Hoe boos-Amerika losgaat op de nieuwe Superman-film

„Superman… Hij is geen man. Hij is een ‘het’”, zegt techmiljardair Lex Luthor tegen Superman in de nieuwste versie van de superheld-film. Geen speld tussen te krijgen: de bijna negentigjarige Superman is immers een goedhartige, optimistische en ongecompliceerde figuur – een soort blij ei van de planeet Krypton dat zich op aarde ontpopt tot superheld. Niks aan de hand zou je denken, maar de wonderen zijn de wereld nog niet uit: dankzij boos-Amerika is er anno 2025 weer ruis ontstaan over de oude superheld.

Wat is het probleem? Superman is een immigrant, of een alien voor wie dat wil, maar dat de regisseur James Gunn dit in een interview hardop had gezegd, was wel een probleem. Vooral omdat hij er terloops aan had gekoppeld dat Superman daarmee „het verhaal van Amerika vertelt”. Ook was de zinsnede, die tijdens de Tweede Wereldoorlog voor de radio was bedacht, ‘Truth, justice, and the American way’ aangepast. Gunn had voor een vriendelijke variant gekozen: ‘Truth, justice and a better tomorrow’.

Migratie en vriendelijkheid: dat is een giftige cocktail voor Fox News, en de nieuwszender sprak er dan ook schande van. „Superman is going woke” was het uitgangspunt van een item waarin de film langs de lat van rechts-populistisch Amerika werd gelegd. Presentator Kellyanne Conway zag een complot in wat Gunn had gezegd. „Hij kon niet eens de slogan van Superman uitspreken, namelijk ‘fighting for truth, justice and the American way.’ Hij zei: ‘Truth, justice and all of those good things’!” Een van de gasten vond dat de cape een ‘woke-shield’ was geworden. Er was volgens hen één geruststelling: als Superman een immigrant was dan was hij wel een goed geassimileerde. Hij had twee banen en oogde op geen enkele manier als een achtergestelde immigrant.

Verwarde president

Dat was flink lachen op z’n Fox’ over die gekke Superman. Ook Donald Trump deed zijn zegje door zichzelf als Superman af te beelden op zijn socialemedia-site Truth Social. De verwarde president met opeens een gespierd lichaam: het is een beeldtaal waarmee meer potentaten raad weten. Ondertussen roerde Trump-aanhanger en voormalig tv-Superman Dean Cain zich ook in de discussie. „We weten dat Superman een immigrant is – hij is nota bene een alien… De ‘Amerikaanse manier’ is immigrantvriendelijk, enorm immigrantvriendelijk. Maar er zijn regels… Je kunt niet binnenkomen en zeggen: ‘Ik wil van alle regels in Amerika af, omdat ik wil dat het meer op Somalië lijkt.’ Er moeten grenzen zijn, want we kunnen niet iedereen in de VS toelaten. We kunnen niet iedereen hebben, de samenleving zal falen”, zegt Cain. Ook de Democraten roerden zich in de discussie op X, waarbij je je kan afvragen of daar nog iets te winnen was aan andere inzichten.

Superman gaat de wereld voorlopig niet van een cultuuroorlog redden. Bij Fox gingen ze sowieso niet kijken naar deze anti-Amerikaanse film: „We gaan niet naar het theater om ons de les te laten lezen door iemand die zijn ideologie in ons gezicht wil smijten.” De ironie van smijten met ideologieën ontging Conway, maar ze heeft gelijk. Met ideologieën moet je niet smijten. Soms moet je gewoon voor je waarden durven uit te komen.

Dat deden het Amsterdamse Paradiso, het Utrechtse Doornroosje en 013 in Tilburg deze week door alsnog Bob Vylan uit te nodigen. De punkband die in Engeland tijdens hun Glastonbury-optreden „Dood, dood, dood aan de IDF” [het Israëlische leger] had geroepen, kreeg met menig afzegging te maken, waaronder de voorprogramma’s waarvoor ze in Nederland geboekt waren. Maar daar lieten de Nederlandse zalen het niet bij zitten, en ze gaven Bob Vylan een eigen podium. In haar verklaring stelde Paradiso dat de woorden van Bob Vylan „niet de onze zijn, maar we erkennen het recht op verontwaardiging over oorlog en massaal menselijk leed. Zulke thema’s horen in onze ogen ook thuis in het publieke debat en op het podium”.

