Opinie | De vloek van AI

‘Zwemmen met één been is precies zoals met twee”, grijnst Vjatsjeslav (23). Hij staat in een zwarte Speedo-zwembroek na te druipen naast het vijftigmeterbad van Akvarena in Charkiv. „Ik had gedacht dat er verschil zou zijn, dat is niet zo. Ik ben als een vis in het water.”

Zoom in

Vijf jaar diende hij de Oekraïense strijdkrachten. Op missie in Donetsk stapte hij op een antipersoneelsmijn en verloor een been. Nu zwemt hij mee in het rehabilitatieprogramma voor veteranen. Vandaag zijn daar acht mannen.

Vjatsjeslavs zwarte prothesebeen is versierd met tatoeage-achtige tekeningen. Op het dijbeen staat een grijnzende schedel met militaire helm op en een schoppenaas. Vjatsjeslav zwemt er niet mee . „Dat mag wel. Maar ik wil het niet riskeren, hij is te duur”, glimlacht hij.

Akvarena heeft veel meegemaakt sinds de Russische invasie in Oekraïne. Begin 2022 kwam een Russische vliegtuigbom door het dak. Een trainingszaaltje en de tribune werden verwoest en een groot deel van de ramen werd eruit geblazen. Het bad zelf bleef ongeschonden en het complex was tijdens het beleg van de stad distributiepunt voor hulpgoederen. Na twee jaar renovatie ging het zwembad afgelopen zomer weer open.

Zoom in

‘Water heelt’

Door de ligging aan de Russische grens is het voor de Russen prijsschieten in de regio Charkiv – Oekraïne kan zich nauwelijks verweren, het luchtalarm klinkt gewoonlijk pas nadat de eerste inslagen door de stad echoën. De inwoners passen hun leefritme daarop aan. „Na een drukke nacht merken we een afname van het aantal badgasten”, zegt directeur Maksym Bondarev – in Oekraïne worden vaak de eufemismen ‘druk’ en ‘luidruchtig’ gebezigd voor de ervaring van Russische aanvallen.

Toch helpt het zwemmen velen omgaan met de constante spanning. „De oorlog heeft mensen in de stad verkrampt. Het water ontspant weer”, zegt Ajoena Morozeva. Ze is voormalig synchroonzwemmer en hoofd van de Charkivse Zwemfederatie. „Water is magisch, water heelt.” Naar school gaan is in Charkiv vaak te onveilig. Maar het zwembad is open, en hier kunnen ze wel leeftijdsgenoten ontmoeten.

Achter in de ontvangsthal zitten Maria (15), Diana (15), Anastasia (16) en Daria (16) op een bankje te wachten tot hun zwemtraining begint. „Zwemmen is als therapie”, zegt Maria Pisaroek. „Als ik boos of verdrietig ben dan ga ik zwemmen. Daarna voel ik me beter. Het is het allercoolste.” Dat ze met vriendinnen is, helpt natuurlijk. Maria en Diana kennen elkaar sinds hun zevende. Daria kwam er twee jaar geleden bij en Anastasia sloot vorig jaar aan. „We hebben onderlinge grapjes die alleen wij begrijpen. Ik ga met een lach naar huis”, zegt Maria.

Zoom in

Zoom in

Zoom in

Foto Kostyantyn Chernichkin

Ze praten verlegen, maar over zwemmen zijn ze bloedserieus: twee keer per dag leggen ze zo’n 4 kilometer af in het bad. Maria wil na de middelbare school het liefst professioneel zwemmer worden. De eerste anderhalf jaar van de oorlog kon ze niet trainen. „Aan het begin was het wel zwaar om er weer in te komen. Maar ik ben blij dat ik terugkwam. Ik heb hier veel vrienden gemaakt.”

Akvarena werd gebouwd in de Sovjettijd. Ter gelegenheid van de Olympische Spelen in Moskou in 1980 kreeg Charkiv dit sportbad ‘cadeau’. Op het terrein liggen ook trainingsvelden. De aanleg van een honderdmeterbuitenbad, het grootste van Oekraïne, viel stil toen de Sovjet-Unie in 1991 uiteenviel. De betonnen tribune kijkt nog altijd uit op een bouwput.

