Turkse autoriteiten hebben maandag drie cartoonisten gearresteerd vanwege een tekening gepubliceerd door het satirische weekblad LeMan. De cartoon leek de profeten Mozes en Mohammed af te beelden die elkaar de hand schudden boven een stad die wordt gebombardeerd.
Yilmaz Tunc, de minister van Justitie zei dat er een onderzoek was ingesteld wegens „het publiekelijk beledigen van religieuze waarden”. In de islam is de profeet Mohammed de belangrijkste boodschapper van God. „Geen enkele vrijheid geeft het recht om de heilige waarden van een geloof het onderwerp te maken van lelijke humor. De karikatuur of welke vorm van visuele weergave van onze profeet, schaadt niet alleen onze religieuze waarden, maar schaadt ook de maatschappelijke vrede”, zei de minister. Ook Ali Yerlikaya, de Turkse minister van Binnenlandse zaken sprak op X van een „walgelijke tekening” die de „religieuze waarden ondermijnt”.
Tegen persbureau AFP zei de hoofdredacteur van LeMan, Tuncay Akgun, dat de tekening „op geen enkele manier een karikatuur van de profeet Mohammed is.” Volgens hem wordt „de naam van een moslim die omkwam bij Israëlische bombardement gefictionaliseerd als Mohammed. Ook op X benadrukte het weekblad dat de tekening (opzettelijk) verkeerd geïnterpreteerd zou zijn. „Meer dan 200 miljoen mensen in de islamitische wereld heten Mohammed. In het werk wordt de profeet Mohammed niet genoemd”, aldus LeMan.
De arrestaties zorgden maandagavond voor protesten in Istanbul, waar het weekblad is gevestigd. Turkse politie schoot met rubberkogels en traangas om de menigte uiteen te drijven. Volgens verslaggevers van AFP waren al snel zo’n 250 tot 300 mensen betrokken bij de gevechten. Turkije scoort consistent laag op persvrijheidsindexen. Verslaggevers Zonder Grenzen plaatste het land op plek 159 van de 180 in hun persvrijheidsindex van 2025.
Aan de kust van Gaza, waar de Middellandse Zee vroeger een zeldzaam gevoel van ademruimte en normaliteit bracht voor Palestijnen, is maandag een van hun laatste toevluchtsoorden weggevaagd. Een Israëlische luchtaanval trof zonder waarschuwing het Al-Baqa-café – een populaire ontmoetingsplek voor studenten, journalisten, kunstenaars en families.
„Ik zie alleen maar bloed … Ongelooflijk. Mensen komen hier om even bij te komen van wat ze in Gaza zien. Ze komen naar het westen om adem te halen,” zei een overlevende tegen het Britse Sky News. Bronnen zeggen dat er twintig en veertig doden zijn gevallen.
De zee een gevangenismuur
In een stad waar nauwelijks nog elektriciteit is en de infrastructuur grotendeels in puin ligt, was het Al-Baqa-café een van de laatste plekken die nog leefde. Het was meer dan gewoon een café. Mensen gingen hierheen voor rust, voor de wifi, of simpelweg om te ontsnappen aan het geweld elders in Gaza.
Voor veel inwoners van Gaza heeft de zee een betekenis die dieper gaat dan ontspanning. Volgens schrijver Rawand Alagha – lid van schrijverscollectief We Are Not Numbers – weerspiegelt de zee de veerkracht van een volk dat blijft zoeken naar betekenis, zelfs tussen de ruïnes. „Onze culturele, historische en economische verbondenheid met de zee onderstreept de volharding van de mensen,” schreef ze in september 2024. „We vinden er nog steeds troost en betekenis in.”
Maar de zee troost niet meer. Wat ooit voelde als een open horizon, voelt nu als een gevangenismuur. De Israëlische kustwacht waakt, het water is vergiftigd, en het strand is veranderd in een apocalyptisch landschap vol vluchtelingententen.
Geen waarschuwing
Volgens ooggetuigen en hulpverleners kwam de aanval onverwacht. BBC citeerde cameraman Aziz Al-Afifi, die op weg was naar het café om van de wifi gebruik te maken: „Ik was maar een paar meter verwijderd toen er een enorme explosie plaatsvond. Het was een afschuwelijk tafereel: overal lichamen, bloed en geschreeuw.”
Dat het Al-Baqa-café een doelwit werd, heeft internationaal tot woede geleid. Het Israëlische leger stelt in een reactie dat er „meerdere Hamas-terroristen” aanwezig zouden zijn geweest en dat er vooraf observaties zijn gedaan om burgerslachtoffers te voorkomen.
Volgens ooggetuige Yahya Sharif was het café op het moment van de aanval echter druk bezocht vanwege een kinderfeest en de relatieve veiligheid van de locatie, zo meldde hij aan Al Jazeera. „Deze plek was aan niemand verbonden – geen politieke en helemaal geen militaire associatie.”
Meerdere hulporganisaties eisten een onafhankelijk onderzoek naar het gebruik van geweld door Israël in burgergebieden.