Daar kan Fox nog wat van leren als ze het hebben over een film- of theatervoorstelling. Op z’n Supermans: „I’m here to fight for truth and justice.”

Delen

Mail de redactie

Het Britse punkduo Bob Vylan komt met eigen shows naar poppodia Paradiso in Amsterdam en 013 in Tilburg. Maandag zegden de artiesten wegens „logistieke redenen” nog af als voorprogramma van Gogol Bordello. Woensdag maakten Paradiso en 013 bekend dat het duo toch komt optreden, nu als hoofdact. Ook in Doornroosje (Nijmegen) staat nu een concert gepland, de shows vinden plaats in september.

Rondom de optredens van Bob Vylan is onrust ontstaan na een optreden op Glastonbury, afgelopen juni. De frontman van het duo had op het Britse festival geroepen „Death, death to the IDF” (‘Dood aan het Israëlische leger’), en liet het publiek mee scanderen. De politie heeft een strafrechtelijk onderzoek ingesteld naar het optreden, dat loopt nog. Het optreden werd live uitgezonden door de BBC, dat achteraf besloot optredens met een „hoog risico” niet meer uit te zenden, en stelde dat deze show niet uitgezonden had mogen worden. De Britse premier Keir Starmer verklaarde nadien: „Er is geen excuus voor dit soort schokkende haatzaaiende uitlatingen.”

De zaak had grote gevolgen voor Bob Vylan. Europese optredens (niet de Nederlandse) werden afgezegd, de tour door de Verenigde Staten is gecanceld, de Amerikaanse overheid trok de verleende visa in, en boekingskantoor United Talent Agency stopte de samenwerking met de twee.

De drie Nederlandse poppodia die het duo nu boeken, verwijzen elk naar een statement van branchevereniging Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals (VNPF). Die stelt dat vrije expressie, ook als het wrijving veroorzaakt, beschermd moet worden. De VNPF publiceerde dat statement nadat Paradiso bedreigd was vanwege het geplande optreden van Bob Vylan (toen nog als voorprogramma). Twee gemaskerde mensen hielden in de nacht van 7 op 8 juli een spandoek omhoog voor het popgebouw, met de tekst „If Bob Vylan plays that night, Amsterdam will stand and fight.”

Recht op verontwaardiging

Paradiso schrijft woensdag op zijn website over de woorden die Bob Vylan op Glastonbury gebruikte: „Die zijn niet de onze, maar we erkennen het recht op verontwaardiging over oorlog en massaal menselijk leed.”

Het poppodium programmeert de show niet „om te provoceren”, maar vanuit de overtuiging „dat een vrije popcultuur ruimte moet bieden aan scherpe stemmen”. Bob Vylan past bij die overtuiging, schrijft het poppodium, omdat het een artiest is „die zich uitspreekt over onrecht en vanuit eigen ervaringen kritiek levert op structuren van onderdrukking”.

Eenzelfde statement publiceert poppodium 013: „Wij accepteren niet dat een act als Bob Vylan, een uitgesproken punk-rapduo met een lange geschiedenis van politiek activisme, gecanceld dreigt te worden vanwege woorden die voortkomen uit verontwaardiging over een humanitaire ramp.” Ook het Nijmeegse Doornroosje noemt „culturele censuur”, waar het zich tegen wil verzetten.

De organisatie verwijst bovendien naar de dreigementen die Paradiso al ontving voor het programmeren van Bob Vylan. Het toont volgens 013 „hoe kwetsbaar de ruimte voor artistieke expressie soms is. Intimidatie mag nooit bepalen wie er op een podium mag staan.”

Delen

Mail de redactie