Carbon credits spelen een cruciale rol in de nieuwe klimaatdoelen van de EU. Hoe werken ze en waarom zijn ze controversieel?

Posted on July 2, 2025 by admin

Na ruim drie maanden vertraging kwam daar het verlossende woord: de uitstoot van broeikasgassen moet in 2040 met 90 procent zijn teruggedrongen ten opzichte van 1990. Dat gaat gepaard met de nodige flexibiliteit, om zo landen aan boord te houden waar de groene wind is afgezwakt.

De vergroeningsagenda staat onder druk door „het huidige economische, veiligheids- en geopolitieke landschap”, aldus de Commissie. „Het is belangrijk om niet dogmatisch te zijn over hoe we tot succes komen”, stelde Eurocommissaris Wopke Hoekstra woensdag tijdens de presentatie van het nieuwe klimaatdoel.

„We moeten ambitieus maar pragmatisch zijn”, vervolgde hij. En dus wordt de manier waarop lidstaten zich aan de afspraak moeten houden versoepeld. Zij kunnen vanaf 2036 via internationale ‘carbon credits’ 3 procent van hun CO₂-reductie afkopen in landen buiten de EU.

De Europese Commissie ziet in dit internationale ruilmiddel „potentieel” om de economische en duurzaamheidsrelatie met het „mondiale zuiden” te versterken. Hoekstra: „En laten we eerlijk zijn: de planeet maakt geen onderscheid waar emissies in de lucht terechtkomen”.

De koolstofkredieten zijn controversieel, gaan tegen het advies van de Europese wetenschappelijke raad in en zijn fraudegevoelig.

We moeten ambitieus maar pragmatisch zijn

Wopke Hoekstra
Eurocommissaris

1
Wat houden de Europese Klimaatwet en de huidige Europese klimaatdoelen precies in?

De Europese Klimaatwet, die in juli 2021 van kracht ging, stelt dat de EU in 2050 klimaatneutraal moet zijn. Het gaat hierbij om een ‘netto nul’ uitstoot: het totaal van de CO₂-emissies minus dat wat er lokaal wordt gecompenseerd, door bijvoorbeeld opname via bomen of CO₂-opslag.

Om de decarbonisatiedoelstelling te halen, zijn er tussentijdse doelstellingen opgesteld. Zo moet de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met ten minste 55 procent worden teruggebracht ten opzichte van 1990. Om dat te behalen nam de EU het wetgevingspakket ‘Fit for 55’ aan.

Onder Commissie Von der Leyen-1 stond vergroening van de economie hoog op de agenda. PvdA’ers Frans Timmermans en Diederik Samsom stonden aan het roer van het Brusselse klimaatbeleid en waren grotendeels verantwoordelijk voor de ‘Green Deal’. Maar de huidige politieke tendensen laten klimaatmoeheid zien.

2
Het nieuwe credo is ‘meer flexibiliteit’. Wat zijn de grote veranderingen voor 2040?

De Europese Commissie stelt: „We blijven op koers door vast te houden aan de emissiereductie van 90 procent”. Europarlementariër Mohammed Chahim (GroenLinks-PvdA): „Hier hebben we jarenlang voor gestreden. Het is echt een belangrijke stap”.

Maar de EU komt daarbij landen – die moeite hebben met het behalen van hun klimaatdoelen, of deze niet ten koste van de binnenlandse industrie willen laten gaan – tegemoet door regels te versoepelen. Zo moet emissiehandel onder het zogeheten Emission Trading System (ETS) aantrekkelijker worden gemaakt en moet er meer flexibiliteit komen tussen sectoren. Zo kan een land de uitstootproblemen in een specifieke sector (bijvoorbeeld landgebruik) compenseren door betere prestaties op het gebied van emissiereducties in een andere sector (bijvoorbeeld transport of de afvalsector).

De grootste verandering ten opzichte van de eerdere klimaatvisie: lidstaten mogen investeringen buiten de EU doen en die mee laten wegen in hun klimaatdoel.

