Hamas onderhandelt met Israël, maar steeds meer van zijn strijders willen ‘vechten tot het einde’

Tot onderhandelen met Israël is Hamas best bereid. Op één voorwaarde: als het maar niet zo loopt als de vorige keer. Toen, in maart, schond Israël eenzijdig de voorwaarden van het staakt-het-vuren door zijn vernietigingscampagne in Gaza te hervatten. Deze keer eist Hamas een harde garantie uit Washington dat Israël dat bij een volgende wapenstilstand niet nog een keer doet.

Uit Washington? Ja, zegt analist Mouin Rabbani: de onderhandelingen over een nieuw staakt-het-vuren in Gaza vinden in feite niet tussen Israël en Hamas plaats. Het is in de praktijk de Amerikaanse president Donald Trump die bepaalt wat de voorwaarden zijn waar beide partijen zich aan moeten houden.

Onafhankelijk is de president niet: hij staat openlijk aan de kant van Israël. „Maar als belangrijkste bondgenoot en wapenleverancier heeft Trump wel de macht om de Israëlische premier Benjamin Netanyahu bindende voorwaarden op te leggen”, aldus Rabbani.

Voedselhulp weer neutraal

Behalve de garantie op een einde aan de oorlog stelt Hamas twee harde eisen. De Israëlische troepen moeten zich terugtrekken tot de posities die ze in maart innamen. En internationale organisaties als de Verenigde Naties moeten weer de leiding krijgen over de verdeling van hulpgoederen, in plaats van de omstreden Gaza Humanitarian Foundation.

De onderhandelingen vinden plaats in Doha, de hoofdstad van Qatar. De afgevaardigden van Israël en Hamas praten daar niet direct met elkaar. In plaats daarvan zitten de delegaties in verschillende gebouwen, terwijl bemiddelaars boodschappen tussen de partijen doorgeven.

Volgens internationale media liggen de contouren klaar voor een overeenkomst over een staakt-het-vuren. Het wachten is op doorslaggevende actie van Trump en zijn manusje van alles, Steve Witkoff.

Maar wie is Hamas nog, nu Israël de afgelopen jaren de meeste leiders van de militante organisatie geëxecuteerd heeft?

In Gaza is er weinig meer over van het vooroorlogse leiderschap van Hamas. Begin vorige maand nodige Israël de internationale pers uit om te komen kijken naar het lichaam van Mohammed Sinwar. Deze leider van de militaire tak van Hamas was omgekomen bij een Israëlische luchtaanval op een ondergrondse tunnel bij een ziekenhuis in de stad Khan Younis.

Enkele maanden eerder had een Israëlische patrouille al zijn broer gedood, Hamas-leider Yahya Sinwar, die gold als het brein achter de aanval van 7 oktober. Te zien op door Israël gedeelde dronebeelden was een zwaargewonde man die nog net een stok richting de camera wist te gooien. Ook topman Mohammed Deif – die eveneens betrokken was bij de voorbereiding van 7 oktober – kwam vorig jaar bij Israëlische bombardementen om het leven.

Tot op heden heeft het doden van Hamas-leiders door Israël het einde van de oorlog niet dichterbij gebracht. De nieuwe kopman in Gaza is naar verluidt Izz al-Din al-Haddad, een overlever uit de oude garde van de groep, die in zijn opvattingen niet veel verschilt van zijn voorgangers. Al-Haddad sprak zich in een interview met Al-Jazeera eerder uit over de noodzaak voor een permanent einde tot de oorlog en het volledige terugtrekken van het Israëlische leger uit Gaza.

Pijnpunt

Maar juist de garantie op een definitief einde aan de oorlog is het pijnpunt in de huidige onderhandelingen in Doha – net zoals dat ook het geval was tijdens eerdere vastgelopen gespreksrondes. Netanyahu wil zich het recht voorbehouden om de genocidale oorlog toch weer voort te zetten. Daarbij eist Israël dat Hamas volledig ontwapend wordt en dat de leiders van de organisatie de Gazastrook verlaten.

Zoom in

Wat mogelijk deze keer in Doha het verschil maakt is een verschuiving in de machtsbalans in Hamas, die door zowel The Economist als verschillende Israëlische media is opgetekend. Door het omkomen van Hamasleiders in Gaza zou het meer gematigde politieke leiderschap van de groep – dat in het buitenland verblijft – aan invloed hebben gewonnen. Daardoor zouden ze zich flexibeler opstellen bij de onderhandelingen met Israël.

Niet iedereen deelt deze analyse. „De gematigden missen een voorman met het nodige gezag in de beweging”, stelt Hugh Lovatt, Hamas-expert van de denktank European Council on Foreign Relations. Eerder vervulde Ismail Haniyeh die rol – de invloedrijke politieke leider die in 2024 om het leven kwam bij een Israëlische aanslag in Teheran. Zijn dood verstevigde destijds de positie van de hardliners in Gaza.

„Daarbij is Hamas een volksbeweging”, zegt Lovatt. De politieke leiders in Doha hebben veel minder contact met de achterban dan Hamas-leden in Gaza of op de Westelijke Jordaanoever. „Dat ondermijnt enigszins hun macht en aanspraak op legitimiteit.” Anderhalf jaar oorlog heeft volgens Lovatt ook een radicaliserende werking gehad op de militaire tak van Hamas in Gaza: „De houding is verhard, het idee leeft dat men tot het bittere einde door moet gaan met het gevecht tegen Israël.”

Toch zal de relatief gematigde Hamas-vleugel in Doha volgens Lovatt in staat zijn om een overeenkomst over een staakt-het-vuren te sluiten. Juist de inzet van Israël maakt hem pessimistisch over een wapenstilstand. „Hamas overweegt nog wel concessies, bijvoorbeeld over het aantal vrij te laten gijzelaars. Maar als Netanyahu blijft hameren op volledige ontwapening en uitzetting van Hamas-leiders, dan weet je op voorhand dat Hamas dat nooit zou accepteren. Of alleen als onderdeel van een bredere discussie over een Palestijnse staat. En dat is voor Israël weer onbespreekbaar.”

Delen





Mail de redactie