Rusland heeft de Taliban donderdag formeel erkend als regering van Afghanistan. Geen enkel land ter wereld heeft die stap sinds de machtsovername in 2021 nog genomen. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken hoopt op een „productieve bilaterale samenwerking”, schrijft het in een verklaring. De Taliban, die al langer toenadering tot andere landen zoeken, bejubelen de „historische” stap en hopen dat de rest van de wereld Ruslands voorbeeld volgt.
Dankzij de Russen komen de Taliban sinds het afgelopen jaar beetje bij beetje uit hun isolement. Eind vorig jaar schrapte het Russische Hooggerechtshof de islamistische beweging al van de terreurlijst, en werden hun leiders uitgenodigd op het Sint-Petersburg Internationaal Economisch Forum. Na de machtsgreep in 2021 was Rusland een van de weinige landen die zijn ambassade in hoofdstad Kabul operationeel hield.
Voor het Kremlin is samenwerking met de Taliban interessant vanwege hun strijd tegen ISIS-Khorasan, de Afghaanse tak van IS die vorig jaar de aanslag op een concerthal in Moskou opeiste, waarbij ten minste 144 mensen om het leven kwamen. ISIS-K is een rivaal van de Taliban en ziet Rusland vanwege de oorlog tegen ISIS in Syrië als vijand. De Taliban hebben ook interesse in Russische olie en tarwe.
In de 19de eeuw fungeerde Afghanistan als strategisch buffergebied tussen het tsaristische Rusland en Brits-Indië. In 1919 ging de Sovjet-Unie als eerste land diplomatieke relaties met Afghanistan aan. Zestig jaar later, in 1979, vielen de Sovjets Afghanistan binnen om de communistische regering van Kabul te steunen, en islamitisch fundamentalisme tegen te gaan. De oorlog duurde langer dan het Kremlin hoopte: tot 1989. In die roerige periode is de Taliban als verzetsbeweging ontstaan.
Lees ook
Niet bij het gebed in de moskee? Dan komen de Taliban even bij je thuis kijken
De daders van de moord op vier Nederlandse IKON-journalisten in El Salvador in 1982 hebben een celstraf van dertig jaar gekregen. Begin juni waren ze al schuldig bevonden en leken ze aanvankelijk een straf van vijftien jaar te krijgen. Maar uit het definitieve schriftelijke vonnis blijkt dat die straffen hoger uitvallen.
De rechter legde de drie oud-militairen van 85, 91 en 93 jaar elk vijftien jaar per slachtoffer op. In totaal zou dat neerkomen op zestig jaar celstraf per dader, maar toen de moorden werden gepleegd in de jaren tachtig was de maximumstraf dertig jaar.
„Ik ben er wel stil van”, zegt Saskia ter Laag de zus van geluidsman Hans ter Laag, een van de IKON-journalisten vrijdagavond geëmotioneerd tegen NRC. „Het is gewoon heel onwerkelijk, ik word er eigenlijk verdrietig van.” De hoge celstraffen doen haar nog meer beseffen „hoe ernstig” het misdrijf eigenlijk was.
Burgeroorlog
De vier journalisten, Koop Koster, Joop Willemsen, Jan Kuiper en Hans ter Laag reisden in 1982 namens de voormalige omroep IKON naar El Salvador om daar verslag te doen van de toenmalige burgeroorlog. Op 17 maart liepen ze in een hinderlaag van het regeringsleger en werden ze doodgeschoten. Jarenlang maakte een amnestiewet het onmogelijk om de daders van de moorden, die wel al in de jaren negentig waren geïdentificeerd door een VN-waarheidscommissie, te vervolgen. In 2016 werd die wet ingetrokken en konden de nabestaanden een jaar later aangifte doen.
Na 43 jaar is er nu een definitief schriftelijk vonnis. „Ik merk wel dat er een last van mijn schouders is afgevallen”, zegt Saskia ter Laag, die ook een boek over de moorden heeft geschreven. Ondanks een zekere opluchting, betekent dit vonnis voor Ter Laag niet per se een afsluiting. „Wat is afsluiten? Mensen onderschatten dat vaak. De geschiedenis is nog steeds gebeurd. Het blijft wat het is, alleen is er nu wel gerechtigheid”, zegt ze.