3
Wat zijn carbon credits, en hoe wil de EU die toepassen?

Een carbon credit, of koolstofkrediet, is een verhandelbaar certificaat (emissievergunning) dat staat voor de vermindering of verwijdering van broeikasgassen. Hiermee wordt de eigen uitstoot elders, in dit geval buiten de EU, gecompenseerd. In het Klimaatakkoord van Parijs zijn er vorig jaar regels over ingevoerd. Een carbon credit staat gelijk aan één ton koolstofdioxide of de equivalente hoeveelheid van een ander broeikasgas dat is verminderd of verwijderd. Er bestaat geen vaste prijs per eenheid.

De EU wil „high-quality” internationale carbon credits invoeren vanaf 2036, waarbij landen tot 3 procent van hun uitstoot kunnen verminderen in het buitenland. De kredieten moeten volgens Hoekstra „een verifieerbaar, certificeerbaar en additioneel vangnet” zijn om de klimaatdoelen te behalen. Aankoopregels over de oorsprong, kwaliteitscriteria, timing en het gebruik van de carbon credits moeten nog worden vastgesteld.

De Commissie berekende dat er met de carbon credits jaarlijks ongeveer 150 miljoen ton CO₂ meer kan worden uitgestoten op het eigen continent (vergelijkbaar met de jaarlijkse Nederlandse uitstoot). Critici stellen dat die berekening achterhaald is: de werkelijke hoeveelheid CO₂ die met carbon credits kan worden afgekocht zou neerkomen op maximaal 750 miljoen ton.

We kopen hiermee voor veel geld onze verantwoordelijkheid voor klimaatactie af in het buitenland

Mohammed Chahim
Europarlementariër GroenLinks-PvdA

4
Is CO2-uitstootvermindering ‘afkopen’ in het buitenland een duurzaam toekomstmodel?

Het is een „onnodig en duur geitenpaadje”, vindt Europarlementariër Chahim. „We kopen hiermee voor veel geld onze verantwoordelijkheid voor klimaatactie af in het buitenland. In plaats van het geld te geven aan elektrolysers bij staalfabrieken in Marokko, zouden we moeten zorgen dat Tata Steel in Nederland verduurzaamt.”

Carbon credits zijn controversieel vanwege de fraudegevoeligheid. Ook gaat het gebruik in tégen de aanbevelingen van de (onafhankelijke) Europese Wetenschappelijke Adviesraad voor Klimaatverandering. Die pleitte begin juni voor een CO₂-reductie van 90 tot 95 procent op eigen grondgebied. „90 procent is een absolute ondergrens”, zegt Detlef van Vuuren, hoogleraar mondiale milieuveranderingen aan de Universiteit Utrecht. „Voor het klimaat geldt simpelweg dat elke ton CO₂ die we uitstoten, meetelt in de badkuip die steeds verder volloopt…”

Gerben-Jan Gerbrandy, Europarlementariër voor D66 en vicevoorzitter van de Europese liberalen, betreurt het dat „Europa, dat altijd ambitieus is geweest op het vlak van klimaatbeleid, nu het wetenschappelijke pad voor het eerst verlaat”. Gerbrandy wijst daarnaast op een reactie die hij recent kreeg vanuit de Afrikaanse Unie: „Met een strekking van ‘mooi is dat, dan komen ze onze goedkope reducties wegnemen en blijven de moeilijkere reducties voor ons over’”.

Chahim besluit met zorg: „Het geitenpad mag geen olifantenpad worden. We moeten de wetgeving in Europa blijven richten op het halen van 90 procent”.

5
Hoe staat de EU er nu voor?

Bij een recente analyse van het 2030-doel bleek dat Europa ‘collectief aardig op weg’ is om het aanstaande 55-procentdoel te behalen. Maar de weerstand tegen klimaatbeleid groeit. Verschillende lidstaten – waaronder Frankrijk, Polen en Hongarije – rebelleren tegen een ‘strenge Brusselse aanpak’, bang voor economische schade in de binnenlandse industrieën.

6
Wat zijn de volgende stappen?

Zowel de Europese Raad (de regeringsleiders) en het Europees Parlement moeten nog akkoord gaan met het voorstel van de Commissie. De verwachting is dat dat een proces van maanden gaat zijn. EU-voorzitter Denemarken hoopt in september koppen met munten te slaan, als ook de klimaatdoelstelling voor 2035 moet worden bepaald, in aanloop naar de Klimaattop eind dit jaar in Brazilië (COP30).

