dicht naar de microfoons te kruipen en zowel lichamelijk als muzikaal steun bij elkaar te vinden. Een concert van Amadou & Mariam eindigde eigenlijk altijd euforisch, niet in de laatste plaats door het zowel ritmische als vloeiende gitaarspel van Bagayoko.
Amadou & Mariam zetten zich vaak in voor goede doelen, onder meer om steun voor mensen met een beperking. In 2024 speelden ze op de sluitingsceremonie van de Paralympische Spelen in Parijs. In hun nummers bezongen ze maatschappelijke thema’s als migratie en uitsluiting. Een van de belangrijkste momenten voor het duo was een ontmoeting met Barack Obama toen hij in 2009 de Nobelprijs voor de vrede ontving.
Met het overlijden van Bagayoko komt een einde aan Amadou & Mariam, een duo dat veel heeft betekend voor het vertolken en populariseren van West-Afrikaanse muziek, dat bruggen bouwde tussen verschillende culturen en veel aandacht wist te wekken voor de positie van blinden in Afrika. Hij laat drie kinderen achter. Het echtpaar heeft vrienden door de hele muziekwereld die geschokt reageren op zijn overlijden. Manu Chao postte op Instagram: „Amadou! We zullen altijd samen zijn… Met jou waar je ook gaat.”
Vijf jaar geleden werd hij voor het laatst gezien, toen de ernst van een om zich heen grijpend virus de aandelenkoersen naar beneden joeg. Het was de ‘beer’ die beleggers altijd zo lang mogelijk hopen te mijden. De Amerikaanse beurs Nasdaq sloot vrijdagavond meer dan 20 procent onder zijn laatste hoogtepunt – daarmee betraden de technologie-aandelen het terrein van de ‘bear’-markt. De bredere aandelenmarkt met ook industriële bedrijven daalde iets minder hard maar daarmee niet minder fors. De toonaangevende S&P-500-index noteerde vrijdag bij het sluiten van de markt 17 procent onder zijn record van 19 februari van dit jaar.
De onrust is een direct gevolg van de reeks importheffingen die de VS woensdagavond aankondigden en de heffing van 34 procent die China in reactie op de belastingen van Trump op Amerikaanse producten oplegde. Big Tech gaat voorop in de mineurstemming. Zowel de koers van Tesla als Apple daalde op twee handelsdagen met 16 procent. In harde pegels: Apple verloor bijna 500 miljard euro aan waarde.
Vanuit het perspectief van de Europese belegger is de schade nog groter. De dollar werd de afgelopen maanden 7 procent minder waard. Wie in Amerikaanse technologie belegt, zag de afgelopen weken bijna een derde van zijn portefeuille verdampen.
Toch zal de financiële klap onder Amerikaanse burgers harder aankomen dan onder Europeanen. Amerikanen zijn gewend meer te moeten sparen voor hun pensioen en hun ziektekosten. De agenda waarmee president Trump zegt de Amerikaanse industrie te willen helpen, resulteerde in de Verenigde Staten in de grootste koersverliezen. Europese en Aziatische aandelenbeurzen gingen minder hard naar beneden. De vooruitzichten voor beleggers in de VS lijken evenmin bemoedigend. De onzekerheid en angst op de Amerikaanse markt blijft groot, getuige de VIX-index. Die graadmeter van verwachte beweeglijkheid van Amerikaanse beurskoersen knalde vrijdag uit zijn voegen.
Conservatieven morren
Die koersdreunen waren allemaal ingecalculeerd, zo luidt de officiële lijn van het Witte Huis. Het was te verwachten bij een patiënt die erg ziek is, zei president Trump in reactie op de eerste koersklappen op Wall Street.
Maar dat smoort niet de kritiek die ook in zijn Republikeinse achterban de kop opsteekt. Conservatieve Amerikaanse media als The National Review en The National Interest plaatsen vraagtekens bij de ingeslagen weg van extreme importheffingen voor de rest van de wereld. Het doet denken aan het afwijzende commentaar dat de conservatieve The Wall Street Journal eerder dit jaar schreef over de importtarieven voor Canada en Mexico. De krant, net als Fox News onderdeel van het concern van Rupert Murdoch, werd door Trump subiet in het kamp van de Chinezen geplaatst. „Iedereen die tegen importheffingen is, inclusief de fake Wall Street Journal (…), is daar alleen maar tegen omdat deze mensen of entiteiten bestierd worden door China.”