De daders kunnen nog tot dinsdag in hoger beroep over de straf, niet over de schuldvraag. Ook kunnen de nabestaanden nog een civiele procedure beginnen. Ter Laag zelf heeft daar echter geen behoefte aan: „Dan ben je weer een paar jaar verder vrees ik”.
Hoop op persoonlijke excuses
Deel van de straf is ook dat de Salvadoraanse staat openlijk excuses aanbiedt aan de nabestaanden. Ter Laag hoopt dat de El Salvadoraanse president Nayib Bukele naar Nederland komt om persoonlijk zijn excuses aan te bieden, alhoewel ze weet dat dit onwaarschijnlijk is. „Ik zou het jammer vinden als hij het uit zou besteden”, zei ze. Ook een videoboodschap zou als „weinig moeite” voelen voor haar, zegt ze.
Het allerliefst komen de excuses voor Ter Laag niet van de president, maar van daders. Voor haar zouden die excuses van „de heren” nog belangrijker zijn dan de opgelegde celstraffen. „Ergens hoop je dat mensen tot inkeer komen, als iemand oprecht zijn excuses aanbiedt en het echt meent, denk ik dat dat veel meer uitwerking heeft voor beide partijen”.
Lees ook
De dood van vier IKON-journalisten houdt El Salvador bijna 45 jaar later nog bezig
De Nationale Politie heeft ,,grote zorgen over de uitvoerbaarheid, reikwijdte en de effectiviteit’’ van de nieuwe Asielnoodmaatregelenwet die onder andere illegaliteit strafbaar stelt.
In een verklaring op het eigen intranet keert de korpschef van de politie Janny Knol zich namens de korpsleiding vrijdagavond tegen de een dag eerder door de Tweede Kamer aangenomen nieuwe wetgeving van de eigen minister van justitie David van Weel (VVD). De politie verzet zich tegen de suggestie die van de maatregel uitgaat ,,dat elke illegale vreemdeling overlastgevend is of crimineel gedrag vertoont. De politie herkent dit beeld niet’’.
Korpschef Janny Knol schrijft op LinkedIn dat veel collega’s ,,morele dilemma’s voorzien; veel collega’s werken bij de politie om kwetsbaren te helpen, niet te vangen. Ook ik maak me zorgen. Voel het ongemak.’’
De politie betreurt het dat de voorgestelde maatregelen zonder overleg met de politie zijn opgesteld. ,,Een amendement met een dergelijke impact op de uitvoeringsorganisaties, de illegale vreemdelingen, de personen/instanties die hen ondersteunen en de leefbaarheid en veiligheid van de samenleving, behoeft een gedegen consultatie en uitvoeringstoets. Het is daarom goed dat de Raad van State deze wetswijziging gaat toetsen’’, aldus de politie.
Lees ook
In totale chaos heeft de Kamer twee grote asielwetten aangenomen, typerend voor het tijdperk-Schoof: geen regie, geblunder en miscommunicatie
‘Vicieuze cirkel’
De politie zegt te verwachten dat het strafbaar stellen van illegaal verblijf van vreemdelingen zal leiden tot ,,een vicieuze cirkel: vreemdelingen die niet kunnen vertrekken uit Nederland kunnen (herhaaldelijk) in detentie worden geplaatst, zonder zicht op terugkeer naar het land van herkomst’’.
Daarnaast zegt de politie de ervaring te hebben dat mensen ,,kwetsbaar worden voor daderschap en slachtofferschap van criminaliteit als ze geen hulpstructuren meer hebben om op terug te vallen. Dit leidt tot een toename van de overlast en criminaliteit en tot een grotere kans op slachtofferschap als gevolg van mensenhandel of andere vormen van uitbuiting’’.
Behalve het handhaven van de rechtstaat is volgens de politie ook ‘het hulp verlenen aan hen die dat behoeven’ een wettelijke taak van de politie. ,,Het gevolg van deze nieuwe wetgeving kan zijn dat vreemdelingen die een misdrijf plegen door in Nederland te zijn zonder verblijfsrecht, uit angst voor vervolging geen hulp meer vragen aan en geen melding/aangifte meer doen van een strafbaar feit bij de politie’’.