Nederlandse inlichtingendiensten: Russen zetten in Oekraïne op grote schaal chemische wapens in

admin
July 4, 2025
0

Russische troepen gebruiken in de oorlog in Oekraïne op steeds grotere schaal verboden chemische wapens, in opdracht van de legertop in Moskou. Nederlandse inlichtingendiensten hebben militaire instructies onderschept waaruit blijkt dat de inzet van chemische middelen op het slagveld inmiddels „aan de orde van de dag” is bij de Russische krijgsmacht.

Dat zeggen demissionair minister Ruben Brekelmans (Defensie, VVD) en de directeur van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD), vice-admiraal Peter Reesink, in een vraaggesprek met NRC. Brekelmans stuurde vrijdagochtend een brief over de Nederlandse bevindingen naar de Tweede Kamer.

Sinds de inval in Oekraïne in 2022 heeft Rusland volgens Kyiv ruim 9.000 keer verboden strijdmiddelen ingezet. Daarbij gaat het niet alleen om traangas, maar vooral om chloorpicrine, een giftige stof die verboden is volgens het internationale Verdrag Chemische Wapens (CWC). Dat verdrag uit 1993 is ondertekend door 198 landen, waaronder Rusland. Chloorpicrine wordt ingezet om Oekraïense soldaten uit hun loopgraven te drijven, zodat ze kunnen worden aangevallen.

„Afschuwelijk” en „onacceptabel”, zegt Brekelmans over de Russische praktijken aan het front. „We zien dat Rusland bereid is om alle internationale normen aan zijn laars te lappen.”

Gevaarlijk voor mensen

Trichloornitromethaan of chloorpicrine werd al in de Eerste Wereldoorlog door het Duitse leger gebruikt, als een van de eerste chemische wapens die in oorlogstijd werden ingezet. De giftige stof, die ook wordt gebruikt als bodemontsmettingsmiddel in de landbouw, is in hoge concentraties gevaarlijk voor mensen. Het veroorzaakt onder meer ernstige irritaties aan ogen, huid en luchtwegen en kan leiden tot duizeligheid, braakneigingen, diarree en ademhalingsproblemen. Omdat het middel ook civiele toepassingen kent, staat chloorpicrine op ‘lijst 3’ van het Verdrag tegen Chemische Wapens. Dit betekent dat grootschalige productie van de stof valt onder het inspectieregime van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW). Het gebruik daarvan tijdens militaire operaties is uitdrukkelijk verboden.

De Oekraïense regering maakt al langer melding van de inzet van verboden strijdmiddelen; vorig jaar beschuldigde ook de Amerikaanse regering Moskou al van het gebruik van chloorpicrine. De Nederlandse inlichtingendiensten AIVD en MIVD kunnen de inzet daarvan nu bevestigen, zo zegt minister Brekelmans. „Het feit dat we die instructies zien betekent dat de inzet van deze middelen deel is geworden van hun modus operandi”, zegt MIVD-chef Reesink.

De Nederlandse diensten hebben bij hun onderzoek samengewerkt met partnerdiensten, waaronder de Duitse Bundesnachrichtendienst (BND). Reesink wil niet ingaan op de herkomst van de informatie.

Drie doden, 2.500 gewonden

Volgens minister Brekelmans heeft de OPCW in Den Haag inmiddels 9.400 meldingen ontvangen van de Oekraïense autoriteiten over de inzet van verboden strijdmiddelen. Drie Oekraïense militairen zijn omgekomen als gevolg van contact met chloorpicrine, 2.500 anderen moesten in het ziekenhuis worden behandeld met vergiftigingsverschijnselen.

Het aantal ‘indirecte’ doden ligt waarschijnlijk veel hoger, zegt Brekelmans. Door inzet van het gif worden soldaten uit hun schuilplaatsen gejaagd waarna ze met conventionele munitie kunnen worden gedood. De strijdmiddelen worden vooral afgeworpen vanuit kleine cameradrones boven de frontlinies.

De inzet van chloorpicrine wordt ondersteund en gefaciliteerd door de Russische Radiologische, Chemische en Biologische (RBC)-troepen, die zijn gespecialiseerd in chemische oorlogsvoering. Volgens MIVD-chef Reesink is het duidelijk dat de inzet door het militaire commando in Moskou wordt gesanctioneerd.