Binnen is het charmant, schoon en onderhouden, met natuurstenen gangen en Sovjet-houtmozaïek van zwemmers. Er zijn drie zwembaden: een kinderbad, een trainingsbad en het grote wedstrijdbad. Dat heeft een hoge duikplank van 12 meter, er onder is het 6 meter diep.

Op het eerste gezicht is Akvarena niet goedkoop. Een eenmalig bezoek kost 350 hryvnja (7,20 euro) en voor 3.000 hryvnja (62 euro) kun je een maand lang onbeperkt zwemmen. Maar het zwembad zet in op zijn maatschappelijke functie. Het rehabilitatieprogramma voor veteranen is gratis. Ook kinderen van in de oorlog vermist geraakte of omgekomen militairen kunnen kosteloos komen zwemmen. Er zijn daluren en gereduceerde tarieven voor studenten, kinderen en gepensioneerden.

Akvarena heeft geen winstoogmerk. Voor de oorlog werd er quitte gedraaid. Nu dekken de opbrengsten zo’n 40 tot 60 procent van de kosten. Na het bombardement is het ‘Fonds Vitaly Danilov’ te hulp geschoten, vernoemd naar de rijke, sportieve geldschieter en politicus. Het betaalde voor de restauratie. Hoeveel dat kostte, houdt de directeur voor zich. „Meer dan 30 miljoen hryvnja”, is het enige dat hij hierover kwijt wil. Omgerekend zo’n 6 ton.

De kapotte ramen zijn aan twee zijden vervangen door aluminiumplaten. Voorheen scheen het zonlicht aan drie kanten naar binnen. Het zwembad is er wat donker door geworden, maar in oorlogstijd is het een verbetering: zes maanden geleden kwam op zo’n 200 meter van het bad opnieuw een vliegtuigbom neer. Ruiten hadden het niet overleefd.

Zoom in

‘Rare mensen’

In de ontvangsthal zit Maryna. Het blonde haar van zoontje Dmytro (9) zit in natte sliertjes tegen zijn voorhoofd geplakt. „Het was mijn droom dat hij een zwemmer zou worden”, zegt ze. Ze wilde een jongetje met brede schouders. Het zwembad bevalt Dmytro ook. De school waar hij naartoe zou gaan, is nog vóór zijn eerste schooldag verwoest door twee raketten. In Akvarena maakte hij vriendjes. Met de bus reizen Maryna en Dmytro drie keer per week één uur heen en één uur terug om hier te komen.

De mensen in Charkiv zijn een beetje raar, vertrouwt een bezoeker NRC toe. „Het is niet gezond van ons dat we blijven terugkomen”. In de rij voor zwemles mopperen twee kinderen over ouders die hen wakker maken om te gaan schuilen tijdens luchtaanvallen.

De voorzitter van de zwemfederatie, Morozeva, werd na een raketaanval op het gebouw waar zij in zat, een keer onder het puin uit gegraven. Ze laat een nieuwsfoto zien van het moment. Haar gezicht grijs van het stof. „Al mijn haar verloor na die dag in één keer zijn kleur”, zegt Morozeva. „Sindsdien moet ik het verven.”

Maar Charkiv ruimt op en gaat door. „In deze regio gebeurt elke nacht iets verschrikkelijks”, zegt directeur Bondarev. „We zijn nu een jaar open. We hopen dat dat zo blijft.”

Zoom in

Delen

Mail de redactie

Het was de bedoeling dat het verjaardagsfeestje tot diep in de nacht door zou gaan, maar door het benauwde weer waren de meeste gasten, aangeschoten en klam, al voor elven vertrokken. Ik bleef achter aan de keukentafel met de gastheer, zijn broer en diens beste vriendin. Het kaarslicht had de keuken doen krimpen tot een knusse grot.

„Ik ben eigenlijk blij dat iedereen weg is”, verzuchtte de jarige. „Ik ben zo moe van hoe discussies tegenwoordig verlopen.”