Palestijnen binnen bij de lichamen van hun familieleden die gedood werden bij de aanval op het Al-Baqa-café. Foto HAITHAM IMAD/EPA
Journalist, kunstenaar, voetballer
Onder de doden is de Palestijnse kunstenaar Frans Al-Salmi, zo meldde nieuwskanaal al-Quds op X. Op sociale media circuleren beelden van een van haar laatste werken: het bloedend lichaam van een vrouw, met daarnaast de foto van haar eigen bebloede lijk, liggend op de grond. Ook journalist en fotograaf Ismail Abu Hatab kwam om bij de aanval. Volgens het mediakantoor van de Gazaanse regering is hij de 227e journalist die sinds oktober 2023 in Gaza is omgekomen. Daarnaast is voetballer Mustafa Abu Amira gedood en raakte de prominente journalist Bayan Abusultan gewond; foto’s van haar verwondingen worden online breed gedeeld.
De aanval op het Al-Baqa-café past in de trend van intensievere bombardementen op burgerdoelen in Gaza. Het volgde op een van de grootste evacuaties waartoe door Israël was opgeroepen sinds 7 oktober 2023. In totaal kwamen maandag zeker 95 Palestijnen om bij Israëlische aanvallen op onder meer scholen, een ziekenhuis en een hulppunt.
PVV-leider Geert Wilders houdt de spanning erin: gaat hij de wetten die het asielbeleid strenger moeten maken nog steunen of niet? Voor een meerderheid in de Tweede Kamer is steun van de PVV cruciaal, maar Wilders ontliep dinsdag in de wandelgangen van de Tweede Kamer de pers en liet nog niet weten of hij voor of tegen de wetten stemt die door zijn eigen oud-minister Marjolein Faber (PVV) zijn gemaakt.
De stemmingen over wijzigingen van de wet pakten voor de PVV niet heel gunstig uit. De belangrijkste eis van Wilders, dat de spreidingswet – die asielzoekers over gemeenten verdeelt – direct wordt ingetrokken, kreeg geen steun van Wilders’ voormalige coalitiepartners. Dat gold wel voor het voorstel om illegaal verblijf in Nederland strafbaar te stellen.
In het Kamerdebat over de asielwetgeving zei PVV-Kamerlid Marina Vondeling vorige week dat haar partij geen „slap aftreksel” van de wetten van Faber zou steunen. Het enige wat Wilders dinsdag liet horen was een bericht op X over de spreidingswet: „Heel dom van de coalitie. Nederland wil geen AZC’s meer en zeker geen dwangwet!” Donderdag zijn de stemmingen over de wetsvoorstellen.
Dat Wilders de wetten mogelijk torpedeert, is opvallend: de wetten zijn op wat details na ongewijzigd streng en dus afkomstig van zijn voormalige minister Faber. Deze asielwetten zijn zo ongeveer het enige wat zij achterliet, na elf maanden ministerschap. Wilders liet begin vorige maand het kabinet vallen toen zijn coalitiepartners VVD, NSC en BBB niet een vergaand tienpuntenplan voor nog strenger asielbeleid wilden ondertekenen.
Lees ook
Fabers wetten leven voort: dit zijn de vier ingrijpende asielvoorstellen die de Kamer vandaag behandelt
Tweestatusstelsel
Voor de PVV kan het aan de vooravond van een nieuwe campagne mogelijk toch aantrekkelijk zijn om nu tegen Fabers wetten te stemmen, met als argument dat ze niet ver genoeg gaan. Wilders herhaalt sinds het aantreden van het kabinet dat hij wordt tegengewerkt door zijn toenmalige partners.
Voor de overgebleven partijen in het demissionaire kabinet, VVD, NSC en BBB, is de invoering van de wetten van Faber juist van groot belang. Zij willen in aanloop naar de verkiezingen eind oktober uitstralen dat ze daadkrachtig genoeg zijn om een strenger asielbeleid door de Tweede en Eerste Kamer te krijgen, zónder dat de PVV nog in de coalitie zit.
In de wetten staat onder meer dat er een tweestatusstelsel moet komen, waarin oorlogsvluchtelingen minder rechten hebben dan mensen die persoonlijk vervolgd worden vanwege bijvoorbeeld seksualiteit en politieke activiteit. Voor oorlogsvluchtelingen wordt het veel moeilijker om familie naar Nederland te halen. Ook wordt in de wetten geregeld dat permanente verblijfsvergunningen worden afgeschaft, en dat vaker wordt getoetst of vluchtelingen terug kunnen naar hun thuisland.
Het kabinet heeft de afgelopen dagen geprobeerd de Kamer zover te krijgen de wetten te steunen. Demissionair vicepremier Mona Keijzer (BBB), die de invoering van het tweestatusstelsel op zich heeft genomen, deed een geste naar het CDA. Deze partij is in de Eerste Kamer nodig voor een meerderheid.
