Na de controverse tijdens Coldplay-concert: de geschiedenis van de Kiss Cam was altijd al ongemakkelijk

‘Maak je geen zorgen, we hebben geen sluwe camera shit zoals Coldplay”, zei Liam Gallagher, de altijd uitgesproken frontman van de band Oasis, tijdens hun concert begin deze week. Na de door de zogenoemde Kiss Cam onthulde Coldplay-affaire vorige week, waarbij een tech-CEO met zijn HR-manager op de camera verscheen, waarschuwen artiesten, waaronder Coldplay zelf, nu voor camera’s in het publiek. Maar de Kiss Cam zorgt al langer voor controverse en heeft een ongemakkelijke geschiedenis.

Het ontstaan van de Kiss Cam is te herleiden naar het Amerikaanse honkbal in de jaren tachtig van de vorige eeuw. In dat jaar schafte de Los Angeles Dodgers als eerste honkbalteam in de wereld een kleurenscherm aan voor in het stadion. Beelden op het scherm moesten de pauzes in de lange wedstrijd vullen. Er kwamen herhalingen van hoogtepunten van de wedstrijd in beeld, maar ook het publiek was te zien. Zo werd tijdens het scoren van een goal getoond hoe toeschouwers dit vierde: juichend, springend, dansend en zoenend.

Begin jaren negentig had bijna elk honkbalstadion in Amerika zijn eigen videoscherm. Teams investeerden in apparatuur om de beelden op het videoscherm interactiever te maken. Met draadloze camera’s en grote zoomlenzen, kon de cameraploeg van het stadion steeds meer grappige details uit het publiek opnemen. De Kiss Cam ontstond zo toevallig: zoenende koppels die werden betrapt door de camera. Door dit op het grote scherm te tonen, werd er toen al ingespeeld op publieke schaamte en ongemak. Zo was er ook de Middlefinger Cam (middelvinger camera), al werd die liever vermeden door de cameraploeg, vanwege de beledigende aard.

Aangespoord

De Kiss Cam zoals hij nu bekend is, onder meer uit de film How to Lose a Guy in 10 Days (2003) werd in 1993 geïntroduceerd door het honkbalteam Florida Marlins. Onder begeleiding van een liefdeslied van Frank Sinatra werden koppeltjes in het stadion op het grote scherm gezet, met een hartjesfilter eroverheen. Nu werden ze alleen niet meer betrapt, maar juist aangespoord op camera te zoenen. Langzamerhand pikten meer sportteams het fenomeen op, ook buiten de honkbalcompetitie. Tegenwoordig weet vrijwel iedereen wat er van hen wordt verwacht als ze verschijnen op de Kiss Cam: je deelt een kus met de persoon naast je.

Maar deze verwachting vormt ook het probleem van de Kiss Cam, zei seksuoloog Melissa A. Fabello in 2019 tegen website The Ringer. Het fenomeen is gebaseerd op sociale druk. Iedereen in het stadion kan op het scherm verschijnen, en weigeren mee te doen aan de Kiss Cam is soms nog beschamender dan het publiekelijk delen van een kus. Onder luid gejuich van de duizenden mensen in het stadion worden de kisscammers aangedrongen om aan de verwachting te voldoen, ook als ze elkaar niet kennen of dit niet willen. Niemand wil immers publiekelijk uitgejouwd worden. Zo worden broers en zussen gedwongen om affectie te tonen, worden dates in ongemakkelijkheid gebracht en ontstaan er ruzies tussen koppeltjes.

De Kiss Cam zoekt volgens critici sociale en seksuele grenzen op

Hiermee zoekt de Kiss Cam volgens critici sociale en seksuele grenzen op. Een incident op Syracuse University in 2015, begon op seksuele intimidatie te lijken, toen de vrouw op de camera duidelijk ‘nee’ zei tegen de kus. Toch duwde een, voor haar onbekende, jongeman een kus op haar gezicht. En ook de New York Mets ontvingen klachten nadat (mannelijke) spelers van rivaliserende teams via de Kiss Cam onder druk werden gezet elkaar te zoenen. Fans maakten zich zorgen om de spot die werd gedreven met homoseksuele affectie.

Sociale media

Dit markeert een andere controverse van de Kiss Cam: het originele concept heeft de vooringenomenheid dat alle koppels heteroseksueel zijn. Deze Kiss Cam-ongelijkheid wordt de laatste jaren in de media steeds meer opgemerkt. De NFL lanceerde in 2017 zelfs een campagne met de intentie de Kiss Cam diverser te maken. Er werden in de beginjaren zelden kisscammers van hetzelfde geslacht op het scherm gezet. De eerste niet-ironische homoseksuele Kiss Cam was pas in 2015 te zien bij een wedstrijd van de Dodgers. Sportteams, zoals de New York Mets, proberen homofobie in Kiss Cams nu uit de weg te gaan, door niet meer te spotten met Kiss Cams met hetzelfde geslacht. Toch lijkt er in de Amerikaanse honkbalcompetitie nog geen totale lhbti+-acceptatie te zijn. De Mets ontvingen veel online homo-haat na hun Pride Night dit jaar, omdat de Pride-vlag op het scherm werd getoond tijdens het volkslied. Kiss Cams met hetzelfde geslacht blijven daarom zeldzaam.

Ook de verspreiding van de beelden is de laatste jaren veranderd. Waar Kiss Cams vroeger enkel vermaak waren voor de fans binnen het stadion, hebben sociale media ervoor gezorgd dat de tien seconden op het scherm over het hele internet kunnen worden verspreid. Dit maakt dat ongemakkelijke of beschamende momenten blijvende schade kunnen aanrichten, zoals bij het Coldplay-incident. Maar online zijn veel meer compilatievideo’s te vinden van beschamende Kiss Cam-momenten.

