Hoe veilig is het nog om door Iran te fietsen? ‘Iedereen staat er op scherp’

Bij de ideale bestemming voor een fietsvakantie zullen niet veel mensen meteen aan Iran denken. Het land heeft bijna geen fietspaden, een zeer wisselend klimaat en een gevarieerd landschap, met drukke steden, bergen en woestijnen – en dat is nog los van het strenge regime. Toch is Iran een populaire bestemming voor fietsers, zegt de ervaren reiziger Jeroen Kleiberg, die het land twee keer bezocht. „Het landschap, de historie en de cultuur maken Iran een geliefde reisbestemming”, zegt Kleiberg.

Er is ook een praktische reden. „Als je naar de kaart kijkt is Iran eigenlijk de enige optie als je naar Centraal-Azië wil fietsen, of verder naar Japan of Singapore. De noordelijke route door Rusland is al jaren dubieus, de situatie in Afghanistan is instabiel”, zegt Kleiberg.

En dus blijft Iran over, voor wie het aandurft. „Fietsen in Iran is een bijzondere onderneming en vereist een avontuurlijke inzet, een goede conditie en behoorlijk wat flexibiliteit. Het is geen route voor beginners”, staat in het fietsblog Escaper Travels.

Dat er ook veiligheidsrisico’s kleven aan een fietstocht door Iran, werd deze week opnieuw bevestigd. Donderdag gaf de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Abbas Aragchi in een schriftelijk interview met de Franse krant Le Monde toe dat de Frans-Duitse fietser Lennart Monterlos is opgepakt vanwege „het plegen van een misdaad”. Zijn familie had al sinds 16 juni niets meer van de 18-jarige vernomen. Om wat voor misdrijf het zou gaan, lichtte Aragchi niet toe.

‘Willekeurige arrestaties’

Monterlos begon op 13 augustus vorig jaar aan een fietstocht van Frankrijk naar Japan: 35.000 kilometer door 35 landen. Tussendoor keerde hij even terug naar huis, maar eind mei kwam hij aan in Iran. Hoewel zijn Instagrampagina inmiddels offline is, schrijven internationale media dat hij zijn volgers op het platform uitgebreid op de hoogte hield over zijn ervaringen. In zijn laatste bericht, op 15 juni, zou hij hebben verteld over zijn bezoek aan de duinen van Varzaneh, een woestijngebied in de provincie Isfahan waar het 40 graden was. Zodra zijn Iraanse visum zou verlopen, op 25 juni, wilde Monterlos zijn reis in Afghanistan vervolgen.

Maar na de duinen van Varzaneh bleef het stil. Zijn familie vreesde dat hij was omgekomen in de woestijn of dat hij was opgepakt. Nu blijkt hij al bijna een maand vast te zitten.

Volgens het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken beoefent Teheran ‘gijzeldiplomatie’: door westerlingen op te pakken en van spionage te verdenken, hoopt Iran gevangenen te kunnen ruilen of druk te zetten op het Westen, bijvoorbeeld om de sancties te verlichten of onderhandelingen over Irans nucleaire programma te beïnvloeden.

Frankrijk raadt zijn inwoners al langer af naar Iran te reizen, vanwege „het risico op willekeurige arrestaties” en heeft die oproep na het nieuws van donderdag weer herhaald. Twee andere Franse burgers, de docenten Cécile Kohler en Jacques Paris, zitten al meer dan drie jaar vast in Iran. Vorige week maakte Teheran bekend hen te verdenken van spionage voor de Israëlische geheime dienst Mossad.

Onbegrepen land

Kleiberg noemt de arrestatie van Monterlos „verdrietig”. Tijdens zijn bezoeken aan Iran heeft hij geen bedreigende situaties meegemaakt, hij heeft er ook geen andere fietsers over gehoord. Specifieke voorbereidingen voor zijn veiligheid trof Kleiberg niet. „Natuurlijk weet je dat er een risico is. Maar Iran is in mijn beleving een van de meest onbegrepen landen. Het beeld dat wij hier krijgen is zo anders dan wat je daar ziet: iedereen was aardig, zocht contact, veel mensen wilden op de foto – zelfs politieagenten – en nodigden mij thuis uit.”

Zoom in

Zoom in

Zoom in

Zoom in

Zoom in

Zoom in

Ook grafisch vormgever Robin Héman, die vorig jaar van Nederland naar Australië fietste, zei in een interview in NRC „totaal geen dreiging in de zin van sociale onveiligheid of geweld” te hebben meegemaakt tijdens zijn reis. In Iran werd hij zeer gastvrij ontvangen, vertelde Héman, en uitgenodigd om te komen logeren. Uiteindelijk ging Héman naar een stel met een amandelboomgaard net buiten Teheran, waar hij hielp met de oogst.

Tijdens zijn meest recente reis, in 2018, fietste Kleiberg in een maand vanuit het noordwesten naar de grens met Turkmenistan in het noordoosten, zijn tent achterop, als onderdeel van zijn tocht langs de Zijderoute. „Mijn fietstocht begon in Koerdistan, een regio waar de situatie gespannen is. Maar wat ik zag was helemaal niet gespannen: er waren vooral Iraanse toeristen, veel vrouwen zonder hoofddoek, die dansten en zaten te picknicken.”

Vanwege de vele vooroordelen die in Nederland heersen én de positieve verhalen van andere fietsers, heeft Floor Pekelharing al jaren de wens om naar Iran te fietsen. Een vertrekdatum heeft ze nog niet, maar het plan krijgt steeds meer vorm. Vrijdagochtend stuurden verschillende vrienden het nieuws over de arrestatie van Monterlos naar haar door. Het is lastig, zegt ze: „Iran wordt omschreven als een gevaarlijk land, maar ook geroemd om zijn gastvrijheid en de mooie bergen. Waar vertrouw je op?”

Iran wordt omschreven als een gevaarlijk land, maar ook geroemd om zijn gastvrijheid en de mooie bergen. Waar vertrouw je op?

Kleiberg zou op dit moment niet door het land fietsen. „De dreiging hing al een tijd in de lucht, maar de Israëlische en Amerikaanse bombardementen hebben de situatie veranderd. Iedereen in Iran staat op scherp en het wantrouwen naar buitenlanders is toegenomen, want iedereen zou een spion kunnen zijn.” Het zou Kleiberg ook niet verbazen als de gastvrije opstelling van Iraniërs ten opzichte van toeristen veranderd is, omdat veel westerse landen hun steun hebben uitgesproken voor de bombardementen van Israël en de Verenigde Staten.

Pekelharing heeft haar plannen niet afgeschoten door het nieuws. „Ik wil gewoon gaan fietsen en zie wel hoever ik kom, de beste informatie krijg je van de mensen die je onderweg tegenkomt. Dit is voor mij een van de argumenten in een al ingewikkelde risico-afweging.”

Delen





Mail de redactie