Nareizigers
Het CDA had, na aanhoudende waarschuwingen van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), een amendement ingediend om het tweestatusselsel een halfjaar later in te laten gaan, dat werd verworpen. Op die manier zou dat stelsel gelijktijdig komen met de invoering van het EU-migratiepact, wat voor de IND veel administratief werk zou schelen. Keijzer zegde maandag toe dat het nieuwe stelsel gefaseerd wordt ingevoerd. De timing zal ook afhangen van een uitvoeringstoets die in september wordt verwacht. Het CDA krijgt daarmee niet helemaal zijn zin. Partijleider Henri Bontenbal zei in de Kamer dat Keijzer volgens hem „in de brief bevestigt dat de IND het moeilijk aankan”. Hij vindt dat op de bezwaren van het CDA „geen goed antwoord is gekomen”.
Bontenbal liet dinsdagmiddag nog niet weten of het CDA nu donderdag definitief tegen de asielwetten zal stemmen. In de Tweede Kamer is het CDA niet nodig voor een meerderheid, maar na de zomer in de Eerste Kamer wel.
Wat het CDA ook doet, de PVV geeft in de Tweede Kamer de doorslag. Keijzer probeerde in haar Kamerbrief ook Wilders te paaien, door de strengere regels voor nareizigers meteen in te voeren als de wet van kracht wordt. Het is nu wachten of Wilders tevreden is gesteld, of dat hij de wetten toch liever wegstemt. Dinsdagavond geeft Wilders mogelijk meer duidelijkheid als hij aanwezig is bij een protest tegen de komst van een asielzoekerscentrum in Helmond.
Lees ook
Een verdeelde Kamer wil de asielwetten afzwakken én aanscherpen, en daarom blijft het spannend of de PVV nog voor zal stemmen
De regering-Trump blijft nieuwe manieren vinden om migranten zonder papieren duidelijk te maken dat ze onder haar bewind ernstig moeten vrezen voor detentie en uitzetting. Een van de meest extreme voorbeelden van die bangmakerij staat aan de rand van het moerasgebied ‘The Everglades’, in het zuiden van Florida.
Op een oud vliegveldje is een tijdelijk detentiecentrum geopend van vreemdelingenpolitie ICE. President Donald Trump kwam dinsdagochtend vanuit Washington over voor een rondleiding door het gevang, dat door lokale partijgenoten ‘Alligator Alacatraz’ gedoopt is.
Deze bijnaam verwijst naar de alligators die in de wateren rond het afgelegen vliegveld leven. Alcatraz is de beruchte voormalige gevangenis op een rots voor de kust van Californië, waar door de vervaarlijke stromingen naar verluidt geen gedetineerde ooit uit ontsnapte. Ook dit tot een ruïne vervallen cachot zegt Trump te willen herbouwen en heropenen om er ‘s lands ,,meest meedogenloze en gewelddadige criminelen” onder te brengen, maar dat voornemen is veel onzekerder.
Het ICE-detentiecentrum op het in onbruik geraakte gemeentelijke vliegveld Dade-Collier kon daarentegen in enkele weken worden ingericht. Op de start- en landingsbanen zijn rijen witte bouwketen neergezet, waar de deportatiedienst uiteindelijk tot vijfduizend mensen kan vastzetten in afwachting van hun uitzetting.
Het kost 450 miljoen dollar om het centrum een jaar lang te laten opereren. Het budget voor ICE zal de komende jaren fors omhoog gaan (van 3,5 naar 48,5 miljard dollar) als het Congres een dezer dagen de begrotingswet ‘One big, beautiful bill’ mocht aannemen.
Trump en de Republikeinen grijpen ‘Alligator Alcatraz’ al dagen aan voor intimidatie richting migranten zonder papieren. Op zijn Instagram-account deelde het Witte Huis dit weekeinde een AI-gegenereerde foto van de enorme reptielen met blauwe ICE-petjes op. De afdeling Florida van de Republikeinse Partij verkoopt T-shirts en andere merchandise met de naam.
Het gevang komt er in weerwil van lokaal protest. De Democratische burgemeesters van Miami-Dade wilde het vliegveld eerst niet afstaan, maar de Republikeinse gouverneur Ron DeSantis heeft het met beroep op een noodwet onteigend. Milieuactivisten wijzen op de impact voor het natuurgebied, dat tevens een belangrijke rol speelt in de drinkwatervoorziening van Miami. Ook lokale inheemse volkeren, op wier voorouderlijke grond het vliegveld ligt, zijn kritisch. Zij spreken van ‘Alcatraz Auschwitz’.
Florida, met zijn grote bevolking van latino’s, is uitgegroeid tot belangrijk jachtgebied van ICE. Anders dan in veel Democratische staten en steden werken lokale politie en state troopers enthousiast mee bij het aanhouden en oppakken van mensen zonder papieren.
Lees ook
Trump zou alleen criminelen uitzetten, dachten zijn latinokiezers in Florida. Nu voelen ze zich bedrogen
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134396516-13212c.jpg|https://images.nrc.nl/GJH8odwdK9ZYIVjl38-S39uGVOk=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134396516-13212c.jpg|https://images.nrc.nl/GcWfVIxaUVS7rykpTV5Dden4mf4=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134396516-13212c.jpg)
