In ‘Silver Haze’ hernieuwt Sacha Polak de samenwerking de door brandwonden getekende actrice Vicky Knight. De op haar leven geïnspireerde film over een lesbische relatie en onbegrip kampt met teveel subplots.
NaDirty God (2019) is Silver Haze de tweede film die Sacha Polak maakte met Vicky Knight, die als kind ernstige brandwonden opliep. In het door Knights leven geïnspireerde Silver Haze speelt ze Franky, een verpleegster die vijftien jaar geleden het slachtoffer werd van een brand in haar vaders pub. Franky vermoedt opzet: de brand zou indertijd aangestoken zijn door de vrouw met wie haar vader een affaire had en met wie hij nu getrouwd is. Helaas ontbreekt juridisch steekhoudend bewijs voor haar vermoeden, waardoor Franky’s opgekropte woede nog steeds geen uitweg heeft gevonden; het blijft bij wraakfantasieën.
Silver Haze schetst haar leven op impressionistische wijze, waarbij sociaal realisme – armoede, psychische problemen en zeer foute vriendjes – afgewisseld wordt met dromerige scènes. Franky’s bestaan verandert als zij in het ziekenhuis waar ze werkt Florence ontmoet, een jonge vrouw die net een zelfmoordpoging deed. Franky („Ik val niet op vrouwen”) wordt verliefd op de (zelf)destructieve Florence. Dit leidt tot mooie momenten maar ook tot problemen. Zo reageert Franky’s broer ronduit vijandig: „dat is smerig, twee vrouwen”. En gedraagt de labiele Florence zich onvoorspelbaar. Het ene moment is ze lief tegen Franky – „je bent heel mooi” – het andere moment totaal onverantwoordelijk.
Als Polak het bij deze twee verhaallijnen had gehouden, de ontluikende lesbische liefde en Franky’s wraakgevoelens, was dat Silver Haze ten goede gekomen. Helaas voegt ze een aantal minder overtuigende subplotjes toe, waardoor haar film focus verliest en gaat meanderen.
Zo bekeert Franky’s zus (gespeeld door Knights echte zus) zich tot de islam, krijgt een nevenpersonage kanker en heeft Florence een broertje dat ergens op het autistisch spectrum zit: genoeg plotontwikkelingen voor een tv-serie. Het leidt af van de verder subtiel geschetste ontwikkeling van de gekwetste en gekwelde Franky naar een vrouw die leert om te gaan met haar gevoelens van woede en wraak.
Het is bijna onmogelijk om geen zwak te ontwikkelen voor de selfmade Assepoester Anora, het hoofdpersonage van de gelijknamige film. Mikey Madison speelt een sekswerker die – tegen een riante betaling – het nieuwste speeltje wordt van het Russische miljardairszoontje Ivan én tijdens een trip naar Las Vegas met hem trouwt. In andere handen was Ani, zoals ze zichzelf noemt, mogelijk een eenvoudige ‘golddigger’ geworden. Maar als je Madison ziet vechten als een straatkat voor haar sprookjes-einde, gun je haar dat volledig.
De tragikomedie won de Gouden Palm in Cannes en zette Madison op de kaart als potentiële Oscarkandidaat. Wat het bijna onmogelijk maakt haar nog uitgebreid te interviewen, de 25-jarige werd zo veelgevraagd dat zelfs na aandringen ons Zoom-gesprek maximaal 10 minuten mag duren.
Regisseur Sean Baker (The Florida Project, Red Rocket) schreef zijn prijswinnende film met Madison in het achterhoofd. De regisseur die bekendstaat om zijn castingvaardigheden, vroeg Madison al voor de hoofdrol vóór hij aan het script was begonnen. Hij had haar in Scream (2022) gezien, de remake van de ironische slasherfilm uit 1996 waarin ze een doorgedraaide horrorfanaat speelde. Maar Baker herinnerde zich ook Madisons eerdere rol in Tarantino’s Once Upon a Time… in Hollywood (2019), waarin ze een moordlustig lid van de Mansonfamily is.
De combinatie van Madisons lieve-meisjeslooks – donkere reeënogen, grote mond en lach – met het irritante, narcistische en moordlustige gedrag van haar personages werkt in beide films geestig. De actrice stal ook in zeer fysieke scènes de show met heerlijk over the top spel en luid gegil. Zowel in Scream als in Once Upon a Time… wordt haar vileine personage luid krijsend in brand gestoken.