Glijdende schaal

De Nederlandse diensten hebben vooralsnog geen aanwijzingen dat er zenuwgassen worden ingezet, die al in zeer kleine doses dodelijk zijn. Brekelmans en Reesink waarschuwen echter voor een „glijdende schaal”, waarbij de inzet van chemische wapens steeds normaler wordt. Daar waar de Russen tijdens het begin van de oorlog alleen het niet-dodelijke traangas inzetten (wat overigens ook verboden is) is het gebruik van de giftige stof chloorpicrine inmiddels routine. Dit kan „de drempel verlagen” voor de inzet van zenuwgas, zo zegt Reesink. „Met de inzet van chloorpicrine zijn ze een volgende brug overgegaan”, zegt Brekelmans. Volgens de minister heeft dat ook gevolgen voor de manier waarop NAVO-landen zich moeten voorbereiden op een militaire confrontatie met Rusland. „Dit is niet alleen gevaarlijk voor Oekraïne, maar voor de hele wereld.”

De Oekraïense regering ageert al enkele jaren tegen de Russische inzet van chemische wapens. De Oekraïense veiligheidsdienst SBOe eiste eind vorig jaar de verantwoordelijkheid op voor de moordaanslag op de Russische generaal Igor Kirillov, die op straat in Moskou om het leven kwam toen een bom in een geparkeerde step explodeerde. Kyiv beschuldigde Kirillov ervan als hoofd van de Russische RBC-troepen verantwoordelijk te zijn voor de inzet van giftige strijdmiddelen op het slagveld in Oekraïne. De SBOe noemde hem „een oorlogscrimineel en een legitiem doelwit”.

Rusland schrikt niet terug voor het gebruik van chemische wapens. Zo werd oppositieleider Aleksej Navalny in 2020 vergiftigd met het zenuwgif novitsjok. – Foto Maja Hitij/Getty Images

Vernietiging chemisch arsenaal

Na het einde van de Koude Oorlog en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie heeft Rusland het grootste deel van zijn reusachtige chemische arsenaal vernietigd. In 2017 maakte de OPCW bekend dat de volledige wapenvoorraad van bijna 40.000 kubieke ton was geëlimineerd.

Het volgende jaar, toen de overgelopen spion Sergej Skripal in het Britse Salisbury werd vergiftigd met het geavanceerde zenuwgif novitsjok, bleek echter dat Rusland nog altijd chemische wapens ontwikkelt. In 2020 belandde de Russische oppositieleider Aleksej Navalny op de intensive care nadat hij was vergiftigd met novitsjok.

In 2018 verstoorde de MIVD een poging van Russische agenten van de militaire inlichtingendienst GROe om in te breken in het wifinetwerk van de OPCW vanaf een parkeerplaats van het naastgelegen Marriott-hotel, op een moment dat de OPCW de inzet onderzocht van chemische wapens door de toenmalige Syrische dictator Assad – een bondgenoot van Moskou.

Moskou wil in OPCW-raad

Desondanks heeft Rusland de afgelopen twee jaar – tevergeefs – geprobeerd om lid te worden van de uitvoerende raad van de OPCW. Volgens Brekelmans is het een van de redenen om nu naar buiten te komen met de informatie dat Rusland op grote schaal het verdrag tegen chemische wapens schendt. „Rusland kan geen lid worden van de uitvoerende raad. Een land met een actief programma voor chemische wapens, dat de inzet van chemische wapens in Oekraïne steeds verder opvoert.”

De Nederlandse onthulling over de veelvuldige inzet van chemische wapens komt op een moment dat Oekraïne kampt met snel oplopende munitietekorten. Deze week maakte het Amerikaanse ministerie van Defensie bekend dat de levering van bepaalde munitie, waaronder raketten voor Patriot-luchtafweersystemen, wordt gestopt vanwege teruglopende wapenvoorraden in de VS zelf. Het gevolg daarvan is dat de Oekraïense strijdkrachten minder middelen hebben om zich te verdedigen tegen Russische aanvallen met drones en raketten, terwijl Moskou bijna wekelijks nieuwe recordaantallen projectielen afvuurt op de Oekraïense steden.