Het is in dat opzicht goed voorstelbaar dat zijn economische adviseurs het moeilijk hebben de Republikeinse president op andere gedachten te brengen.
Tragiek
Aanvankelijk spitste de brede maatschappelijk discussie over importheffingen zich toe op het gevaar voor inflatie. Extra belasting op ingevoerde producten maakt het leven duurder. Maar de angst hiervoor is binnen een paar dagen van kleur veranderd. De vrees voor inflatie is vrees voor een recessie geworden.
Dat is nog het meest duidelijk te zien bij de prijzen van grondstoffen. Die kelderden de afgelopen dagen niet vanwege verwachte geldontwaarding maar die duikelden, het vat Brent-olie voorop, vooral doordat de economische groei wereldwijd lager zal uitvallen dan eerder verwacht. Veel analisten boeken voor dit jaar al economische krimp in voor de Verenigde Staten.
Van Trump is bekend dat hij moeite heeft naar adviseurs te luisteren
Tegelijkertijd is de Amerikaanse marktrente razendsnel gedaald. Dat was een belangrijke doelstelling van de regering Trump. Hij is naarstig bezig de overheidsuitgaven drastisch te verlagen, om zo als natie veel minder te moeten lenen op de obligatiemarkt en daarmee de rente omlaag te krijgen. Goed voor de bedrijvigheid. De rente is nu om heel andere redenen gedaald. Beleggers vluchten vanuit aandelen in minder risicovolle staatsleningen en duwen zo het rendement hierop – de marktrente – naar beneden. De vluchtende beleggers sorteren bovendien voor op een renteverlaging door de Fed, het stelsel van Amerikaanse centrale banken.
Iets vergelijkbaars gebeurt er met de Amerikaanse dollar. Trump ambieerde een daling ten opzichte van andere valuta’s om de exportpositie van de VS te verbeteren. Daartoe zou de Fed de rente moeten verlagen. Die dollardaling is inderdaad gaande, maar dat komt door een vlucht uit de dollar, een vlucht uit Amerikaanse beleggingen.
Liz Truss
De extreme koersbewegingen door één beleidsaankondiging doen denken aan Liz Truss, de kortstzittende premier uit de geschiedenis van het Verenigd Koninkrijk. Haar ongedekte begroting met een forse belastingverlaging voor de rijken kreeg niet alleen kritiek uit progressieve hoek, beleggers verloren ook het vertrouwen. Zij vreesden dat de overheid dit niet kon betalen. Gevolg: het Britse pond kelderde, de marktrente spoot omhoog waardoor de Britse regering inderdaad zijn plannen niet meer kon financieren. Plan geschrapt, exit Truss.
Trump zal dat niet doen. Van hem is bekend dat hij moeite heeft naar adviseurs te luisteren die hem manen zijn plan te wijzigen. Hij toonde in het verleden wel oor te hebben voor de stem van de financiële markten. De vraag is wanneer Trump dat gaat doen nu de beer terug is op de beurzen.
Voormalig NOS-Journaalpresentator Harmen Siezen is op 84-jarige leeftijd overleden. Dat heeft zijn familie zaterdag bekendgemaakt, schrijft de NOS. Siezen begon in 1969 bij de omroep en presenteerde in 2002 zijn laatste Journaal.
De in Zeeland geboren domineeszoon kwam in 1969 bij het NOS Journaal nadat hij al enkele jaren diskjockey was geweest bij Radio Veronica. Hij groeide vervolgens uit tot een van de bekendste nieuwslezers van Nederland. Siezen stond bekend om zijn kalme presentatiestijl.
In 1989 maakte Siezen een korte overstap naar TV10, de eerste commerciële zender in Nederland. Maar de zender mislukte en Siezen keerde terug bij de NOS. Hij presenteerde ook tussen 1995 tot 2007 NCRV’s Nationale Nieuwsquiz.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/03/web-0303binschiphol.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data91568589-e6c86d.jpg)