Het hoofdpersonage dat Baker – met hulp van Madison – in zijn script creëerde, slacht niemand af, noch wordt ze geflambeerd. Wel weigert ze resoluut in een slachtofferrol te kruipen. In een van de beste momenten van Anora zien we hoe ze – 1,61 meter groot – twee handlangers van Ivans ouders die het huwelijk willen laten annuleren, tot bloedens toe trapt en bijt. De knullige spierbundels weten uiteindelijk niet meer wat ze met haar aan moeten.
De scène is een opmerkelijke combinatie van tragiek, absurditeit en humor, net als wel meer scènes waarin Madisons personages woedend worden. Hoe creëert ze die verschillende lagen, of gedraagt ze zich echt zo buitensporig dat het grappig wordt als ze kwaad is? Madison, ernstig: „Ik verschil enorm van alle personages die ik speel. Alles wat je mij op het scherm ziet doen, is gebaseerd op hun persoonlijkheid. Als actrice die Ani speelt, ben ik me er op zo’n moment bewust van dat zo’n scène er chaotisch en absurd uit moet zien, maar mijn personage zelf niet. Zij gelooft echt dat ze vecht op leven en dood. Dat is dus hoe ik haar speel.”
Lees ook
de recensie van ‘Anora’
Onuitstaanbaar én aandoenlijk
De ironieloosheid waarmee Madison ruziemomenten neerzet, maakte haar ook al zo goed in Better Things, de serie waarmee ze haar carrière begon als zestienjarige. De puber die Madison daar speelde, nam banale zaken vaak bloedserieus – zoals pubers vaak doen – wat haar tegelijkertijd onuitstaanbaar, aandoenlijk én herkenbaar maakte.
Madison noemt tijdens ons korte gesprek Better Things haar „introductie in alles wat met de film- en tv-wereld te maken heeft”. Ze speelde vijf seizoenen mee in de serie en groeide er naar eigen zeggen op tot de actrice die ze nu is. Het lag immers niet voor de hand dat Madison al op jonge leeftijd zou gaan acteren. Haar beide ouders zijn psycholoog en ze kenden niemand in de filmindustrie. Tijdens haar jeugd in een meer landelijk deel van LA reed ze op hoog niveau paard – net als haar moeder en grootmoeder. Ze kreeg zelfs thuisonderwijs om meer tijd met haar paarden te kunnen doorbrengen.
’s Avond keek ze vaak films en op haar veertiende besliste ze dat ze liever wilde acteren dan paardrijden. „Hoewel ik geen idee had hoe ik hierin zou kunnen slagen, raakte ik geïnteresseerd in hoe het moet voelen om acteur te zijn.” Madison, die naar eigen zeggen enorm introvert is, was geïntrigeerd door „de intimiteit en connecties” die ze zag op het scherm en wat acteurs allemaal ervaren „binnen een verhaal”. Ze nam acteerlessen. Twee jaar later, op haar zestiende, werd ze gecast voor Better Things. Nog eens drie jaar later belandde ze na een auditie in de film van Tarantino.
Anora is Madisons eerste hoofdrol én de eerste film waarvoor ze werd gevraagd zonder auditie. Ze ging er volledig voor: nog voor Bakers script af was, begon ze aan haar research. Ze maakte ‘moodboards’ – collages met filmstills, maar ook met foto’s van kleding, kapels, of de lange acrylnagels die bij Ani passen. Ze leerde het accent van Brighton Beach in New York, waar haar personage woont, én Russisch, omdat Ani dat gebrekkig spreekt. Ze nam danslessen, leerde twerken en paaldansen. En dompelde zich via biografieën en locatiebezoeken onder in de wereld van sekswerkers.
Het resultaat van Madisons research komt onder meer tot uiting in de schijnbaar achteloze, maar indrukwekkende eerste minuten van de film. In de seksclub waar Anora werkt, zien we haar lapdances geven alsof ze het al jaren doet, de zaal scannen op potentiële klanten, flirten en mensen richting de bankautomaat dirigeren. Baker nam de scène op zonder de camera stop te zetten, alsof het een documentaire in een echte club betrof. Maar volgens Madison was het door alle research naar Ani’s wereld „helder” wat moest gebeuren. „Het was een vrij ongewone ervaring als filmacteur, het is nooit zo immersief. Ik kreeg een microfoon opgetaped en wandelde ongeveer dertig minuten van klant naar klant, stelde mezelf voor en probeerde uit te zoeken of ze een dans wilden en zo ja, nam ik hen mee naar de achterkamertjes.”
