Opinie | Handig woord, ‘radicaal’

Toen Anna Wintour in 1988 haar allereerste editie van Vogue als hoofdredacteur naar de drukker had gestuurd, belde die drukker meteen op: was er soms iets misgegaan? Het kon toch niet te bedoeling zijn dat de foto van een meisje met rommelig haar, amper make-up, een verwassen spijkerbroek en een Christian Lacroix-trui met opgestroopte mouwen écht op de cover moest komen?

Dat was wel degelijk de bedoeling. Wintour wilde afrekenen met de stijve close-ups van modellen met onberispelijk haar en dikke lagen make-up die toen de standaard waren. De modewereld reageerde geschokt. Maar een paar jaar later was haar speelsere, toegankelijkere benadering van mode bij vrijwel alle modetijdschriften terug te zien.

Afgelopen donderdag kondigde Anna Wintour (75) aan na 37 jaar te stoppen als hoofdredacteur van de Amerikaanse Vogue. Haar twee andere banen bij uitgeverij Condé Nast houdt ze aan: ze blijft als ‘chief content officer’ toezicht houden op titels als Vanity Fair, GQ, Condé Nast Traveller en Wired. En als ‘global editorial director’ van alle internationale Vogue-titels stuurt ze straks haar eigen opvolger aan.

Weinig mensen hebben zo’n grote stempel op de modewereld gedrukt als de in Londen geboren Wintour. Ze runt niet alleen het beroemdste modetijdschrift ter wereld, maar mentort jonge ontwerpers, stuurt hun ontwerpproces bij, helpt ze aan geld en koppelt ze aan grote modehuizen. Zo maakte ze van ontwerpers als Marc Jacobs, John Galliano en Alexander McQueen grote namen.

In 1995 werd ze voorzitter van het Met Gala, de jaarlijkse gala-avond waarmee geld opgehaald wordt voor de kostuumafdeling van het Metropolitan Museum of Art in New York. Dat is sindsdien uitgegroeid tot het grootste rodeloper-evenement ter wereld.

Madonna en Hillary Clinton

Dat tegenwoordig op de cover van vrijwel elk modetijdschrift een beroemdheid staat, is ook aan haar te danken. In 1989 zette ze voor het eerst sinds de oprichting van Vogue in 1892 geen model, maar Madonna op de cover. Later volgden sterren als Gwyneth Paltrow, Beyoncé, de Spice Girls en politici als Hillary Clinton.

Wintour staat vooral bekend om haar snoeiharde manier van leidinggeven. Met dank aan The Devil Wears Prada, de door een oud-assistent van Wintour geschreven roman die in 2006 werd verfilmd met Meryl Streep in de hoofdrol.

De afgelopen 37 jaar kwam ze regelmatig in opspraak. Met als dieptepunt het jubelende artikel over de Syrische first lady Asma al-Assad in maart 2011, nog geen maand voordat haar man vreedzame protesten tegen zijn regime liet neerslaan.

In 2020, toen de Black Lives Matter-beweging op een hoogtepunt was, kwam er veel kritiek op hoe wit zowel haar redactie als de inhoud van haar blad was. Het was een van de weinige keren dat Wintour door het stof ging.

Wintour stopt op een moment dat Vogue aanzienlijk minder gezag heeft dan tijdens de jaren negentig en begin deze eeuw, toen het nog bepaalde welke trends de massa bereikten en hoe het schoonheidsideaal eruit zag – die rol hebben social media overgenomen. Bovendien kampen alle Vogue-edities al jaren met dalende oplages en teruglopende advertentie-inkomsten.

Wie haar opvolger zal zijn is nog niet bekend.

Delen

Mail de redactie

In The Office, de oorspronkelijke Britse versie welteverstaan, reflecteert kantoordirecteur David Brent op het motto live fast, die young. Brent, gespeeld door Ricky Gervais, wil graag radicaal zijn, maar ook weer niet zó radicaal, dus hij weet ‘t goed gemaakt: „Live fast, sure, live too bloody fast sometimes, but die young? Die old!”.

Daar moest ik aan denken toen ik donderdag het bericht las dat er toch geen CO₂-heffing voor de industrie komt. Het inmiddels demissionaire kabinet riep vorig jaar een minister van Klimaat en Groene Groei in het leven. Groei? Zeker. Te veel groei zelfs soms, maar vervuilend? Nee, juist ook groen!