Ooit hield hij ervan om zich te omringen met mensen die qua mening behoorlijk verschilden. Op zijn studentenfeestjes zag je leden van de JOVD, vrijgemaakt gereformeerden en marxisten vrolijk met elkaar discussiëren.

„Goede oude tijd”, zei hij. „Toen standpunten nog niet in beton waren gegoten. Tegenwoordig is er zo’n opiniecompetitie. Het lijkt alleen nog maar te gaan om winnen in plaats van om iets van een andere kant te leren bekijken.”

„Nou”, viel de broer hem bij. „En ooit kon je nog je mening herzien zonder meteen een draaikont te worden genoemd. Ik vraag me af waarom daarvoor nu zoveel minder ruimte is.”

We gaven gedurende enkele minuten polarisatie, geopolitieke onrust en korte lontjes de schuld tot de beste vriendin opeens over technologie begon.

„Alles kan tegenwoordig worden vastgelegd”, mompelde ze. „Ik merk het tijdens de debatlessen op school. Wanneer leerlingen een standpunt moeten verdedigen waar ze het niet mee eens zijn, blijven ze maar vragen of iedereen zijn telefoon uit heeft, zodat er geen opnames worden gemaakt. Het internet lijkt tegenwoordig meer een bron van bewijslast dan van kennis.”

En eenmaal online kan een uitspraak de rest van je leven tegen je worden gebruikt, aangezien wat op het internet wordt gezet zo ongeveer het eeuwige leven heeft. Voormalige opvattingen kunnen daardoor even onvergankelijk worden als microplastics, in plaats van dat ze al composterende een bodem bieden waar nieuwe ideeën op kunnen bloeien.

Misschien zie ik daarom nog geen van mijn eigen leerlingen hardop, dat wil zeggen verkennend, denken. Ze lijken vooral bezig met niet het verkeerde te zeggen, in plaats van met íéts te zeggen, of al sprekende tot nieuwe inzichten te komen.

Toen ik dat met de groep deelde, lachte de jarige schamper.

„Wat heb je dan nog aan woorden, laat staan aan gesprekken?”, zei hij verdrietig. „Wat heb je dan nog aan een taal die tienduizenden schakeringen bevat om jezelf tot in de fijnste details te kunnen uitdrukken, wanneer je haar alleen nog maar inzet voor zelfcensuur?”

Ellen Deckwitz schrijft elke week op deze plek een column.

Delen

Mail de redactie

Hij worstelde zich richting ongekende populariteit, ging jarenlang gebukt onder controverse nadat hij er in het licht van de schijnwerpers een potje van had gemaakt en uiteindelijk werd hij de grote held van Trumps MAGA-beweging. Donderdag kwam het roerige leven van Terry Gene Bollea, beter bekend als Hulk Hogan, na 71 jaar abrupt tot een einde. De showworstelaar kreeg in zijn woning in Clearwater in Florida een hartstilstand. Hij werd met spoed naar een ziekenhuis gebracht, maar was niet meer te redden.

Bollea werd in 1953 geboren in de zuidoostelijke staat Georgia, als kind van een uitvoerder in de bouw en een danslerares. Tijdens een korte carrière als basgitarist ontdekte hij zijn voorliefde voor entertainment. „Tussen de liedjes door was ik degene die tegen het publiek praatte en oogcontact maakte”, zei hij daarover tegen Vice. „Diep in de nacht, voor die uitzinnige, dronken mensen, kwam ik erachter dat ik wist hoe ik het publiek moest bespelen.”

Uiteindelijk koos Bollea in de jaren zeventig voor het worstelen. Eerst betrad hij de ring als The Super Destroyer, of als Terry Boulder. In 1979 ontmoette hij Vince McMahon, de toenmalige eigenaar van de World Wrestling Federation (WWF), die potentie zag in de twee meter lange man met wilde blonde haren en zware stem. Samen bedachten McMahon en Bollea een nieuwe identiteit: Hulk Hogan — een verwijzing naar zijn ‘hulking’ (kolossale) voorkomen én naar Marvels superheld, The Incredible Hulk.