Geen intimiteitscoördinator
De scène bevat, net als op veel andere momenten in Anora, veel expliciet naakt. Madison, die alle dans- en vechtscènes in de film zelf speelde, maakte geen gebruik van een body double en vond een intimiteitscoördinator op set niet nodig. Opmerkelijk vandaag de dag?
„Het was de eerste keer dat ik zulke scènes deed. Maar ik speel een sekswerker, ik wist dat dit deel zou uitmaken van het verhaal en wilde haar leven zo accuraat en eerlijk mogelijk portretteren.
„Sean en ik hadden voor de opnames startten een jaar om elkaar te leren kennen, we hadden tegen die tijd een vriendschap opgebouwd en vertrouwden elkaar. We beslisten gezamenlijk dat we het aangenamer en efficiënter vonden met alleen Sean en Samanta Quan (Bakers producent en echtgenote) op set.” Volgens Madison moet je als acteurs en regisseur bij ieder project afwegen wat het prettigste werkt.
Op haar IMDb-pagina worden opmerkelijk genoeg geen aankomende projecten vermeld. Voor vragen over wat de toekomst brengt, is helaas geen tijd. De tien minuten zitten erop.
Kauwgombellen blazend werkt Anora, bijgenaamd Ani, in de naar haar genoemde film van Sean Baker, haar klanten af. Ze geeft lapdances, en soms krijgt ze mannen mee naar de viproom van de stripclub in Midtown Manhattan waar ze bakken met geld lijkt te verdienen. Maar op een of andere manier is het nooit genoeg. Ze heeft niet eens een eigen woning. Geroutineerd praat ze het geld uit de zakken van huisvaders en jonge bankiers die niet eens bijzonder genieten van het ritueel. Alles is hier transactioneel.
En dan is er op een avond een jonge Rus. Hij huurt haar in om een week lang zijn vriendin te spelen. Het zou het begin van een sprookje kunnen zijn. Het is onmogelijk om niet aan Assepoester of Pretty Woman (1990) te denken, waarin Julia Roberts als escort het hoofd van Richard Gere op hol bracht. En Ani en Vanya zijn zo mooi en zo jong en daardoor zo tragisch dat je ze graag hun sprookje gunt. Maar daar neemt deze film een paar onverwachte afslagen. Het sprookje is misschien ouderwets, Anora is een heldin van onze tijd. Goedgebekt, gepokt en gemazeld en daardoor voor de duvel niet bang. Maar het zit allemaal goed verstopt onder bravoure en de ongrijpbaar fotogenieke verschijning van actrice Mikey Madison (onlangs nog te zien in de geweldige Apple TV+ serie Lady in the Lake). Of het nou extreme close-ups van haar gezicht of verre totalen zijn, ze is en blijft ongenaakbaar.
Anora is niet de eerste film die Sean Baker (1971) in een milieu van sekswerkers situeert. Het is een wereld die hem mateloos interesseert sinds hij met zijn vader, die advocaat was, van New Jersey naar New York reed en op de toen nog tamelijk verloederde 42nd Street de ene na de andere neonreclame voor goedkope pornobioscoopjes zag opflitsen. Nergens liggen klatergoud en misère zo dicht bij elkaar. Op Willem Dafoe in The Florida Project (2017) na werkt hij zonder uitzondering met onbekende en vaak amateur-acteurs uit de gemeenschappen die hij portretteert. Er is waarschijnlijk geen mainstream Amerikaanse film waarin zo veel echte erotische danseressen een rol spelen als in Anora.
Het grootste gedeelte van Anora is onvervalste slapstick. Vanya blijkt de zoon van een schimmige oligarch. Op een dag staan de handlangers van zijn vader op de stoep. Hij smeert hem en Anora zet met een Armeense priester en twee zachtmoedige trawanten de jacht op hem in. Opnieuw voert hun tocht langs de locaties waar Vanya en Anora eerst bandeloos feestten en gelukkig leken, maar die nu hun troosteloze gezicht laten zien. Niets zo triest als Brighton Beach, de van origine Russische en Oost-Europese wijk van New York, in de winter.
Lees ook
een interview met hoofdrolspeelster Mikey Madison over ‘Anora’
Zoek in Anora niet naar diepgang in de personages of beweegredenen. Eigenlijk komen we niets van ze te weten en dat is misschien ook wel de bedoeling. Alles gaat over schone schijn en oppervlak, en hoe we daarnaar kijken.