Maar het groene is er nu wel af en de klimaatdoelen raken verder uit zicht. Dat is ook niet zo verrassend, want met het motto ‘groene groei’ gedroeg het kabinet zich als David Brent. Ze wilden ‘en, en’, zoals minister Sophie Hermans (VVD) het altijd formuleert. Maar groene groei blijkt nu dan toch een paradox. Hoofdeconoom Hans Stegeman van de Triodos Bank heeft dan ook nooit iets met het concept gehad, vertelde hij deze week in NRC: „Het is techno-optimisme en wensdenken dat we kunnen blijven groeien én de milieudruk verlagen”. Het is een utopie waarin je wel de lusten hebt, maar niet de lasten. Het is als live fast, die old, het kan niet allebei.

En dus moest er gekozen worden. Dat de CO₂-taks verdwijnt, komt door een draai van de VVD. Zo ontstaat een niet al te verrassende meerderheid van PVV, BBB, FVD, SGP, JA21 en – misschien een beetje verrassend – CDA. Volgens de Volkskrant een „mes in de rug van minister Hermans”. Dat doet vast even pijn, maar ik denk dat ze het wel overleeft. Op de sociale media van haar partij kunnen we lezen dat de partij „radicaal kiest voor groei” en dus niet voor groen. Daar kun je het mee oneens zijn, maar het is tenminste wel duidelijk en eerlijk.

Het valt op dat de VVD met enige trots het woord „radicaal” gebruikt, want dat wordt de laatste tijd vooral gebruikt in een poging concurrent GroenLinks-PvdA te diskwalificeren. Zeker na de op het partijcongres aangenomen motie-Piri, waarin wordt opgeroepen tot een volledig wapenembargo tegen Israël, inclusief materiaal voor zelfverdediging. De argumentatie is steeds dat de PvdA van Timmermans zich heeft uitgeleverd aan het ‘radicale’ GroenLinks. Die hebben „totaal geen respect voor het verleden van de PvdA”, zei hoofdredacteur Kamran Ullah van De Telegraaf bij WNL. Terwijl hij de neiging tot handen wrijven nauwelijks kon bedwingen, noemde hij „het pijnlijk om te zien”.

De partij is definitief een „links-radicale partij” geworden, stelde Rutger Castricum bij De Oranjezomer en dat bedoelde hij als diskwalificatie. Dilan Yesilgöz ging een stap verder, zij beweerde dat de partij „uit het midden van de Nederlandse politiek is gerukt” door het „extreme, links-radicale en activistische deel van de achterban”.

Het is een gek woordenspel. Noemt de concurrent jou radicaal, dan is het altijd negatief bedoeld. Maar de term wordt in de marketingwereld niet voor niets te pas en te onpas gebruikt, want hij is ook aantrekkelijk. Radicaal komt van het Latijnse radix, dat ‘wortel’ betekent. Wie radicaal is, weet waar hij vandaan komt; hij is gegrond. Radicaal is duidelijk, daadkrachtig en vastberaden. Daar wil je bij horen. Zelfs het CDA wilde in 2012 profiteren van de kracht van de term, ze moesten een beetje creatief zijn, maar dat lukte knap met een „keuze voor het radicale midden”.

In Nederland is de grootste partij nog steeds radicaal-rechts (op z’n minst) en aan de andere zijde van het spectrum won deze week de socialist Zohran Mamdani de Democratische voorverkiezingen voor het burgemeesterschap van New York. Vooral door politieke tegenstanders en media werd hij radicaal-links genoemd, maar kiezers roemden hem juist om zijn ‘ideologische helderheid’. Hoe graag Klaas Dijkhoff en zijn kompanen ook willen dat het vage, milde midden een stem krijgt; kiezers deinzen niet meer terug van het stickertje ‘radicaal’. Live fast, die young: wel zo duidelijk. Of live slow, die old, natuurlijk.

Als politieke tegenstanders elkaar in campagnetijd verwijten radicaal te zijn, zou het dus zomaar kunnen dat ze eropuit zijn om samen zo groot mogelijk te worden.

Delen

Mail de redactie