Van schurk naar publiekslieveling

In de begindagen van zijn carrière paste Hogan naadloos in het klassieke beeld van de de schurk. Hij vormde de ideale tegenpool van keurige, gladgeschoren worstelhelden als Bob Backlund — de typische good guy, met zijn babyface.

De ommekeer kwam in 1982, toen Hogan in Rocky III verscheen als de flamboyante worstelaar Thunderlips, die in een showgevecht tegenover Sylvester Stallones Rocky kwam te staan. Toen hij een jaar later terugkeerde bij de WWF, was de schurk een publiekslieveling geworden. Nu was hij een patriottisch personage dat vocht tegen The Iron Sheikh (de verpersoonlijking van Iran) of Nikolai Volkoff (symbool voor de Sovjet-Unie). Met die verschuiving verbreedde ook het idee van wie een held kon zijn in de wereld van het Amerikaanse showworstelen — en daarbuiten.

Het was het begin van de Hulkamania. „In Manhattan, waar mannen als Jackie O. en Mr. T ongehinderd over straat kunnen gaan, kan Hulk Hogan nog geen drie meter lopen”, schreef The New York Times in 1984.

Zoom in

Controverse

In de schijnwerpers werd ook zichtbaar wat Hogan liever verborgen had gehouden. Hij erkende in 1994 dat hij steroïden nam — wat volgens medisch-wetenschappelijk onderzoek het risico op hartfalen verhoogt.

Vanaf 2005 verscheen Hogan twee jaar lang met zijn toenmalige vrouw Linda, dochter Brooke en zoon Nick in de populaire realityshow Hogan Knows Best. In die show was Hogan een overbezorgde vader die het liefst alle jongens uit de buurt van zijn dochter wilde houden. Na de show scheidden zijn vrouw en hij: Hogan had blijkbaar een affaire met de beste vriendin van zijn dochter.

In 2016 won Hogan een geruchtmakende rechtszaak van Gawker Media Group, nadat weblog Gawker een stiekem opgenomen filmpje had gepubliceerd waarin Hogan seks had met de echtgenote van een vriend van hem. Daarmee schond Gawker zijn privacy, oordeelde de rechter. Gawker moest 140 miljoen dollar betalen en was meteen failliet. Techmiljardair Peter Thiel, verbitterd omdat Gawker jaren eerder had onthuld dat hij op mannen valt, had de rechtszaak gefinancierd. In dezelfde tijd moest Hogan door het stof nadat hij zich racistisch had uitgelaten over de zwarte vriend van zijn dochter Brooke.

Hogan wordt MAGA

Het afgelopen decennium begon Hogan zich steeds vaker lovend uit te spreken over Donald Trump. Op de Republikeinse conventie in Milwaukee scheurde hij afgelopen jaar nog zijn shirt kapot, zoals hij dat zo vaak had gedaan. (Kanttekening: zijn shirts waren vaak alvast een beetje ‘voorgescheurd’ om het proces te vergemakkelijken.)

Donald Trump is groot fan van WWE, zoals het bedrijf achter showworstelen nu heet, en trad vaak met Hulk Hogan op. Hij ontleent aan het worstelen zelfs zijn politieke stijl, stelde religiewetenschapper en complotspecialist Aaron James Goldman van de Universiteit van Lund in 2024. Worsteljournalist Dave Meltzer wees er al eens op hoe Trump de strijd tussen good guys en bad guys uit het worstelen geïnternaliseerd heeft.

In de wereld van het showworstelen geldt het principe kayfabe: de collectieve afspraak dat de opgevoerde strijd echt lijkt, ook al weet iedereen beter. Trump, schreef Goldman, omarmt die theatrale vorm van werkelijkheid, en speelt bewust de rol van de schurk die de regels tart en het publiek uitdaagt. Juist dat spel met de waarheid maakt hem in de ogen van veel kiezers geloofwaardiger dan politieke tegenstanders die, vermoeden zij, iets proberen te verhullen.

Delen

Mail de redactie