Als illegaliteit een misdrijf is, zullen personen en organisaties die hulp verlenen aan illegalen ook medeplichtig worden, hierdoor een misdrijf plegen en strafbaar worden. ,,De gevolgen op het gebied van openbare orde (met name door maatschappelijke onrust) en de gevolgen die daaruit kunnen voortvloeien voor de taakstelling van de politie acht de politie onwenselijk en onuitvoerbaar’’.
Bevelen van bovenaf
Ook op sociale media keren veel politiemensen zich tegen de nieuwe asielmaatregelen. Bernard Welten, die van 2004 tot 2011 korpschef was van Amsterdam, schrijft op LinkedIn over zijn ,,groeiende zorgen over hoe de Nederlandse politiek zich op een glijdende schaal begeeft richting maatregelen die fundamentele mensenrechten onder druk zetten’’.
Welten voorziet problemen doordat het helpen van illegalen strafbaar wordt. ,,De verantwoordelijke minister haast zich te zeggen dat ‘het zo’n vaart niet zal lopen’ en dat handhaving niet prioriteit zal krijgen. Maar als oud-politiebaas weet ik dat zodra een wet is aangenomen, vroeg of laat het beroep op de politie kan volgen om die wet ook daadwerkelijk te handhaven’’.
Welten ziet overeenkomsten met de Tweede Wereldoorlog toen ,,politiemensen werden ingezet om bevelen van bovenaf op te volgen, zelfs wanneer die moreel verwerpelijk waren’’. De gepensioneerde Amsterdamse politiebaas roept de politie op ,,de menselijke maat’’ te blijven bewaken. ,,De samenleving heeft recht op een politie die haar vak met vakmanschap, proportionaliteit én geweten uitvoert. De strafbaarstelling van illegaliteit ondermijnt die opdracht. Het criminaliseert kwetsbaarheid. Het zet politiemensen in een rol die hen uiteindelijk vervreemdt van hun beroepseer.’’
De bijdrage van Welten had vrijdagavond steunbetuigingen van ruim 2.500 mensen, onder wie vele tientallen politiemensen. Gert Veurink, eenheidschef van de politie in Oost-Nederland, schrijft problemen te zien voor uitvoerbaarheid van de nieuwe wetgeving. Hij voorziet bijvoorbeeld moeilijkheden met mogelijke burgerarresten. ,,Gaan burgers straks ‘illegalen’ aanhouden? Hulpverleners die ‘illegalen’ helpen? Kunnen wij bij de politie elkaar aanhouden als een collega een ‘illegaal’ helpt?’’
Het verstandshuwelijk van Air France en KLM wordt een ménage à trois. De Frans-Nederlandse groep neemt een meerderheidsbelang in de Scandinavische luchtvaartmaatschappij SAS. Eerder dan verwacht breidt Air France-KLM zijn huidige belang van 19,9 procent uit naar 60,5 procent.
Air France-KLM wil fors investeren in de gezamenlijke activiteiten op de luchthaven Kastrup bij Kopenhagen. Deze moet een derde ‘hub’ worden van de groep, naast Schiphol en Parijs-Charles de Gaulle. In Kopenhagen wil Air France-KLM met name uitbreiden in het aantal intercontinentale vluchten, zei bestuursvoorzitter Ben Smith vrijdagmorgen in een toelichting.
Air France-KLM ziet volop mogelijkheden om te groeien in Scandinavië. Smith: „De Deense overheid is een groot voorstander van de luchtvaart.” In tegenstelling tot andere landen in Europa, impliceerde Smith, die opnieuw de verschillende vormen van vliegtaks in Europa hekelde.