Baker is een geweldige filmmaker door de menselijke, oordeelloze manier waarop hij je uitnodigt een tijdje met zijn personages op te trekken. Maar je kunt zijn films niet waarderen zonder over de stijl, en het gebruikte filmmateriaal, te praten. Over hoe hij soms met iPhones werkt (zoals in transgendersekswerkdrama Tangerine uit 2015), of op gruizig 16mm draait (zoals Red Rocket uit 2021, met pornoster Simon Rex). Dat is wat ze zo bijzonder maakt. Films, voor het grote doek, vol shots die op een klein scherm niet werken. Voor Anora (dat, zoals we op een gegeven moment in de film horen, zowel ‘eer’ als ‘licht’ betekent) kozen Baker en zijn vaste cinematograaf Drew Daniels voor 35mm, voor widescreen, voor rode en roze accenten in de winterse kou. Voor kleine sliertjes glitter in haar haar. Omdat soms alles klatergoud is wat blinkt.
Het is zo’n beroemd wetenswaardigheidje dat je eigenlijk niet wilt factchecken: Charlie Chaplin deed ooit mee aan een Charlie Chaplin-lookalikewedstrijd. Hij won niet en werd derde. Of, wacht, twintigste? Een zoektocht naar het definitieve antwoord leverde een teleurstellend resultaat op. Verschillende variaties van het verhaal gaan al sinds 1920 rond, maar bronnen spreken elkaar tegen en daarom heeft de bewering de stempel ‘onbewezen’ gekregen op factcheckplatform Snopes. Jammer.
Ik moest aan Chaplin denken toen er berichten verschenen over het bezoek van filmster Timothée Chalamet aan een Timothée Chalamet-lookalikewedstrijd. De 28-jarige Chalamet (Dune, Wonka) liet zondag kort zijn gezicht zien tussen de duizenden studenten die zondag waren afgekomen op de wedstrijd in New York. Er liepen Timothées rond die pogingen hadden gedaan om zijn look te kopiëren: halflang golvend haar, nonchalante blik, stijlvol. Anderen verschenen als de Chalamet-versie van Willy Wonka, met paars pak en een grote hoed. Er liepen zelfs een paar jonge Bob Dylans rond, een verwijzing naar de aankomende biopic A Complete Unknown, waarin Chalamet de hoofdrol heeft. Een vrouw had visitekaartjes meegenomen om uit te delen aan vrijgezelle Timothées. „Het is zo zeldzaam dat alle slanke mannen van New York op één plek zijn”, vertelde ze tegen lifestylesite The Cut.
De 21-jarige Miles Mitchell, een van de deelnemers in een Wonka-outfit, werd uitgeroepen tot winnaar.
Iets verderop was de sfeer minder gezellig. In het stadion Madison Square Garden hield Donald Trump een verkiezingsrally waar racistische grappen werden gemaakt die zelfs sommige fans van de presidentskandidaat te ver gingen. Een veelbesproken grap waarin komiek Tony Hinchcliffe Puerto Rico een „drijvende hoop afval” noemde, sloeg bijvoorbeeld dood.
Nee, dan liever wat lichtzinnigheid. Het evenement kwam uit de koker van YouTuber Anthony Po. Hij heeft al vaker malle grappen bedacht die viraal gaan. Eerder at hij als de gemaskerde Cheeseball Man een pot met kaasbalchips terwijl 3.000 toeschouwers toekeken. Zoiets smaakt natuurlijk naar meer en met de lookalikewedstrijd heeft hij nog veel meer aandacht weten te genereren: deze actie ging de hele wereld over. Po gaf uiteindelijk 50 dollar aan iedere deelnemer. Hij sloot de middag in stijl af door weg te rijden op een penny-farthing (een ouderwetse fiets met een groot voorwiel en een klein achterwiel).
Uit de reportage van The Cut blijkt wel dat de lookalikewedstrijd een ongeorganiseerde bedoening was: de politie moest vanwege de drukte ingrijpen en minstens één Timothée werd gearresteerd. Ik zou nu kunnen schrijven dat het een ondoordachte actie was van iemand die bezig is met roem op internet en likes binnenharken. Dat valt wel mee.
Po had de opkomst misschien onderschat, maar verder lijken zijn intenties onschuldig, zeker als je het vergelijkt met de narigheid die iets verderop werd gebracht door de Trump-komiek. Op X liet Po nog weten dat hij een boete van 500 dollar heeft gekregen. „Het leven is mooi”, schreef hij.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data97230013-264f4e.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/02/data97065836-d302bc.jpg)
