Michael Madsen is de enige kunstenaar naast Vincent van Gogh bij wiens naam je direct aan een afgesneden oor denkt. Het is filmgeschiedenis, de meest memorabele scène uit Quentin Tarantino’s debuutfilm Reservoir Dogs. Crimineel Mr. Blonde (Madsen), zet ‘Stuck in the middle with you’ op, en danst met een uitgeklapt scheermes log en ironisch voor een agent die vastgebonden is aan een stoel. Dan houdt hij plots stil, en snijdt hij het oor van de agent af. „Was it as good for you as it was for me?”
Weinig acteurs konden tegelijkertijd zo angstaanjagend en charismatisch zijn als Michael Madsen, die donderdagochtend op 67-jarige leeftijd overleed aan een hartstilstand in zijn huis in Malibu, Californië. Sinds Reservoir Dogs was hij met zijn eeuwige frons, rugbylijf en fluisterige stem een van Hollywoods favoriete bad guys. Het maakte hem wereldberoemd, maar het was voor hem ook een dwangbuis.
Madsen groeide in Chicago op als een van de personages die hij later zou spelen. Hij jatte auto’s, reed motor, werkte als monteur. Zijn vader was brandweerman en vond acteren niet „masculien” – ze raakten vervreemd. Zijn moeder werkte in de financiële wereld, maar werd toen Madsen ouder was een Emmy-winnende documentairemaker.
Zus Virginia wilde altijd al acteren – en zou later genomineerd worden voor een Oscar in wijnkomedie Sideways. Maar voor Michael begon die wens pas toen hij John Malkovich zag in een theaterproductie van Of Mice and Men in Chicago. Madsen kielhaalde Malkovich achteraf in de coulissen en werd zijn protegé bij de Steppenwolf Theatre company.
Na een paar theaterrollen, wat dagwerk bij tv-soaps, en een bijrol als nietsnuttige muzikant in Thelma & Louise kwam Madsen in contact met Quentin Tarantino.
Reservoir Dogs werd zijn definitieve doorbraak. Tussen filmlegendes als Harvey Keitel, Steve Buscemi en Tim Roth sprong hij eruit. Hij bezat een ingebakken mysterie, een angstwekkende opgetogenheid. Achteraf zei hij dat hij de rol niet eens had willen accepteren. Hij speelde liever Mr. Pink omdat hij dan meer scènes had met zijn held Harvey Keitel.
Dit keer pakte het goed uit, maar in latere jaren had Madsen meer pech in Hollywood. Hij liep hoofdrollen in Oliver Stones Natural Born Killers en Oscar-winnaar L.A. Confidential mis. Hij liet de rol van Vincent Vega in Pulp Fiction – die John Travolta een comeback gaf – schieten voor een rol Kevin Costners westernramp Wyatt Earp. En échte hoofdrollen kreeg hij niet aangeboden.
Zijn successen waren vrijwel altijd bijrollen: als maffioos in Donnie Brasco. Als liefkozende vader in Free Willy. Tarantino zorgde goed voor hem. Gaf hem wat iconische bijrollen. In Sin City speelt hij naast die andere onbegrepen Hollywood-bad boy: Mickey Rourke. Madsen speelde een waanzinnige sterfscène als ex-huurmoordenaar in Kill Bill: Vol 2 (2004). En in de doorrookte cowboy Joe Gage in The Hateful Eight (2016) zie je alles wat Madsen uniek maakte. Hij brengt ingebakken mysterie naar zijn personages – hij is de man aan het eind van de bar die niks zegt, maar van wie je weet dat hij een verleden heeft.
Bad boy, centendief, foute vriend of wreker. Dat was deels zijn eigen schuld. Nadat enkele flops en een kostbare scheiding hem in financiële malaise stortten, midden jaren nul, accepteerde hij rollen in tientallen B-films. Titels als Hell Ride, A Way With Murder, of The Killing Jar – in driekwart van de gevallen staat hij op de poster te fronsen met een vuurwapen. Vaak zat hij er maar een kwartiertje in – snel geld verdienen.
Zelf zei Madsen meermaals dat hij niet bij deze tijd paste. Hij was meer een acteur voor de zwart-witfilms van vroeger, zei hij. In de huidige filmindustrie, zei hij in een interview met The Independent in 2016, was hij „een leading man gevangen in het lichaam van een boef”.
De laatste jaren van zijn leven keek Madsen volgens zijn manager en publicist uit naar „een nieuw hoofdstuk”. Zo werkte hij mee aan de aankomende indiefilms Resurrection Road, Concessions en Cookbook for Southern Housewives – naast nog 14 andere films die volgens IMdB moeten uitkomen. En daarnaast maakte hij zich klaar voor de uitkomst van zijn boek Tears for My Father: Outlaw Thoughts and Poems.
Zijn vader kwam ook nog tot inkeer. Madsen haalde hem vlak voor diens dood op voor het vuurwerk op 4 juli, met zijn zoon op de motor, geëscorteerd door motoragenten en Hells Angels. „Het was de eerste keer dat hij zich realiseerde dat ik wat bereikt had in het leven.”
Madsen had zes kinderen uit drie huwelijken, onder wie acteur Christian Madsen.