Faillisementsbescherming
De Frans-Nederlandse groep nam vorig jaar een minderheidsbelang in SAS. De Scandinavische maatschappij – in 1946 opgericht door de Zweedse, Deense en Noorse overheden en sinds 2021 geleid door ex-KLM’er Anko van der Werff – kwam toen net uit een zogeheten Chapter 11-procedure voor faillissementsbescherming. Sindsdien boekt SAS weer positieve resultaten. De groep behaalde vorig jaar een operationele winstmarge van 8 procent; KLM zat op 3,3 procent.
Het idee was om pas in 2026 na te denken over een groter belang in SAS, zei financieel directeur Steven Zaat van Air France-KLM vrijdag. Een meerderheidsbelang zou dan wellicht volgen in 2028. „Sneller dan verwacht lagen de financiële prestaties van SAS al dicht bij de doelen die wij vorig jaar hadden gesteld. Het had geen zin om langer te wachten.” Langer wachten zou vermoedelijk hebben geleid tot een hogere overnameprijs. Hoeveel Air France-KLM betaalt voor de aandelen SAS, is nog onbekend. De prijs hangt af van het toekomstig resultaat en de schuld van SAS.
Air France-KLM neemt de belangen over van twee investeerders, Castlelake en Lind Invest. De Deense staat behoudt zijn belang van 26,4 procent. Ook een groep kleinere aandeelhouders, die hun schulden tijdens de Chapter 11-procedure hebben omgezet in aandelen, blijven in het bedrijf. Onder hen de Noorse staat, met 3,1 procent. Naar verwachting zal Air France-KLM ook deze aandeelhouders uitkopen.
Europese Commissie kritisch
De overname, die in het tweede kwartaal moet worden afgerond, moet nog worden goedgekeurd door de Europese Commissie. Brussel is kritisch op de consolidatie in de Europese luchtvaart. Die zou nadelig zijn voor de rechten van passagiers en de prijzen van vliegtickets.
Zo had de Commissie zulke grote bezwaren tegen de overname van de Spaanse maatschappij Air Europa door IAG (moederconcern van onder meer British Airways, Iberia en Vueling) dat de groep de voorgenomen acquisitie afblies. En het Duitse Lufthansa moest van Brussel grote concessies doen bij de overname van ITA (het voormalige Alitalia). Op vliegveld Linate in Milaan moest de groep landingsrechten inleveren.
Topman Smith van Air France-KLM verwacht dat de Commissie in elk geval „niet binnen enkele maanden” de participatie in SAS zal goedkeuren. Volgens hem is dit echter een eenvoudiger zaak dan de andere overnames in de Europese luchtvaart, omdat er op de routes van SAS genoeg concurrentie overblijft. „Alleen op de route tussen Amsterdam en Kopenhagen is sprake van krapte.”
Financieel directeur Zaat verwacht dat de groep honderden miljoenen euro’s kan besparen als Air France, KLM en SAS hecht gaan samenwerken in onder meer de verkoop, de inkoop van vliegtuigen en brandstof en automatisering. De afgelopen zes maanden verkocht SAS al vliegtickets voor de groep, dat leidde tot 120 miljoen euro meer omzet.
SAS had in 2024 een omzet van 4,1 miljard euro en tienduizend werknemers, en is daarmeeongeveer drie keer zo klein als KLM. SAS vervoerde 25 miljoen passagiers in 2024, KLM 33 miljoen en Air France 41 miljoen.
Lees ook
Goedkoop vliegen is niet meer voorbehouden aan de budgetmaatschappij
Intussen hebben Air France en KLM last van stakingen. In Frankrijk staakten donderdag en vrijdag de luchtverkeersleiders. Die „onacceptabele” acties veroorzaakten volgens Ben Smith miljoenen euro’s schade. Op Schiphol dreigde het grondpersoneel van KLM met werkonderbrekingen in verband met vastgelopen cao-gesprekken. De Nederlandse rechtbank verbood overigens vrijdag de staking die de vakbonden voor woensdag 9 juli hadden gepland.
<dmt-util-bar article="4899427" data-paywall-belowarticle headline="Verstandshuwelijk Air France en KLM wordt met SAS een ménage à trois” url=”https://www.nrc.nl/nieuws/2025/07/04/air-france-en-klm-brengen-hun-plannen-voor-overname-sas-nu-al-in-de-praktijk-a4899427″>