Kiss Cams zijn ingeburgerd in de Amerikaanse stadioncultuur. En het fenomeen vindt ook zijn weg buiten de sportstadions, zoals bij het veelbesproken concert van Coldplay vorige week. Ondanks dat het kussen hier minder een vast element is, kunnen concertgangers ook hier ongewild op het grote scherm worden gezet. Vooraf deelname weigeren is niet mogelijk. Door een ticket te kopen voor het concert ga je automatisch akkoord met het feit dat je gefilmd wordt. Ongemakkelijke Kiss Cam-situaties zijn daarom niet zomaar te ontlopen. Het is volgens critici te betwijfelen of de Kiss Cam nog wel de juiste manier is om interactie te zoeken met het publiek.

Delen

Mail de redactie

De autoradio van het busje van Jean-Paul, eigenaar van een B&B in het Spaanse Jijona, speelt ‘I Believe in Miracles’ van Mark Capanni. „Geloven jullie erin dat je tekens kan krijgen van boven?”, vraagt Yvonne aan Jean-Paul, die op Jack van Gelder lijkt, en aan Renate, die zo lekker romig en boterig Rotterdams spreekt. „Nou, nee”, zegt Jean-Paul enthousiast, terwijl de auto door het gortdroge Spaanse landschap zoeft. Renate kan op de achterbank haar brede grijns nauwelijks verbergen.

„M’n vader is in oktober overleden”, zegt Yvonne ineens.

„Oh gecondoleerd, dat is minder.”

De muziek verandert in een emotioneel pianodeuntje. „In drie maanden tijd was het over, zeg maar, en heb ik hem verzorgd. Maar sindsdien krijg ik steeds kleine dingen op m’n pad. En heel toevallig net, in de patio, precies voor me, lag weer een veertje.”

„Hoe is het mogelijk?”, reageert Jean-Paul verbaasd.

„Nu krijg ik, elke keer waar ik ga, ligt er een veertje voor me.”

„Dat meen je niet.”

„Ja, maar niet ergens links of rechts, maar eentje recht voor m’n voeten.”

„En wat wil dat zeggen dan?”

„Ik heb het opgezocht: dat je op jezelf mag vertrouwen en dat je goed bezig bent.”

„Oké, nou dan heb ik weer wat geleerd.”

„Vind je dat niet bijzonder?”

„Ja ik vind het bijzonder ja, ik had het nog nooit gehoord”, zegt Jean-Paul terwijl hij heel even de macht over het stuur verliest en bijna frontaal op een vrachtwagen knalt. De geschrokken hand van Renate op zijn schouder spreekt boekdelen. Dat ging maar net goed.

In haar boek De Menselijke Conditie uit 1958 onderscheidt Hannah Arendt drie categorieën van menselijke activiteit: arbeid, werk en handelen. We verrichten arbeid om te overleven: ademen, voortplanten, consumeren, geld verdienen, et cetera. Werk is een stapje ‘hoger’ op de activiteitenladder, en gaat om de productie van dingen, van cultuur, van technologie. Door te werken schept de mens een wereld, we maken er iets van. Handelen, de hoogste vorm, draait om de interactie met anderen, om taal, om verhalen, om gemeenschap. In het handelen gaat het om initiatief nemen, om aan de wereld te laten zien dat je er bent.

Zorgen

Volgens critici zou Arendt echter te weinig nadruk leggen op de menselijke activiteit van zorgen. Bij Omroep MAX niet, daar was de indringende documentaire Goeie Mensen te zien (NPO 2), over de bejaarde Sjaak en Clara Sies, oprichters van de Voedselbank. Inmiddels zijn de twee 83 en 72, maar ze kunnen niet stoppen met het zorgen voor anderen, voor de ‘minima’ van Rotterdam-Zuid. Empathie lijkt voor deze twee de gewoonste zaak van de wereld. Toch zien ze ook dat dat niet geldt voor iedereen: „Voor iemand die geen armoede kent, is het heel moeilijk inschatten hoe iemand het ervaart die wel arm is”, aldus Sjaak, zelf ervaringsdeskundige. Helaas heeft hij hartproblemen en een hernia, dus moet hij het nu wel rustiger aan doen. „Soms is het goed om naar je vrouw te luisteren.”

De kracht van B&B Vol Liefde (RTL) is dat het programma zich richt op alle drie de categorieën van activiteit. Er moet arbeid verricht worden: schoonmaken, koken, klusjes, boodschappen. Er moet ook gewerkt worden, het is de eigenaren immers te doen om het scheppen van hun eigen, kleine wereldje, de B&B. Maar waarom er zoveel mensen naar het programma kijken, is omdat er veel intenser gehandeld moet worden dan in het echte leven. Constant moeten al die mensen iets met elkaar, ze moeten zich tot elkaar verhouden, concurreren én het gezellig hebben samen. Dat gaat natuurlijk de hele tijd gruwelijk mis. Maar dat is wel, in close-up, wat het betekent om mens te zijn. En dat is boven alles een gedeelde ervaring.

„Waar is je vader aan overleden?”, vraagt Jean-Paul in de auto in Spanje.

„K.”, zegt Yvonne.

„Ach verschrikkelijk. Die van mij ook.”

Het is even stil. Dan fluistert Renate vanaf de achterbank. „Die van mij ook.”

Delen

Mail de redactie