Ook in zee kunnen hittegolven ontstaan. In 2023 was de intensiteit en schaal van die marine heatwaves groter dan ooit tevoren, concluderen Chinese onderzoekers in Science. In dat jaar was 96 procent van het oceaanoppervlak wereldwijd langdurig bovengemiddeld warm. In de Noord-Atlantische Oceaan was er zelfs sprake van een 525 dagen durende hittegolf. Die verhoogde temperaturen kunnen verstrekkende gevolgen hebben voor onder andere de biodiversiteit, de oceaancirculatie en het poolijs.
In Nederland is er sprake van een ‘normale’ hittegolf als de luchttemperatuur vijf dagen achtereen minstens 25 graden Celsius bedraagt, inclusief zeker drie tropische dagen (met temperaturen van 30 graden Celsius of hoger). Van een marine heatwave is volgens het Science-artikel sprake als de dagelijkse oppervlaktetemperatuur van het zeewater minstens vijf dagen boven het gemiddelde uitkomt.
In hun analyse keken de wetenschappers niet alleen naar de frequentie, schaal en duur van de mariene hittegolven maar ook naar het aantal graden Celsius waarmee de temperatuur afweek van het gemiddelde en naar de som van al die afwijkingen gedurende het hele jaar. Alle gegevens combineerden ze in een speciale ‘activiteitsindex’ voor mariene hittegolven. Die bleek extreem ver boven die van de periode 1982-2022 te liggen.
In 2023 duurden de hittegolven op zee bijvoorbeeld gemiddeld 120 dagen in plaats van de ‘normale’ 35,72 dagen. Ze bestreken bovendien maar liefst 96 procent van het oceaanoppervlak, ten opzichte van 73,7 procent in de decennia daarvoor. Op het warmste moment was de temperatuur tijdens de hittegolven gemiddeld 1,3 graden Celsius hoger. In de veertig jaar daarvoor ging het om ‘slechts’ 0,98 graden Celsius.
Kantelpunt klimaat
De auteurs vrezen dat de toename wijst op een mogelijk klimaatkantelpunt. Onderwaterecosystemen kunnen door de aanhoudende hittegolven onomkeerbare schade oplopen en ook de oceaanstroming AMOC (atlantic meridional overturning circulation) kan erdoor verzwakken.
Ze verwijzen daarbij naar een uitzonderlijk grote mariene hittegolf in het bijzonder, met temperatuuruitschieters tot wel 4 graden Celsius boven het gemiddelde, bijgenaamd The Blob. Die begon eind 2013 in de Golf van Alaska en breidde zich uit tot aan Californië. Hij verdween grotendeels in 2016, maar hield in sommige fjorden aan tot 2018. Als gevolg daarvan nam de verzuring in de oceaan toe en het gehalte opgeloste zuurstof af. Ook werd The Blob geassocieerd met kelderende planktonhoeveelheden, zeevogelsterfte en walvisstrandingen.
Hoewel het Science-artikel zich niet uitspreekt over de periode ná 2023, was ook 2024 een desastreus zeehittegolfjaar. Voor 2025 ziet de activiteitsindex er evenmin rooskleurig uit. Zowel in de Noord-Atlantische Oceaan als in de Middellandse Zee werden de afgelopen maanden hitterecords verbroken.