Brekelmans constateert een wereldwijde schaarste als het gaat om Patriot-systemen. „Daar lopen wij in Nederland ook tegenaan.” Dat heeft mede te maken met de productiecapaciteit die internationaal onvoldoende is. „Dus dat moet enorm omhoog, en worden versneld”, zegt Brekelmans. „Wij kijken nu welk type luchtverdediging we nog wel kunnen leveren. We hebben vorige week nog aangekondigd dat we honderd radarsystemen sturen, die bedoeld zijn om drones te detecteren. Wij zullen de Amerikanen blijven aansporen om bepaalde zaken te leveren. En we kijken continu wat we zelf kunnen leveren, zodra we iets kunnen missen. We gaan ook door met ons programma voor munitie voor de F-16’s, die een belangrijke rol spelen in de Oekraïense luchtverdediging.”

Kamer neemt belangrijke woningwet aan, statushouders verliezen voorrang huurwoning

admin
July 4, 2025
0

Er was uiteindelijk een late stemming voor nodig, maar donderdagnacht is naast de omstreden asielwetten van voormalig minister Faber (PVV) ook de Wet versterking regie volkshuisvesting door de Tweede Kamer aangenomen.

De Wet regie is de belangrijkste volkshuisvestingswet die nog in behandeling was en waarvan de voorbereiding al jaren loopt. De wet vormt de juridische basis onder het volkshuisvestingsbeleid van de komende tijd.

Het Rijk krijgt door de wet een grotere rol in het uitvoeren van Nederlandse woningbouwplannen. De minister van Volkshuisvesting gaat in grote mate bepalen waar er wordt gebouwd, hoeveel er wordt gebouwd en wie met voorrang in aanmerking moet komen voor een woning. Ook kan de minister als conflictbemiddelaar optreden als nieuwbouw stil dreigt te vallen door onenigheid tussen gemeenten en provincies.

Daarbij zorgt de Regiewet ervoor dat bezwaartrajecten bij woningbouwprojecten fors worden ingekort: bezwaarmakers kunnen voortaan nog maar één keer in beroep, en dan wel meteen bij de Raad van State.

Afschuifgedrag

Waar Hugo de Jonges Wet betaalbare huur politiek het meest gevoelig lag, wordt zijn Wet regie gezien als het magnum opus van de oud-minister (Volkshuisvesting, CDA).

De huidige woonminister Mona Keijzer (BBB), inmiddels demissionair, zwakte de grotere invloed van het Rijk op een aantal punten weer iets af. Zo worden gemeenten niet verplicht om twee derde betaalbaar en een derde sociaal te bouwen, maar mogen ze dat op regioniveau afstemmen.

Dit was een van de grotere twistpunten tijdens het Tweede Kamerdebat vorige week. Critici vrezen dat kleinere gemeenten in de nabijheid van steden hierdoor minder sociaal bouwen en dat overlaten aan de grotere steden. Een amendement om de 30 procent sociale bouw op gemeenteniveau af te dwingen, kreeg geen meerderheid – een motie van die strekking wel.

Een poging vanuit de oppositie om dakloosheid (met een bredere definitie) toe te voegen als erkende reden voor een urgentieverklaring voor een sociale huurwoning, sneuvelde dinsdag ook. Wel werd, tegen de zin van Keijzer, een amendement aangenomen dat gezinnen met minderjarige kinderen landelijk een urgentieverklaring toekent.

Ook een amendement dat een ‘fatale termijn’ bij vergunningverlening regelt, kreeg een meerderheid. Dit stelt de minister in staat om bij een conflict tussen gemeenten en provincies na uiterlijk acht weken in te grijpen en een knoop door te hakken.

Onrust na amendementen

Hoewel het debat vorige week vrij rustig verliep, zorgden meerdere scherpe moties en amendementen ervoor dat het op de valreep toch nog spannend werd. Donderdag draaide het bij de stemming niet langer om de vragen ‘waar’ en ‘hoeveel’ er gebouwd moet worden, maar met name ‘voor wie’.

Het meest omstreden amendement werd ingediend door de PVV en kreeg een meerderheid. Volgens deze wijziging wordt het voor gemeenten voortaan verboden om statushouders een urgentieverklaring te geven, waarmee zij voorrang hebben bij de toewijzing van een sociale huurwoning.

Wat vindt NRC | Voor vrede in Congo moeten álle partijen rond de tafel komen

admin
July 4, 2025
0

Al ruim dertig jaar is het oostelijk deel van de Democratische Republiek Congo een hel op aarde. Het immense land, zo groot als West-Europa, heeft als persoonlijk wingewest van de Belgische koning in de negentiende eeuw, als kolonie en als postkoloniale dictatuur al vele plunderaars voorbij zien trekken. Sinds het eind van de genocide in Rwanda in 1994 is de hoeveelheid gewapende groepen die, met hulp van buurlanden, in Oost-Congo een graantje van de minerale rijkdommen willen meepikken alleen maar toegenomen. Met grote humanitaire nood en de vreselijkste mensenrechtenschendingen tot gevolg.

Het valt daarom te prijzen dat de Amerikaanse regering de afgelopen maanden pogingen heeft ondernomen om tot een vredesovereenkomst te komen. Vertegenwoordigers van Congo en Rwanda tekenden afgelopen week in Washington een akkoord dat door de Amerikanen gepresenteerd werd als een definitief eind aan het bloedvergieten. Het is een „geweldige dag voor Afrika en, eigenlijk, een geweldige dag voor de wereld”, concludeerde president Donald Trump op zijn socialemediaplatform. Om er direct aan toe te voegen dat hij ondanks zijn inspanningen waarschijnlijk toch de Nobelprijs voor de Vrede misloopt – een obsessie die hem al wat langer bezighoudt.

Of het hem nu gaat om de Nobelprijs of niet, op de deal valt sowieso veel af te dingen. Belangrijkste punt van kritiek is dat er geen duidelijk plan is hoe de vredesovereenkomst gehandhaafd kan worden. Bovendien zat bij de totstandkoming een aantal essentiële partijen niet aan tafel. Het conflict presenteren als een gelijkwaardige oorlog tussen twee buurlanden is een simplificatie die geen recht doet aan de in decennia steeds complexer geworden situatie. Zo was rebellengroep M23 in Washington niet vertegenwoordigd. Zij doet mee in een parallel proces in Qatar, waarvan de uitkomsten vooralsnog ongewis zijn. Dat maakt de deal die gesloten is behoorlijk wankel.

Begin dit jaar heeft M23 de miljoenensteden Goma en Bukavu ingenomen en in de regio alternatieve bestuursstructuren opgezet. M23 wordt door Rwanda gesteund met wapens en militair advies, maar bestaat goeddeels uit Congolezen. Zijn zij bereid hun net ingenomen gebied en machtsstructuren weer prijs te geven? En als dat al zo is, wie gaat er op toezien dat de rebellen ontwapend worden? Net als Rwanda hebben ook Oeganda en Burundi de laatste jaren van gestolen mineralen uit Oost-Congo geprofiteerd. Ze exporteren grondstoffen die in hun eigen bodem niet of nauwelijks voorkomen. Ook die landen waren niet bij de gesprekken in de VS present.

Net als bij de eerder door Trump gepresenteerde deal voor Oekraïne, lijken voor de VS ook in Congo grondstoffen een grote rol te spelen. De VS hebben een achterstand op China in het veilig stellen van zeldzame aardmetalen die nodig zijn voor de energietransitie. Volgens Trump kunnen de VS in ruil voor hun bemiddelende rol toegang krijgen tot die zo noodzakelijke stoffen. Het zou voor de Congolezen goed nieuws zijn als dit economische motief tot langdurige Amerikaanse betrokkenheid bij de veiligheid in Congo zou leiden. Maar het zelfde voorbeeld uit Oekraïne laat zien dat dit bepaald geen garantie is.

Rwanda heeft jarenlang de territoriale integriteit van Congo geschonden en een gruwelijke oorlog aangejaagd. Dat er geen afspraken zijn gemaakt over berechting van deze misdaden, noemde de Congolese dokter en mensenrechtenactivist Denis Mukwege in The New York Times terecht een gemiste kans: „De VS kunnen beter.” Mukwege won al wel eens de Nobelprijs voor de Vrede.